Tag Archives | arazoak

Komunikabideen eragina nerabeen indarkerian

By on 2015(e)ko martxoak 2 in arazoak, gizartea, orokorra
Irudia: mojzagrebinfo (Pixabay, CC0 Public Domain)

Irudia: mojzagrebinfo (Pixabay, CC0 Public Domain)

Gaur egun, telebistak eta gainontzeko komunikabideek guztiok pentsatzen dugun baino eragin handiagoa dute gizartean. Batez ere, nerabezaroan dauden gazteen jokabidean serioski eragiteko gai dira. Normalean, nerabe ehuneko handi batek gizartean positiboki integratzea lortzen du. Era berean, bada beste portzentaje bat kontrako jokaera zakar bat hartzen duena, hainbatetan, gurasoen eskutik jasotako tratu txarrengatik edota telebistan ikusitako biolentzia barneratzeagatik. Halaber, eremu soziokulturalaren ondorioz barneratutako pentsaera kaltegarriak ere badira; jarraian, baina,  komunikabideek gazteengan duten eraginari erreparatiko diogu. Ildo horretatik jarraituz, bi kasu aipa ditzakegu, nire ustez. Alde batetik, komunikabideek gizartean ematen den biolentzia azpimarratu eta gehiegi islatzen dute; eta, bestetik, telebistan emandako biolentziaren erruz, hura gehiago barneratzen da gizartean.

Lehenik eta behin, telebistak nerabeengan duen eragina azpimarratu nahiko nuke. “American Academy of Child and Adolescent Psychiatry”-k (Haur eta Nerabeen Psikiatria Akademia Amerikarrak) eginiko ikerketa batek zera adierazten zuen: haur kopuru handi batek 3 ordu ematen ditu egunero telebistaren parean. Horrenbestez, telebista oso tresna baliagarria eta indartsua izan ohi da nerabe baten jokaera aldatzeko orduan. Zoritxarrez, telebistan ematen duten edukiaren ehuneko nabarmen bat biolentziarekin lotuta dago eta, era batera edo bestera, gaztetxoari eragin diezaioke. Telebistaren boterea ikusleongan uste duguna baino handiagoa da. Ez genuke manipulatzen utzi behar.

Aldi berean, haur bat telesail, film edota antzerki bat ikusten ari bada eta edukia bortitza bada, gerta liteke momentuan bertan bere agresibitatea handiagotzea eta ikusten duena imitatzen saiatzea. Fenomeno hau lehenbailehen gelditzea komeni da; izan ere, jokaera honek momentuan ez ezik, epe luzean ere eragina izan baitezake.

Horri aurre egiteko, badira hainbat neurri seme-alabak kontrolpean izateko eta telebistaren eragina murrizteko balio dutenak. Oso errazak eta eraginkorrak izan ohi dira:

  1. Irudia: jarmoluk [Pixabay, CC0 Public Domain]

    Irudia: jarmoluk [Pixabay, CC0 Public Domain]

    Zer ikusten ari diren kontrolatu.
  2. Denborari mugak jarri.
  3. Indarkeria azaltzen diren telesailak saihestu.
  4. Filmean antzezleak gezurretan ari direla, baina indarkeriak mina dakarrela adierazi.
  5. Biolentzia ez dela arazoen konponbidea irakatsi.
  6. Guraso ezberdinen artean neurri hauetaz hitz egin eta ondorioak atera.

Telebistaren eragin kaltegarriak saihestu beharrean gaude, nerabeak modu positiboan hez daitezen eta gizarte osasuntsu bat izan dezagun. Ezin gara telebistaren menpe bizi. Ezin dugu manipulazioa onartu. Horren ordez, gure nerabeek besteekin erlazionatzen, kalera ateratzen, jolasten, harremanak sortzen eta familiarekin elkarrekintzak izaten ikasi behar dute, hau da, sozializatzen. Telebistaren aurrean igarotzen dugun denbora kontrolatzen eta edukiek guregan eraginik izan ez dezaketen saiatu behar dugu.

Comments { 0 }

Kirol epaileen aurrean ere, errespetuz!

By on 2014(e)ko azaroak 28 in arazoak, gizartea, kirola
Wikimedia Commons

Wikimedia Commons

Azkenaldian, gero eta gehiago entzuten dira kiroletako norgehiagokak zuzentzen dituztenen aurkako irainak. Egundokoak entzunarazten dizkiote epaileari, batzuetan akatsen bat egin izana leporatzeagatik eta besteetan ikusleak honek hartutako erabaki zuzenarekin ados ez egote hutsagatik. Noiz arte jarraitu behar dugu hauei iseka egiten? Hementxe esandako honen guztiaren adibide garbi bat. Goazen, bada, gai hau atalez atal aztertzera.

Hasteko, epaileak gizakiak dira eta akatsak egin ditzakete, beste edonork egin ditzakeen bezala. Hori horrela izanik, beste edonori egingo litzaiokeen modura hutsegiteagatik ez litzaieke errespetua galdu behar, guri besteek egitea gustatuko ez litzaigukeena ezin diegu haiei jasanarazi. Baina hainbat kirolzalerentzat euren bihotzeko taldeak lehia irabaztea epaileekiko errespetua izatearen gainetik dago. Dirudienez, zelaiko jokoa agintzen dutenei egundokoak esateko gai dira beraien gustuko taldeak irabaz dezan. Talderen bat barru-barruan eramatea ongi egon daiteke, baina besteren batekin errespetuz ez jokatzea ez da bidezkoa, ezta gutxiago ere.

Gainera, arazo honen bukaera urruti samar ikusten da, zoritxarrez; ez da egun batetik bestera bukatuko buruhauste hau. Beraz, martxa honetan, gero eta epaile gutxiago izango ditugu, lana erabateko presiopean eta jasan beharko dituzten kritikak medio ez duelako jende askok pauso hori emango. Komunikabideek ere ez dute laguntzen arazo honen konponbidea aurkitzeko garaian, kritika asko egiten dizkietelako zelaietako agintari hauei eta behin baino gehiagotan partiduaren emaitzaren erruduntzat jotzen dituztelako. Hau ikusita, epaile izan nahi duten asko atzera botako dira eta ez dute nahi duten lana egiterik lortuko.

Hala ere, egongo da dirutza handia eskuratzen dutela eta hain irabazi handien truke iraintzea  jasan beharko luketela esango duenik, baina ez dira jabetzen zenbaterainoko sufrimendua eragiten duten iseka horiek guztiak epaileen gorputzetan eta zenbat erraztuko litzatekeen hauen lana hori jasan behar izango ez balute. Herrialde batean baino gehiagotan jada nazkatu dira eta grebak egin dituzte beraien egoera salatzeko. Brasilgo kasua izan da horietako bat.

Hau guztia dela medio, zera esan daiteke: egoera honek aurrera jarraituz gero, gero eta epaile gutxiago izango dira zelairatzeko prest. Eta kirolean derrigorrezko direnez, arriskuan egotera irits daiteke kirola denbora batera, kirolzaleen kalterako. Horregatik, jar dezagun guztiok gure aldetik eta izan diezaiegun errespetua epaileei kirolaren eta ikuskizunaren onerako.

Comments { 0 }

Ozono-geruza, ingurumenarekin dugun konpromiso ahaztua

By on 2014(e)ko azaroak 25 in arazoak, gizartea
Ozono molekula (Wikimedia Commons)

Ozono molekula (Wikimedia Commons)

Irailaren hasiera zen EITBko eguraldi iragarpenean zera entzun nuenean: “Badirudi ozono-geruzaren zuloak hobera egin duela azken urteotan”. Ez dago dudarik berri lasaigarria dela denontzat; izan ere, ez zen arazo makala gizakiok geuk sortu genuena. Hortxe dago gakoa, genuena. Anomaliak hobera egin duela entzun eta gure lehenengo erreakzioa iraganeko arazoen karpetara mugitzea izan da.  Horixe bera da komunitate zientifikoak ohartarazi nahi diguna, ez gaitezen garaipena ospatzen hasi dagoeneko.

Gehiago sakondu baino lehen, azaletik azalduko dugu zer den ozono-geruza. Ozono-molekulaz osaturik dagoen eta planeta osoa inguratzen duen geruza da. Estratosferan kokatzen da, 15 eta 35 kilometro bitartean. Dagoeneko jende askok daki ditxosozkoa ozono geruzak UV-B izpiez babesten gaituela. Kontuan izanik B motako erradiazio ultramorea kaltegarria dela landare, animalia eta gizakiontzat, ezin dugu ez ikusiarena egin honen guztiaren aurrean.

Lehenik eta behin, azpimarratu beharra dago hedabideen jarrera ez dela oso zuzena izan. Zientzialariek anomaliaren larritasunaz ohartaraztean, edonon begizta zitezkeen kontzientziazio mezuak, bai telebistan, aldizkari nahiz egunkarietan… Oraindik ere gogoan dut DBHko Natur Zientzietako azterketa hartan izan genuen galdera: “Azaldu dakizun guztia ozono-geruzaren zuloari buruz”. Bertan adierazi behar zen kontzeptu garrantzitsuenetariko bat CFC gasa zen, hauxe baita zuloa sortzearen erantzule nagusia. CFC deritzona aerosoletan eta hozketa industrian erabiltzen da batik bat.

ozono zuloa 2000. urtean (Wikimedia Commons)

ozono zuloa 2000. urtean (Wikimedia Commons)

Baina nahiz eta ahalegin handiak egin diren beste produktu batzuengatik ordezkatzeko, ez gara helmugara iritsi. Nire aburuz, Nazio Batuen Erakundeak herrialde industrializatuekin elkarlanean jardun beharko luke arazoa behin betiko ebazteko. Bestalde, ez dugu ahaztu behar industria kimikoak duen auzi garrantzitsua, zati handi batean beraien esku baitago produktu kaltegarriak ordezkatuko dituzten beste batzuk sortzea. Galdera hauxe da. Berriro ere? Gizarte globalak duela 10 urte egin zuen “esfortzua” errepikatu behar al dugu? Ez da batere erraza izango; izan ere, bere garaian jende askok kokoteraino amaitu zuen ozono geruzaren zuloa eta klima aldaketa edonon entzuten baitzen. Ondorioz, kontzientziazio kanpainak berriro ere hasteak agian ez luke efektu positiborik izango, jendea nazkatzea benetan arriskutsua izan daitekeela uste baitut.

Asko dira esaten dutenak komunitate zientifikoak arazoa puztu duela: “Urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau”. Horixe pentsatzen dute ingurumen arazoen inguruan jarrera eszeptikoa dutenek. Dena den, ez ikusiarena egitea beti da errazagoa gutako gehienontzat, nahiago baitugu gure ohiko bizitzarekin jarraitu, inpotentzia adieraziz. Konponbidea agintarien eskuetan soilik  dagoela pentsatzea da, hain zuzen,  gure gizartearen galbidea. Elkarlanari, hau da, gizartea bizirik mantentzen duen hauspoari uko egitea litzateke horrela jokatzea. Guztiok dakigun bezala, norberekeria, enpatia eza eta alferkeriak ez gaituzte inora eramango.

Hori gutxi balitz, gure kontzientziak lasaitzeko gainontzekoei botatzen diegu errua behin eta berriz.  Zergatik ote? Bada, ez gaudelako prest arazoari aurpegia eman eta gure eguneroko erosotasun horri uko egiteko. Gutako bakoitzak esfortzu txiki bat egingo balu bederen, etorkizuna oparoagoa izango litzateke datozen belaunaldientzat. Izan ere, arian, arian, zehetzen da burdina.

Comments { 0 }
-->