Gaurko hitza

Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:40 pm on 2016/07/13 Permalink | Reply
  Tags: B   

  barailati 

  izond. Bizk. ‘zaratatsua’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  Barullero. Amaika ta erdiak ondo jota eldu nintzan Eibarko uri zaratatsu edo baraillatira. A Txirrist 220.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [zaratatsua]: burrunbatsu, durunditsu, zaratatsu, harotsu Ipar., harramantzatsu Ipar., ospetsu Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. ruidoso/sa, bullanguero/ra
  fr bruyant, -e ; tapageur, -euse ; retentissant, -e
  en noisy
  port barulhento(a), ruidoso(a)

  Hamaika ta erdiak ondo jota heldu nintzen Eibarko hiri zaratatsu edo barailatira. [mold.] A Txirrist 220. (Orotariko euskal Hiztegia)

  

  barailati (Pixabay, CC0 Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:35 pm on 2016/07/11 Permalink | Reply
  Tags: B   

  barrandari 

    iz. (Ipar.) Zelataria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [zelataria]: barrandatzaile, belarri-luze, zelatari, goaitatzaile g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) espía; vigía, centinela; acechador, -a
  fr iz. espion, -onne ; guetteur
  en iz. spy; guard
  port iz. espião, -ã; vigia, guarda

  Lurretik bidali dugun eta joan den astelehenean Jupiterren orbitaraino iritsi den zundari Juno izena eman izanak zirrara berazia eragin dit. Jupiterren emaztea, planeta oso bat, tamaina berekoa, merezi lukeena, betikotu dugu senarraren barrandari jeloskorraren paperean.  [Juno, Angel Erro (Jira,2016-07-07)] (Berria.eus)

  

  barrandari (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2016/06/13 Permalink | Reply
  Tags: B   

  belaxka 

  izond. Biguna, kemenik edo indarrik gabea. Osasun belaxka. Ahul eta belaxka, tankeraz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [beratza]: bera, bigun, guri, mamor Ipar., beratz L-N, mardo Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. blando, -a, blandengue; fofo, -a; flojo, -a; sin energía
  fr izond. mou, molle, mollasse
  en izond. soft
  port izond. mole, brando(a), despec molengo(a), despec mole, despec (gordo) balofo(a)

  Zu, letxua, samurregia zara, belaxka ez esatearren. [Patata soro bat, Josetxo Azkona (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Irakurtzen egona zen bere gelan, eta orain jaitsi eta dena ergela, axala, belaxka iruditzen zitzaion.  [Farorantz, Virginia Woolf / Anton Garikano (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  belaxka (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 6:40 pm on 2016/06/06 Permalink | Reply
  Tags: B   

  betegin 

  izond. Hutsik, akatsik gabea, hobetzerik ez dagoena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko euskal hiztegian

  betegin (-th- A).

  1. (Adj.). Perfecto, íntegro, pleno, acabado. “Perfecto” A, que cita a Oihenart (pero en éste sólo se encuentra betheginzarre). Nola [Eliza] beita bestalde algargoa bethegin edo perfeit bat beraurtarik. ArmUs 1896, 97. Guk orduan ezkenakien zearo, liburuetan irakurrita beintzat, elizgizon oso betegin batek bear dituen biozketa ta ontasunak zeintzuk diran. A Itzald II 70s. Domingo Agirre-ren azken-naia gogoratuta, apaiz oso betegin baten egikizuna bikoitza dala esango nuke. Ib. 78. Nere ustez, onela gauza biribilla ta betegiña gelditzen da. Or Y 1933, 418. Betegiñak (guziz onak) izan zaitezte, zuen Aita zerukoa betegiña dan bezela. Ir YKBiz 127. Ikaslea ezta irakaslea baño areago; ikasle betegiña (guziz ona) bada, bere ikaslea añakoa izango da. Ib. 135. Zergatik emakumearen oroipenak behar izan zuen hain betegina, hain akats-gabekoa zen ereti hori ilundu eta eragabetu. Mde HaurB 30. Haur baten gorpu mendre, bere ahultasunean hain hukigarria zenaren ordez, neska baten gorputz betegina eskainiko zuela haren soari. Ib. 37. 1588. “Emazte Betegiña”-ren [= “La Perfecta Casada”] eta “Kristoren Izenen” lenengo atalaren len-argitaraldia. Gazt MusIx 58. Hainbat lasterren adierazteko, labur-beharrez zebilen beti Orixe, eta labur-beharrez ibili gara haren ondotik genbiltzanok, biribiltasun betegin baten bila. MEIG V 133.

  2. (Vb.). Perfeccionar. Landaren hirodurak eta hazten dituen aberen gorotzak bera [landarea] ere hazten dute, eta bethegiten diote ekhoitzpena. “[Elles] perfectionnent sa fertilité”. Arch Gram 92.

  3. (Sust.). Perfección. Oar zaio ere […] zentzuz-bestaldeko sentikizunaz ikuskarietan nabari zaion Egillearen edertasun eta betegiñaren errañuari. Gazt MusIx 168.

  Sinonimoak: izond. jas.

      [akatsik gabea]: biribil, eskasgabe g.e., perfektu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. perfecto, -a, íntegro, -a, pleno, -a, acabado, -a
  fr izond. parfait, plein
  en izond. honest, upright; perfect
  port izond. perfeito(a), íntegro(a), pleno(a)

  Argudio-kate betegin bat baino ez, inolako akatsik gabea.[Sagua, eulia, eta gizakia, François Jacob / Juan Garzia (EHU, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  betegin (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2016/05/11 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bili 

  iz. Antzararen txitoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bili (V-gip; Lcc, Lar, Lar Sup, Izt, Hb ap. Lh), bilio (V-arr-ple; Añ, Izt). Ref.: A (bilio); Etxba Eib.

  Cría de ánade; pato. “Piar el pollo, biliak ots egin” Lcc. “Gansarón, antzarkumea, bilia” Lar. “Pollo” Lar Sup. “Es pollo de pato o ganso” msOch 320. “Ganso, (c.) anzarra; sus pollos (V) bilioak” Añ. “Pollo de pato o de ganso” Izt 55r. “Pato. Bilixak azteko, ur-ondua biar da” Etxba Eib. Buka baiño lenago, leitzarrak etxera / ekaitzean dabiltzan biliak bezala. “Patos”. Or Eus 151.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [txitoa]: txita (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cría de ánade; pato
  fr iz. poussin; canard, cane
  en iz. chick; duck

  Bili eder batzuk ikusi ditugu parkean.

  

  bili (Argazkia: Leire Narbaiza, CC)

   
• 

  Maite 10:42 pm on 2016/05/10 Permalink | Reply
  Tags: B   

  balakatu 

  du ad. 1. Baretu, ematu. Itsasoa balakatu. 2. Norbaiti, harenganik zerbait lortzeko edo, balakuzko hitzak edo keinuak egin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEI Sinonimoen Hiztegia)

      [baretu]: g.e.anpletu, baketu, baretu, ematu, lasaitu, naretu, deskantsatu Ipar., errexitu Ipar., jabaldu Ipar., ibitu Bizk., trankildu beh., artetu g.e., lañotu g.e., amatigatu zah., apazegatu Ipar. g.e., amondu Ipar. zah., fazegatu Ipar. zah., aplakatu Heg. zah., eregatu Bizk. zah.

      [losintxatu]: losintxatu, ferekatu Ipar., intsentsatu Ipar., lausengatu Ipar., titulikatu Ipar., eder egin Bizk., esneztatu g.e., amainatu Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. halagar, adular, agasajar, regalar; acariciar (2) du ad. aplacar, calmar, serenar
  fr ad. flatter, aduler
  en ad. to flatter
  port ad. bajular

  Rosita Brionesek eta haren amak, andre Pepitak, mimatu eta balakatu egiten zuten. [Zalakain abenturazalea, Pio Baroja / Koro Navarro (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Gau urdinak mortua eta mendi kaskoak balakatu zituen. [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  balakatu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:44 pm on 2016/05/08 Permalink | Reply
  Tags: B   

  biribil 

    1. izond. Puntu edo lerro bat ardatz baten inguruan biratuz lortzen den irudiaren itxurakoa; zirkulu edo esfera baten itxurakoa. Begi biribilak. 200 kiloko harri biribila hogei aldiz jaso zuen. 2. izond. (hed.) Akatsik, hutsik gabea. Bertso biribila. 3. iz. eta izond. Zalantzarik gabea, eztabaidarako biderik uzten ez duena; erabatekoa. Ezezko biribila. Egia biribila. Vinsonek biribilak bota zituen euskaldunen kontra. 4. izond. Kopuruei buruz, maila jakin batetik behera zeroz osatua dena; zenbaki bat biribildu ondoren geratzen den zenbakia. 5. iz. MUS. Lau aldiko konpas osoa betetzen duen nota-irudia. Biribil batek bi zuri edo lau beltz balio ditu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:  izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [akatsik gabea]: betegin jas., eskasgabe g.e., perfektu zah.

      [osoa]: erabateko, guztizko, oso, osozko, peto-peto, total, konpli Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. redondo, -a, esférico, -a, circular (2) izond. (hed.) redondo, -a, perfecto, -a, completo, -a, íntegro, -a (3) izond. (hed.) rotundo, -a, que no deja lugar a dudas; concluyente (4) iz./izond. (Mus.) [nota] redonda (5) iz. bola, esfera, circunferencia; redondel
  fr (1) izond. rond, -e ; arrondi, -e ; circulaire, sphérique (2) izond. (hed.) parfait, -e ; total, -e (3) izond. catégorique, concluant, -e ; pur, -e (4) iz./izond. (Mus.) ronde
  en (1) izond. round, spherical; circular (2) izond. [ezezkoa, egia] flat; definite; unequivocal, unambiguous (3) izond. [negozioa; bertsoa; lana] complete; excellent; perfect; exact, accurate (4) iz./izond. (Mus.) semibreve
  port (1) izond. redondo,-a, esférico,-a   (2) izond. perfeito,-a, acabado,-a (3) izond.  (hed.) rotundo, -a

  Bi zulotxo biribil zeuden errezel bakoitzean, bidaldietan paisajea ikusi ahal izateko eginak. [Arima hilak, Nikolai Gogol / Jose Morales (Ibaizabal, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  biribil (FlickrCC, Dabid Martinez)

  Ikusi “biribil” hitza Dabid Martinezen #27hizki27irudi egitasmoaren blogean.