Gauza jakina da finlandiar jendeak oso izakera serio eta idorra duela. Txiki-txikitatik etxean heziera gogor eta diziplinatua ezartzen zaie eta hamazortzi urte bete bezain pronto, etxetik alde egiten dute euren kontura bizitzen hasteko. Honek guztiak ondorio nabarmenak uzten ditu jarreran. Pisako informeak (1 eta 2) dioen bezala, finlandiar ikasleek Europa mailan gai zientifikoetan nota hoberenak ateratzen dituzte eta matematika eta irakurketan bigarren postuan daude. Gu, ordea, 30-35 artean kokatzen gaituzte. Baina, nola da posible hau gertatzea? Zein faktorek hartzen du parte hau horrela izan dadin?
Eragile nagusia heziketa da. Ikasleak erabat diziplinatuak izanik, irakasleek diote begirada batez tinko ditzaketela. Bestalde, ikasleei ez zaie bururatu ere egiten txuletak egitea. Haiek diote denbora galtzea dela eta, norbaitek egiten badu, baztertu egiten dute. Astero liburu bat irakurtzen dute, finlandieraz edo ingelesez. Horrez gain, egunero etxerako lan mordoa izaten dituzte eta egunero bi orduz egon behar izaten dute hauek egiten. Finlandiar gazteentzat ikasketak lanaren antzekoak dira eta bizitzan erabateko lehentasuna dute.
Ikastetxeen %95 publikoak dira eta teknologikoki denak daude ikaragarri garatuta (bi ikaslek ordenagailu bat partekatzen dute, plasma-telebistak dituzte ikasgela guztietan…), eta puntako teknologia hori guztia gobernuak ordaintzen du. Finlandiak 90. hamarkadan beherakada ekonomiko larri bat bizi izan zuen eta ezinezkoa zirudien arren, gobernuak egoerari bira eman zion irakaskuntzan dirutza handi bat xahutuz. Ondorioz, txiroa den pertsona batek nahi dituen ikasketak egin ditzake emaitzak onak diren bitartean. Gainera, irakasle izatea ospe eta soldata handiko ogibidea da eta ikasketa hauek egiteko bederatziko batez bestekoa behar da. Beraz, ikasleak duen irakaslea eredugarria izango da beti.
Azterketak lehenengo aukeran gainditu behar dira, ez daude errekuperazioak. Ikasle batek azterketa bat ez badu gainditzen, arratsaldez ikastetxean geratzen da irakasleari edukia menperatzen duela erakutsi arte. Baina hau ez da oso ohikoa ikasle guztiak oso langileak direlako.
Hala eta guztiz ere, nahiz eta egunaren zati handi bat ikasketei eskaini, finlandiar gazteek bizitza osasuntsu eta erosoa daramate, eta guztiz zoriontsuak dira. Azken finean, euren kultura gurearekiko desberdina izan arren, denok baikara pertsonak.
Zerk bultzatu zintuen artea sortzera? Noiz?
Pertsonalki aurrerapauso handia iruditzen zait. Momentu bat iritsi zen non ezin nituen Espainia mailan inon erakutsi nire artelanak eta lagun batek esan zidan ea nahi nuen berarekin bidaia bat egin, eta nik New York-era joan nahi nuenez, bertara joatea proposatu nion. Ados jarri eta abiatu ginen. Nik dossier bat besterik ez nuen eraman, eta lehenengo galeria itxuroso bat ikusi bezain pronto, sartu ginen dossierra erakustera. Ordu luze batez igaro zuten txostena begiztatzen eta, azkenik, zera esan ziguten: “Egia esango dizuet, koadroak oso onak dira, baina zona honetan arte hau ez dute gustuko eta ez da saltzen. Pintura honekin arrakasta izateko, Chelsea-ra joan beharko zinatekete”. Honen esperientziari amen eginez, Chelseara joan ginen eta, galeria topatzean, atean “cerrado por vacaciones” zioen oharra aurkitu genuen. Baina, azkenean, tirabira eta buruhauste ugari ondoren, lortu nuen nire artelanak ikusgai jartzea New Yorken.
2003ko azaroaren 22. Sydney. Ingalaterra eta Australiako errugbiko selekzioek norgehiagoka gogor batean ari dira munduko kopa jokoan baitago. Australiak etxean jokatzen du eta horrek taldea bultzatzen du, baina ingelesek ez dute esku hutsik joan nahi. Jokalariek laurogei minutu luzez sufritu ondoren, azken minutuan, Jhonny Wilkinson joko zabaltzaile ingelesak drop bat sartzen du, Ingalaterrako selekzioa munduko txapela aldarrikatuz eta, adituek diotenez, historiako errugbiko munduko txapelketa onenari amaiera emanez.
Hala eta guztiz ere, Zelanda Berriari aurre egingo dion hainbat selekzio badago. Nire ustez, Hegoafrika da horietatik garbiena. Nahiz eta bere jokalaririk onenetariko bat, Schalk Burger, lehen partiduan 
Iruzkin berriak