Tag Archives | irakurlearen_txokoa

Ifar aldeko orduak, Joseba Sarrionandia

By on 2012(e)ko apirilak 30 in irakurlearen txokoa, literatura

Gabonak iristear, azterketaz lepo eta hara non Maitek esaten digun liburu bat hautatu behar dugula oporretan irakurtzeko. Tira, horrela esanda, ez dirudi lan batere interesgarria, baina aipatu beharra daukat Joseba Sarrionandiaren Ifar aldeko orduak  liburua izan zela lan hori interesgarria izanaren erruduna. Joseba Sarrionandia, gartzelatik bozgorailu batzuetatik ihes egin zuena da, bai. Egia esan, hori baino askoz ere gehiago ez nekien nik idazle honi buruz. Lana bidalitako egun berberan etxera iritsi eta liburuen apalean kuxkuxeatzen hasi nintzen, eta hara non aurkitu nuen liburu hau, Ifar aldeko orduak. Amari galdetu nion ea liburu hori interesgarria zen eta zera erantzun zidan: “Joseba Sarrionandiaren liburu guztiak dira interesgarriak”.

Ezer baino lehen, 1958an Iurretan jaio zen idazle bizkaitarrari buruz zertxobait kontatuko dizuet. Ziurrenik, denek jakingo duzue 1980an, ETAko kide izateagatik atxilotua izan zela, eta, 1985. urtean, kontzertu baten ondoren, bozgorailu batzuen barruan ezkutaturik ihes egin zuela. Ordutik ihes eginda dago, baina horrek ez du bere lanak irakurtzeko parada izatea eragotzi. Hori dena anekdota bat besterik ez da bere literatura ekarpenen ondoan. Euskal filologian lizentziatua izateaz gain, irakasle lanetan aritu zen atxilotua izan baino lehen. Pott Bandan ere partaide izan zen Bernardo Atxaga, Ruper Ordorika eta beste hainbat euskaldun idazlerekin batera. Hori gutxi balitz, euskal literaturan ekarpen handiak egin ditu eta lan ugari idatzi ditu. Gehien landu dituen arloak poesia eta narrazioa izan dira, eta guztien artean Ifar aldeko orduak narrazioez osatutako liburua izan da nik hautatutakoa.

Arestian esan bezala, Ifar aldeko orduak narrazio motzez osatutako liburua da. Aio aioma, Disiecti membra poetae, Haurrak pindaturiko paisaia, Ukabilka, Oroitzera eseri, Ifar aldeko nasa, Gerla historia, Amorante ausarta, Liburuetako mundu horietara herbestera zaitezkeela, Hamar liburuak eta Oroimena eta desira narrazio motzak kontatzen ditu liburuan. Josu Landak liburu honi egindako kritikan dioen bezala, ‘trajedien kronika’ bat egiten du Josebak. Narrazioak independenteak dira euren artean, hau da, ez dute segida bat osatzen; pertsonaia eta istorio ezberdinak kontatzen dira narrazio bakoitzean. Hala ere, narrazio bakoitzean trajedia moduko bat kontatuz, erreibindikazioak egiten dituela esan daiteke; amodioa, gerra, gartzela edota bizitza bezalako gaietan oinarrituz. Hauetan aipagarriena, agian, bigarren narrazioan bizitzari buruz egiten duen hausnarketa sakona izan daiteke.

Aipatu bezala, Sarrionandiak narrazio desberdinetan banatzen du liburua. Narrazio bakoitza hasi baino lehen, baliabide original bat erabiltzen du, ziurrenik gehien gustatu zaidan baliabidea izan da: aipu bat txertatzen du narrazio bakoitzeko, idazle eta filosofo ezberdinen aipuak zehazki. Aipu hauek, irakurleari pentsarazteaz gain, arreta mantentzen laguntzen dute; beraz, baliabide bikaina dela esan daiteke. Sarrera bezala txertatzen dituen aipuez gain, esaldi landu eta aberats asko erabiltzen ditu Sarrionandiak. Esaldi horien adibide bezala hauxe aukeratu dut: “Inori ezkutatzen zaiona, norbere buruari ezkutatzen zaio”. Bide batez, honelako aipuak irakurri edota bidali nahi badituzue, euskaljakintan badugu gure aipuen txokoa: euskaljakintza aipuak.

Lehengo harira itzuliz, Sarrionandiaren hizkuntza maila eta estiloari buruz hitz egitean, lexiko aberatsa erabiltzen duela esan beharra dago. Hiztegia alboan edukita hobeto ulertzen den liburu bat da hau, nahiz eta testuinguruagatik hitzak ulertzea posible den. Irakurleak liburuarekin gozatzeaz gain, lexikoa ere lantzen du liburu hau irakurtzean. 

Ifar aldeko orduak narrazio liburuaren lexikoa lantzeko ariketa:

 

Halaber, Sarrionandiak barne bakarrizketak, deskribapenak edota elkarrizketak erabiltzen ditu; izan ere, narrazioak beraien artean independienteak izatean, baliabide ezberdin ugari erabiltzeko aukera du.

Arlo guztiak aztertuz, ezbairik gabe Ifar aldeko orduak osatzen dituzten narrazioak irakurtzera bultzatu nahi zaituztet arrazoi askorengatik. Bat, irakurlea etengabe entretenituta mantentzen duelako narrazio motzen bidez. Bi, hiztegi oso aberatsa duelako eta lexikoa lantzeko oso baliagarria delako. Hiru, narrazio bakoitza baino lehenago txertatzen dituen aipuak irakurtzea merezi duelako. Lau, Josebak egiten dituen hausnarketak irakurlea ere hausnarketa egitera bultzatzen duelako. Horrela, milaka arrazoi eman ditzaket gelditu barik. Beraz, euskara eta literatura gustuko duen orori gomendatzen diot liburua irakurtzea. Horretarako, amak liburua hautatzerakoan esan zidana esango dizuet: “Joseba Sarrionandiaren liburu guztiak dira interesgarriak”. Azken batean, amek beti arrazoi!

Amaitzeko, liburuan bertan azaltzen den laburpena utziko dizuet:

Ismael du izena ipuin hauetako protagonistetako batek, Moby Dick balea zuriaren bila zihoan marinel hark bezala. Balearik ezean, elurra ari du Ifar honetako paisaian, elurra norberaren barnean, elurra baita -ur kristaldua- labirintoak har dezakeen forma perfektuenetarikoa, desertuarekin eta itsasoarekin batean. Haurtzaro eta sorterri-minezko orduetan, grinak eta ezereza zuritasun infinitoan nahasten direnean, hutsalak dirudite ametsek nabigante noragabetuarentzat. Bide guztiak ez dira berdinak, ordea, eta errauts eta ahanzturazko amaieraren aurrean duintasuna da, giza duintasuna, bizitzari zentzu pixka bat ematen diona.

Comments { 0 }

Ahaztuen mendekua, Alberto Ladron Arana

By on 2012(e)ko apirilak 23 in irakurlearen txokoa, literatura

(Jar iezaiozu melodia literaturari, eta entzun The Wanted taldearen Warzone artikulua irakurtzen ari zaren bitartean, irakurle)

Jarraian aurkezten dizuedan lana egin ahal izateko, irakurtzen jarraitu ahala konturatuko zareten lez, artikulu honi izenburua ematen dion nobelarekiko izan dudan esperientzia moduan sailka daitekeelarik, liburu bat hautatzeko arrimuan zuzendu nintzen Ordiziako liburutegirantz. Bertako apalategi altuen parean behin baino gehiagotan luzatu nola makurtu behar izan nuen. Eta alferrik horrenbestetan luzatu eta makurtu ere; izan ere, ez nuen gustuko ezer aurkitu. Ez zen euskal literaturan lan eta idazle bikainik falta zaigulako izango, hori ziurta diezazueket. Apika, ez nuen burua liburutarako izango. Edo, akaso, ez nuen ondo begiratzen jakin, ez bainuen nahi nuenaren ideia garbirik. Ez dakit. Kontua da egun hartan eskuak hutsik irten nintzela eraikinetik. Orduan, galdetuko diozue zeuen buruari, nola iritsi zen nobela hau nire eskuetara? Bada, Irati Goikoetxeari zor diot mesedea. Izan ere, baziren egun batzuk Irati nirekin harremanetan jarri eta Ordizian bertan martxan jartzeko asmoa zuen Irakurle Tailerraren berri eman zidala. Ez nuen proposamenari ezezko fier bat emateko arrazoirik ikusi, nire artean gonbidapena onartzeko ideia nuen eta ordurako.
external image thumb2Alberto.jpg

Urtarrila. Hilak 26, osteguna. Irati eta Ekaitz agurtu. Gainontzeko kideak agurtu. Gela begiratu. Eserlekua begiztatu. Eseri. Norberaren aurkezpenak egin. Ekimenaren asmo eta helburuen aurkezpen laburra Iratiren eskutik. Eta, azkenean, kide guztioi banatu zitzaigun liburua. Azal urdin iluna, era berean iluntasunaren isla zen emakume gazte baten argazki ilustratuarekin. Orri haiek gordetzen zuten istorioarekiko erlaziorik izango ote zuen? Ez dizuet orain argituko hori, aurrerago jakingo duzue iluntasun hori nondik datorren. Izenburutzat, berriz, Ahaztuen mendekua. Nortzuk ziren ahaztuak? Zergatik nahi ote zuten mendeku hura? Hori ere aurrerago jakingo duzue. Guk ere, oraindik ezer jakin gabe, azal haren azpian ezkutatuko zenaren inguruko hipotesiak egiteari ekin genion denon artean, zenbait ideia lauso ateratzea lortu arte. Emakumeen aurkako indarkeria, arrazakeria, desagertzeak, Gerra Zibila… Ados, errazago jarriko dizuet uler dezazuen: ez genbiltzan horren urrun gure ideiekin. Liburuaren autoretza izenpetzen, berriz, Alberto Ladron Arana, izen entzutetsua.

Alberto Ladron Arana 1967. urtean sortu zen Iruñean, eta maisutza eta psikologia ikasketak egin zituen. Gaztelaniaz baino ez zekien familia bateko kide, 20 urte zituenean erabaki zuen bere aitonagandik ezagutu zuen euskaran murgiltzea, eta hizkuntza ikasteari ekin zion. Horrela, idazleak ez zuen bere lehen nobela publikatzerik lortu 2001. urtera arte, Itzalaren baitan deiturikoa. Honek Irun Hiria saria irabazi zuen. Lan honekin agerian geratu zen autore euskaldunaren grina fantasiazko ipuinekiko. Ez zen tarte handirik igaro bere hurrengo lanarekin Agustin Zubikarai saria irabazi zuen arte, bigarren hau Xake mate nobelari esker, 2002. urtean. Nobela honekin hasiera eman zion genero beltzean murgiltzeari, eta arrakastari loturiko hurrengo lanak etorri zitzaizkion, Eguzki beltzaren sekretua (2004), Arotzaren eskuak (2006), Ahaztuen mendekua (2009) eta, bere azkena, Zer barkaturik ez (2011).

“Iratin dabiltzala, eztabaidan hasi dira Ana eta Oskar, neskak deskubritu baitu mutilak harremanak dituela beste gizonezko batekin. Liskarraren ondotik bereizi egiten dira mendian: Oskar autoa utzia duten lekura itzultzen da; Ana, berriz, ez da inondik ere agertzen. Foru Polizia hasiko da desagertzea ikertzen, baita Oskar bere kasa ere, hilketa baten errudun egingo duten beldurrez. Egunek aurrera egin ahala, pertsonaiak gero eta katramilatuago aurkituko dira, hainbat hari-mutur dituen matazan: jelosia, diru-interes ilunak, iraganeko gertakari are ilunagoak…”

Honela gerturatzen gaitu liburuak gordetzen duen istoriora Ladron Aranak, hasiera-hasieratik intriga transmitituz. Hemen prestatu dut liburuaren argumentua bere osotasunean, inork irakurri gura badu.

Ahaztuen Mendekua, Alberto Ladron Arana – ArgumentuaHorrela, istorioa bera benetan interesgarria da, misterio (desagerpen) nagusi batetik hasiz, Anarena, lehenbiziko hipotesiak sortzen hasten direla. Halere, irakurtzen jarraitzen bada, badirudi misterioa pixkanaka argitzeko bidea hartzen hasten dela. Aitzitik, irakurleak gutxien espero duenean gertakariren batek edo bestek kontuari 360 graduko bira ematen dio, eta hasierako usteak ustelean geratzen dira. Istorioaren trataera hori da, hain zuzen, liburua horren interesgarri eginen duena: edozer jazo daiteke, eta autoreak behin eta berriro zur eta lur uzten du irakurlea. Halere, gai honi dagokionez, aipatzekoa da Irakurle Tailerreko bilkuran atera zen ondorio nagusietako bat. Izan ere, orokorrean komentatu zen azken kapitulua ez zela horren egokia suertatu nobelaren amaiera modura (argumentua irakurri baduzue jakingo duzue zein amaierako sorpresaz ari naizen), oso gainetik landuta baitago. Azken batean, istorio osoa bertan laburtzen da, baina Xabierren ikuspuntutik, eta autoreak eskaini dizkion 4-5 orrialdeetan ezer gutxi esan daiteke. Akaso, ondorioztatu genuen, istorioa bera ongi zegokeen azken atal hori barik, edo autoreak orrialde gehiago eskaini behar zizkion azken gai hori sakontzeari, Xabierren gaztetako trauma horiek zabalduz edo egin zuenaren arrazoiak xehetasun handiagoz azalduz.

Egitura aldetik ere lan txukuna egin du Ladron Aranak. Izan ere, hogeitik gora kapitulutan banaturik dago istorioa, elkar lotuta dauden atal laburrez. Horrek, noski, liburua errazago irakurtzea egiten du, eta erosotasuna ematen dio irakurleari, eguneko kapitulu labur bat irakurtzeko aukera ematen baitu. Gainera, kapitulu bakoitzaren hasieran aurrekoaren amaierarekiko loturak agertzen dira, eta horrek ordura arte gertatutakoaz oroitzera darama irakurlea zenbait egunez liburua alde batera utzi badu.

Kapitulu horietan barrena hara eta hona dabiltzan hiru protagonista nagusiak Oskar, Xabier eta Ana ditugu, beste zenbait bigarren mailako pertsonaiarekin batera:

  • Oskar Aristu: Protagonista nagusitzat har dezakegu Oskar. Idazle lanetan aritu nahi izateaz gain (nobela batean ari da lanean baina oraindik hasi gabe dauka), Anaren senarra da, baina abentura bat dauka Xabierrekin, hots, homosexuala da eta Ana engainatzen du. Hain zuzen ere, hauxe da istorio osoaren abiapuntua. Izan ere, Anak lehendik bazuen Oskarrek engainatzen zuelako susmorik, eta detektibe pribatu bat kontratatzen du, Xabierren eta Oskarren artekoaren jakitun bihurtuz. Egoeraren aurrean, Oskar beldurturik aurkezten da askotan, eta are gehiago Anaren desagertzearekin. Gainera, Anaren desagertzea ikertzen hasten denean, badirudi egoeraren errudun sentitzen delako egiten duela, Xabierrek askotan leporatzen dion bezala, eta horrek obsesiora darama. Beraz, esan dezakegu pertsonaia ahul eta menpekoa dela Oskar, bere bizitza bere nahierara bizitzeko indarrik izan ez duena Xabier ezkutatuz.
  • Ana Urdirotz: Oskarren emaztea, abokatua lanbidez, betidanik denetik izan duen pertsona horietako bat bezala aurkezten zaigu. Izan ere, bera da bikotean erabakiak hartzen dituena eta dirua etxera ekartzen duena, eta Oskar bere bezala tratatzen du askotan, etxean lasai duen maskota bezala. Sentimendu aldetik, pertsona oso oldarkorra eta mendekatia da, Oskar eta Xabierganako gorrotoaren adierazle, eta horregatik prestatzen du Goikoetxea bere lankidearekin batera hilketaren kontua, Oskarrez mendekatzeko, beti berearekin ateratzen ohituta baitago.
  • Xabier Lakarri: Oskarren maitalea da, bere homosexualitatea biziki defendatzen duena eta horretaz harro dagoena. Azken kapituluan azaltzen zaigunez, institutu garaiko burlak jasan behar izateaz gain, txikitan bere aitak bortxatu egin zuen, eta horrek jendea gorrotatzera eraman zuen. Beraz, aurreko biak bezala, azken protagonista hau ere pertsonaia gatazkatsua da guztiz, bere gaztetako oroitzapenak gainditzen jakin ez duena.

Hiru pertsonaia hauek, beste zenbait bigarren mailakoren artean, hainbat aferatan izango ditugu nahasturik. Nobela beltzaren bereizgarri diren hilketa, bortxaketa eta desagerpenetatik hasita kontu sozial eta politikoak nahastu arte, adar biak liburuan bertan uztartzen direlarik. Gerra Zibilak Nafarroan eragindako fusilamendu eta hilketen inguruan aipamen ugari egiten dira, garaian bizi izan zuten larritasunaren berri emanez.

“Alberto Ladron Aranak polizi eleberri berri bat oparitzen digu, bere aurreko misteriozko lanetan nabarmen utzi dituen ezaugarri guztiekin: idazkera arina, erritmo bizia, suspensearen erabilera bikaina, eta irakurlea ustekabez ustekabe eramatea amaierara iritsi arte.”

external image AHAZTUEN_MENDE_9788497837712.jpgHonela irakur daiteke, baita ere, liburuaren atzeko azalean. Autoreak idazteko modu benetan bizia erakusten du nobela osoan zehar, istorioari erritmo oso azkarra ematen dioten baliabideak erabiliz. Hau lortzeko, oso ohikoak dira pertsonaien arteko elkarrizketak, egoera akzioz eta tentsioz jantziz. Honek, jakina, irakurleak istorioa bizitzea eta lana irakurtzeko erraza gertatzea dakar, eta hau izugarri gustatu zait, liburua ez baitzait batere pisua egin, eta berdin adierazi zuten Irakurle Tailerreko kideek ere. Halere, irakurterraza izateak ez du esan nahi hizkuntza kaskarra darabilenik, ezta gutxiagorik ere.
Azken batean, hiztegi eta egitura konplexuak ez badira ere, aberastasuna nabaria da zenbait hitzetan, hala nola, perlesiaturik, karrika edota eldarnio. Bestalde, hizkuntzari dagokionez baita ere, zenbaitetan, autorea bera Iruñekoa izanik, euskalki nafarrera jotzen du erran bezalako hitzekin, niri pertsonalki gustatu zaidalarik.

Narratzaileari dagokionez, batzuetan kamera balitz bezalako sentsazioa ematen du, eta gertakariak deskribatzen ditu hirugarren pertsonan. Beste batzuetan, ordea, lehen pertsonan kontatzen da istorioa, Oskarren ikuspuntutik, bere sentipenak eta gogoetak adieraziz.

Honez gain, aipagarria da nobelan zehar ageri den seriotasun eta beltzunea apurtzeko autoreak sartzen duen umorea. Ironia da nagusi pasarte umoretsu horretan, ironia kristautasunarekiko (kontuan izanik Xabier eta Oskar homosexualak direla) eta Gerra Zibilarekiko, eta oso une egokian agertzen da nobelan bertan. Pasarte hau Xabier eta Oskarrek euren kabuz ikertzen diharduten egun horietako batean ematen da. Salustianoren inguruan gehiago jakiteko kariaz, Berrada andreagana jotzen du bikoteak, Salustianoren arreba, eta hau horren kontserbadorea eta Francoren aldekoa izanik, abokatu eskuindar izatearen plantak egiten dituzte. Horrez gain, bada beste pasarte bat non ahizpa Maravillas, moja bat, Yodarekin konparatzen duten.

Maravillasen kontuari dagokionez, esanguratsua iruditu zitzaidan datu bat atera zen Irakurle Tailerreko azken bilkuran. Izan ere, Maravillas ez da horren izen arrunta, eta seguruenik autoreak zerbaitegatik erabiliko zuela pentsatzen hasi ginen. Maravillas gora eta Maravillas behera, berehala sartu zen elkarrizketan kideetako beste bat kontuaren hipotesi batekin. Honen ustez, ondorengoari eginen zion erreferentzia: Ba omen zen izen hori zeraman emakume nafar bat Gerra Zibilean eraila izan zena, hamar bat alditan bortxatua izan ostean bere gorpua txakurrei eman zietena. Kasualitatea? Ez dut uste. Pentsa, Berri Txarrak taldeak berak ere abesti bat eskaini omen zion!

Hau guztia esan ondoren, aitor dezaket liburua asko gustatu zaidala, izugarri ez esatearren. Esan dezaket, halaber, irakurlea istorioaren barnean sartzea lortzen duten horietakoa dela, dudarik gabe helburu hau lortu duelarik nigan bederen. Agian gai aldetik ez du behar adina sakondu, gehiegi nahi eta azkenean guztia ezin lortu. Haatik, ezin zalantzan jar daiteke autorearen saiakera nobela benetan erakargarria lortzeko: misterioa misterioaren atzetik, bizkortasuna, lotura, irakurtzeko erraztasuna. Denetik du. Hortaz, liburu hau irakurtzera gonbidatzen zaituztet, ez baitzarete damutuko. Entretenimendua, behintzat, ziurtaturik daukazue.

Irakurketaren audioa

Alberto Ladron Aranaren denbora-lerroa

 

Alberto Ladron Arana on Dipity.


 

Informazioa gehigarria

Comments { 0 }

Bilbao-New York-Bilbao, Kirmen Uribe

By on 2010(e)ko irailak 12 in irakurlearen txokoa, literatura

Liburu bat behar nuen. Liburu-dendara joan aurretik ez nekien zein erosi eta, bertan nengoela, nire eskuetatik liburu anitz pasatu ondoren, 2009ko Espainiako Narratiba Saria irabazi zuenarekin geratu nintzen: Kirmen Uriberen Bilbao- New York- Bilbao (2008). Liburuaren atzealdea irakurri eta gustuko izango nuelakoan, hura hartu nuen.

Kirmen Uribe Ondarroan jaio zen 1970ean arrantzale familia batean. Euskal Filologia ikasi zuen Gasteizen eta Literatura Konparatua Trenton (Italia). Irratiko eta prentsa idatziko kolaboratzailea da eta hainbat egitasmo jarri ditu abian musikari, pintore eta zinemagileekin. Literaturan, Bitartean heldu eskutik poema-liburua izan zen bere estreinako liburua, oihartzun handia eragin izan duena euskal letretan eta baita kanpoan ere: frantsesez, gaztelaniaz eta ingelesez argitaratu da, eta ingeles edizioa AEBetako PEN elkarteak saritu zuen 2008ko liburu onenen artean. Besteak beste, Carver , Sylvia Plath , Anne Sexton , Mahmud Darwish eta Wislawa Szymborska -en poemak itzuli ditu. Maiz Europa, Asia eta Ameriketako nazioarteko literatura jaialdietan parte hartzen du eta aldizkari entzutetsuetan argitaratu du, hala nola, The New Yorker garrantzitsuan.

Haur eta gazte literaturako hainbat lan kaleratu ondoren (Garmendia eta zaldun beltza , Ez naiz ilehoria, eta zer? , Garmendia errege , Guti , Garmendia eta Fannyren sekretua ) hauxe du bere lehenengo nobela eta ez nolanahiko nobela; izan ere, esan bezala, 2009ko Espainiako Narratiba Saria lortu du.

Bilbao- New York- Bilbao

ARRAINEK eta zuhaitzek elkarren antza dute. Antza dute uztaiengatik. Zuhaitzek enborrean dituzte. Enborrari zehar ebakia egin eta hantxe ageriko dira uztaiak. Uztai bakoitzeko urtebete, horrelaxe jakiten da zuhaitzaren adina zein den. Arrainek ere uztaiak dituzte, baina ezkatetan. Eta zuhaitzekin bezalaxe, uztai horiengatik dakigu zein den animaliaren adina.

Honela ematen dio hasiera Uribek hogeita hiru kapituluz banatuta dagoen nobelari. Bilbao- New York- Bilbao nobelak  Loiun (Bilbo ) abiatu eta JFK (New York ) aireportura iristen den hegazkin bidaia bat kontatzen du, Frankfurteko eskala tarteko. Bidaiarekin batera, Kirmenek hiru belaunaldiko kontakizunak aipatzen ditu: gerraurrekoa, aitona-amonei dagokiena, gurasoen frankismo garaia eta berea garaia. Horrela, XIX. mendean hasi eta XXI. menderaino doa bidaia.

Kirmenek bidaia honetan hainbat istorio, oroitzapen, gogoeta, gutun, email, eguneroko, poema… erabiliko ditu nobelan zehar, baita Wikipedia entziklopediatik jasotako informazioa ere, hala nola, Rockall irlari buruz. Nagusiki bere istorio, gogoeta, oroitzapenak… arrantzaren ingurukoak izango dira, bera arrantzale familiakoa baita. Nobela honetan, esandakoaz at, bere aitonak jasandako bizipenak, Ondarruan gertatutako kontakizunak, Arteta eta Ricardo Bastida arkitektoaren arteko adiskidetasuna… azaltzen ditu. Beraz, esan bezala, Kirmenek hausnartzeari ekin dio nobelan. Bi gogoeta mota dira nagusi. Batetik, bere familiako istorioak; eta, bestetik, idatzi nahi duen nobelaren inguruko kontuak, nobelaren sortze prozesua hemen txertatuz.

Liburuaren azalean ikus dezakegun barkua, “Dos Amigos” izenekoa, aitonaren arrantzarako txalupa txiki bat da. Honek ere emango dio zer esana; izan ere, izen horren jatorria jakin nahian ibiltzen baita Kirmen: zergatik jarri ote zion izen bitxi hori aitonak? Izen horren bilaketak espero ez duen bideetara eramaten du egilea, eta ezusteko ugarirekin egiten du topo. Azkenean, ontziaren inguruan ikertu ondoren, aitona Liboriok “ Dos Amigos” izen harekin zerikusirik ikusi ez duela ondorioztatzen du; izan ere, Liborio Uribek hogei urteko “Dos Amigos” zaharra erosi baitzion beste arrantzale bati, 500 pezeta ordainduta.

Nobela aitona eta ama Aurelio Artetaren koadro bat ikustera joatean hasiko da. Egun horretan aitonari bizitzeko hilabete eskas batzuk geratzen zaizkiola esango dio sendagileak, eta aitonak ama Bilboko Arte Eder museora eramango du Aurelio Artetaren obra ikustera, zehazki bere maitearen erretratua ikustera, honek guztiak ekarriko dituen gorabeherekin.

Liburuko pertsonaia nagusienei dagokienez:

  • Liborio Uribe (aitona): bere bizitza osoa itsasoan pasatu du eta “Dos Amigos” izeneko txalupa txiki baten jabe da.
  • Jose Uribe (aita): arrantzalea, “Tokia Argia” ontziko patroia.
  • Kirmen Uribe: protagonista nagusia. Bere familiaren inguruan ikertzen du. Bere aurrekoak ez bezala, ez da arrantzalea.
  • Aurelio Arteta pintorea: aitona eta ama Bilboko Arte Eder museora bere obra ikustera joatean hasten da nobela.
  • Ricardo Bastida arkitektoa: Aurelio Artetaren adiskide handia.

Pertsonaia hauetaz at, hainbeste pisu ez duten beste batzuk ere ageri dira: Nerea neskalaguna, Unai semea, ama, osaba-izebak, Carmen Bastida, Txomin Agirre , Resurreccion Maria Azkue , Indalecio Prieto , Obama , Picasso…  Hauetako batzuk aipatu besterik ez dira egiten; beste batzuk, aldiz, garrantzi handiagoa dute.

Liburua arrain eta arbolen arteko konparazioa eginez hasten da. Amaitu, aldiz, bere emaztearen semea den Unairi poema bat eskainiz. Berarentzat 13 urterekin jaio zen semea da. Honekin emango dio nobelari amaiera:

Liburuari buruzko hausnarketa egiten jarrita, gustukoa izan dudan liburua izan dela esango nuke. Berezia da. Argumentu sakonik ez duenez, milaka istorio baizik, ez nekien nondik nora joango zen; halere, berezia, baina gustukoa izan dut. Liburua, berez ez da oso zirraragarria argumentuari edo beste ezaugarri batzuei erreparatuta (dena tonu leun batean emana dator, batetik bestera egiten du jauzi, eta momentu batzuetan edozein orritan irakurtzen hasita inpresio antzekoa har dezakezu hainbeste izen eta oroitzapenen artean); edozein modutara, ildo nagusia ildorik ez izatea da eta nola dagoen idatzita da erakargarria.

Informazio gehiago:

Kirmen Uriberen denbora-lerroa:

Kirmen Uribe on Dipity.

Comments { 0 }
-->