indargabetu

indargabetu, indargabe/indargabetu, indargabetzen || 1 da/du ad. Indarrak edo indarra galdu edo kendu, indargabe bihurtu. Gaitz luze hark gorputza argaldu eta indargabetu zion. Lanean ari zirenak indargabetu ziren bizigarriaren faltan. 2 da/du ad. (Lege edo arau batez mintzatuz). Ik. ezeztatu. Lege hori indargabetzeko egin diren ahaleginak. Errepublikako Gobernuaren dekretu guztiak indargabetuz. 3 (Partizipio burutua izenondo gisa). Eguzki epel indargabetua.  (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

indargabetu.

1. (G, AN; H), indarbagetu (Lar, Añ, H), indargatu (H), indargetu (V; H), indergatu (V-ger), indarba(g)atu (V-gip), indarkatu. Ref.: A (indargabetu, indargetu), Apend (indergatu); Iz ArOñ (inddar).
(Aux. trans. e intrans.). Debilitar(se), perder (o hacer perder) la fuerza. “Infirmar” Lar. “S’affaiblir, perdre sa force, sa vigueur soit au physique, soit au moral” H. “Debilitar, debilitarse” A. ” Inddárbaatuta, debilitado” Iz ArOñ.
*Hebaintzen du eta indargabetzen bere parte guzietan. SP Phil 466 (He 472 indarres gabetzen). Tentazionek phezützen dizie, plazerek indar gabetzen eta praubeziak eskerniatzen. Mst III 48, 2 (SP malgutzen eta flakatzen, Ch flakatzen, Ip ahültü, Ol armintzen). Maiz komekatzen <kone-> dena ongi joain da egunetik egunera azis ta azkartus birtutean, ala nola argalegi komekatzen dena eritus ta indargabetus (381). LE-Ir. Aragija makaldu ta indarbagatu dedinian. Mg CO 112. Sabelaren jan ezaz argaldu ta indar gabetu ziran esku ta oñak. VMg 60. Nok alan argaldu ta indargetu dau lur yotera giño zure anditasun itzal andikoa? Añ EL2 198s (NekeA 246 indarbagetu). Mementotik mementora argalduaz ta indargetuaz doa. Zav Serm I 78. Lan egiteko atsegin da indarra, eta an ari ziranak indargabetu ziran bizigarriaren paltan. Bv AsL 152. Belaun da besoak indargetuak eta gorputza lurrera begira eukazan. Ag AL 83. Olerkia indargetu ta belaxkatu egiten dute onelakoak. TAg Y 1933, 25. Frantziak politika gauzetan Breizh indargabetu badu, kulturazko nortasunik ere ez dio utzi. Mde Pr 283. Gure euskara ikusten dogu / doiala indargetuten. BEnb NereA 193. Ondorioak ahuldu eta indargabetu zituela. MEIG VI 78. En DFrec hay 4 ejs. de indargetu.
v. tbn. EE 1884a, 312. Indargetu: Enb 103. Inddargatu: Ezale 1897, 37a. Echta Jos 252. Indarkatu: Ezale 1899, 51a. Eguzki epel indargetua […] azkenengo argi-orratzak mendi gandorrari sartzen zegoan.Ag G 281.

2. + indarbagetu (Lar, Añ), indargetu (Lar), indargatu (V, ms. ap. A). Anular; derogar, abolir. “Abrogar, legeren bat indargetu, indarbagetu ” Lar.
*Hola leheneko manakuntza izan da indargabetua haren flakotasunaren eta ezdeustasunaren gatik. TB He 7, 18 (Lç abolitzen, He antzutzen, Dv khendu, Ol ustu, IBk indar gabe uzten). Izan leitekez ezereztuak eta indarbagetuak eskintsariak edo botoak? Itz Azald 87. Onoko [agindu] au indargeturik geldituko da. “Derogada”. EAEg 24-4-1937, 1557. Errekisa erabakia, indargabetu bearrean gera. “Dejar sin efecto” Ib. 17-3-1937, 1300.

Sinonimoak: iz.

ad. [ahuldu]: ahuldu, argaldu, eten, indargetu, kemengabetu, makaldu, maskaldu, mengeldu, enuldu Ipar., erpildu Ipar., flakatu Ipar., herbaldu Ipar., histu Ipar., zainildu Ipar., erkindu Bizk., kadendu Bizk., mekotu Bizk., mendratu Ipar./Naf., baxatu g.e., hiratu zah., ahuletsi Ipar. g.e., faundu Ipar. g.e., zaingabetu Ipar. g.e., gelgetu Gip. g.e., esmeriatu Zub. g.e.    [indargabe bihurtu]: derogatu, indargetu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) da/du ad. debilitar(se), quedarse sin fuerzas; dejar sin fuerzas (2) da/du ad. amortiguar, atenuar (3) da/du ad. (Zuz.) derogar; abrogar, abolir; resolver (4) da/du ad. (Fis.) atenuar
fr (1) da/du ad. (s’)affaiblir, (se) débiliter, (s’)épuiser (2) da/du ad. amortir, atténuer (3) da/du ad. annuler, invalider, abroger
en (1) da/du ad. [indarra galdu edo kendu] to weaken (2) da/du ad. [efektua moteldu] to attenuate (usually passive); to soften, to cushion; to lessen, to diminish (3) da/du ad. [legea] to repeal; to revoke; to abolish
port (1) da/du ad. enfraquecer, ficar sem força (2) da/du ad. atenuar (3) da/du ad. (Zuz.) derrogar; revogar, abolir

Testuinguruan

‘Bateragune auziko’ zigorrak indargabetu ditu Gorenak (#gaurkohitza, 2020-07-31)]