Tag Archives | literatura

Berriz BHIko Garazi Mugarza, aurtengo Urruzuno idazlehiaketako irabazleetako bat

By on 2011(e)ko uztailak 3 in idazlehiaketak, literatura

Aurrekoan, Berriz BHIko Mikel Ortiz de Etxebarria irakasleak bere ikasle baten berri eman zidan, Garazi Mugarza du izena. Mikel oso pozik zegoen bere ikasleak Urruzuno idazlehiaketako irabazleetako bat izan delako. Gure ikastolako ikasleek, dakizuen bezala, hainbatetan irabazi izan dituzte literatura lehiaketa ezberdinetako sariak eta beti saiatu gara euren lanak hemen ipintzen, jakin badakigulako beste eskola batzuetan gustura irakurtzen dituztela euren adinekoek idatzitako lanak eta haiekin asko gozatzen dutela.

Bada, gauzak horrela, gaur Garaziren lana ekarri dugu hona, literaturaz gozatzen duzuenok bere berri izan dezazuen. Garazi Mugarza Mallabiakoa da eta aipatutako Berriz BHIn  DBH 4. maila egin du aurten. 16 urte bete zituen apirilean Garazik eta ikasle aparta da, dudarik gabe. Bere irakaslearen hitzetan, “lotsatia eta isila da, baina idazten duenean, munduak margozten ditu sentimenduaz zipristinduz, grinak mamituz eta hitzez bihotz taupadak konpartituz”.  Irailean Bretainiara joango da astebete, beste 20 idazle gazterekin batera, Urruzuno saria irabazi izanagatik. Periootx blogean irakurri ahal izango dituzue bere lan guztiak eta, blogean duen lizentziari esker, handik hartu dugu bere azken sarrera, Ausardia, lehiaketarako aurkeztutako idazlana oraindik argitaratu ezin delako. Saria idazten jarraitzeko akuilu izan dadila! Zorionak, Garazi!

AUSARDIA

Bera da muga, elikatzen nau, baina ez asetu. Ez nuen sekula ezagutu, eta ez dut ezagutzen. Lurrin hori ez dago nire baitan. Ez dut gerraren erokeria ezagutu nahi, ez dut deabruaren negarra entzun nahi, ez dut oin biluziekin iltzeak zapaltzerik nahi. Beldur naiz. Neure bizitzaren putzuan itotzeko beldur. Koloreztatutako atzazkalak ditut eta horma zuriari begiratzen diot. Harro, horma zuriari begira. Koldarkeriak irentsi nau, bainuontziko urak irensten gaituen modu berean. Lotsa mugitzen da nire zainetan. Eta lotsa, galtzeko zerbait dutela uste dutenek sentitzen dute. Iraganean izandako pisuaren zama jasaten jarraitzen dut, zeinen luzea den biderik laburrena inpotenziaren besoetan. Joanaren eskulan merkea naiz eta loturik nago, iraganeko pasadizoetara begira, beti pentsatu izan dudalako ispilurik onena lagunik zaharrena dela. Eta iraganeko koldarkeriak, ezinegonak jota nagoenean, modu jasanezinean erakartzen nau. Ispilu horretan islatzen naiz, koldarkeriaren ispiluan, lotsaren ispiluan.Elizan, jainkoarenak garela diote, denok norbaitenak garela, ba hara, ni koldarkeriarena naiz. Ispilu horrek konfiantza lapurtzen dit, eta nik bere alde borrokatzen dut. Zergatik, hura ez bada nire gerra?

Ez naiz mugara heltzen, konfiantza ezak asetzen nauelako. Eta ausardiak elikatu, bidean, gutxienez galdu gabe jarraitzeko, berak uzten dizkidan ogi apurrei jarraituz. Neure iragan propioaren torturapean bizitzen jarraitzen dut. Inork estimatzen ote nauen galdetzen diodalako joanari. Inork antzeman ote dezakeen nire atzazkaletako kolore beltzaren iluntasuna horma zuriari bultza egiten diodan bitartean.

Inguruko ezustekoen beldur naiz, hesiaz besteko etorkizunak ikaratzen nau. Nire bidean iraganaren ispilua aurrean daramadalako. Eta beti galdetzen diot ispiluaz besteko aldeari, non galdurik daude oroitzen nautenak?

Comments { 0 }

Xabier Mendiguren Elizegi euskaljakintzan

By on 2011(e)ko otsailak 2 in bisitak, euskaljakintza, literatura

Hiruhileko honetan buru-belarri gaude euskaljakintzan literatura lantzen. Gure gaur egungo idazleak hobeto ezagutu nahian, hainbat jarduera burutu ditugu: liburuak irakurri, autore ezberdinei buruzko informazio bilatu, euskarri ezberdinetan aurkezpenak prestatu eta azaldu… Emango dugu, baina, horien berri beste batean. Gaur Xabier Mendiguren Elizegiren bisita izango dugu hizpide; izan ere, beasaindarra joan den ostiralean etorri baitzitzaigun Jakintza Ikastolara Joseba Sarrionandiaren literaturaz hitz egitera.

Idazlea zenbait ipuin eta poemaz baliatu zen bere azalpenerako, abesti bilakaturiko poemen grabazioak ere entzunaraziz, adibidez, “Martin Larralde” Ruper Ordorikak kantaturik, edo “Kiromantzidxa” eta “Lili bat” Mikel Laboaren interpretazioan, eta Narrazioak liburuko ipuin pare bat ere irakurriz eta komentatuz, hala nola “Ginebra erregina erbestean” eta “Marinel zaharra”.

Denboraren kontzepzio linealaren eta zirkularraren arteko desberdintasuna izan ziren Mendiguren irakaslearen jardunaren ardatza, eta horri loturik beste hainbat kontzeptu ere azaldu zituen, hala nola patua, edo ispiluen jokoa.

Ez dago esan beharrik guretzat luxu bat izan zela horrelako ibilbidea duen idazle bat gurera etortzea Sarrionandiaren lanari buruzko azalpenak ematera. Ederki baino hobeto pasatu genuen haren esplikazioak entzuten eta abestiak kantatzen.  Sarrionandiaren poesia pixka bat hobeto ezagutzeko aukera polita izan genuen. Xabier, ea hurrengoan zure lana aurkeztera etortzen zaren!

Hementxe uzten dizuegu egun hartan grabatutako bideoa, ikus dezazuen, azaletik bada ere, bisitak eman zuena:

Xabier Mendiguren Elizegi euskaljakintzan from Maite Goñi on Vimeo.

Xabier Mendiguren Elizegi Sarrionandiaren poesiari buruz euskaljakintzan.

Comments { 4 }

Bilbao-New York-Bilbao, Kirmen Uribe

By on 2010(e)ko irailak 12 in irakurlearen txokoa, literatura

Liburu bat behar nuen. Liburu-dendara joan aurretik ez nekien zein erosi eta, bertan nengoela, nire eskuetatik liburu anitz pasatu ondoren, 2009ko Espainiako Narratiba Saria irabazi zuenarekin geratu nintzen: Kirmen Uriberen Bilbao- New York- Bilbao (2008). Liburuaren atzealdea irakurri eta gustuko izango nuelakoan, hura hartu nuen.

Kirmen Uribe Ondarroan jaio zen 1970ean arrantzale familia batean. Euskal Filologia ikasi zuen Gasteizen eta Literatura Konparatua Trenton (Italia). Irratiko eta prentsa idatziko kolaboratzailea da eta hainbat egitasmo jarri ditu abian musikari, pintore eta zinemagileekin. Literaturan, Bitartean heldu eskutik poema-liburua izan zen bere estreinako liburua, oihartzun handia eragin izan duena euskal letretan eta baita kanpoan ere: frantsesez, gaztelaniaz eta ingelesez argitaratu da, eta ingeles edizioa AEBetako PEN elkarteak saritu zuen 2008ko liburu onenen artean. Besteak beste, Carver , Sylvia Plath , Anne Sexton , Mahmud Darwish eta Wislawa Szymborska -en poemak itzuli ditu. Maiz Europa, Asia eta Ameriketako nazioarteko literatura jaialdietan parte hartzen du eta aldizkari entzutetsuetan argitaratu du, hala nola, The New Yorker garrantzitsuan.

Haur eta gazte literaturako hainbat lan kaleratu ondoren (Garmendia eta zaldun beltza , Ez naiz ilehoria, eta zer? , Garmendia errege , Guti , Garmendia eta Fannyren sekretua ) hauxe du bere lehenengo nobela eta ez nolanahiko nobela; izan ere, esan bezala, 2009ko Espainiako Narratiba Saria lortu du.

Bilbao- New York- Bilbao

ARRAINEK eta zuhaitzek elkarren antza dute. Antza dute uztaiengatik. Zuhaitzek enborrean dituzte. Enborrari zehar ebakia egin eta hantxe ageriko dira uztaiak. Uztai bakoitzeko urtebete, horrelaxe jakiten da zuhaitzaren adina zein den. Arrainek ere uztaiak dituzte, baina ezkatetan. Eta zuhaitzekin bezalaxe, uztai horiengatik dakigu zein den animaliaren adina.

Honela ematen dio hasiera Uribek hogeita hiru kapituluz banatuta dagoen nobelari. Bilbao- New York- Bilbao nobelak  Loiun (Bilbo ) abiatu eta JFK (New York ) aireportura iristen den hegazkin bidaia bat kontatzen du, Frankfurteko eskala tarteko. Bidaiarekin batera, Kirmenek hiru belaunaldiko kontakizunak aipatzen ditu: gerraurrekoa, aitona-amonei dagokiena, gurasoen frankismo garaia eta berea garaia. Horrela, XIX. mendean hasi eta XXI. menderaino doa bidaia.

Kirmenek bidaia honetan hainbat istorio, oroitzapen, gogoeta, gutun, email, eguneroko, poema… erabiliko ditu nobelan zehar, baita Wikipedia entziklopediatik jasotako informazioa ere, hala nola, Rockall irlari buruz. Nagusiki bere istorio, gogoeta, oroitzapenak… arrantzaren ingurukoak izango dira, bera arrantzale familiakoa baita. Nobela honetan, esandakoaz at, bere aitonak jasandako bizipenak, Ondarruan gertatutako kontakizunak, Arteta eta Ricardo Bastida arkitektoaren arteko adiskidetasuna… azaltzen ditu. Beraz, esan bezala, Kirmenek hausnartzeari ekin dio nobelan. Bi gogoeta mota dira nagusi. Batetik, bere familiako istorioak; eta, bestetik, idatzi nahi duen nobelaren inguruko kontuak, nobelaren sortze prozesua hemen txertatuz.

Liburuaren azalean ikus dezakegun barkua, “Dos Amigos” izenekoa, aitonaren arrantzarako txalupa txiki bat da. Honek ere emango dio zer esana; izan ere, izen horren jatorria jakin nahian ibiltzen baita Kirmen: zergatik jarri ote zion izen bitxi hori aitonak? Izen horren bilaketak espero ez duen bideetara eramaten du egilea, eta ezusteko ugarirekin egiten du topo. Azkenean, ontziaren inguruan ikertu ondoren, aitona Liboriok “ Dos Amigos” izen harekin zerikusirik ikusi ez duela ondorioztatzen du; izan ere, Liborio Uribek hogei urteko “Dos Amigos” zaharra erosi baitzion beste arrantzale bati, 500 pezeta ordainduta.

Nobela aitona eta ama Aurelio Artetaren koadro bat ikustera joatean hasiko da. Egun horretan aitonari bizitzeko hilabete eskas batzuk geratzen zaizkiola esango dio sendagileak, eta aitonak ama Bilboko Arte Eder museora eramango du Aurelio Artetaren obra ikustera, zehazki bere maitearen erretratua ikustera, honek guztiak ekarriko dituen gorabeherekin.

Liburuko pertsonaia nagusienei dagokienez:

  • Liborio Uribe (aitona): bere bizitza osoa itsasoan pasatu du eta “Dos Amigos” izeneko txalupa txiki baten jabe da.
  • Jose Uribe (aita): arrantzalea, “Tokia Argia” ontziko patroia.
  • Kirmen Uribe: protagonista nagusia. Bere familiaren inguruan ikertzen du. Bere aurrekoak ez bezala, ez da arrantzalea.
  • Aurelio Arteta pintorea: aitona eta ama Bilboko Arte Eder museora bere obra ikustera joatean hasten da nobela.
  • Ricardo Bastida arkitektoa: Aurelio Artetaren adiskide handia.

Pertsonaia hauetaz at, hainbeste pisu ez duten beste batzuk ere ageri dira: Nerea neskalaguna, Unai semea, ama, osaba-izebak, Carmen Bastida, Txomin Agirre , Resurreccion Maria Azkue , Indalecio Prieto , Obama , Picasso…  Hauetako batzuk aipatu besterik ez dira egiten; beste batzuk, aldiz, garrantzi handiagoa dute.

Liburua arrain eta arbolen arteko konparazioa eginez hasten da. Amaitu, aldiz, bere emaztearen semea den Unairi poema bat eskainiz. Berarentzat 13 urterekin jaio zen semea da. Honekin emango dio nobelari amaiera:

Liburuari buruzko hausnarketa egiten jarrita, gustukoa izan dudan liburua izan dela esango nuke. Berezia da. Argumentu sakonik ez duenez, milaka istorio baizik, ez nekien nondik nora joango zen; halere, berezia, baina gustukoa izan dut. Liburua, berez ez da oso zirraragarria argumentuari edo beste ezaugarri batzuei erreparatuta (dena tonu leun batean emana dator, batetik bestera egiten du jauzi, eta momentu batzuetan edozein orritan irakurtzen hasita inpresio antzekoa har dezakezu hainbeste izen eta oroitzapenen artean); edozein modutara, ildo nagusia ildorik ez izatea da eta nola dagoen idatzita da erakargarria.

Informazio gehiago:

Kirmen Uriberen denbora-lerroa:

Kirmen Uribe on Dipity.

Comments { 0 }
-->