Archive | arazoak

RSS feed for this section

Kirol epaileen aurrean ere, errespetuz!

By on 2014(e)ko azaroak 28 in arazoak, gizartea, kirola
Wikimedia Commons

Wikimedia Commons

Azkenaldian, gero eta gehiago entzuten dira kiroletako norgehiagokak zuzentzen dituztenen aurkako irainak. Egundokoak entzunarazten dizkiote epaileari, batzuetan akatsen bat egin izana leporatzeagatik eta besteetan ikusleak honek hartutako erabaki zuzenarekin ados ez egote hutsagatik. Noiz arte jarraitu behar dugu hauei iseka egiten? Hementxe esandako honen guztiaren adibide garbi bat. Goazen, bada, gai hau atalez atal aztertzera.

Hasteko, epaileak gizakiak dira eta akatsak egin ditzakete, beste edonork egin ditzakeen bezala. Hori horrela izanik, beste edonori egingo litzaiokeen modura hutsegiteagatik ez litzaieke errespetua galdu behar, guri besteek egitea gustatuko ez litzaigukeena ezin diegu haiei jasanarazi. Baina hainbat kirolzalerentzat euren bihotzeko taldeak lehia irabaztea epaileekiko errespetua izatearen gainetik dago. Dirudienez, zelaiko jokoa agintzen dutenei egundokoak esateko gai dira beraien gustuko taldeak irabaz dezan. Talderen bat barru-barruan eramatea ongi egon daiteke, baina besteren batekin errespetuz ez jokatzea ez da bidezkoa, ezta gutxiago ere.

Gainera, arazo honen bukaera urruti samar ikusten da, zoritxarrez; ez da egun batetik bestera bukatuko buruhauste hau. Beraz, martxa honetan, gero eta epaile gutxiago izango ditugu, lana erabateko presiopean eta jasan beharko dituzten kritikak medio ez duelako jende askok pauso hori emango. Komunikabideek ere ez dute laguntzen arazo honen konponbidea aurkitzeko garaian, kritika asko egiten dizkietelako zelaietako agintari hauei eta behin baino gehiagotan partiduaren emaitzaren erruduntzat jotzen dituztelako. Hau ikusita, epaile izan nahi duten asko atzera botako dira eta ez dute nahi duten lana egiterik lortuko.

Hala ere, egongo da dirutza handia eskuratzen dutela eta hain irabazi handien truke iraintzea  jasan beharko luketela esango duenik, baina ez dira jabetzen zenbaterainoko sufrimendua eragiten duten iseka horiek guztiak epaileen gorputzetan eta zenbat erraztuko litzatekeen hauen lana hori jasan behar izango ez balute. Herrialde batean baino gehiagotan jada nazkatu dira eta grebak egin dituzte beraien egoera salatzeko. Brasilgo kasua izan da horietako bat.

Hau guztia dela medio, zera esan daiteke: egoera honek aurrera jarraituz gero, gero eta epaile gutxiago izango dira zelairatzeko prest. Eta kirolean derrigorrezko direnez, arriskuan egotera irits daiteke kirola denbora batera, kirolzaleen kalterako. Horregatik, jar dezagun guztiok gure aldetik eta izan diezaiegun errespetua epaileei kirolaren eta ikuskizunaren onerako.

Comments { 0 }

Ozono-geruza, ingurumenarekin dugun konpromiso ahaztua

By on 2014(e)ko azaroak 25 in arazoak, gizartea
Ozono molekula (Wikimedia Commons)

Ozono molekula (Wikimedia Commons)

Irailaren hasiera zen EITBko eguraldi iragarpenean zera entzun nuenean: “Badirudi ozono-geruzaren zuloak hobera egin duela azken urteotan”. Ez dago dudarik berri lasaigarria dela denontzat; izan ere, ez zen arazo makala gizakiok geuk sortu genuena. Hortxe dago gakoa, genuena. Anomaliak hobera egin duela entzun eta gure lehenengo erreakzioa iraganeko arazoen karpetara mugitzea izan da.  Horixe bera da komunitate zientifikoak ohartarazi nahi diguna, ez gaitezen garaipena ospatzen hasi dagoeneko.

Gehiago sakondu baino lehen, azaletik azalduko dugu zer den ozono-geruza. Ozono-molekulaz osaturik dagoen eta planeta osoa inguratzen duen geruza da. Estratosferan kokatzen da, 15 eta 35 kilometro bitartean. Dagoeneko jende askok daki ditxosozkoa ozono geruzak UV-B izpiez babesten gaituela. Kontuan izanik B motako erradiazio ultramorea kaltegarria dela landare, animalia eta gizakiontzat, ezin dugu ez ikusiarena egin honen guztiaren aurrean.

Lehenik eta behin, azpimarratu beharra dago hedabideen jarrera ez dela oso zuzena izan. Zientzialariek anomaliaren larritasunaz ohartaraztean, edonon begizta zitezkeen kontzientziazio mezuak, bai telebistan, aldizkari nahiz egunkarietan… Oraindik ere gogoan dut DBHko Natur Zientzietako azterketa hartan izan genuen galdera: “Azaldu dakizun guztia ozono-geruzaren zuloari buruz”. Bertan adierazi behar zen kontzeptu garrantzitsuenetariko bat CFC gasa zen, hauxe baita zuloa sortzearen erantzule nagusia. CFC deritzona aerosoletan eta hozketa industrian erabiltzen da batik bat.

ozono zuloa 2000. urtean (Wikimedia Commons)

ozono zuloa 2000. urtean (Wikimedia Commons)

Baina nahiz eta ahalegin handiak egin diren beste produktu batzuengatik ordezkatzeko, ez gara helmugara iritsi. Nire aburuz, Nazio Batuen Erakundeak herrialde industrializatuekin elkarlanean jardun beharko luke arazoa behin betiko ebazteko. Bestalde, ez dugu ahaztu behar industria kimikoak duen auzi garrantzitsua, zati handi batean beraien esku baitago produktu kaltegarriak ordezkatuko dituzten beste batzuk sortzea. Galdera hauxe da. Berriro ere? Gizarte globalak duela 10 urte egin zuen “esfortzua” errepikatu behar al dugu? Ez da batere erraza izango; izan ere, bere garaian jende askok kokoteraino amaitu zuen ozono geruzaren zuloa eta klima aldaketa edonon entzuten baitzen. Ondorioz, kontzientziazio kanpainak berriro ere hasteak agian ez luke efektu positiborik izango, jendea nazkatzea benetan arriskutsua izan daitekeela uste baitut.

Asko dira esaten dutenak komunitate zientifikoak arazoa puztu duela: “Urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau”. Horixe pentsatzen dute ingurumen arazoen inguruan jarrera eszeptikoa dutenek. Dena den, ez ikusiarena egitea beti da errazagoa gutako gehienontzat, nahiago baitugu gure ohiko bizitzarekin jarraitu, inpotentzia adieraziz. Konponbidea agintarien eskuetan soilik  dagoela pentsatzea da, hain zuzen,  gure gizartearen galbidea. Elkarlanari, hau da, gizartea bizirik mantentzen duen hauspoari uko egitea litzateke horrela jokatzea. Guztiok dakigun bezala, norberekeria, enpatia eza eta alferkeriak ez gaituzte inora eramango.

Hori gutxi balitz, gure kontzientziak lasaitzeko gainontzekoei botatzen diegu errua behin eta berriz.  Zergatik ote? Bada, ez gaudelako prest arazoari aurpegia eman eta gure eguneroko erosotasun horri uko egiteko. Gutako bakoitzak esfortzu txiki bat egingo balu bederen, etorkizuna oparoagoa izango litzateke datozen belaunaldientzat. Izan ere, arian, arian, zehetzen da burdina.

Comments { 0 }

3D inprimagailua, XXI. mendeko arma ekoizle berria?

By on 2014(e)ko azaroak 23 in arazoak, gizartea
3D inprimagailua (Wikimedia Commons)

3D inprimagailua (Wikimedia Commons)

Orain dela zenbait egun, interneten nenbilela, albiste batek nire atentzioa erakarri zuen eta txarrerako gainera. Albistearen izenburua irakurtzea nahikoa izan zen ni asaldatzeko; izan ere, ikasle batek arma bat sortu zuen 3D inprimagailua erabiliz. Gertakariaren mamia irakurtzeak benetako buruhaustea sortu zidan eta nire alde kritikoa martxan jarri nuen denoi nire kezka zabaltzeko helburuarekin. Beharbada buruari birak emango dizkiozue nire kezka zertan oinarritzen den asmatu ahal izateko edo baliteke ez ulertzea zergatik aukeratu dudan gai hau artikulua idazteko, baina testu honen azkeneko lerroak irakurtzerako nire ezinegona ulertuko duzuelakoan nago.

Hasi baino lehen, gaiaren inguruan zenbait datu eskuratzeko asmoz, informazio iturri batzuk arakatu nituen eta nire larritasunak okerrera egin zuen; izan ere, hainbat gaztek ikasle honen pausoak jarraituz, iskilu berriak sortu baitzituzten. Hau guztia ikusita, badirudi XXI. mendeko gazteriaren artean denbora-pasa berria bihurtu dela; bestetik, ziur nago gaur egun eskaintzen diren aukera berriekin eta horiek eskuratzeko dauden erraztasunekin egoerak okerrera egingo duela. Lehengo hariari jarraituz, 3D inprimagailuen salneurria nabarmen jaitsi da eta horrek tresna honetan interesa dutenen kopurua handitzea ekar dezake; izan ere, Media Markt-en 500 eurotan topa dezakegu modelo arrunt bat eta online dendetan 1300 euroko eredu konplexuagoak aurki daitezke. Era berean, armak egiteko beharrezkoak diren materialak oso sinpleak dira eta prezio merkean aurki daitezke interneten ez ezik, informatikan espezializatuta dauden saltokietan ere.

Beste alde batetik, gaur egungo gerretan parte hartzen duten herrialdeek metodo hau erabil dezakete guduetarako beraien armamentua handitzeko. Honek sekulako abantailak ekar diezazkieke soldaduei; batetik, arma gehiago eduki ditzakete epe laburragoan eta, bestetik, armetan diru gutxiago gasta dezakete. Hala eta guztiz ere, egoera honek arriskuan jartzen gaitu, kontrolik gabeko armen produkzioari bidea ematen baitio. Horrez gain, armak plastikoz eginda daudenez, aireportuetan eta beste zenbait tokitan egiten diren segurtasun kontroletan ezin dira antzeman. Hortaz, nork ziurtatzen digu gure aldamenean eserita doanak ez daramala iskilurik? Eta armak egin dituenak haiek sortzeko planoak sarean jartzen baditu, gutako zenbatek jarraituko genituzke ikasle horren urratsak?

Egia da inprimagailu hauen erabilera egokiak onura ugari ekar diezazkiokeela gizarteari. Adibidez, tresna honi esker egindako protesiek gorputz adarren bat ez dutenei lehen egin ezin zituzten jarduerak egiteko ahalmena eman die eta, horrez gain, organoak hondatuta dituzten gaixoei bizi hobea eskaini die. Hori guztia ikusita, baliteke jendeak armak egiteko ideia hau alde batera uztea eta zuzen jokatzea; hala eta guztiz ere, gizakiok jaiotzez besteek egiten dutena imitatzeko joera dugu eta, adrenalinak bultzatuta, arriskutsuak eta legearekin bat ez datozen gauzak egiteko irrika pizten zaigu; beraz, armak egiten dituzten gazteen kasu gehiago ikusiko ditugu seguruenik.

Aurreko guztia laburbilduz, esan daiteke 3D inprimagailua tresna baliotsua eta oso erabilgarria izan daitekeela bide zuzena jarraituz erabiliz gero. Ondorioz, armen ekoizpenean zure harri-koskorra ekarri baino lehen, pentsa ezazu zure ekintzek gizartean izan dezaketen eraginean. Hitz gutxitan esanda: zentzutasunez jokatu, dibertsioaren benetako esanahia kontuan hartuz.

Gaiaren inguruan sakondu nahi izanez gero, ikusi bideo hau ingelesez [3D Printed Guns (Documentary)] edo ondorengo hau:

Comments { 0 }
-->