Gaurko hitza

Tagged: I Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:09 pm on 2021/07/26 Permalink | Reply
  Tags: I   

  iraitzi 

  iraitzi, iraitz, iraizten || 1 du ad. Jaurti, bota. Eritasunak ustekabean hobira zuen iraitzi. 2 du ad. Norbait talde edo elkartasun batetik bidali. Ik. egotzi 3. Elizatik iraitzi nahiko zaituzte. Erresumatik iraitzia. 3 du ad. Digestioko hondakinak gorputzetik kanporatu. Abereek iraizten dituzten hondakinak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  iraitzi. v. eraitsi

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [jaurti]: bota, egotzi, jaurti, jaurtiki, aurtiki Ipar., ohildu Zub., eragotzi Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (Ipar.) expulsar, arrojar; tirar, lanzar (2) du ad. (Biol.) excretar
  fr (1) du ad. expulser, lancer, jeter (2) du ad. (Biol.) excréter
  en (1) du ad. to expel; to throw (2) du ad. (Biol.) to excrete
  port (1) du ad. (Ipar.) banir; lançar, arremessar (2) du ad. (Biol.) excretar, expelir

  Testuinguruan

  Mendekuren baten zain, ikarak jota zebiltzan bazterretan; enplegatu azal-ilunak euren lanpostuetatik iraitzi zituzten eta inork ez zien beste lanik eman nahi. [Hona hemen gu biok, Dorothy Parker / Mirentxu Larrañaga (Alberdania-Elkar, 2006)]

  

   

  Reply Utzi erantzuna

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

• 

  Maite 7:45 pm on 2021/07/25 Permalink | Reply
  Tags: I   

  induska 

  adb. Txerriez edo basurdeez mintzatuz, muturrarekin lurra harrotzen eta astintzen. Ik. uxarka; uxarrean. Urdeok hilez gero, bareok induska (esr. zah.). (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  induska. (V ap. A ; H), induzka (Vc, G ap. A), iñuska (V-m ap. A ). “Hozando” A. Cf. 2 intxusa. Urdeok ilazkero, bareok induska. RS 379.

  Sinonimoak: adond.

  [muturka]: muturka, uxarka, uxarrean (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. hozando, escarbando (2) adb. excavando
  fr (1) adb. enracinement, creusement (2) adb. creusement
  en (1) adb. rooting, routing, digging (2) adb. excavating
  port (1) adb. cavando (2) adb. cavando

  Testuinguruan

  Urdeok hilez gero, bareok induska (esr. zah.).

  

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2021/06/30 Permalink | Reply
  Tags: I   

  irringarri 

  adj. Ipar. Irrigarria, irri-egingarria. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  irringarri. v. irriegingarri.

  irriegingarri. 1. (T-L), irringarri (B, BN-arb), erriegingarri. Ref.: Izeta BHizt (irringarri); Gte Erd 268. (Adj.). Ridículo, cómico, que produce risa. “Burlesque” , “ridicule” T-L. Ez dire nihorentzat hirri egingarri. Hb Esk 6. Hanbatenaz irriegingarriago [soinekoa] zenbatenaz bera baita luzeago. Laph 95. Dona Johane Lohitzün izan denal entzün düke üskara bitxi eta erriegingarririk. ArmUs 1900, 63. Etzaizkizu bitxi, eta irringarriapur bat. JE Ber 73. Lehengo xapel turruta luze irri-egingarri hetarik bat buruan. Zerb Ipuinak 519. Bere alderdi bitxi eta irri-egingarritik. Vill Jaink 132. Turko gaizoak irringarri bilakatu ziren. Lf in Casve SGrazi 10. v. tbn. Prop 1876-77, 56. Elsb Fram V. HU Zez 73. Zub 43. Mde HaurB 83. Ardoy SFran 218. Irringarri: Bordel 173. Beude, beude, irringarriak oro irriz daude. (BN). Lander Eusk 1925 (IV) 47. 2. (Uso sust., precedido de gen.) Mundu guziaren irriegingarri. Laph 126. Oroen irri-egingarri bilakatzen ari zira. HU Zez 62. Dakitenen irringarri. HU Aurp 216. Eskualdun guzien irri-egingarri gintazke. Lf Murtuts 24. 3. (Uso adv.). De modo ridículo. Eskuara murdukatu nahiz, hirri-egingarri ere ari zauzku arrotzak. Barb Sup VII. Gero aitabitxi-amabitxiak irri-egingarri. Ox 40.

  Sinonimoak: izond. Ipar.

  [irri-egingarria]: barregarri, burlagarri, grazioso, irrigarri, komiko, irri-egingarri Ipar., irrigai g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) risible, ridículo, -a, irrisorio, -a
  fr izond. (Ipar.) risible, hilarant, ridicule
  en izond. (Ipar.) laughable, ridiculous
  port izond. (Ipar.) risível, ridículo(a), irrisório(a)

  Testuinguruan

  Ez nuen ez susmagarri ez irringarri gelditu nahi. [Mailuaren odola, Aingeru Epaltza (Elkar, 2006)]

  

   
• 

  Maite 10:12 pm on 2021/06/20 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ingurutsik 

  Oinak edo eskuak estali barik. (Oñatiko euskeria)

  Oñatiko euskeria

  Ungurruntzian, ingurutsik, ingurutsian egon. Oiñak edo eskuak estali barik euki, esaterako afraketak kaltzetin barik edo sartu barik ibilli, azken fiñian haragixa bistan eukittia.

  Sinonimoak: iz.

  [ingurutsik]: ungurruntzian, ingurutsian (egon) (Oñatiko euskeria)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es con los pies y manos desnudos
  fr sans couvrir les pieds ou les mains
  en without covering the feet or hands
  port sem cobrir os pés ou as mãos

  Testuinguruan

  Ingurutsik atera da etxetik. #gaurkohitza

  

  https://twitter.com/protoeuskaldun/status/1405980710800920579

   
• 

  Maite 10:53 pm on 2021/06/19 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ipurterre 

  adj. Erretxina, berehala haserretzen eta espaka hasten dena. Agure ipurterrea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipurterre.

  1. (V-gip, G-azp-goi). Ref.: A; A EY III 372; Elexp Berg ; Gte Erd 212. “Cascarrabias, persona que fácilmente se enoja” A. Ipurterrea izan zan gaztetan. TAg Uzt 190. Muñube ipurterre alena! Loidi 110. Pitodor aberats ipurterreak […] salatu egin zuen. Zait Plat 119.

  2. “Dícese de los tomates defectuosos” Elexp Berg.

  Sinonimoak: izond. beh.

  [erretxina]: erretxin, kakapirri, kakerre, sakerre, pirri Bizk., triperre beh., prakerre g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. cascarrabias, irascible (2)  izond. movido, -a, inquieto, -a
  fr  izond. grincheux, -euse ; grognon, -onne
  en izond. bad-tempered; irritable
  port iz. caderno

  Testuinguruan

  Erabat ipurterrea zegoen eta bere amorraldietan ia burutik eginda zegoela ematen zuen. [Odolaren sua, Irene Nemirovski / Jose Antonio Sarasola (Alberdania, 2012)]

  

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2021/05/14 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ipi-apa 

  1 iz. pl. Xehetasunak. Ipi-apa guztiekin kontatu zidan. 2 adb. Xehetasun guztiekin, hitzez hitz. Ipi-apa sinetsi. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipi-apa. 1. (V-gip, G-azp). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 269. Con todo detalle, con todos los detalles. “Ipiapa, ekixan guztia esan zetsan” Etxba Eib. “>Ipi apa esan omen zizkion danak (G-azp)” Gte Erd 269. Edestitxo au esan bezela ipi-apa siñistu bearrik eztago. AEmil AndreM 119. 2. (Sust. pl.). Detalle. Ipi-apa oroekin eman zidan naiko albiste. Sorarrain Lili 12. Etxeko ipi-apa guziak kanpora ateratzen dabil beti (AN-5vill).Inza NaEsZarr 1555. IPI-APAN. “(BN-lab), muy bien, esmeradamente, con perfección” A. Iritzia ipin-apan orraztu ezak. Zait Sof 170. Olerki oiek, astiro, ipin-apan esan bitza. Ib. 164n. Aritu oi zitzaion […] gauzarik pinpiriñenak ipin-apan esaten. EG 1959 (1-2), 58. Ipi-apa bitxitan. “Con extraños primores.” Gazt MusIx 213.

  Sinonimoak: adond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [zehatz-mehatz]: doi-doi, doi-doia, konkretuki, sits eta bits, xehe-xehe, zehatz, zehatz-mehatz, zehazki, zehazki-mehazki, zehazkiro, zeharo zah., xeheki Ipar. jas., xeheroki Ipar. g.e., xehero Ipar. zah.ipi-apa iz.pl.    

  [xehetasunak]: xehetasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (pl.) detalles (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) con detalles; de pe a pa
  fr (1) iz. (pl.) détail (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) du début à la fin, de a à z
  en (1) iz. (pl.) detail (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) from A to Z, from start to finish, from beginning to end
  port (1) iz. (pl.) detalhe (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) de cabo a rabo

  Testuinguruan

  Ipi-apa ezagutzen zituen eskualdeko bazter guztiak. [Erabili goldea hilen hezurren gainetik, Olga Tokarczuk]

  

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2021/05/12 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ipurdikatu 

  du ad. (Ipar.) Azpikoz goratu, ipurdiz gora jarri.  (Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipurdikatu. (L ap. A ; Foix ap. Lh.). Poner del revés.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [azpikoz goratu]: gainazpikatu, hankaz gora jarri, hankaz goratu, irauli, itxulastu, itzuli, itzulipurdikatu, uzkaili, zilipurdikatu, itzulikatu Ipar., azpikoz goratu g.e., gorabeheratu g.e., bueltatu Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. (Ipar.) poner boca abajo
  fr du ad. (Ipar.) retourner
  en du ad. (Ipar.) turn upside down
  port du ad. (Ipar.) virar de cabeça para baixo

  Testuinguruan

  Haurra ipurdikatu zuen. (Elhuyar hiztegia)