About emartos

Author Archive | emartos

Ugerra eta Kedarra – SONIA GONZALEZ

sonia-gonzalezLiburutegian liburu bat aukeratzen nengoela, bat-batean Sonia Gonzalezen eleberri hau iritsi zen nire eskuetara. Egia esan, liburuaren izenburua irakurri nuenean, ez neukan ideia zipitzik ere zeri buruzkoa izan zitekeen, baina argi gelditu zitzaidan atzealdeko argumentua irakurri ostean. Azkenean, nobela hartzea erabaki nuen; izan ere, idazle gazte batek drogen inguruan dabiltzan gazte batzuen bizitza nola deskriba zezakeen jakin nahi nuen.

Sonia Gonzalez idazlea 1977an jaio zen Barakaldon. Txiki-txikitatik ipuinak idaztea zuen gustuko, eta bai berak eta bai bere gurasoek argi zuten nagusitan idazlea izango zela. Deustuko unibertsitatean Euskal Filologia ikasi eta, ikasketak amaitu ondoren, bertako irakasle izan zen pare bat urtez. Gaur egun, Sonia idazlea izateaz gain, LAB sindikatuan parte hartzen du. “Sagarroiak” poema liburuarekin Euskaltzaindiaren Felipe Arresebeitia saria irabazi zuen eta horrela eman zen ezagutzera. 1999-2000 urteetan idazle euskaldunak bere lehen eleberria idatzi zuen: “Ugerra eta kedarra” izenekoa. Txalaparta argitaletxearen deia jaso ondoren, Soniak bere nobela errepasatzeari ekin zion. Urte osoa pasatu zuen horretan, eta azkenean aipatutako argitaletxeak bere liburua argitaratu zuen 2003an. Urte batzuk geroago, 2005ean, idazleak “Poema amniotikoak (Gerizpeko guda)” izeneko poema bilduma argitaratu zuen. Ez ditu lan gehiago argitaratu, baina kontuan hartu behar da oraindik idazle gaztea dela.

Eleberriaren izenburuak hasiera batean ez digu ezer iradokitzen. Irakurri ostean, izenburua metafora bat dela konturatzen gara, hau da, liburuan Bilbo uger eta kedarrez osaturik dagoela esaten denean, Bilboren alderdi ilunaz ari da: alkohola, drogak, heriotza, sexua, gaueko martxa, delinkuentzia… Beraz, nobelak 80 eta 90eko hamarkadetako Bilboko gau-giro ilunaz dihardu. Hala ere, gaur egungo istorio bezala ere konta zezakeen Soniak; izan ere, nahiz eta azken hamarkadetan hiri hau dezente aldatu den, gaueko giro ilun hori oraindik ez da desagertu. Gaia eta lekuak liburua errealista izatea ahalbidetzen dute, nahiz eta gauza batzuk fikziozkoak iruditu zaizkidan. Deskribapen gutxi, objektibo eta motzak ematen dira pertsonaien arteko elkarrizketek eta narrazioek pisurik handiena hartzen duten liburu honetan. Bestalde, pertsonaien barne bakarrizketak ere agertzen dira, nahiz eta oso gutxitan ematen diren.

Liburuaren hari orokorra hauxe da: Kat eta Ebe drogen munduan dabiltzan bi neskato dira. Bizimodu mota hau gogoko dute eta ez dute aldatu nahi. Bizitzan, ganorazko inor ez dutela ezagutuko uste dute. Hari orokor horren azpian, eleberriak drama moduko bat dauka: Kat eta Eñauten arteko maitasun istorioa.

Aurrez aipatutako 2 neskak dira protagonista nagusiak, nahiz eta Katen figurak garrantzi handiagoa duen. Sonia Gonzalezek Eñaut bigarren mailako pertsonaia bezala aurkezten du eta, gainera, eleberrian garrantzirik ez duela esan du. Nire ustez, autorea oker dago horretan eta mutila pertsonaia nagusia da; izan ere, bere agerpenari esker Kat hobeto ezagutzen dugu. Eleberri honetako protagonistak biribilak dira; denbora aurrera pasatu ahala, hobeto ezagutzen dute euren burua. Hemen dituzue pertsonaia garrantzitsuenen deskribapena:

  • Kat emakume gogorra da eta egoerak bere kontrolpean izatea gustuko du. Txikitan oso lagun gutxi zituen eta zituenak ez zituen gustuko. Nahiko bakartia zen, baina egun batean Ebe ezagutzen du eta berehala bihurtzen dira lagun-min. Ebe da munduan duen familia bakarra, eta bere laguna babesteko edozer egiteko prest dago. Egun batean, Eñaut ezagutzen du eta, konturatu gabe, hartaz maitemintzen da. Katek, izaera hotz eta gogor horren azpian sentimenduak ere badituela erakutsiko digu.
  • Ebe da istorioko pertsonaiarik samurrena. Oso pertsona sentibera eta negatiboa da. Askotan pentsatzen du bera mundu honetan egongo ez balitz Katek bizi erosoagoa izango lukeela.
  • Eñauten ezaugarri nagusia koldartasuna da. Beti zalantzez betea dabil eta honek ez dio asko laguntzen bere bizitzan, mutilak ez du itxaropena inoiz galtzen. Hala ere, behin pertsona batekin konfiantza hartzen duenean, erraz adierazten ditu bere sentimenduak. Lagunekin ateratzea oso gustuko du.

Sonia Gonzalezek erabiltzen duen lexikoa nahiko aberatsa da; izan ere, erabiltzen dituen zenbait hitz eta espresio ez ditugu normalean gure bizitzan erabiltzen. Bestalde, autoreak bizkaiera eta lagunarteko hizkuntza erabiltzen ditu elkarrizketa batzuetan, eta honek liburua errazago eta biziago irakurtzea ahalbidetzen du. Gainera, nobelari errealismo gehiago emateko ere balio du.

Izenburua: Ugerra eta Kedarra
Idazlea: Sonia Gonzalez
Argitaletxea: Txalaparta
Bilduma: Amaiur
Urtea: 2003
Generoa: Eleberria

Narratzaileari dagokionez, pertsona guztietako narratzaileak erabiltzen ditu. 1.pertsona erabiltzen duenean, protagonistetako bat da narratzailea eta normalean bere sentimenduak edo pentsamenduak islatzen dira kapitulu horretan. 2. pertsona protagonistetako bati erreferentzia egiteko erabiltzen du; 3.pertsona, berriz, narrazio arruntak kontatzeko. Funtzioei buruz esan daiteke, 1.pertsona pertsonaiekiko gertutasuna transmititzeko erabiltzen duela eta, aldiz, 2. eta 3.pertsona urruntasuna adierazteko. Autoreak erabiltzen dituen narratzaile guztiak orojakileak dira.

Narrazioa ez dago linealki kontatua; izan ere, jauzi ugari ematen dira iraganera. Jauzi hauek beharrezkoak dira iraganean gertatutako pasarte horiek protagonisten bizitzetan erabakigarriak izan direlako. Liburua kapituluetan banatzen da. Kronologikoki kontatzen ez direnez gertaerak, kapitulu baten amaieraren jarraipena ez du zertan izan hurrengo kapitulua. Historia hasten den bezala bukatzen da. Pasarte honen errepikapenarekin autoreak garrantzia eman nahi dio gertakari honi. Bestalde, autoreak elipsia eta laburpena erabiltzen ditu batera. Elipsia, ekintza guztiak ez aipatzeko erabiltzen du; eta laburpena, aldiz, aipatutakoak laburtzeko.

Liburua gustatu egin zaidala aitortu behar dut, nahiz eta gauza batzuk fikziozkoak iruditu zaizkidan. Autoreak erabiltzen dituen gaiak (suizidioa, drogak, alkohola, heriotza…) oso modan daude gaur egun. Gainera, hasieratik interesgarria iruditu zitzaidan gazte batek nolako ikusmoldea ager zezakeen ugerra-eta-kedarramundu horretan dauden pertsonei buruz. Liburutik gehien gustatu zaidana pertsonaien barne pentsamenduak izan dira. Hauen arteko elkarrizketak ere ederrak dira; izan ere, hizketaldiak nahiko originalak iruditu zaizkit. Gainera, autoreak asmatu egin du kaleko hizkera eta bizkaiera erabiltzean. Hala ere, esan behar dut, ni goierritarra izanda, makina bat arazo izan ditudala hitz batzuk ulertzeko; dena den, hiztegi baten laguntzaz erraz asko ulertu ditut eta nire hizkuntza aberasteko balio izan du. Liburutik azpimarragarriena autoreak pertsonaiei eman dien alderdi humanoa izan da; izan ere, autoreak esan nahi izan digu pertsona hauek gu bezalakoak direla: pentsamenduak, kezkak…dituztela.

Istorioa gustatu zaidan arren, gauza dezente ez zaizkit batere laket. Alde batetik, denboran atzera pila bat aldiz egiten da, eta honek, irakurlea adi-adi irakurtzera behartzen du, irakurtzen ari den pasarte hori zein garaitakoa den jakiteko. Hainbeste denbora-jauzi daudenez, normalena galtzea da. Hori gutxi balitz, irakurlea nahastea ere eragiten du. Ondorioz, ez zait iruditzen liburuan erabili den ordena egokia denik. Liburua hobeto ulertzeko, autoreak istorioa beste modu batera antola zezakeela uste dut. Hala ere, autorearen defentsan esan daiteke, hurrenkera hau erabilita, liburuari izugarrizko intriga eta suspensea eman diola; bestetik, narratzaile gehiegi erabiltzen ditu nire gusturako. Gainera, etengabe ari da narratzaileez aldatzen eta honek irakurlea oraindik gehiago nahastea eragiten du. Lehenengo pertsonako narratzaile erabilita, egia da gertutasuna ematen diela pertsonaiei, baina irakurleoi sekulako arazoa ematen digu; izan ere, kapitulu bat hasten denean, ez dakigu zein pertsona den hitz egiten ari dena.

Biografia sarean:

Comments { 1 }

Lo egitea ezinbestekoa bizi ahal izateko

sleep-stagesPertsona batzuek bestelako jarduerei garrantzi gehiago ematen diete lo egiteari baino; eta beraiek ez badakite ere, luzaroan lo ez egiteak era askotako ondorio kaltegarriak sortzen ditu. Gutxi batzuek esaten dute 4-5 orduko loaldiarekin nahikoa dutela hurrengo egunari sasoiz ekiteko. Egun bat, bi eta, agian, hiru pasatuko dituzte horrela, baina azkenean pot egingo dute nekearen ondorioz, eta hainbat loaldi luze egin beharko dituzte ezinbestean. Pertsona batek ezin du jarraitu aurrez aipatutako bizimoduarekin; bestela, ez litzateke pertsona izango. Bizidunok, bai gizakiok eta baita animaliek ere, atseden hartu behar dugu eta deskantsatzeko jarduerarik onena lo egitea da. Beraz, izenburuan aipatu dudan bezala, lo egitea ezinbestekoa da bizitzeko. Loaren garrantzia azpimarratuta, loa zer den, loaren faseak eta nahasteak azaltzeari ekingo diot.

Zer da loa

Lo egotea esna egotearen aurkakoa da; organismoak atseden hartzeko erabiltzen du. Ekintza hau inkontzienteki egiten dugu; hau da, ez gara jabetzen lo hartu dugun edo ez esnatu arte. Hau burutzea jatea bezain garrantzitsua da; bestela, hil egingo ginateke. Lo gauden bitartean, gorputzak atsedena hartzeko aprobetxatzen du, eta baita galdu dituen energiak birsortzeko ere. Egoera honetan gaudenean, gorputzeko jarduera sentsorialak, alerta egoera eta mugikortasuneko mugimenduak eten egiten dira. Ez da egoera pasibo bat, egoera aktiboa baizik; izan ere, hemen ematen dira gorputz-funtzio eta buru-jardueren aldaketak eta hauek oso garrantzitsuak dira organismoaren oreka psikiko eta fisikorako.

Loaren faseak
Lo dagoen pertsona bat 2 orduz behatuko bagenu, bere gorputzean aldaketak ematen direla konturatuko ginateke. A. Rechstchaffen eta A. Kalesek, loa fase ezberdinetan sailkatu zuten, gizakiaren gorputzak dituen ezaugarrien arabera: begien mugimenduak, muskulu-tonua, odolaren oxigeno kantitatea, arnas erritmoa eta buru-jarduerak. Loaldia bi fasetan edo periodotan bana daiteke: SOL edo ez-REM fasea eta REM (begien mugimendu bizkorra) fasea.

Ez-REM edo SOL fasea
Periodo geldo hau atsedena hartzeko eta desgaste fisikotik indarberritzeko erabiltzen dugu. Fase honetako loaldiari ortodoxo deitzen zaio. Hemen bertan, lau azpifase daude:

  • I. fasea. Jakina da, pertsona batek lo egin nahi badu, egiten duen lehenengo gauza begiak ixtea dela. Hori egitean, SOLeko lehenengo zatian sartuko da. Zati hau, lo arinaren faseaz ezagutzen da. Esna-aldi eta loaldiaren arteko erdiko fasea da, hau da, subjektua oraindik esna dagoela gertatzen da. Horregatik, oraindik gure inguruan ematen diren estimuluak hautematen ditugu. Periodo honetan gutxi indarberritzen gara; izan ere, egoera honek gehienez zazpi minutu irauten du. Zati honetan begien mugimenduak geldoak dira eta muskulu-tonua pixka bat murrizten d
  • II. fasea. Azpifase honetan subjektua lo dago. Lotiaren buru-jarduera momentu honetan sakabanatuta dago eta pentsamenduz beteta. Gure nerbio sistemak zentzumenezko informazioa jasotzeko sarbidea blokeatzen du. Blokeo honen bidez lotia kanpoko mundutik deskonektatu edo isolatu egiten da, eta horrela subjektuak lo errazago egin dezake. Fase honetan gorputza zertxobait gehiago indarberritzen da, baina oraindik ez da guztiz errekuperatu.
  • III. fasea. Lo hartu eta 20-30 minutura, subjektua 3. periodoan sartzen da. Zati honetan aurreko faseko blokeoa biziagotu egiten da. Hori dela eta, lo sakonagoa egiten dugu. Lotia SOLeko aldi honetan esnatzen bada, nahasirik egongo da; izan ere, momentu batean subjektuak kontzientzia galtzen du. Muskulu-tonua aurreko bi aldietan baino gehiago murrizten da eta ez dago mugimendurik begietan. Bestalde, arteria-presioa, tenperatura, buru-jarduerak eta arnas erritmoa ere murriztu egiten dira. Honenbestez, fase hau ideala da atsedena hartzeko. Ez da egoera pasibo bat, egoera aktiboa baizik; izan ere, hemen ematen dira gorputz-funtzio eta buru-jardueren aldaketak, eta, lehen adierazi dugun legez, hauek oso garrantzitsuak dira organismoaren oreka psikiko eta fisikorako.
  • IV. fasea. Lo geldoaren periodoaz ezagutzen da eta 20 minutu irauten du. Zati honetako loa lehenagokoa baino sakonagoa da, eta loari delta deitzen zaio. Garuneko uhinak geldoak eta zabalak dira, eta nerbio-sistema zentralaren aginduz hazkundearen hormona jariatzen da. Honen ondorioz, gorputzak izan duen energia gastutik indarberritzen da. Bestalde, fase hau 3. fasea bezain garrantzitsua da organismoaren errestaurazio fisiko eta psikikoarentzat. Periodo honetan esnatzen bada subjektua, oso aztoratuta esnatuko da; izan ere, lotiaren gorputzak eroriko delako sentsazioa du. Fenomeno honi mioklonia deitzen zaio, hots, atake epileptiko baten ondorioz sortutako fenomenoa. Batzuetan ametsak ager daitezke, nahiz eta ohikoa ez den. Amets gaiztoak eta sonanbulismoa bezalako aztorapenak periodo honetan sortzen dira.

REM (begien mugimendu bizkorra) fasea:
Periodo azkar honek mundu birtual moduko bat sortzen du, subjektuaren buruak kanpoko errealitatetik atseden hartu ahal izateko. Oreka psikologikoa mantentzeko beharrezkoa da. lo egitenFase honetan ematen den loaldi motari paradoxikoa deitzen zaio. Loaldi mota hau hainbat izenez ezagutzen da: begien mugimendu bizkorra, loaldi aktiboa, loaldi arkaikoa, loaldi azkarra… Jouvetek “paradoxiko” deitu zion periodo honetan kontraste handiak daudelako. Muskuluak guztiz erlaxatzen dira; eta nerbio sistema zentrala, aldiz, aktibatu egiten da. Gaur egun, Jouvet loaren ikertzaile garrantzitsuenetakoa da. REMen fasea lo hartu eta 80-100 minutura gertatzen da eta 20-30 minutuko iraupena du. Zati honetan sistema sinpatikoa aktibatu egiten da eta buru-jarduerak azkar ematen dira. Honek zerebroa oso aktibo egotea eta garun-enborrak neurona motoreak blokeatzea eragiten du. Ondoren, zerebroak substantzia batzuk jariatzen ditu eta lotian paralisi bat sortzen dute. Paralisi hau ez da erabatekoa, oraindik muskulu-mugimendu irregularrak eta begien mugimenduak ematen direlako. Paralisi hau beharrezkoa da, bestela, irudimen onirikoek lotian kalteak sortuko lituzke. Honen ondorioz, bihotz-maiztasuna eta arnas erritmoa irregularrak dira. Hori gutxi balitz, metabolismo erreakzioen eta gorputzeko tenperaturaren igoera ematen da. Bestalde, gizonezkoetan erekzioa ematen da; emakumeetan, berriz, basodilatazioa. Loaren fase honetan egiten dugu amets eta gure ingurutik informazio asko jasotzen dugu buru-jarduera handien ondorioz. Ametsak errazago gogoratzen dira loaldiaren zati honetan.

Pertsona batek lo hartzen duenean, lehenengo SOLeko azpifaseetatik pasatzen da (60-70 minutu) eta, ondoren, REM fasean sartzen da (20-30 minutu). 2 zati hauek egitean, ziklo bat betetzen da. Gau batean ziklo ugari ematen dira, eta honen kopurua bakoitzaren adina eta ezaugarrien araberakoa da.

Loaren nahasteak edo trastornoak
Loaren nahasteak iratzarri-egoera eta loaldiaren arteko zikloan ematen dira eta kalitatea, kantitatea, loaldiaren ordutegia eta anormaltasun baten agerpenaren ondorioz sortzen dira. 2 mota bereizten dira: disomnioak eta parasomnioak.

Loaren trastorno bat egoten bada kalitatean, kantitatean edo loaren ordutegian, orduan disomnioa sortzen da. Hauek dira disomnio mota ezagunenak:

  1. Insomnioa
  2. Hipersomnioa
  3. Narkolepsia
  4. Arnasketari loturiko nahastea
  5. Bihotz-erritmoari loturiko nahastea
  6. Zehaztu gabeko disomnioa

Insomnioak eta hipersomnioak dira gizakietan gehien ematen diren disomnio motak. Insomnioa lo egiteko zailtasuna edo atsedena hartzeko ezintasuna dela esan dezakegu. Azken batean, lo gutxi egitea dela esan genezake edo gorputzak oso gutxi deskantsatzea. Trastorno hau beste nahaste mental batzuekin lotzen da: depresioa, antsia… Hipersomnioa, berriz, lo gehiegi egitea edo iratzarri-egoeran lokuma gehiegi izatea da. Trastorno bipolarra duten pertsona gehienek nahaste hau izaten dute, eta kasu batzuetan insomnioa ere eduki dezakete. Hortaz, ikus dezakegunez, insomnioa eta hipersomnioa batera eman daitezke.

Aurrez aipatutako zikloan sistema fisiologikoa aktibatzen bada momentu batean, orduan parasomnioa sortzen da. Parasomnio mota bakoitza ziklo horren fase konkretu batean sortzen da eta hauek nerbio-sistema begetatiboaren menpe daude; izan ere, berak erabakitzen du noiz produzitu aktibazio jarduerak. Arazo hau dutenek portaera arraroa izaten dute gauetan, jokaera anormalak agertuz lo egiten ari den subjektuarengan. Hauek dira nagusienak:

  1. Amesgaiztoak
  2. Gaueko izualdiak
  3. Sonanbulismoa
  4. Zehaztu gabeko parasomnioa

Aurrez aipatutako nahaste horiek izan nahi ez badituzue, emaiozue garrantzia ondo lo egiteari. Izan ere, ondo egiten badugu lo, eguna ondo hasiko dugu eta egunean zehar burutu beharreko jarduerei hobeto ekingo diegu. Gainera, errazago pasatuko zaigu eguna. Gaizki eta ordu gutxiegi lo eginez gero, ordea, nekaturik sentituko gara eta nekeak traba besterik ez digu egingo egunean zehar: saiatu ondo lo egiten, gorputzak eskertuko dizu eta.

Comments { 2 }

Haimar Zubeldia: “Txirrindularitza momenturik zailenetarikoa ari da bizitzen”

Elkarrizketa hasi baino lehen, bi pertsonei eskerrak eman nahi dizkiet. Lehenengoa, Josu Agirre da; izan ere, bera izan baitzen Haimarrekin harremanetan jartzeko bidea. Ziur nago aurten denboraldi ona egingo duzula, bitartean gu hemen izango gara zu animatzeko! Bigarren pertsona, noski, elkarrizketatua bera da, Haimar. Eskerrik beroenak eman nahi dizkiot, elkarrizketa egin niezaion, agendan leku bat egin izanagatik. Hori gutxi balitz, elkarrizketa egunean, eguraldia txarra baino okerragoa zela eta, bere etxeko ateak zabaldu zizkidan. Bertan, bera gehiago ezagutzeaz gain, alaba Ane topatzeko parada ere izan nuen. Elkarrizketa bukatu ondoren, aitarekin etxera itzultzean, zera pentsatu nuen: Haimar txirrindulari ona da, baina pertsona oraindik hobea! Eta, azkenean, horrek egiten du bera hain handi…

Haimar eta Eneko

Haimar Zubeldia Agirre 1977ko apirilaren 1ean jaio zen Usurbilen. Bost urte zituela, aitak, garai haietan zikloturismoa praktikatzen zuenak, bizikleta gainean ibiltzen erakutsi zion. Sei urterekin hepatitis batek bere etorkizuna markatu zuen; izan ere, gaitz haren ondorioz, Haimarrek ordu asko pasa behar izan baitzituen etxean. Amak ezin geldi eutsi, eta tratu bat egin zuen mutilarekin: “Geldi egoten bazara, errepideko bizikleta erosiko dizut”. Haimar txintxo-txintxo ibili zen eta horrela lortu zuen bere lehen txirrindua. Berehala estreinatu zuen, eta, horrenbeste gustatzen zitzaionez, gurasoek herriko txirrindularitza eskolan eman zuten bere izena. Handik urte batzuetara, Dana-ona taldean hobetuz joan zen eta, geroxeago, junior mailan Gipuzkoako Itzulia birritan irabazi zuen. Orbean emaitza onak izan eta gero, 1997an Euskaltel-Euskadik fitxatu zuen. Hurrengo urtean debutatu zuen profesional mailan. 2000. urtean, Euskal Bizikletako etapa bat eta itzulia bera ere irabazi zituen. 2003 eta 2007. urteetan, 5.postuan sailkatu zen Frantziako Tourrean. Euskaltelen 11 urte pasa ondoren, aurten Astana taldeak fitxatu du.

Hasi aurretik, Haimar, mila esker zure etxean elkarrizketa egiten uzteagatik. Ikusita, gainera, egiten duen eguraldia, bada, oraindik esker gehiago. Eskerrik asko.

Lehenengo di-da batean erantzuteko galdera batzuk egingo dizkizut . Galdera hauetan busti egin beharko zara. Oso ondo.

Zarautz edo Usurbil: Usurbil.
Idolo bat: Miguel Indurain.
Igo duzun mendaterik gogorrena: Zaila da. Aingliru izan daiteke.
Garaipen handi bat edo postu on bat Frantziako Tourrean? Garaipen handi bat.
Erlojupekoak edo etapa menditsuak? Erlojupekoak.
Contador ala Armstrong? Contador (irribarre egiten du).

Beno, orain hasiko gara elkarrizketa formalarekin. Txikitan aitarekin, edo lagunekin batera, bizikletan ibiltzen zinen jolas modura. Pentsatu al zenuen inoiz jolas hori zure lanbide bilakatuko zenik? Ez. Nik uste dut bat txirrindularitzan hasten denean, hobby modura edo gustatzen zaion kirol bat bezala hartzen duela. Ni horrela hasi nintzen eta gauzak ondo joan zaizkit. Horrela, pixkanaka-pixkanaka hobby, gustu edo kirol hau gero afizio bihurtu zait. Baina nik uste dut inoren buruan ez dela ibiltzen hori hasieratik, geroago etortzen da. Behin afizionatu mailan ikusten duzunean aukerak izan ditzakezula profesionaletara pasatzeko, bada, orduan agian bai. Azkeneko urteetan nik ikusten nuen txirrindularitza izan zitekeela nire ogibidea, baina ordura arte ez nuen hori sentitu.

Zubeldia EuskaltelekinZer sentitu zenuen Euskaltel-Euskadi taldeak fitxatu zintuela jakitean? Gauza asko. Lehenik eta behin, aukerak dituzula txirrindulari izateko, eta, aldi berean, aukera horiek aprobetxatu nahia. Behin aukera hori izanda, ez aprobetxatzea niretzat txarra izango litzateke; izan ere, zaila da batek aukera horiek izatea, eta ez badituzu aukera horiek aprobetxatzen, gero asko saiatuko beharko duzu besteei txirrindulari bezala balio duzula erakusteko.

Profesional bezala daramatzazun urte hauetan zein izan dira pasa dituzun momenturik onena eta txarrena? Momentu txarrak, tamalez, asko izaten dira urtean zehar. Eta momentu onak gutxiago, baina beste une txar guztiak guztiz gainditzen laguntzen dute. Urte hauetan guztietan momentu txarrak izatekotan, lesionatzen zarenean lirateke. Azkenean, kirolean lesioak izaten dira unerik txarrenak. 2001.urtean, erorketa baten ondorioz, klabikula eta ukalondoa puskatu nituen, eta agian unerik txarrenetakoa hura izan zen, izan dudan lesio larrienetakoa izan baitzen. Momenturik onena, agian, nire 3.urtean Euskal Bizikleta irabaztea lortu nuenean izan zen. Ez nuen espero momentu hartan, eta erlojupekoa irabazita lortu nuen hura irabaztea. Gero ere izan ditut beste une on batzuk, adibidez, lehenengo aldiz tourrean 5. egin nuenean. Niretzat Tour hura handia izan zen, eta ez dut ahaztuko, baina beti garaipenarekin gelditzen naizela uste dut.

Euskaltelen pasa dituzun urte hauetan, nor izan da gehien lagundu dizun pertsona? Gehien laguntzen dutenak azkenean etxekoak dira, momentu txarretan eta onetan hor baitaude. Agian, anaia izan daiteke; izan ere, bera txirrindularia izanda, ia egunero berekin entrenatu dudalako. Eta emaztea ere bai, noski; une txarretan, etxera etorritakoan, nire gauzak ulertzen saiatu eta nire umore txarrak jasaten dituelako. Taldean ere pertsona batzuekin beste batzuekin baino afinitate gehiago daukazu, normalean horiekin entrenatzen duzulako. Euskaltelen zorte hori daukagu, txirrindulari gehienak, denak ez esateagatik, hemengoak baikara. Markel Irizar eta Amets Txurruka… esango nituzke, beraiekin konfiantza puntu bat gehiago dudalako.

Gauzak nahiko ondo joan zaizkizula ikusita, zergatik aldatu duzu taldea? Ikusten nuelako denak hasiera bat eta bukaera bat zuela. Azkeneko urte honetan pentsatzen egon naiz nire zikloa Euskaltelen bukatu dela. Gainera, gazteak ere atzetik indartsu datoz. Nire kirol bizitza pixka bat geldituta edo motelduta zegoela ikusten nuen eta motibazio berri baten beharra nuen. Astana taldearen aukera hori sortu zen, eta, buelta batzuk eman ondoren, azkenean erabaki nuen agian momentu egokiena hau zela. Beti ematen du pena; azken batean, etxeko taldean nengoen, gainera, oso gustura egon naiz eta 11 urte oparotsu izan dira. Beraiek eman zidaten aukera naizena izateko, eta gauza asko lortu ditut beraiekin. Pena handiz, baina, azkenean, erabaki nuen momentua hau zela. Pentsatu nuen une hartan izandako aukera hori aprobetxatzen ez banuen, beharbada ez nuela aukera hori berriz izango. Momentu honetan animatuta nago eta ilusio berri batzuekin. Uste dut asmatu dudala erabakian. Lehenago ere gozatzen nuen, baina ikusten nuen agian motibazio bat falta zitzaidala, denborarekin galtzen joan zaidana. Espero dut aldaketa honekin lortuko dudala motibazio hori.

Nola ikusten duzu zure talde eta taldekide berriak? Talde izugarri indartsua da. Gainera, orain nire fitxaketaren ondoren, Armstrongena etorri da, eta taldea indartsuagoa egin da. Niretzat korri egiteko beste erabat izango da. Badakit talde honetan txirrindulari handiak daudela eta badakit zein izango den nire papera talde honetan: itzuli handietan nire lana egin beharko dut eta beste momentu batzuetan nire aukerak ere izango ditut. Txirrindularitza ulertzeko beste modu bat izango da, eta gauza berriak ere ikasiko ditut. Euskaltelekin konparatuz, Astanan, lana egiteko modua beste era batekoa da. Jende berria ezagutuko dut; kanpoko taldea denez, bidaiatu egingo dut; hizkuntza berri bat ikasiko beharko dut, ingelesa, nahiz eta pixka bat dominatzen dudan…Hala ere, taldekideekin hitz egitea ezberdina izango da. Taldea izugarria da, itzuli handi guztiak irabazteko prestatuta dagoena. Nire ustez, gauzak ondo badoaz, aurtengo talderik indartsuenetakoa izango gara.

Eneko Haimar eta alabarekinNahiz eta oraindik agian azkarregi den, zein helburu dituzu hurrengo denboraldirako? Helburua Tourra izango da. Pixka bat oraindik goiz da, oraindik oporretan bainago. Baina pixkanaka hasten goazen heinean, badakit bai taldeko managerrak eta zuzendariak bakoitzaren denboraldia perfilatuko dutela. Hala ere, hori urte hasiera arte ezingo dut jakin. Badakit taldearen helburua Tourra irabaztea dela, Contadorrekin edo Armstrongrekin, eta horretarako prestatuko gara. Horretarako, lasterketa gehiago egongo dira, baina normalean denboraldia nahiko lasai hasiko dut eta Tourra datorrenerako forma onean egoten saiatuko naiz. Euskaltelen ere gutxi gorabehera berdintsua izaten zen, Tourra denboraldiko bigarren zatia izaten da Espainiako bueltarekin batera. Pentsatzen dut horrela izango dela gutxi gorabehera.

Azken urte hauetan, txirrindularitzak “fama txarra” hartu du dopinga dela eta. Zer pentsatzen duzu gai honi buruz? Bai, arrazoia duzu. Txirrindularitza bere bizitzako momenturik zailenetakoa ari da bizitzen. Gainera, ikusi besterik ez dago azkeneko egunetan Tourreko positiboek sortu dituzten iskanbilak. Ez dakit nola iritsi garen egoera honetara. Azkenean, txirrindulariak izan gara kontrol gehiago jartzearen aldekoak beti, baina, agian, hori gure aurka bideratu da. Kontrol gehiago izan nahiak sozietatean mesfidantza puntu hori sortu du. Bestalde, pentsatzen dut interesak ere egon direla txirrindularitzari kontra gogor egiteko. Beste kiroletan berdin ez direnez saiatu, guretzat hori ez da eskusa bat edo arrazoia azkenean. Azken finean, errua gurea eta txirrindularitzan dabiltzan guztiona da. Nik uste dut bide ona ari dela hartzen, baina kontrol gehiago egitea ez dakit den biderik egokiena. Bakoitzaren etxera edozein momentutan etortzea, lasterketa egunetan goizeko seietan jaikitzea, bat deskantsuan dagoen momentuan… ez zait oso egokia iruditzen. Gauzak hobeto egin daitezkeela uste dut. Horretarako dago UCI, txirrindularitza bideratzeko, eta horrela erabaki dute. Espero dut ondorengo txirrindulariek txirrindularitza sano bat ezagutzea. Ni txirrindularitzan sartu nintzenean, beste era batera ezagutu nuen. Dena den, ikusi dut nola joan den pixkanaka sinesgarritasun hori galtzen, eta pena ematen dit txirrindulari gazteengatik batik bat. Txirrindularitza gaizki dagoen momentu batean ezagutzea gogorra da, eta, gehienbat, horregatik ematen dit pena. Txirrindularitzak bide on bat har dezan espero dut.

Orain dela gutxi UCIk ezarritako arau baten arabera, dopatzen diren ziklistek 4 urteko zigorra izango dute. Ados al zaude arau honekin ala bestelako konponbideak aurkitu behar direla uste duzu dopinga murrizteko? Azkenean, UCIkoek egiten dituzte legeak. Horrek esan nahi du urtero, lizentzia berritzen duzunean, bere legeak onartzen dituzula. Nire ustez, 2tik 4 urtera pasatzea zigorra ez da soluzioa. Normalean, 2 urteko zigorra jartzen dizutenean, zure txirrindulari bizia bukatu egiten da, kasu arraroetan izan ezik, eta 4 urterekin oraindik seguruago. Beharbada, lagundu dezake, baina, nire aburuz, beste modu batera egin behar da lana. Agian, oinarriko txirrindularitzatik hasi beharko litzateke. Ez dakit zein den soluzioa, eta UCIkoak horretarako daude.

Zertan iruditzen zaizu aldatu zarela profesionaletan hasi zinenetik gaur egunera arte? Asko aldatu naiz. Behin profesionaletara pasatzen zarenean, konturatzen zara ofizioa ikasi egin behar duzula. Afizionatu mailan, jubeniletan… talde lan pittin bat egiten da, baina txirrindularitza indibidualista da, bakoitzak berarentzako lana egiten duelako. Profesionaletan, ordea, konturatzen zara asko ikasi behar duzula, bai korritzeko eran, non sufritu behar duzun gehiago, lasterketa irabazteko modua… Orain badakit nolakoa den mundu hau eta badakit ere zer-nolako entrenamenduak egin behar ditudan nire prestaketarako. Fisikoki eta mentalki heldutasunean nago, eta, beraz, oso ondo ezagutzen ditut nire burua, gorputza eta baita ofizioa ere.

Orain dela gutxi zure alaba jaio da. Gustatuko al litzaizuke zure seme-alabaren bat txirrindulari izatea? Bai, gustatuko litzaidake. Baina nire kasuan alaba da eta duda gehiago ditut. Duda hori diskriminazioagatik da; izan ere, emakumezko txirrindularitza ez dago gizonezkoarenarekin berdinduta. Alaba, gizonezkoak bezala saiatu beharko litzateke eta ez lituzke fruitu berdinak lortuko. Pena emango lidake hori gertatzea, baina berak hori erabakitzen badu %100 lagunduko diot.

Pentsatu al duzu zer egingo duzun erretiratu ondoren? Bai, hori gero eta gehiago pentsatzen da. Hala ere, momentuz 2 urte dauzkat aurretik, eta oraindik ez dut ezer erabaki. Momentua iristen denean pentsatuko dut, eta, orduan, zerbait sortuko da. Langabezia beti hor egongo da eta gustuko zerbait hartzea nahi nuke. Hala ere, txirrindularitzan egon naizen bitartean aurreztu dudanarekin uste dut ondo bizitzeko moduan egongo garela.

Hau izanda guztia. Eskerrik asko guztiagatik eta zorte on! Eskerrik asko.

Comments { 3 }
-->