Tag Archives | arazoa

Elbarritasuna, gizartearen zati ala arazo?

By on 2009(e)ko azaroak 11 in arazoak, gizartea

minusbaliatuen logoa1. iz. eta izond. Gaixotasun edo ezbeharren baten ondorioz mugitzeko gauza ez dela geratu dena edo oso nekez mugi daitekeena. 2. iz. Elbarritasuna.

Hori da Harluxet Hiztegi Entziklopedikora jo, elbarri hitza begiratu, eta agertuko zaiguna.
Ziur nago egunero ikusten duzuela elbarriren bat edo beste. Hau arrunta balitz bezala hartzen dugu gehienok, baina inoiz pentsatu al duzue nolakoa den kalean edo bizitzan zehar aurki ditzakegun zailtasun txiki horiek gurpildun aulkiaz gainditzea? Askotan, ezinezkoa!

Egunari ekin eta kalera irten behar duten momentu beretik hasten dira arazoak gaitasun fisikoa duen eta gurpildun aulkiari lotua bizi behar duenarentzat. Guretzat hain erraza den ekintza, etxetik gertuen dugun okindegira jaitsi eta ogia erosi, amesgaizto bilaka daiteke beste batzuentzat. Izan ere, etxetik irtetearekin batera, gizarteak oztopoak saihesteko jokoren bat ezarri diela dirudi: espaloi estuak, hauek igo eta jaisteko aldaparik eza, gurpildun aulkia igarotzea ekiditen duten trabak (postontzia, trafiko seinale, semaforo eta beste hainbat eragozpen), eskailerak… Zerrenda amaiezina da. Baina ikus dezagun gizarteak duen eragina pertsona hauengan.

Badakigu eraikin askok oztopo ugari dituela gurpildun aulkiaz bertara iristeko. Consumer Eroski aldizkariak eginiko ikerketa baten arabera, hainbat zinema-areto, igerileku eta museo ez dago pertsona hauen beharrak asetzeko egokituta. Oztopo hauek eraikin publiko askotan aurki daitezkeela badakigu, eta publiko hitzak herritar guztiei dagokiena esan nahi duela ere bai. Beraz, eraikuntza asko egiteko garaian gizarteko talde handi bat kanpoan uzten dela esan nahi du honek. Eta aurretik esandako zailasun edo oztopo hoiek baino handiagoa dena azaleratzen da: marjinazio soziala. Azken hau da elbarriari gizarteak jartzen dion trabarik nagusiena. Izan ere, aipatu ditudan eraikin publiko horiek denbora librean joatekoak dira, baina zer gertatzen da unibertsitate eta eskolekin?

minusbaliatu bat oztopo baten aurreanOrain arte elbarri mota bati buruz hitz egin dut, baina badago bestelako elbarritasunak dituenik ere; adibidez, itsu, gor edo mutuak. Hauek ere, aurrekoak bezala, marginazio soziala jasaten dute. Unibertsitate eta eskoletan ikasteko zailtasun bereziak dituzte, gurpildun aulkian dagoenak pairatzen dituenak baino gehiago askotan. El Pais-en argitaratu zen artikuluak argi eta garbi azaltzen du edozein ezintasun mota duen pertsonak aurki ditzakeen zailtasunak karrera bat ikasteko garaian. Lan munduan sartzea ere kosta egiten zaie, baina alde horretatik badaude horretarako sortuak izan diren taldeak, Gureak eta Sifu besteak beste.

Amaitzeko, UEko Oinarrizko Eskubideen 26.artikuluak “elbarrien autonomia, integrazio sozial eta profesionala eta gizarteko eskuhartzea” onartzen dituela jakinik eta UEko populazioaren %15ek elbarritasun bat duela ikusirik, gizartearen aldetik ezer gutxi egiten dela esatera ausartuko nintzateke. Egia da azken urteotan aurrera pauso ugari eman direla arlo honetan, baina oraindik asko gelditzen da egiteko.
Bideo honetan ikusiko duzuen moduan, eraikinetarako sarrerak zoruaren mailan jarri eta kafetegietako mailak altura aldakorra izatea bezalako aldaketa txikiek elbarrien mundua asko erraz dezakete. Izan dezagun, bada, kontuan!

Comments { 2 }

Telebistak gizendu? Bai, haurrak batez ere…

By on 2009(e)ko urriak 23 in denetarik, gizartea

obesitateaGaur egun ohituta gaude telebista piztu eta mota guztietako opil, freskagarri eta litxarrerien iragarkiak ikustera. Ez gara konturatzen, ordea, haurrengan duten eraginaz, produktu hauek kontsumitzera bultzatzen baitituzte, gizentasunaren alde eginez. Horren aurkako neurriak hartu beharko lirateke eta itxuraz hartzen dira, baina telebista kateek ez dituzte betetzen; beraz, zer egin dezakegu hiritarrok horren aurka?

Denok ezagutzen dugun elikaduraren piramidearen lehenengo mailan egunero kontsumitu beharreko elikagaiak topa ditzakegu; bigarrenean, astean zenbait aldiz kontsumitu beharrekoak, eta, azkenik, hirugarrenean, noizbehinka bakarrik kontsumitu behar direnak. Hala ere, “Consumer” aldizkariak egindako ikerketa batean behatu zutenez, gehien iragartzen diren hamabost produktuen %80 hirugarren mailako produktuak dira, hau da, elikagarritasun balore gutxiena izateagatik onuragarriak ez direnak. Beste %20 bakarrik da elikagai osasungarrien ingurukoa, galletak edo legamiatutako esneak esate baterako. Gainera, egunero kontsumitzea gomendatzen diren produktuak -zerealak, pasta, arroza, ogia, frutak eta barazkiak bezalakoak- ez dira ageri hamabost produktu horien artean.

Esan bezala, iragarkiek osasunerako gomendagarriak ez diren produktuak aurkezten dituzte; izan ere, ia emititzen direnen erdia ezin da osasungarritzat hartu. Gehien agertzen direnak azukre eta koipe gehiegi dituzten produktuak dira; barazki eta fruituenak, ordea, nahi baino gutxiago ikus ditzakegu. Aurretik aipatutako ikerketak dioenez, produktu osasungarriek iragarkien %2 baino ez dute betetzen. Ikerketa honetan aztertu zituzten iragarkien %15 elikaduraren sektorekoak izan ziren. Sektore honetaz gain, ikusitako iragarkiak beste hogei bat sektoretan banatu dituztela kontuan hartuta, kopuru handia da.

obesitatea_2Aipatzekoa da gure herrialdearen egoera (Espainiak bereziki arazo larria du osasun publikoan haurren gizentasunari dagokionez ,%16), Europar Batasuneko kopuru handiena baita bertakoa. Telebistak du horren erru handia, gomendatzen denaren aurkakoa iragartzen baita. Elikaduran eta osasunean adituek esaten dutenez, arazoari aurre egiteko era bakarra kontsumoari dagozkion egokiak ez diren ohiturak aldatzea eta bizimodu osasungarriagoa eramatea da. Horretarako, telebista erabiltzea ondo legoke, haur eta gazteek ordu ugari pasatzen baitituzte aparatu honen aurrean. Antza denez, guraso eta hezitzaile asko aditu hauen ideiekin bat datoz, eta telebistak erabiltzen dituen estrategiek gazte eta haurrengan ohitura txarrak eragiten dituztela uste dute. Honek, gure herrialdean argi geratzen denez, gizentasuna dakar.

Hala ere, egia da telebista kateek akordio bat sinatu zutela 2004an haurrak eduki batzuetatik babesteko. Egia da arau etiko batzuk betetzea adostu zutela. Dena dela, haurrek telebista gehien ikusten duten orduak Gobernuak eta telebista kateek babestutako ordutegi horretatik kanpo daude. Hori gutxi balitz, agerian geratu da beste ikerketa batean telebista kateek beraiek ezarritako arau hauek hautsi dituztela. Beraz, hasierako galderara itzultzen gara: ba al dago ezer egiterik? Agian, gurasoek esfortzu handiagoa egin beharko lukete euren haurren elikadura kontrolatu eta horrela gizentasun arazo gutxiago izateko.

Amaitzeko, ez noa aurretik esandako guztiari pisua kentzera, telebistak eragin handia duela pentsatzen dut, haurrengan batez ere; halere, ez da bidezkoa gailu honi egokitzea arazoaren erantzukizun osoa. Gaur egun, manipulatu egiten gaituzte, onerako eta txarrerako. Argi dago ez dugula telebistan edo bestelako komunikabideetan agertzen den guztia sinetsi behar. Ez genioke eduki horri guztiari jaramonik egin behar. Beraz, ondo legoke arazo hau konpontzeaz gain, gurasoek euren seme-alaben elikadurarenganako ardura gehiago izango balute. Bide batez, haurrek telebista gutxiago ikustea ere ez litzateke gaizki egongo, euren mesederako.

Comments { 4 }

Ekin kontsumoa murrizteari!

By on 2009(e)ko irailak 10 in orokorra

birziklapenaBirziklapen hitza entzutean burura etortzen zaiguna zera da: papera, plastikoa, beira eta horrelakoak birziklapen ontzietara botatzea hauekin berriz ere ontzi berriak, liburuak eta beste egin daitezen. Baina ezin dugu ahaztu badagoela beste birziklapen mota bat: objekturen bat zaharkitua geratzen bada, aldatu eta konpondu egiten da, eta berriz ere erabil daiteke.

Lehenengo terminoko birziklapena aspaldidanik ezagutzen dugu. Nahiz eta hasieran hiru zaborrontzirekin hasi, gizakion beharrak handitzen joan diren heinean, ontzi gehiago ezarri dira; hala nola, pilak, arropak, botika eta erabilitako olioa birziklatzeko ontziak.

Bigarren birziklapen motari dagokionez, oraindik oso gutxi ikusten da, baina bada hainbat enpresa horretan lanean. Prozesuak nahiko konplexuak izaten dira; izan ere, material guztia sailkatu egin behar baita. Sailkapen horren ondoren, material askok ez du ezertarako balio izango eta birrindu egingo dute, hondakin motaren arabera tratamendu bat edo bestea jasoz. Berriz ere erabiltzeko moduan dauden aparatuak, ordea, behar dituzten konponketak eta garbiketa sakonak jaso ondoren, bigarren eskuko objektu bezala saltzeko prestatuko dituzte. Ortuellan, esaterako, birziklapen mota hau jadanik egiten da.

Esandakoaren arabera, garbi dago etxetresna elektriko edota gailu teknologiko bat zaborretara botatzen dugun bakoitzean lan konplexua dagoela atzean. Hala eta guztiz ere, guk nahiago dugu aldiro-aldiro aparatu berriak erosi, besteak modaz pasatu direlako, eta zaharrak zaborretara bota. Hori horrela izanik, hori da lehenengo eta behin gerarazi beharko genukeena, ez baita beharrezkoa hain maiz gauzak aldatzen ibiltzea. Horrelako kasuetan ikus daiteke, nire ustez, zein erantzukizun kaskarra dugun.

Estatu mailan dagoeneko badaude enpresak etxetresna elektriko edo puntako teknologia gailuak konpontzen dituztenak, hauek birziklatzea oso kutsakorra baita. Tresna hauek birziklatu nahi badira, China inguruan dagoen herrialde batera bidaltzen dira, batez ere, Guiyura. Baina bertan hainbeste zabor dago, non metal eta azido toxiko asko aurki daitezkeen eguratsean. Honek guztiak bertako biztanleen osasunean eragina du, eta oso ohikoa da zorabioak, migraina, goragalea eta abar pairatzea. Izan ere, prozesu osoan zehar, ez dute inongo segurtasun neurririk hartzen, hau da, ez dute erabiltzen ez eskularru, ez betaurreko, ezta maskararik ere.

birziklatuGuiyu da zabor elektroniko gehien duen herrialdea; izan ere, lurralde garatu askori, hots, Estatu Batuari, Kanadari, Japoniari…merkeagoa egiten zaie aparatu hauek guztiak horrelako herrialdetara bidaltzea, beraien ingurumena kutsaduratik babestuz.

Ez da hori bakarrik, lurretik pixka bat aldenduz gero, beste kutsadura kasu batzuekin egingo dugu topo. Espaziora bidaltzen diren sateliteekin zabor espaziala sortzen dugu, esaterako. Hau ere gure gehiegizko kontsumismoaren ondorio da; izan ere, espazioko satelite asko ipintzen dira telebista ikusteko, GPSak seinaleak jasotzeko… Uneoro teknologia berritu egiten da eta aplikazio berriak ateratzen dira. Horren ondorioz, aipatu ditugun tresna elektronikoen antzera, sateliteak ere zaharkituta geratzen dira. Honek esan nahi du espazioan dauden satelite askok ez dutela inongo funtziorik betetzen ez daudelako aktibatuta; halere, bertan jarraitzen dute.

Besterik gabe, adierazi nahi dudana da kontziente izan beharko genukeela sortzen ari garen zabor guztiaz, lurrekoa nahiz espaziokoa. Horregatik saiatu behar dugu ahal den zabor gutxien sortzen, eta zabor hori berrerabilgarri izanez gero, erabiltzen jarraitu beharko genuke. Halaber, etxeko zerbaitek ez badu erabilerarik, birziklatzera eramatea izango da aukerarik onena, nahiz eta prozesu honek kutsadura eragin.

Comments { 0 }
-->