txatxar

adj. Bizk. Hutsala, ezdeusa. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

txatxar.

1. (V, G-azp; Dv ( V), H (V, tras xatarra), Zam Voc). Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg. Insignificante, simple, de poco valor, de mala calidad. “Baladí, insignificante” A. “Diminuto, pequeño. Meloi txatxar bateaittik ogei duro kobrau jostan” Elexp Berg. “Salda txatxarra beti bero” (G-azp). v. 1 tatar, 1 txatar. Tr. Documentado en autores vizcaínos desde principios del s. XIX, y en Iraizoz y Ugarte.

(Aplicado a personas). “Diminuto, pequeño. Txatxarra dago dittuan urtietarako, está pequeño para los años que tiene” Etxba Eib. . Euron txatxarrak eta kirtentzarrak! “Menguados y miserables!”. Arriaga Lekob 30. Etxera ixil-ixillik, eta laster juan be gero, aizto ori emen itzita, katu txatxar ori! Kk Ab I 39. Ardoz bete ezkero / ezta ez txatxarrik, / ez bera bildurtzeko / zenso eta zorrik. JanEd II 20. Onen txiki ta enaz geiago, / ez, eskolara bigurtuko. […] Ene amatxu il dalako. / Onen txatxar ta geratzen naz […]. Ez eskolarik, ez amarik be. Enb 165. A, dollor, txatxar ori! ‘¡Ah, maligno villano!’. Otx 55. Gixon txatxarra ta itxusija. ‘Villano y feo’. Ib. 74. Nik, besteen mendean nagon gizon txatxar onek. Ir YKBiz 146. Euren egitekoetan sakela ta askea baño beste ziorik erakutsi eztabenak, gizonik txatxarrenak izan dira. Gizona dan gizonarentzat askea baño gauza […] goragokorik ba dagoala-ta. Eguzk GizAuz 49. Araoztarrak beltxak ei zian ta txatxarrak. (V-gip). Gand Eusk 1956, 229. Gizasemeak eskua gogorrago dauka, Egille altsuak baiño. Eta izaki txatxarren setakeria […]. Erkiag BatB 201s.
I eskegi, txakur txatxar, i eskegi! Emagaldukume […] lotsabako ori! Larrak EG 1959 (3-6), 178.

2. Malo, perverso. Begira bada zelan ekijan projimuaren injurijaak parkatu ta okasinoe txatxarrei alde egiten. JJMg BasEsc 179. Egin deutsu kalte edo egikera txatxarren bat. Astar II 25.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[txatxar 1] : hutsal, kaskar, ezdeus

[txatxar 2] : kakanarru, nano, ñoñorro. Ant. hazi, koskor.

[txatxar 3] : eskas, ziztrin. Ant. prestu

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es izond. (B) despreciable, desdeñable, menospreciable; de poco valor, insignificante, escaso, -a, trivial
fr izond. petit, -e ; insignifiant, -e
en izond. negligible, insignificant, worthless, trifling
port izond. desprezível

Testuinguruan

Gorde zuretzat berba txatxar horiek!