ikusmira

iz. 1 iz. Ikuslearen aurrean agertzen den lurralde eremua. Ik. ikuspegi. Zure begirada gal dadila leihotik harantz hedatzen den ikusmira zabal horretan. Luzaz geratu ginen han, ikusmira ederraz gozatzen. 2 iz. Ikusnahia, jakiteko edo ezagutzeko gogoa. Bere ikusmira asetzeko. || ikusmiran adb. Ikusmiratzen. Ikusmiran egon. Paperen artean ikusmiran nenbilela. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

ikusmira, ekusmira.

I (Sust.). En DFrec hay 7 ejs. de ikusmira.

1. Curiosidad, deseo de ver. Emakumeak oi duten ekus-mira arekin eman zituala pauso batzuek […] jazkera ekusteko. Donce 9. Ikus-mirak mugiturik. Bv AsL 153. Estalgarrien neurriak nola / jetxi zaizkigun erdira, / batere uste ez genduala / ase gure ikusmira. Olea 96.

2. Espectáculo, función. Ikusmira guziak igandetan izan oi dira. Ayerb EEs 1915, 223. Oso zaillak gera munduko gauzaz asetzen: jan-edanez, diruz, jazkeraz, ikusmiraz ta abar eta abar. BAyerbe 153.

Tema para ver, para curiosear. Burrukia zeuan kalian eta jente guztia ikusmiria zeuan lekura batu zan” Elexp Berg. Ikusmirarik atsegingarriena auxe izan zan: […] neska-mariñelen trebetasuna. EgutAr 10-11-1959 (ap. DRA).

3. (G-goi ap. JMB At), ikusbira (G-goi ap. JMB At). “Paisaje” Garate 2.a Cont RIEV 1933, 99. “Panorama” JMB At. Atze-oiala erortzen […] zeru-ikusmira ezkutatuz. NEtx Antz 120. Ikusmira ta giro gozoak sortu egiten dizu zere sentipena. NEtx LBB 31. Ikusmira ederra egongo da nolanai ere gaillur artatik. AZink 164.

4. Ojeada, vistazo. “Observación” Garate 2.a Cont RIEV 1933, 99. Ikusmira bat egitea ez litzake kaltegarri. JAIraz Joañixio 89.

5. “Perspectiva en el tiempo (G-azp)” Garate 1.a Cont RIEV 1930, 155.

6. Vista, lo que alcanza la vista. Etzuten begien ikusmiran iñoren arrastorik topa. Etxde JJ 111. Laiño trinkoak ikusmirari amar bat metroko inguru-mingurua opa zion. Ib. 257.

7.Maravilla. Erri artako ikusmiria da, oiñ dala milla urteko elizia” Etxba Eib.

II (Adj.). (V-ple, G), ikusmera (V-ger-m). Ref.: A; Ond Bac.

Curioso. Bilduaz bere aurrian beriala ikusmira asko. Egut [?] 2-9-1920 (ap. DRA).

III (Adv.).

Mirando; a mirar. Bidazti guziok […] ikusmira jatsi giñala. Egan 1955 (1-2), 52. Alan uste eben ikusmira egozan guztiak. Bilbao IpuiB 186. Iñor ez ikusmira. Gazt MusIx 195 (Or ib. 202 beha, Onaind ib. 210 begira).

Sinonimoak:  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

ikusmira adond. g.e.

[begira]: begira, begiraka, erreparoan, ikusmiran, so, beha Ipar., behaka Ipar., ikuska Ipar.

ikusmira iz.

[ikusnahia]: ikusmin, ikusnahi, ikusgura Bizk.
[ikuspegia]: bista, ikusbide, ikuskari, ikuskizun, ikuspegi, ikusbitarte g.e., ikuskin g.e.

ikusmira izond.

[ikusteko gogoa duena]: ikusmin, ikusnahi, ikusgura Bizk., begiluze, kurioso beh., ikusbera jas., kurios Ipar. zah., begi-luze

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. curiosidad, ganas/deseo de ver, ganas/deseo de conocer (2) iz. [ikuspegia] vista, perspectiva (3) izond. curioso, -a; deseoso de saber y conocer
fr iz. vue, perspective, panorama
en (1) iz. [ikusnahia] longing to see; curiosity (2) iz. [ikuspegia] view; perspective
port (1) iz. curiosidade (2) iz. vista, perspectiva

Hemendik dugun ikusmira sinesgaitza da. [Baina bihotzak dio, Xabier Montoia (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

ikusmira (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)