Laburdurak

LABURZKI datu-basea kontsultatu nahi baduzu (denetariko laburtzapen eta akronimoak ) klikatu hemen.

EUSKAL LABURDURAK

1. Laburdurak letra arruntez idazten dira. Oso laburdura gutxi erabili behar da idazki arruntetan, helbideetan izan ezik:

jn. (jauna), and. (andrea), k. (kalea, karrika), esk. (eskuina), ezk. (ezkerra), zk.g. (zenbakirik gabea), pl. (plaza), etorb. (etorbidea), pas. (pasealekua), zum. (zumardia), zehb. (zeharbidea), etx. (etxea), bas. (baserria), ind. (industrialdea), pol. (poligonoa)…

Hona gutunazal eta abarretarako hainbat helbideren idazkera-adibideak:

Estafeta, 8 / Estafeta k., 8 / Estafeta kalea, 8 / Estafeta, 8, 2. ezk.

Etxebeste, 7, 3-B / Etxebeste pl., 7, 3-B / Etxebeste plaza, 7, 3-B

Allerru ind. / Allerru industrialdea

Padura zehb., zk.g. / Padura zeharbidea, zk.g. / Padura zeharbidea, zenbakirik gabea

Baina ez da laburdurarik erabili behar helbideak esaldi barruan txertatzean:

Estafeta kaleko 8tik

Etxebeste plazako 7ra

Sua dago Askatasunaren etorbidean, 12an. / Sua dago Askatasunaren etorbideko 12an.

Horrelakoetan, jakina, deklinaturik eman behar dira “kale, plaza” eta abar.

2. Esanahi jakina eta oso ezaguna duten laburdurak bakarrik erabiliko dira (bai euskarazkoak eta bai erdal jatorrikoak):

adib. (adibidez), or. (orrialdea), fra. (faktura), koop. (kooperatiba), tel. (telefonoa), etab. (eta abar), etc. (etcetera), id. (idem), zk. (zenbakia), k.k. (kontu korrontea)…

Oharra:

Beti “or.” erabiltzea hobesten da “orrialdea” nahiz “orrialdeak” laburturik ematerakoan.

Ikus 14. or. / Ikus 14.-19. or. / Ikus 14., 16. eta 19. or.

3. Testu berezietan, alorrean alorreko laburdurak ere idatz daitezke; baina sarreran agertu beharko da erabilitako laburdura ezohiko edo antzemangaitzen zerrenda eta horietako bakoitzaren esanahia.

Hiztegietan sarri ageri dira iz. (izena), ad. (aditza), Gram. (gramatika) eta beste.

Oharra:

Testu berezietan izan ezik, hitz laburrak ez dira laburtu behar. Ez da egokia, esate baterako, ikus hitza laburturik idaztea (ik.) testu arruntetan; baina hiztegietan, adibidez, ulermenaren lagungarri izaten da laburdura hori. Beste horrenbeste gertatzen da euro hitzarekin ere: ez da laburtu behar, bere ikurraz (€) ordezkatzeko izan ezik.

4. Laburdurak puntu eta guzti idatzi behar dira (siglak, akronimoak eta neurri-izenak ez bezala).

Salbuespen ezaguna da “vs” laburdura: alegia, versus (aurka, kontra…) hitzaren laburdura.

5. Laburdura gehienak letra xehez idazten dira, baina ez den-denak:

Letra larriz: P.D. (post data), P.S. (post scriptum), N.B. (nota bene), R.I.P. (requiescat in pace), G.B. (goian bego)…
Letra larriz eta xehez: K.a. (Kristo aurreko), K.o. (Kristo ondorengo)…

6. Asteko egunen eta urteko hilen izenen laburdurak ere letra xehez eta puntu eta guzti idatzi behar dira:

Egunak: al. (astelehena), ar. (asteartea), az. (asteazkena), og. (osteguna), ol. (ostirala), lr. (larunbata) eta ig. (igandea).
Hilak: urt. (urtarrila), ots. (otsaila), mar. (martxoa), api. (apirila), mai. (maiatza), eka. (ekaina), uzt. (uztaila), abu. (abuztua), ira. (iraila), urr. (urria), aza. (azaroa) eta abe. (abendua).

7. Laburdurari ez zaio atzizkirik erantsi behar; beraz, laburduraren bukaerako puntuaren ondoren hutsune zuria besterik ez da onartzen (ez marratxorik eta ez besterik, testu berezietan izan ezik).

Oker idatziak dira, hortaz, “*alkate jn.-k, *27. or.-ko, *fra.-rena, *etab.-etan” eta gisakoak. Horrelakoetan, oso-osorik idatzi behar dira hitzak: alkate jaunak, 27. orrialdeko, fakturarena, eta abarretan…

8. Ahal dela, ez da laburduraz hasi behar esaldia; ezta laburdura bera letra larriz hasten bada ere.

Kristo aurreko VI. mendean gauza bitxi asko gertatu zen.
Gauza bitxi asko gertatu zen K.a. VI. mendean.

Molde horiek hobesten ditugu, eta ez honako hau:

K.a. VI. mendean gauza bitxi asko gertatu zen.

9. Laburdura ahoskatzean, laburtutako hitza irakurri behar da: hitz osoa, eta ez laburdura bera.

Irakurri, lehenengo(a) edo lehen(a) irakurri behar da “1”. laburduraz adierazitako ordinala. Beraz, batgarren(a) irakurtzea, jakina denez, hogeita batgarren( a), ehun eta batgarren(a) eta horrelakoetan bakarrik da zuzena.

Bide beretik, “eta abar” irakurri behar da beti “etab.” laburdura

Hona hemen zenbait LABURDURA ERABILGARRI:

Hitz arrunt edo izen berezien laburduren ostean, esan dugun bezala, puntua(.) idatzi ohi da. Hala ere, nazioarteko unitateen laburduren ostean ez da punturik jartzen. Adibidez: 5 m, 8 m-ko altuera, 250 Kg-ko harria… Hona hemen nazioarteko unitateen laburdurak:

m metro
Km kilometro
m2 metro karratua
cm zentimetro
mm milimetro
g gramo
Kg kilogramo
l litro
cl zentilitro
ml mililitro
seg segundo
min minutu
h ordu
pzta pezeta

Bestalde, plurala adierazte, azkeneko kontsonantea bikoiztu egin ohi da. Adibidez: or. (orrialde)/orr. (orrialdeak)…Hona hemen zenbait laburdura erabilgarri:

OROKORRAK

adib. adibidez
aip. aipamen
bibliog. bibliografia
e.b. esate baterako
etab. eta abar
e.a. eta abar
or. orrialde
orr. orrialdeak
ik. ikus
lab. laburdura
pzta. pezeta
pta. pezeta
zenb. zenbakia
zk. zenbakia
zbko. zenbateko
tel. telefono
tf. telefono
jn. jauna
and. andrea
año. andereño
G.b. goian bego

POSTA

esk. eskuin(alde)
ezk. ezker(ralde)
aptu. apartamentu
sol. solairu
eskra. eskailera
z.g. zenbaki gabe
k. kale, karrika
pl. plaza
pas. pasealeku
enp. enparantza
etorb. etorbide
ibde. ibilbide
zum. zumardi
prob. probintzia
P.-B. posta-barruti
P.-K. posta-kode
P.-Ku. posta-kutxa
P.D. posdata
izpta. izenpetuta
stua. sinatua
sin. sinatzaile
ztua. ziurtatua

DENBORA

h / or. ordu
min minutu
seg segundo
p.m. post meridiem
a.m. ante meridiem
K.a. Kristo aurretik
K.o. Kristo ondoren

EGUNAK

al. astelehen
as. astearte
az. asteazken
og. ostegun
or. ostiral
lr. larunbat
ig. igande

Jatorria:

• ORTOTIPOGRAFIA (PDF) : letrakera arrunta, etzana, lodia, kakotxak, siglak, laburdurak… (Estilo-liburuaren lehen atala)

• Euskal Gramatika Osoa. I.Zubiri-E. Zubiri. 84-85. orriak