Tag Archives | animaliak

Caution! Peta in yard

By on 2009(e)ko abenduak 21 in arazoak, gizartea

Bere kanpaina nahiz iragarki polemikoengatik maiz prentsan agertzen bada ere, azkenaldian bestelakoa da PETA komunikabideetan agertzearen zioa. Oraingo honetan, Estatu Batuetako terroristen zerrendan azaltzen delako irabazi ditu egunkarien titularrak PETA edo People for the Ethical Treatment of Animals (Animalien Tratu Etikoaren Aldeko Jendea) taldeak: AEBetako nekazari eta abeltzainek, ALF (Animal LIberation Front) eta ELFekin  (Earth Liberation Front) batera, PETAren jarduera mehatxu terroristatzat jo baitute USDAk (United States Department of Agriculturek) pasatako galdeketa inprimakian (ikus 4. orrialdea).

Honen inguruan aurkako iritziak daude. Hainbatek bidegabezkotzat du, erakundea indarkeriaren aurka doala esanez; beste batzuek erabat zilegi deritzote eta KKK edota Hamas-ekin parekatzen dute. Azkenik, badaude PETAren ekintzak terroristatzat hartzea gehiegizkoa dela dionik ere. Zerrenda ofizial hori aurkitzerik izan ez arren, zera uler daiteke sarean zehar prentsak dionagatik: talde hau, zuzenean baino gehiago, zeharka egin duenagatik sartu dute zerrenda horretan; hau da, ALFen indarkeria aurrekariak ezagunak diren bitartean, PETAk terrorismoarekin duen lotura ALF eta ELFi egin omen dion aportazio ekonomikoagatik izan daiteke. Aitzitik, aportazio hauek duela pare bat urteko kontuak dira, eta benetan zerrenda horretan sartu badira, aurrez aipatu bezala, nekazari eta abeltzainak PETAren mehatxupean sentitzen direlako da. Nekazaritza eta abeltzaintza sektoreak euren jarduera oztopatu dezakeen inor bidetik kentzeko legeaz baliatzeko akiakula ote den, edo PETAk ELFi 1.500 dolar eman zizkion alde batera utzita, taldera  hurbiltzea gustatuko litzaidake.

People for the Ethical Treatment of Animals 1980an sortu zen Estatu Batuetan (Norfolken, Virginian, du bere ama egoitza) eta animalien eskubideak defendatzen diharduten erakundeen artean munduko handiena da, bi milioi kide baino gehiago dituela. Alex Pacheco eta Ingrid Newkirk izan ziren berau sortu zutenak (azken hau gaur egun erakundearen presidente da) eta ondorengo lema du: “Animaliak ez dira geureak jan, jantzi, esperimentuak egiteko edo aisirako erabiltzeko”. Animaliak jabetza modura edukitzearen aurkakoa den aldetik, era guztietako animalia erabileraren aurka doa: esperimentazioan, janari gisa, aisialdirako, jantzietarako, dekoraziorako, jendeari konpainia egitearren, artzain-zakur lana egiteko eta baita itsuentzako lagungarri erabiltzeko ere. Erakunde honek animaliak gizakiengandik erabat aske izan daitezen du helburu.

Euren web orrialdean lemako atal bakoitza justifikatzen dituzten azalpenak ematen dituzte. Lehenengo puntua jateari dagokiona da. PETA animalia haragia jatearen aurka ez ezik, abereen esnea, arrautzak, erleen eztia edo animaliengandik lortutako edozein produktu kontsumitzearen aurka doa. Erabateko landare-dieta babesten du eta hau sustatzeko errezetak ere proposatzen ditu. Zergatik? Txakurrak eta katuak ez bezala, abereak defendatuko dituen legerik ez dagoelako, eta, ondorioz, hauei egindako ankerkeria oro, hala mutilazio nola manipulazio genetiko, legezkoa delako; animaliek sortzen duten hondakin kantitatea gizakiona 130 aldiz delako, eta honek ibaietan kutsadura handia sortzen duelako; munduko biztanle guztientzat adina elikagai ekoizteko garaian nekazaritza abeltzaintza baino eraginkorragoa delako, abereek kontsumitzen duten landare kantitate handitik oso zati txikia bihurtzen baita haragi jangarri; eta landare-dieta osasuntsuagoa delako. Horiek dira, behinik behin, dieta mota hau babesteko ematen dituen arrazoiak. Jantziari dagokionez, artile produkzioan ardiek pairatzen duten mina (hala nola anestesiarik gabe zikiratzen dituztenean edo miasis gaixotasuna saihesteko ardien anestesiatu gabeko atzeko oinetan zuloak ebakitzean) eta larru ekoizpenean bizi osoa kaioletan pasa ondoren uzki edo genital elektrokuzio bidez (honek bihotzekoa eragiten baitie) hiltzen dituzten animaliak, edo bizirik daudela larrutzen dituztenak aipatzen ditu PETAk beste hainbat argibideren artean. Gainera, animaliekiko etikoa den janzkera izan nahiz gero, zer egin dezakegun esaten digu.

Esperimentazioaren alorrean, kosmetiko eta garbikari konpainiek euren produktuak animalien azalean igurtzitzen eta begietan isurtzen dituztela gogorarazten digute, eta ikerketa metodo garatuez baliatuz hori saihets litekeela. Besteetan bezala, gai honetan ere bideo sorta zabala eskaintzen da euren web orrialdean, horien artean ondorengo hau: Testing… One, Two, Three.

Lemako azken puntuan, animaliak aisialdian erabiltzeari buruzkoan, animaliek ez dutela bizikletetan ibili nahi, ez suzko uztaietan zehar salto egin nahi azpimarratzen dute, eta zoo, zirku eta era horretako aisialdiak animalien bakardade, frustrazio eta gatibutasuna bultzatzen dutenez, uko egin behar zaiela.

PETAren kanpainak ez dira oharkabean joaten, eta atentzioa deitzearren egiten dituzten kanpaina eta ezohiko ekintzak, behin baino gehiagotan kritikatuak izan dira. Promozio jardueretako batzuk celebrity bidez egiten dituzte, pose biluzi ezagunak esaterako. Naomi Campbell, Paul McCartney, Pamela Anderson, Sarah Jessica Parker, Eva Mendes, Charlize Theron… asko dira PETAren ekintzen aldeko agertu izan direnak. Eskuartean dituzten kanpainak ere ugari dira: McCruelty, BloodyBurberry, OlimpicShame2010, KentuckyFriedCruelty… Korporazio handietara zuzentzen dira gehienetan, eta, beste hainbat lorpenen artean, McDonals, Wendy’s eta Burger King-en menuan aukera begetarianoa ezar dezaten eta Polo Ralph Laurenek bere arropa lineetan larrurik erabil ez dezan erdietsi dute.

Baina gauza orok bere muga du, eta talde honi askotan muga hori non dagoen ahantzi egiten zaiola iruditzen zait. Presidenteak berak, Ingridek, ekintza asko jendearen arreta irabazteko egiten dutela eta polemika sortzea beharrezkoa dela esan arren, nire aburuz, hainbat kasutan hain erradikalak dira euren kausan, ezen zentzu asko ez duten egintzak burutzen baitituzte. Edo baliteke juxtuki horregatik izatea; zenbat eta egintza ezohiko eta zentzugabeagoak, orduan eta handiago izango delako polemika. Edonola ere, aurrera eramaten dituen proiektu asko ez ditut begi onez ikusten. Esate baterako, haur gazteei Zure Aitak Animaliak Hiltzen Ditu edo Zure Amak Animaliak Hiltzen Ditu dioten panfletoak banatzea ez zait egoki suertatzen. Era berean, PETAk egiten duen sexuaren erabilera jendea erakartzeko, aitzakia merke begitantzen zait, eta horrenbesteko eztabaida sortu duen Joanna Kupra modeloaren iragarkia (gurutze batek estaltzen dion zatiak izan ezik biluzik dagoena) edo Ikerketen Arabera Landare Jaleek Sexu Harreman Hobeak Dituzte lemapean Superbowlean aurkeztu nahi izan zuten iragarkia (Superbowlek sexu eduki handiegia edukitzeagatik onartu ez zuena) soberan daudela esango nuke. Eta ekainean Barack Obamak Etxe Zurian CNBNrekin izandago elkarrizketa batean euli bat hiltzeagatik erakunde honek euliekiko jarrera aldatu dezan eskatzea eta Katcha Bug Humane Bug Catcher bat (etxe barruko eulia harrapatu eta gero etxetik kanpo askatu ahal izateko aparailua) bidaltzeari ere gehiegizko deritzot.

Nire ikuspuntutik, PETAren helburua, animalien erabateko askatasuna delakoa, aurrera eraman ahal izateko mundua hankaz gora jarri beharko litzateke. Zail egiten zait animaliak gizakiaren maila berean leudekeen mundua irudikatzea; zootopia, utopia deritzot. Gizakiaren pean dagoen animalia oro aske bihurtzean sortuko litzatekeena irudikatzeko nire saiakeran mundu mailako Jumanjia da gehien hurbiltzen den irudia. Agian, hesiak bota aurretik eurekin hitz egiteak kaosa ekidingo luke. Baina… zoaz zezenarengana -larru gorritan nahi izanez gero, PETA kide peto gisa- eta esaiozu zu bezain askea dela eta bere bizitzak zeureak adina balio duela. Apika, adarraz emango dizu bostekoa, akordioa onartu duela adieraziz, eta ezkerreko eskuaz jarraitu beharko duzu petako panfletoak banatzen. Baliteke, ordea, beste lekuren batean sartzea adarra, eta orduan, agian, eskela panfletoak izango dira banagai. Ni, oraingoz, ez nintzaioke zezenari hurbilduko.

Gizaki eta animalien erabateko parekotasuna ezinekoa da nire iritziz. Belarrietara gogorra egiten zaidan arren, animaliak menpe egotea ez dela bidegabekoa esango nuke. Boteredunaren lekutik ziurrenik, baina, hein batean, haien gainetik egoteari naturala deritzot. Horrekin ez ditut egiten dizkiegun basakeriak zuzenetsi nahi. Horretan guztiz bat nator PETAkoekin. Nire ustez, eurengandik bereizten gaituen hori -arrazoia- dugula erakutsi behar da, eurak gure menpe izango baditugu. Eta PETAk salatzen dituen sarraski horien guztien egileek, nahiz edonor zeharka horien bultzatzaile izan daitekeen, ez dute animaliengandik ezberdintzen gaituen sentsibilitate hori edukitzea frogatu.

Halaber, erakunde hau ez da ikerketak egiten dituen bakarra, eta beste batzuek burututako ikerketek PETAk eutanasiaz hiltzen duen animalia kantitatea oso handia dela frogatzen dute, jasotzen dituztenen %85 gutxi gorabehera. Hain ezagunak ez diren animalien babesaren aldeko beste erakunde batzuk %10 besterik ez du heriotzara eramaten. Horregatik, nahiz egiten dituen ekintza asko txalotzeko modukoak iruditzen zaizkidan, horrenbeste istilutan sartu ordez, indar horiek berea hobetzerantz bideratu beharko lituzkeela pentsatzen dut.

Informazio gehiago:

Comments { 2 }

Berak ez luke egingo, zuk zergatik bai?

By on 2008(e)ko azaroak 27 in orokorra

Zoritxarrez, animalienganako tratu txarrak gero eta gehiago entzun daitekeen gaia da, oso gai gogorra eta jende askorentzat garrantzi askorik ez duena. Nire ustez, ordea, denok jakinaren gainean egon beharko genuke tratu txarrak ez direla emakumeengan eta umeengan baino ematen; izan ere, animaliek ere guk uste baino maizago pairatzen baitituzte.

tratu txarrak jasandako txakurraAnimalienganako tratu txarra era askotakoa izan daiteke. Ezagunena edota guregana gehien iristen dena txakurrengan ematen dena da, baina ez da bakarra: beste animalia askok ere jasaten dute. Tratu txar horiek animalia errepide bazter batean uztetik has daitezke, eta, amaitu, mila kalamidade jasan ondoren akabatzen dituztenean. Jokabide lazgarri hau gehienetan etxean ditugun animaliekin gertatzen da, askotan umeen apetagatik. Adibide ezagun bat aipatzearren, oporrak iristen direnekoa aitatu dezakegu. Familiek ez daukate animalia horiek nork zaindu, eta usu errepide bazterrean edo mendian askatzea baino ideia egokiagorik ez zaie bururatzen. Eta noski, hauek izututa, zer egin ez dakitela, kotxeren batek harrapaturik edota gosez hiltzen dira. Halaber, ez gara konturatzen beste hainbat jokabidez. Gehiengoak ikusi du noizbait animaliaren bat galduta edota noraezean, eta gutako asko ez gara saiatzen laguntza eskaintzen, begiratu besterik ez dugu egiten. Honekin ez dut esan nahi pertsona okerragoa denik abandonatutako animaliak laguntzen ez dituena, ezta gutxiago ere. Bakoitzak bere arrazoiak dauzka, eta askotan horrelako egoera batean ez dakigu nora deitu edo nora eraman animalia gaixoa.

Animalienganako beste tratu txar era bat toki itxi batean uztea eta goseak hiltzea da, baita gaixo dauden animaliei laguntzarik ez ematea ere. Hau egiteko gai diren pertsonei iruditzen zaie animaliei nahi dutena egiteko eskubidea dutela, hauek ahulagoak direlako. Nire ustez, aztertu beharreko pentsamendua da hori  eta horren aurka zerbait egin behar da . Inspekzio gehiago? Ez dakit, baina zerbait egin behar da. Gero eta gehiago entzuten den gai batez ari gara eta inork ez du ezer egiten animaliak babesteko. Hori guztia gutxi balitz, hauetako animalia asko larruak lortzeko erabiltzen dira, hau da, akabatu egiten dituzte beraien larruaz arropak, zapatak eta bestelakoak egiteko.

Nola jakin animalia batek tratu txarrak jasotzen dituen? Hori da askok geure buruari galdetzen dioguna. Animalia batek tratu txarrak jasotzen dituenean, hasieran, errazena zauriak ikustea izaten da: bizkarrean, buruan, oinetan… Dena den, euren jokatzeko moduari ere erreparatzea lagungarri gerta dakiguke; izan ere, zauri fisiko hauekin batera, zauri psikologikoak ere jasotzen baititu. Tratu txarrak jasandako animalia hori ez da inor gutxiz fio, ez da ukitzen uzten eta egun osoa txoko batean igarotzen du, bakardadean.

tratu txarrak jasandako txakurra 2Lehengoarekin jarraituz, eskerrak eman beharko genizkieke tratu txarrak jasandako animaliak babesten eta laguntzen dituzten elkarte guztiei; izan ere, hauek egongo ez balira, animalia askoz ere gehiago hilko lirateke eta asko eta asko aterperik gabe geratuko. Hemen daukazue horietako elkarte bat: El refugio. Madrileko mendizerran kokatua dagoen elkarte hau 1996. urtean sortu zen tratu txarrak jasotako animaliak zaintzeko eta hauei etxe eta aukera berri bat emateko.

Guztiarekin ere, ezin ditut ahaztu munduan tratu txarrak jasotzen dituzten beste animalia asko: zezenak, zaldiak, katuak, itsas txakurrak… Ezin ditugu hauek alde batera utzi, hauek ere tratu txarrak pairatzen dituztenen zerrendan ohikoak baitira. Okerrena da, gainera, hauetako asko festetan jendeak ongi pasa dezan erabiltzen direla, eta penagarria da jende hori ez konturatzea animalia sufritzen ari dela. Kasurik argiena zezenarena da, aurrekoan Anak garbi utzi zuen bezala (Nor basatiago?). Ondoren zaldiak dauzkagu, lasterketetan ibiltzen direnak. Horietako askok ere tratu txarrak jasotzen dituzte. Itsas txakurrei eragiten zaien tratu txarra ere aipatzekoa da. Tratu txar mota honek helburu ekonomikoa dauka; hau da, beraien larrua, txakurrenarekin batera, arropak, zapatak eta bestelakoak egiteko erabiltzen da, eta, horretarako, urtean milaka eta milaka itsas txakur akabatzen da. Eta horrela beste animalia gehiago ere.

Bukatzeko, nire uste apalean, denok kontzientziatu beharko genuke arazo honetaz; izan ere, zoritxarrez, sarraski hau egiten duten pertsonak gero eta gehiago dira eta honek ezin du horrela jarraitu. Gogoratu animalia pertsonaren lagunik onena dela eta berak inoiz ez lukeela horrelakorik egingo. Horregatik, hemen uzten dizuet “20minutos” aldizkarian aurkitu dudan berri hau. 2007. urtekoa da, baina oso ongi islatzen du ia egunero gertatzen dena animalia askorekin. Oso sentiberak bazarete, jakinarazi nahi dizuet ondorengo bideoak zuen sentsibilitatea mindu dezakeela:

Comments { 4 }

Nor basatiago?

By on 2008(e)ko urriak 30 in orokorra

Nor basatiago?500 kilogramoko zezena, milaka pertsonez inguratua. Eskuan burdinazko lantza luze bat, erdiek hilketa helburu duen bidaia korrika egingo dute; besteek, aldiz, ongi prestatu eta apaindutako zaldietan. Guztiak suziriaren soinu zirraragarriaren esperoan. Batzuentzat festaren hasiera; zezenarentzat, ordea, bere azken bidaiarena. Hauxe da Valladolideko hego mendebaldean kokatua dagoen Tordesillaseko herrian, irailaren bigarren astean, urteak joan urteak etorri, Nuestra Señora Virgen de La Peña birjinaren omenean egiten den ikuskizuna: Toro de La Vega.

Goizeko hamaikak jo bezain laster ematen zaio hasiera festa lazgarri honi. Herritarrak herriko kale nagusian zehar jartzen dira, euren eskuetan burdinazko lantza bat dutela. Zezenak kale nagusia igarotzen du jendearen astrapala eta garrasien artean, non dagoen ezin jakinik. Ondoren, Duero ibaia zeharkatzen duen zubia pasatzen du, eta, azkenik, pinuz inguratutako basora ailegatzen da, horiek bere bizitzako azken minutuak izango direla jakin gabe. Suziriak zeruko bidea hartzen duen unetik aurrera, herritar guztiek beraien lantzaz zezena osorik zulatzea dute helburu bakarra, errekaz bestaldera iritsi artean. Une horretan, jomuga aldatu eta oraindik higuingarriagoa bilakatuko da: zezena ahal den azkarren akabatu. Animaliak bere bizia salbatzeko abagune bakarra izango du, udaletxearen eta errekaren arteko bidea zauririk gabe igarotzea…

Nola da posible gu denok bizi garen XXI. mende honetan, duela milaka urte ziren baino basatiago izatea? Eta hilketa bortitz hau “tradizio” hitzaren babesean aurrera ateratzea? Egoera petral eta penagarri baten aurrean aurkitzen garela diot. Nola liteke lau burugabeen apetarako animalia bat modu horretan torturatzea? Ez dut konprenitzen, benetan. Antza denez, erailearentzako sekulako ohorea da horrelako basakerian parte hartzea. Nire buruari egin dizkiodan galdera guztien artean, ondorengo hau gelditu zait biraka: nor basatiago?

Aipatu beharrean nago ekitaldi honen aurkako mugimenduek bizirik dirautela eta gero eta jende gehiagoren oniritzia dutela, zorionez. Hainbat manifestaldi antolatu izan da Valladolideko herri ezberdinetan, baita hiltzaileen kabi den Tordesillas herrian ere. Errealitatearen oihua munduko txoko guztietara ailegatzeko ordua iritsi delakoan nago, gizartearen aurrean ehunka urteetan ospatu den festa honen mamia zabaltzeko garaia. Hau hedatu ondoren, norberaren eskuetan egongo da gure bizitzako minutu gutxi batzuk gogoetarako erabili eta ondorioak ateratzea. Testuan igartzen den lez, nik nirea egin dut eta zuengan eragina izango duen esperantza dut: eman diezaiogun behin betiko hilobia “tradizio” higuingarri honi.

Comments { 17 }
-->