Tag Archives | literatura

Sara izeneko gizona, Bernardo Atxaga

Bernardo Atxaga, 1951ko uztailaren 27an jaio zen Asteasun, eta bere benetako izena Joseba Irazu Garmendia da. Lehen ikasketak bere jaioterrian eta Andoainen egin zituen; batxilergoa, berriz, Donostian. Garai horietan irabazi zituen bere lehen sariak, hain zuzen ere, eskola-umeentzat sorturiko literatur lehiaketetan. Ekonomia Zientzietan lizentziatu zen Bilboko Unibertsitatean eta, bertan, zenbait euskal idazle ezagutu zituen, hala nola, Gabriel Aresti, haren lehen lanak argitara ematen lagundu ziona. Hainbat lanetan aritu zen: euskarako irakasle, irratiko gidoilari, liburu-saltzaile, ekonomialari… Azkenean, laurogeiko hamarkadan, buru-belarri murgildu zen literaturaren arloan.

Hasiera batetik izan da langile saiatu eta zorrotza Atxaga. Horren erakusle dira, gaztaroan, 1972an, kaleratutako bere lehen euskal poemak, 1976an argitaratutako bere lehen eleberria, 1978an plazaratutako Etiopia poema-liburua… Eta ez da harritzekoa; izan ere, idazle euskaldun honek bikain erabiltzen du barne-mundua eta euskarak duen adierazkortasun eta sondotasuna plasmatzen ditu bere obra bakoitzean. Ondorioz, 1977an, banku batean zeukan lana utzi, eta idaztetik bizitzeko erabakia hartu zuen. Garai honetan, Pott bandako partaide izan zen, izen bereko aldizkarian lanak argitaratuz, Joseba Sarrionandia eta Ruper Ordorikarekin elkarlanean.

Bernardo Atxagaren bereizgarri nagusienetako bat da, lehen esan bezala, hizkuntzaren erabilera eta 1989az geroztik bere lanek errekonozimendua besterik ez dute jaso: Obabakoak-ek, adibidez, Espainia osoaren mirespena lortu du, Espainiako Literatura Sari Nazionala, Euskadi Saria, Kritikaren Saria eta Prix Millepages Saria jasoz eta lana 20 hizkuntza baino gehiagora itzuliz. Hori dela eta, artista honen errespetua berretsi egin da obra berri bat kaleratu izan duen bakoitzean. Gainera, aipatu beharra dago,2007. urtetik euskaltzain osoa dela, bere literaturaren merezimenduarengatik eta euskara lau haizeetara hedatu izanagatik. Beste gertaera arrakastatsu bat Obabakoak eta Zeru horiek zinera egokituak izan direla da. Orokorrean, oso kritika onak izan dituzte bi film “euskaldun” hauek, eta, gehienbat, Obabakoak-ek.

Ildo beretik, garrantzitsua da aipatzea bere bizitzan zehar ukitu dituen genero guztiak: olerkigintzatik hasi, poesiarekin jarraitu eta narratibara arte. Bere idazlanen artean hauek aurki ditzakegu: Sugeak txoriari begiratzen dionean (1997), Bi letter jaso nituen oso denbora gutxian (1984), Behi euskaldun baten memoriak (1991), Bi anai (1985), Gizona bere bakardadean, Zeru Horiek (1995), Obabakoak (1998), Soinujolearen semea (2003) eta Zazpi etxe Frantzian (2009) dira esanguratsuenak. Irakurle mota guztientzako obrak egin ditu autore honek.

Baina badago lehen aipatu ez dudan eta Atxagak 1996an kaleratutako liburu bat: Sara izeneko gizona. Narrazio hau Lehenengo Gerra Karlistan kokatzen du eta kontakizuneko protagonista nagusia Martin Saldias da. Hainbat urteko iraupena izan zuen karlisten eta liberalen arteko gerrate honetan, Sara karlisten aldeko espioia da. Gizona izan arren, emakumezko izena erabiltzen du, liberalek etsaitzat har ez dezaten. Bilbotik atera eta Irungo karlisten topagunera joatea izango da bere lehen egitekoa, bidean aurkituko dituen kontrol liberalak ahal dituen moduan saihestuz. Bere helburua liberalek dituzten planen inguruan Tomas Zumalakarregiri informatzea da. Baina han hainbat izango ditu; izan ere, hirira sartu bezain laster, Aranburu tenientearen troparekin liskarra izaten du eta zalantzan jartzen hasten da ea liberalen aldeko traidorerik kanpamenduan ba ote dagoen, Aranburu begiz jota duela. Gainera, liberalen aurkako borroka batean, Martin zauritzen dute eta Aranburu izan delako susmoa hartzen du. Carrasco eta Merino tenientea eta Barrez generala ere izan daitezkeela pentsatzen du. Ikerketa sakon bati ematen dio hasiera orduan, eta pistaz pista traidoreekin topo egin arte ez du atsedenik hartuko. Hainbat gertakizunen ondoren (Aranbururen fusilamendua, Etxarri Aranazko erasoaren huts egitea, Valdivieso tenientearen hilketa…), Barrezek tiro nork egin dion esaten dio eta zelatari liberalak nortzuk diren jakiten dute azkenean. Hau guztia dela eta, bere gogoz gerrara joandako Martin Saldias bilbotarrak, Barrezekin batera, gerratea uztea erabakitzen du eta bere jaioterrira itzultzeari ekiten dio, atzean inoiz ahaztuko ez dituen egun zirraragarri eta, aldi berean, beldurgarriak utziz.

Jarraitu aurretik, liburu hau irakurtzearen zergatia argitu nahi nuke. Arrazoi garbiena hauxe da: akziozko narrazioak oso gustuko ditut. Akziodun nobelak irakurtzea oso interesgarri suertatzen zait; izan ere, mugimendu asko egotea eta ekintza ugari gertatzea gogoko baitut. Gainera, liburu honen hainbat lagunen kritika positiboak entzunda, birritan pentsatu gabe hasi nintzen irakurtzen. Eta lagunek esan bezala, segituan erakarri ninduten Martin Saldiasen abentura historiko eta susmoez betetako gogoetek.

Nire uste apalean, Bernardo Atxagak gure eskura utzi duen historia eta abenturaz betetako liburu hau nahiko erraz irakurtzen da. Badaude hainbat hitz espezifiko, adibidez, gerrateko lanabes eta militarren graduei buruzkoak, baina horiek ez dute eragozten irakurlearen ulermena testuan zehar. Niri, behintzat, ulertu gabeko hitzek ez didate arazorik sortu gertaerak irakurtzean. Bestalde, hasiera zertxobait pisutsua egin zaidala onartu beharra daukat, nahiz eta gerora gehiago erakarri nauen liburuak. Idazleak Martin Saldiasek Irunera iristeko behar duen denbora era luzeegian kontatzen duela iruditzen zait eta, ondorioz, nobelaren haria galtzen ari nintzela pentsatzera ere iritsi naiz. Hala eta guztiz ere, ondorengo gatazka, zurrumurru eta susmoek, bete-betean sarrarazi didate berriz narrazioan. Honenbestez, beste behin, Atxagak bere irakurleei huts egin ez diela argi baino argiago dago, irakurri izan ditudan beste liburuen adinako maila baitu liburu honek ere.

Narrazio literal eta historiko honen egokitasunez aparte, hiru xehetasun izan dira aipagarrien iruditu zaizkidanak. Alde batetik, idazle euskaldunak bere beste obra askotan azaltzen duen barne ahotsa ere agertzen du liburu honetan. Kasu honetan, Arenal Kafeko ugazaba-andrea da bere buru barruan hitz egiten duena, protagonistaren kontzientzia islatzen duena. Beste aldetik, nahiz eta historiako pasarte batean oinarritutako liburua izan, asteasuarrak bilatu du poemak non sartzeko bidea eta kasu honetan, Barrez frantsesaren poesia liburuak betetzen du funtzio hau. Azkenik, ezin da aipatu gabe utzi kapitulu bakoitzaren amaieran epilogo antzeko bat gehitu duela Atxagak. Atal bakoitzaren amaieran, bertan pisu gehien izan duen pertsonaiaren pentsamenduak agertzen ditu euskal idazleak, hala nola, Valdivieso tenienteak pentsatzen duena, Aranbururen gogoetak… Eta, egia esan, narradoreak asmatu du epilogo hauek jartzearekin; izan ere, pertsonaiei buruzko zalantzak argitzeko oso baliagarriak baitira.

Hau guztia dela eta, Bernardo Atxagak 1996an idatzitako narrazio hau, Sara izeneko gizona, irakurtzea gomendatzen diot 16 urtez gorako edonori. Gazteagoei, agian ez, Lehen Gerra Karlistaren ideia orokor bat edukitzea ezinbestekoa delako testuaren nondik norakoa ulertu ahal izateko. Beraz, euskal historia eta akzioa uztartzen dituen narrazio bat bilatzen duen irakurlearentzat, punta-puntako liburua dela pentsatzen dut eta ziur nago gustuko izango duela. Egia esan, ez dago zure gustukoa den liburu bat irakurtzea baina gauza atseginagorik!

Lexikoa lantzeko ariketa

Bernardo Atxagaren denbora-lerroa (Beñat eta Irune)

Comments { 1 }

Piano gainean gosaltzen, Harkaitz Cano

http://www.euskonews.com/0328zbk/argazkiak/elkar02.jpgEzin dut zehazki esan zein den liburu hau hautatu izanaren arrazoia; izan ere, herriko liburutegira joan eta bertan aurkitu nuen lehenengoetariko bat da, konbentzitzen ninduenik aurkitu ezinda, zertxobait itsuan hautaturikoa. Piano gainean gosaltzen irakurri nuen liburuaren azalean. Etxeorratz (edo ortzenbor) multzo bat plater baten barruan, Askatasunaren Estatua kikara baten barnean eta beste hainbat elementu. Zubirik ez. Hori da piano baten gainean, izenburuaren gaineko marrazkian agertzen dena Harkaitz Canoren liburu honetan. Atzeko aldean datorren liburuko testu zatia irakurri nuen, eta neure buruan liburuarekin zerikusirik ez duen ideia bat egin nuela aitortu beharra daukat. Irakurtzera nindoala, ordea, Harkaitz Canok berak New Yorken igarotako aldian idatzitako kroniketan oinarritutako istorio bat zela ohartu nintzen; eta New Yorkek beti deitu izan didanez arreta, gustura hasi nintzen irakurketarekin. Nire aukeraz damutuko ez nintzela jakin nuen une hartan.

Harkaitz Cano Lasarte-Orian jaio zen, Gipuzkoan, 1975ean. Zuzenbide ikasketak gauzatu zituen Donostiako EHU n. Idaztea du, baina, ofizio lasartearrak. Beste zenbait idazle gazterekin Lubaki Banda sortzearekin batera hasi zen bere ibilbide literarioa 1993an. 1994an bere lehen poesia liburua argitaratu zuen: Kea behelainopean bezala. Narrazioa eta nobelaren arteko liburu bat idatzi zuen urte berean: Paulov-en txakurrak. Hurrengo urteetan Radiobiografiak (1995), Beluna jazz (1996), Telefono kaiolatua(1997), Bizkarrean tatuaturiko mapak (1998), Pasaia blues (1999), Piano gainean gosaltzen (2000), Itsasoa etxe barruan (2001),Norbait dabil sute-eskaileran (2001), Dardaren interpretazioa (2003), Belarraren ahoa (2004), Neguko zirkua (2005), Omar dendaria(2005) eta Lasterren logika (2005) iritsi ziren. Sari ugari jaso ditu dagoeneko liburu hauei esker. Gaur egun, Harkaitz euskal literatura berriko balore finkoetako bat kontsideratzen da, eta bere obra guztiek onespen handia lortu dute irakurleen artean. Euskal Herriko zenbait egunkaritan kolaboratzen du eta telebista eta irratian gidoilari lanetan aritzen da. Hala ere, nahiz eta egunkarietarako, irratirako, telebistarako eta zinerako gidoi eta artikuluak idatzi izan dituen; onenak ipuin, poesia eta nobelei eskaini dizkie. Aipatzekoa da New Yorken igaro zuen boladak idazle honengan izan zuen eragina; hiri hau bere liburuetan sarritan agertu izana da froga nabaria.

Harkaitz Cano New Yorkera joan zen bizitzera hilabete batzuetarako eta Martxelo Otamendik enkargu bat egin zion joan aurretik: Egunkariarako kronikak idaztea astero. Hortaz, liburua kronika horietan oinarrituta dago. Liburuko zenbait atal 1999an Egunkarian agertu ziren argitaratuta. Kronika hauek errealitatean dute oinarri, baina fikzioarekin ere nahasten dira, askotan bien artean ezberdindu ezin dela.

Istorioa 1998ko urriaren 20an hasten da, protagonistak, Harkaitz Kanok berak, New Yorkerako hegazkin bat hartzen duenean. Euskal Herria denboraldi batez uzteko gogoa du, baina era berean, printzipio deklarazioan dioen bezala, inorentzat ez dela garrantzitsua sentitzearen beldur da, atzerrian dagoen bitartean existituko ez ote den beldur. Horrela, beldurrez josita baina askatasun eta liberazio pixka bat izateko gogoz, abiatzen da denok ezagutzen dugun hirira, bai telebistan eta bai filmetan ikusitako topikoz betetako hirira. Liburuan bera da pertsonaia nagusia eta narratzailea, 1. pertsonan idatziz kontakizunari zinezkotasuna emanez. 1. pertsonaren erabilera hau bisitari harrituaren ikuspegia emateko ere erabiltzen du. Anekdota bitxiak kontatzeaz gain, kritikak eta deskribapenak tartekatzen ditu, eta hemen, idazlearekin areago egiten du topo irakurleak, uneren batean narratzailea irakurleari zuzentzen zaiolarik, testu zati honetan bezala:

Mimi artista da. Bere senarra, berriz, idazlea enpresa farmazeutiko batean. Ez jarri aurpegi hori, irakurle, hau New York da eta hemen idazle batek idazle bezala lan egin dezake enpresa farmazeutiko batean.

38 kapituluk edo kronikak osatzen dute Canoren liburua: liburu atsegina, erakargarria, deskriptiboa, kritikoa, ironikoa, eta argumentu zehatzik ez duena. Atal laburretan kontatzen ditu gertatutako zenbait gertakari bitxi, detailez betetako definizioz beteak, irakurlearen interesa pizten dutenak. Idazkera gardenean idazten du. Hiri hartan denboraldi bat pasatzeak eman zion idazleari bertako gizartearen deskripzioa egiteko aukera. Gauza arruntak kontatzen ditu, eguneroko bizimoduan gertatutakoak, baina hausnarketa sakonak ere ageri dira. Tirabira anitzak bizi ditu taxistekin, etxebizitza lortzeko arazoak ere baditu, hango gizartea astintzen duten kontuak azaltzen dizkigu, bizitza soziala ere agerian uzten du (etengabeko parranda dela ematen duena… Honelako gauzez beterik dago liburua eta, horregatik, badu bere xarma, bitxikeriak ezagutzearen morboagatik edo. Dibertigarrienak edo barregarrienak gogoratzen saiatu da Harkaitz Cano kronika hauek idazteko orduan. Horrekin batera, New York hiriaren deskribapen zehatz samarra ere egiten digu. Esango nuke hiri handi hartan bizirauteko gida bezala erabil daitekeela liburua. Bada atal bat non idazlea hirian dauden komunitate hispanoez mintzatzen den. Esaten duenez, ingeles eta gaztelania arteko nahasketa bat egina dute, Spanglisha, eta liburuko umore puntuetako bat ikus dezakegu bertan, idazten dituen hizkuntza berri honen esaldietako batzuen bidez:

El rufo está liqueando, The roof is leaking (Teilatuak itoginak ditu)

Istorioan zehar pertsonaia ugari ageri dira, joan-etorrikoak. Atmosfera ezberdinetan kokatuta pertsonaia bitxi ezberdin guztiekin bizitako pasarteak kontatzen ditu idazleak. Surrealismo ukitu bat ere agertzen da liburuan, egoera komikoak sortzen direla. Bere bizitzako epe labur honetan ezagutzen dituen pertsonaiek arnasa ematen diote Harkaitzi eta Euskal Herrira bueltatu beharrean aurkitzen denean, haietaz agurtu beharrak pena handia ematen dio. Prusiarra, berekin bizi den laguna, New Yorkeko egonaldi osoan zehar dago protagonistaren ondoan, Eguberrietan Euskal Herrira familia bisitatzera joaten den tartea kenduta. Bertan zenbait lagunekin atera ohi dira parrandara, Francis eta Hector bikote gay-a, esaterako. Lagunez gain, badituzte aingeru guardako antzeko batzuk, Jota Jauna eta Charley Papa, azken hau emakume lasaia benetan, Ainhoa Artetaren txakurrarekin gertatutako intzidentearen aurrean ere patxadaz jokatzen duena. Txuspo Poyo artista ere aipatzekoa da. Bi lagunei fabrika abandonatuan (“La cueva del Poyo”) loft-a alokatzen dien pertsonaia bitxia da, azkenerako haien lagun kontsidera dezakeguna.

Musika eta literatura erreferentziak dira aipagarriak lanean zehar. Bakardadeari buruzko ohar ederrak ditu. Aipatu bezala, gertakizunez beterik dago liburua, eguneroko gertakizunez, baina burutazioak eta beste hainbat egileren testuak ere aurki daitezke; baita Harkaitzek berak egindako poema batzuk ere. Idazlearen obsesioak agerira ateratzen dira liburuan, X-ena edo zubiena bezalakoak. Idazleak egiten dituen hausnarketak interesgarriak iruditu zaizkit, adibidez, jendeak antisoziala dela esaten dionean pentsatzen duena:

Isilik egotea, harbera izatea, ez dago ondo ikusia. Izan ere, txorakeriak esateko hobe da isilik egon.

Baina honezkero ez al duzue pentsatu zer dela eta deitzen den liburua Piano gainean gosaltzen? Pianoa ezinbesteko elementua da liburu honetan; izan ere, Canok bere eleberria eta kronikak idatziko dituen lekua da, fabrika zaharreko loftean aurkitu eta mahai moduan erabiltzen duena. Txoko atsegina. Harkaitz beraren hitzetan irakur dezakegu liburuan pianoaren garrantzia:

Isats-pianoa gure gelako zentro neuralgiko garrantzitsuena da. Batetik leiho ondoan dagoelako eta argitasunaz gain, eguzkiak ere bertan jotzen duelako, leku epel eta atsegina da. Tabureteetan eserita pianoak nahikoa altuera du mahai funtzioa betetzeko eta hantxe gosaltzen dugu goizero.

Azkenik, irakurterraza dela esan beharra daukat, anekdotak eta bitxikeriak irakurtzea gustuko duen edonorentzat. New Yorkenganako interes berezi bat nuen liburua irakurri aurretik, baina orain inoiz baino gogo baiziagoa daukat hiri harrigarri hori ezagutzeko, hari buruz zertxobait gehiago dakidan sentsazioarekin geratu naiz. Idazle honek gaitasun ikaragarria du eguneroko gauza arruntak deskribatuz, irakurlearen arreta bereganatzeko. Beraz, merezi du liburua irakurtzea. Ni ez naiz literaturan aditua; beraz, ez dakit Harkaitzek liburuan aipatzen duen idazkera perfektua lortu ote duen, hitzik soberan edo faltan ez duena, baina ni, behintzat, bere idazteko erak (itxuraz erraza) eta liburuak liluratu egin naute.

Lexikoa lantzeko ariketa

lexikoa lantzeko ariketa

Harkaitz Canoren denbora-lerroa

Bibliografia

http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00025.htm
http://www.ikeder.es/agencia_literaria/bio-hc-es.html
http://www.seix-barral.es/fichaautor.asp?autor=389

Comments { 0 }

Antsoren dorreak, Toti Martinez de Lezea

Toti Martinez de Lezea Gasteizen jaio zen, 1949an. Gaztelaniaz idazten du eta liburu batzukeuskaraz argitaratu ditu, itzulita. Ingeles eta frantses itzultzaile bezala lan egiten du. Gehien landu duen genero literarioa eleberri historikoa da. Bere obrek Erdi Aroko historia eta Euskal Herrikotradizioak islatzen dituzte. Haurrentzako literatura ere landu du. Horretaz gain, ETBn lan egin zuen eta programa batzuk idatzi eta zuzendu zituen. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailarekin ere kolaboratu izan du. Bere obra batzuk La Calle de la juderia, Las torres de Sancho, La hebolera: Una joven curandera acusada de brujeria, Euskal leiendak, Los hijos de Ogaiz eta Hautsi da katea: Sara izan zen lekuko dira.

ANTSOREN DORREAK

Nik irakurri dudana Antsoren dorreak izenekoa da. Kokapena kontuan hartuta, liburua nobela historiko bat da. Lehenaldian idatzita dago eta askotan lehenago gertatutako gertaera bat kontatzen da. Narrazioek dute garrantzi handiena, baina deskribapenak ere agertzen dira, batez ere pertsonaienak.

Nobela XI. mendeko Iruñeko Erresuman kokatuta dago, Antso III.a Nagusiaren garaian. Gaia Antso erregearen bizitza da eta beste pertsonaia batzuen istorioak ere kontatzen ditu, batez ere Eneko Lopizena.

Istorioa 1004. urtean hasten da Antso III.a errege izendatzen dutenean. Bertan gorteko intrigak azaltzen dira. Odilon Clunyko abadeak Hispaniako elizan erritu erromatarra ezarri nahi du, eta monje bat bidaltzen du Eneko nobizioarekin. Zoritxarrez, ekaitz batean, Eneko galdu egiten da, eta urte batzuk menditar paganoekin pasatu eta gero, Antso erregearen kontseilari batek seme bezala adoptatu eta Antsoren lagun egiten da. Clunyko abadeak, Arnoldo Blanzykoa, monje-zaldun burgundiarra, bidaltzen du espioi Iruñera. Honek Eneko ezagutzen duenean, Clunyra eramaten saiatzen da, eta honek ihes egin behar izaten du. Mendietara itzultzean, Garai Belluz ezagutzen du, eta honek menditar batzuk esklabu eraman dituztela esaten dio. Haien atzetik joaten dira eta Eneko Garsea Azenarizekin, Antsoren espioi batekin, topatzen da. Garseak erregearen aurkako konspirazio batez hitz egiten dio eta, Xemeingo Ulakideren laguntzaz, esklabuak askatu eta konspiratzaileak harrapatzen dituzte. Antsok EnekoBizkaiko Jaun izendatzen du eta Garsea Gipuzkoakoa. 1035. urtean, Antso Oviedon dagoenean, Blanzy eta Artazako Jauna, konspiratzaileetako bat, erregea hiltzen saiatzen dira, eta Antso hilik aurkitzen dute.

Eleberriko narratzailea orojakilea da, hau da, pertsonaiek pentsatzen dutena badaki, nahiz eta istoriotik kanpo egon. Idazlea, batez ere nobela historikoak idazten dituenez, asko dokumentatu da eta kontuan hartu ditu garai hartako gizartea, politika eta erlijioa. Santiago bideaz eta monasterio eta ospitaleen eraikuntzaz ere hitz egiten du. Pertsonaia nagusiak hauek dira:

Antso III.a Nagusia: Iruñeko erregea izan zen 1004 eta 1035 bitartean. Bere erreinaldian, Iruñeko Erresumak gehienezko hedadura lortu zuen. Bere aurreko erregeek baino botere gehiago izan nahi du, ez du erlijioa Clunyko abadearen esku utzi nahi eta baskoi paganoei euren ohiturak mantentzen uzten die.

Eneko Lopiz: Izurako Jaunaren semea, Clunyra bidaltzen dute nobizio. Mendiak zeharkatzean galdu ondoren, urte batzuk pasatzen ditu menditarrekin eta euren ohiturak ikasten ditu. Antsoren kontseilari batek adoptatzen du. Geroago, Antsok Bizkaiko Jaun izendatzen du. Hau da gehien gustatzen zaidan pertsonaia.

Garsea Azenariz: Antsoren espioia da Zaragozan eta bertan beste identitate bat du. Bere ama Arnoldo Blanzykoak bortxatu zuen eta mendekatzea zin egin zuen. Zaragozako erregeak Izurungo Jaunari mezu bat eramatea eskatzen dio eta berak mezua Antso erregeari eramatea erabakitzen du. Erregearen etsai batzuek mezua lapurtzen diote eta Izurunen bere mendekua lortzen du.

Garai Belluz: Enekoren laguna da, baskoia. Izurungo Jaunak bere aita hil eta beste menditar batzuk esklabu eraman eta gero, Enekorekin topatzen da. Izurungo gotorlekuari erasoan parte hartzen du eta, geroago, Antsok bere goardiako buru egiten du.

Arnoldo Blanzykoa: istorioko antagonista nagusia da. Blanzyko Jauna zaldun burgundiarra da. Jainkoak beretzat lan bat duela uste du eta horregatik sartzen da Clunyko abadian. Odilon abadeakNafarroara espioi bezala bidalita, Antsoren armadan sartzen da eta oso krudela da. Eneko Lopiz Clunyra eramaten saiatzen da eta, azkenean, erotu egiten da.

Odilon, Clunyko abadea: Clunyko abadeak botere eta eragin handia zituen aita santuarengan. Odilon Iruñeko erresumako eliza kontrolatzen saiatzen da, erregeari boterea kenduz. Nobelan, Odilon intrigetan agertzen da eta Clunyko abadia mendebaldeko abadia boteretsuena bihurtzen saiatzen da.

Pertsonaiak biribilak dira, istorioan zehar aldatzen dira. Hau normala da istorioa hasten denetik bukatzen den arte 31 urte (1004tik 1035era) pasatzen direla kontuan hartuta. Pertsonaia batzuk narratzailea beraien historia eta sentimenduak kontatzen ari denean agertzen dira, eta hasieran ez dute beste gertakizunekin zerikusirik. Beste batzuk, berriz, pertsonaia nagusietako bat beraiekin topatzen denean agertzen dira.

Egitura kontuan hartuz, liburua kapituluetan banatuta dago. Kapitulu bakoitza gertaera garrantzitsu bat gertatu zen urte bat da. Kapituluak ere banatuta daude eta, zati bakoitzean, pertsonaia bati gertatzen zaizkion gertaerak agertzen dira. Hasieran, gertaera horiek ez dute erlaziorik; istorioak aurrera egitean, ordea, elkartu egiten dira. Gertaeren ordena gutxi gorabehera lineala da, baina, askotan, kapitulu ezberdientan pertsonaia bakoitzak aurreko urteetan gertatu zaiona gogoratzen du. Lexikoa aberatsa da.

“Antso! Ondoeza sartzen zitzaion hura gogoratzen zuen bakoitzean. pozik salatuko luke zerbaitez aita santuaren aurrean; zertaz salatu, ordea? Iruñeko erregea zen, Frantziako erregearekin batera, Clunyren mesedegilerik oparoena. Horrez gainera, bere erresuma barruko monasterioekin ere guztiz eskuzabala zen, Leirerekin eta San Juanekin batez ere, baina ez ziren ahaztu behar San Millan, Iratxe edo Uxuekoak ere. Baina ez ziren ahaztu behar erreforma ezarri nahi eza, edo nagikeria behintzat, Konpostelarako frantses bideari buruzko isiltasuna edo Grial Santua San Juanera eramateari buruzkoa. Eta, batez ere, musulmanei eta juduei zien bagiramena, bere lurraldeetako baskoipaganoei ziena ez aipatzeagatik. Nola zitekeen XI. mendean sartuta, Hispaniako iparraldean oraindik ere paganoak izatea? Halakorik ezin zen onartu.”

Lexikoa lantzeko ariketa: egin klik irudiaren gainean, lexikoa lantzeko.

Antsoren dorreak

Pasarte honetan Odilon Clunyko abadeak Iruñeko erregeaz pentsatzen zuena agertzen da. Istorioan zehar abadeak bere boterea handitzeko duen planaz hitz egiten du. Plan horretan Done Jakue bidearen ibilbide berri bat trazatzen du, Orreagatik Pirinioak pasatu eta Iruñera joaten den bidea.

Bukatzeko, nire iritzia falta da. Gaia niretzat interesgarria da eleberri historiko bat delako. Garai hartako gizartea aurkezten du, eta konparatu egiten ditu Iruñeko erresumakoen, Clunykoen, baskoi menditarren eta arabiarren gizartea eta ohiturak. Atentzioa eman dit garai hartan eremu handi batean oraindik paganoak gelditzea. Eleberriak intriga politiko eta erlijiosoak aurkezten ditu, interes handiagoa pitzaraziz. Hala ere, pertsonaia desberdinen istorioak zatika kontatzean, zertxobait nahastu egiten du ordena, ez delako beti guztiz kronologikoa. Hau guztia kontuan hartuta, nire ustez, merezi du nobela hau irakurtzea.

Toti Martinez de Lezearen denbora-lerroa:

Bibliografia:
Antsoren dorreak, Toti Martinez de Lezea, poltsiko.e (Erein)

Comments { 1 }
-->