Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:27 pm on 2016/11/14 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  ziatu 

  du ad. Bogaren kontrako arraunketa egin, ontzia arraunlariak begira dauden aldera higitzeko.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 ziatu (zia V, G ap. A; Lar > H), zixe (V-m ap. Zubk Ond).

  “Ciar, es voz bascongada, ziatu” Lar. “Scier, terme de marine, ramer en arrière, à rebours” H. “Ciar, remar hacia atrás” A. “Ciar. Frenar” Zubk Ond. Cf. Aq 353: “Para forcejar atrás, zia ababor o estribord”.

  • “Garrar, una embarcación, ziatu, atzeratu” Lar.

  • “Cejar, ziatu, atzeratu” Lar. Beste batzuek dituzu, gure Euskeran nai ez lukeenak beste hizkundeetatik hiztxo batere: eta onen bidez epaiten ta ziatzen bezala dira jolasean. Lar, carta a Mb 279.

  2 ziatu.

  1. “Apuntar o aguzar en punta” Lar (s.v. ciar). “Apuntar, afilar las puntas” Ib. v. ziaztatu.

  2. Estimular (?). Nekazari bat ziatu ta abiatuten daben legez frutuen esperanzeak, igarotera eguraldi txarrak, neke izerdiak, otz beroak. Añ MisE 175s.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. ciar, remar hacia atrás
  fr (1) Náut ramer en arrière (2) (retroceder) reculer.
  en (1) (=ir hacia atrás) to go backwards, back up; (Náut) to go astern (2) (=cambiar de opinión) to back down
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Ziabogan istriborreko arraunlariek bogatu egiten dute, eta ababorreko lehen hirurek ziatu, euren gorputza toletetara gerturatu, traineruak buelta har ez dezan. [«Banderak garesti daude, tarte txikian zazpi traineru baikabiltza», BIANDITZ IRAOLA, 2004-07-28] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ziatu (Argazkia: FlickrCC, Mike Baird)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:11 pm on 2016/11/13 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  tejo 

  iz. Usain txar edo ezatsegina; bereziki, janari bat galtzen hasi berri denean sortzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  teko. v. tejo.

  tejo (V-gip), teko (AN-larr), teku (AN-5vill, B). Ref.: A (teku); Iz ArOñ; Asp Leiz2 (teko); Elexp Berg; Gte Erd 297; Izeta BHizt2 (teku).

  “Dejo, tufillo. Ozpinak untzi orri utzi dio tekua” A. “(El) mal olor de una vianda alterada” Iz ArOñ. “Teko, sabor desagradable” Asp Leiz2. “Dejo, regusto o sabor a algo extraño, diferente de la propia de un alimento […]. Kriston armaixo tejua dauka txokolate onek” Elexp Berg. “Tekua in zaio (AN-5vill), tekua egina du (AN-5vill)” Gte Erd 297. Egiya, Pipi, egiya, suzko banderillen tejua zeukak [aragiyak]. Iraola 37. “Hedor, pestilencia (V-m)” A Apend.

  Sinonimoak: iz.
  

  [tejo] : kirats 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. hedor, tufo, pestilencia (2) iz. dejo, regusto, sabor [extraño, diferente]
  fr (1) iz. puanteur (2) iz. arrière-goût  [extraño, diferente]
  en (1) iz. stench, reek, smell (2) iz. aftertaste [extraño, diferente]
  port (1) iz. fedor, futum, pestilência (2) iz. sabor, gosto [extraño, diferente]

  Tejoa egin zaio gazta honi. (Elhuyar Hiztegia)

  

  tejo (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 11:36 pm on 2016/11/12 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lakio 

  iz. 1. Piztiak harrapatzeko prestatzen den soka urka-bilurduna. Azkonar eme bat bizirik lakioan harrapatu nuen. 2. (Ipar.) Janaria eramateko zorroa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [sarea]: lazo, sare, segada Ipar., lakirio Bizk., xedera Ipar. jas.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) lazo; trampa (2) iz. (Ipar.) zurrón, morral
  fr iz. lacet [piège]
  en iz. trap
  port (1) iz. (B) laço; armadilha (2) iz. (Ipar.) surrão

  Egiazkoa, jatorra, bertakoa. Hitz hauek datoz herritartasuna definitzera. Oso gureak dira dagoeneko. Eta mesfidantza osoz hartu behar ditugu, lakioak baitira. Oso arriskutsuak, batez ere, datsegit/desatsegit jolas batean aske hautatzen dugula sentitzeko ematen diguten aukera bakarra burua lakioan sartzea denean.  [Trump eroaren lakioa, Edu Apodaka (Berria.eus, 2016-11-10)]
  

  

  lakio (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 2:23 pm on 2016/11/11 Permalink | Reply
  Tags: X ( 52 )   

  xuxurlari 

  iz. eta izond. Xuxurlatzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xuxurlari (SP, Arch ap. DRA, H).  “Délateur, rapporteur, médisant” H. “Susurrador (Arch)” DRA.

  Sinonimoak: iz.
  [xuxurlari] : marmar-egile (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. susurrante; susurrador
  fr personne qui chuchote
  en whisperer

  Leonard Cohen kantugile eta olerkaria joan zaigu, baina bere kantu gazi-gozoak, intimoak, dotoreak eta bere ahots xuxurlaria gurekin geratuko dira.

  

  xuxurlari (Argazkia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:43 pm on 2016/11/10 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  upealako 

  izlg. Neurriz gainekoa. 

  Orotariko Euskal Hiztegian

  upealako. v. UPA LAKO(s.v. 1 upa).

  UPA LAKO. a) “Exorbitante, litm., como un tonel” DRA. Amaikatxu bider damutu yakon eskopetarik ez ekartea! Upielako erbiak ez ebazan ba ondo-ondotxutik atara? Bilbao IpuiB 134. Orain arte amerikatarrak bakarrik jaurtiten ebezan upielako nabarmenkeriak. EgutAr 9-10-1959 (ap. DRA). Orretara ateraten dan diruagaz, upielako kamiño zabalak eiten dira. Ib. 13-9-1960 (ap. DRA). Gitxi au naiko izan da upielako fama artzeko. Ib. 24-4-1962 (ap. DRA).

  b) “Upea lakoa, oscuro” A Apend.

  Sinonimoak: izlg.
  [upealako] : gehiegizko, gehiegi, neurriz gaineko (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es exorbitante
  fr exorbitant 
  en exorbitant
  port exorbitante

  Gutxi hau nahiko izan da upealako fama hartzeko. Orotariko Euskal Hiztegia [mold.]

  

  upealako (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 10:36 pm on 2016/11/09 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  baita 

  iz. junt. Aurretik baieztatu denari beste baiezpen bat atxikitzeko erabiltzen den hitza (bai etaren kontrakzioa da eta gaur egun ere hitza eskatzen du, ondo-ondotik nahiz, usuago, esaldiaren azkenean). Ikasgaia ongi ikasi du, baita azaldu ere. Aipagarria da baita ere haren itzulpen–lana.

  baita 2 | 1. -gan kasu-atzizkiaren ordaina (postposizioan, -n, –tik, -ra, -ko leku-atzizkiak har ditzake, eta dagokion izen-sintagmak -en atzizkia hartu ohi du, batez ere izenordaina denean). Elizak bere baitan duen ondarea. 2. iz. Etxea (etxe-izenetan jabearen izenari lotuta bakarrik edo bestela leku-atzizkiez erabiltzen da). Etxe hori Martin-baita da. Medikuaren baitarik heldu naiz. • -EN BAITAN EGON. -en esku, menpe egon. Hori egitea ez dago nire baitan. || NOR BERE BAITAN EZ EGON. Nor bere onetik aterata egon. Ero baten pare zegoen, ez zegoen bere baitan. || NOR BERE BAITARA BIHURTU. Nor bere onera etorri. || NOR BERE BAITARIK. Izatez. Ez da bere baitarik gaiztoa. || NORK BERE BAITAN (esan,…). Nork bere barnean, bere buruari (esan,…). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: lok.

      [bai eta]: bai eta (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) junt. (ere-rekin) y también, e incluso (2) postp. (postposizioan -n, -tik, -ra, -ko leku-denborazko kasu-atzizkiak eta -en kasu-atzizkiari dagokion izen-sintagma har ditzake) partícula empleada para formar los casos locales de declinación de los seres animados (3) postp. (etxe-izenetan jabearen izenari lotuta bakarrik edo bestela leku-denborazko kasu-atzizkiez) donde, en casa de, en el sitio de
  fr (1) junt. (ere-rekin) (et) aussi (2) postp. (postposizioan, lekuzko kasu-atzizkiak eta -en kasu-atzizkiari dagokion izen-sintagma har ditzake) en moi/soi … (3) iz. (etxe-izenetan jabearen izenari lotuta bakarrik edo bestela lekuzko kasu-atzizkiez erabiltzen da) chez
  en (1) junt. (ere-rekin) also, too, even

  Etxe hori Martin-baita da. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  

  baita (Argazkia: @edulartzanguren)

   
• 

  Maite 8:33 pm on 2016/11/08 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  memelo 

  izond. (batez ere B) Ergela, tentela, adimen txikikoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. Bizk. beh.

  [ergela]: arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (herr.) atontado, -a; alelado, -a; lelo, -a; zopenco, -a; lerdo, -a; embobado, -a; tonto, -a
  fr izond. (herr.) imbécile, idiot, -e ; sot, sotte
  en izond. stupid, dumb, foolish; slow on the uptake
  port abestalhado(a); lelé, abilolado(a), atoleimado(a)
  

  Hala ere gixonki memelo horiek beude nitarik urrun! [%100 basque, Itxaro Borda (Susa, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  memelo (Argazkia: Gaceta.es)