Archive | denetarik

RSS feed for this section

Stradivarius: benetako egiaren bila

By on 2008(e)ko apirilak 22 in denetarik

stradivarius.jpgStradivarius biolinak dira, zalantzarik gabe, musika munduan aurki daitezkeen instrumentu baliotsuenak; izan ere, munduan geratzen diren 600 aleetako batzuk balio ekonomiko izugarria dute. Baina zein da biolin hauen benetako sekretua? Oraingo teknologiak ezin al du duela 400 urteko artisautza gainditu? Goazen, bada, galdera hauen erantzunaren bila eta zalantza guztiak argitzera.

Biolin ospetsu hauen jatorria Italiako iparraldean kokatzen da, Stradivari sendiaren lantegian, hain zuzen ere. Antonio Stradivari izan zen instrumentuak sortu eta obra gehienak perfekziora eraman zituena eta badago biolin hauen sortze-lanaren atzean sekretu bat zegoela esaten duenik. Batek daki! Prozesu edo material bereziren bat erabiliko al zuten biolin hauek egiteko? Mundu mailako zientzialariak galdera hauei erantzuten saiatu dira urteen joan-etorrian, eta italiarrak erabiltzen zuen materiala guztiz ezohikoa zela aipatzen dute.

Alde batetik, biolinak egiteko erabiltzen den egurra oso garrantzitsua da; izan ere, egur ona erabiltzeaz gain, ematen den tratamendua ere ezinbestekoa da. Bestetik, egurrari ematen zaion bernizak ere eragina du biolinen sortze-lan prozesuan. Stradivarius biolinen gakoa hemen dago: erabiltzen zuten berniza.

Zientzialari askok atal hau ikertu eta instrumentu hauek duten berniza hainbat substantzia bereziez osatuta dagoela adierazi dute. Dirudienez, garai haietan termiten eragina oso bortitza izan zen Italiako iparraldean eta, pentsatzen denez, Stradivarik bere biolinak nolabait babestearren erabiltzen zituen intsektizidek eragin zuzena zuten instrumentuen sortze prozesuan. Hainbat ikerketaren arabera, substantzia hauek Stradivariren egurra babesteaz gain, gogortu eta soinu berezi bat sorrarazten zuten.

Antonio_stradivari.jpgBestetik, tentu hartako baldintza metereologikoak egungoak ez bezalakoak ziren. Gauzak horrela, gaur egungo kutsadura dela eta, zailtasun handiak daude lehengaiak egoera naturalean tratatzeko. Bestalde, tenperaturak ere bere garrantzia izan zuen biolinak sortzerakoan. Horregatik guztiagatik, italiarrak sortu zituen biolinak gaur egun egitea oso zaila da.

Gaur egungo teknologiak zer dela eta ez du gainditzen antzinako artisautza? Egia esan, ezin da historian zehar hain balio handia izan duen zerbait desagerrarazi. Bestetik, eskuzko elaborazio tradizionalak edozein objekturi ematen dion xarma berezia ezin da ukatu, prozesu automatiko batek eskaintzen ez duen xarma berezia, alegia. Gaur egungo produkzio kate erraldoiek galbidera eraman dute artisautzak produktuei emandako nortasun eta originaltasuna. Beste hainbat alorretan bezalaxe, kantitateak kalitatea ordezkatu du musika-tresnen sortze-lanean.

Bukatzeko, hona hemen Stradivarius biolin batekin grabatutako pieza bat. Goza ezazue!

 

Comments { 0 }

Gutxitasun fisikoa duten pertsonei nola lagundu?

By on 2008(e)ko apirilak 20 in denetarik

Gutxitu Fisikoen ikurraNik txikitatik ezagutu izan ditut gutxitasun fisikoa duten pertsonak nire amaren lana dela eta. Iruditzen zait, eta horrela da, pertsona hauek beste guztiok duguna baino adore askoz ere handiago dutela; izan ere, duten gaixotasuna izanda ere, beti dute irribarrea aurpegian, eta horrelako gauzak ikusteak edozein pertsonari, niri neuri, pentsatzeko asko ematen digu. Gauza da guk edozein tontakeriagatik mundua eroriko zaigula uste dugula, baina gu baino askoz ere okerrago dagoen jendea hortxe dago, kexatu gabe. Ezagutu ditudan pertsona askok gauza gogor asko pasa behar izan dituzte euren bizitzetan, niretzat osaba bat bezalakoa izan denak kasu. 13 urte zituenetik, distrofia muskular gaixotasunak jota bizi da. Baina pasa gaitezen gai atalez atal garatzera.

Hasteko, pertsona bat gutxitu fisiko noiz den azaldu beharko nuke. NBEk (Nazio Batuen Erakundeak) dioenez, pertsona bat gutxitu fisikoa izango da pertsona hori bere kasa bere buruaz arduratzeko gai ez bada edota arazoak badauzka bere gutxitasunarengatik eguneroko bizitza jarraitzeko.
Gutxitu fisiko izateko dauden gaixotasunen agerpenak bizitzaren hiru momentutan ager daitezke:

  • Jaio aurretik.
  • Erditze momentuan.
  • Jaio ondoren.

Gaixotasun ohikoenak hauek izaten dira (PREDIF):

  • Hezur-muin lesioak: paraplejia (gerritik behera sentitzen ez denean) eta tetraplejia ( gerritik gora nahiz behera sentitzen ez denean) izenez ere ezagutzen dira. Lesio honek nerbio sisteman eragiten du eta lesionatuak ibiltzeko gaitasun eza du.
  • Arantza-bifidoa: bizkarrezurrean ematen da. Orno-arkuen lotura eza dela eta, bizkarrezur-muina babesik gabe geratzen da. (AGAEB)
  • Distrofia muskularra: herentziazko gaixotasun multzo batek sortzen du. Gaixotasun hau progresiboa da eta, aurrera egin ahala, muskuluetan indarra galtzen da. Nik pertsonalki gaixotasun hau duten hainbat pertsona ezagutzen ditut, eta orain dela urte batzuk nekez ibiltzeko gai zena orain ia ez da gurpildun aulkitik altxatzeko gai.
  • Garun-perlesia: garun-perlesia gaur egun gutxitasun motorikoen artean hedatuena da umeen artean. Espainian mila pertsonatik bik dute gaixotasun hau; beraz, nahikoa hedaturik dago. (ASPACE)

plaza_parking_minusvalidos_parkingsII.jpgDuela urte batzuk, Gipuzkoako Foru Aldundiak, nire amaren elkartearekin batera, Mirenen Mundua izeneko liburuxka argitaratu zuen. Bertan, hamasei urteko neska elbarri batek berari nola lagundu azaltzen du, eta nik hori azalduko dizuet labur-labur:

  • Mirenek talde baten barnean ez du besteengandik desberdindu nahi, taldeko beste bat sentitu nahi du. Horregatik, gu elbarri batekin izatean, hobe da GUTXITU BEZALA EZ TRATATZEA, taldeko beste edozein izango balitz bezala sentiaraztea baizik.
  • Gurpil-aulkian dagoen pertsona batekin hitz egiteko, nahiago izaten dute beraien mailara jartzea; hau da, eserita. Bestela, bat jesarrita eta bestea zutik egotean, oso deserosoa egiten zaie elkarrizketa mantentzea.
  • Gutxitu fisiko askorentzat oso zaila izaten da gutxitasunaren jatorriari buruz hitz egitea. Zerbaitetan lagundu behar bada, onena berari entzutea da; izan ere, behar duena berak baino hobeto dakienik ez dago.
  • Gainera, kontuan izan behar da askotan pertsona hauek zinera, taberna batera… joateko zailtasun izugarriak izaten dituztela; izan ere, guretzat koska sinpleena dena beraientzat gaindiezinezko harresi bat da.

Nik, lehen esan bezala, gaztetatik izan dut harremana gutxitu fisikoekin, hala nola, 6 urte nituela bidaia bat egin nuen amarekin lan egiten duten elbarriekin eta, nola ez, nire gurasoekin. Jarraian dituzue bidaia hartako zenbait argazki:

 
Bukatzeko esan nahi nizueke, zalantzaren bat baduzue edo hurbileko norbaitek gutxitasuna badu eta laguntza beharrean badago, hurbilen duzuen gutxituen elkartera joan zaiteztela,  Gipuzkoako elkartera, adibidez .

Comments { 2 }

Noraino hel daiteke zientzia?

By on 2008(e)ko apirilak 14 in denetarik

Aurreko batean, zer egin ez nekiela, sofan bota eta ondoan neukan El Semanal aldizkaria azaletik begiratzeari ekin nion. Orriak pasatu bai baina, egia esan, ez nintzen arreta minimoa ere prestatzen ari. Halako batean, atentzioa eman zidan zerbait irakurri nuen: “Alimentos clonados;el cibercerdo llega al supermercado”. Bai izenburua, bai orri osoa hartzen zuen txerriaren irudia hagitz bitxiak iruditu zitzaizkidan, eta jakin-minak eraginda, artikulua irakurtzeari ekin nion….

klonazioaBeti onartu dut zientziari ezin zaizkiola ateak itxi; zientzia ezin dela mugatu edota zedarritu; zientzia aurrerabidea, oraina eta etorkizuna dela.Hala eta guztiz ere, ezin izan nuen estali artikulu hark nigan sorrarazi zuen harridura; txundituta utzi ninduen alde batetik, eta kezkatsu bestetik

Cyagra, bioelikagaigintza arloan jarduten diren enpresa nagusienetariko bat, hasia da klonatutako haragia eta elikagaiak biltegiratzen. Bertako marketing zuzendariak dioenez, elikagai kloniko hauek ez dute inolako arriskurik eta etekinak hobeak dira. Beste zenbait adituk, aldiz, honen hitza kolokan jartzen dute, eta elikagai hauen kontsumoak ondorio alergiko larriak sortuko ote dituzten beldur dira.

esneaDena den, zenbait konpainia eta enpresak ongi asko hartu dute klonazioaren metodo hau; izan ere, lortutako elikagaien kalitatea ezin hobea da eta baita lortutako etekina ere. Hori dela eta, badirudi konpainia asko hasi dela metodo honi erreparatzen; baina, hori bai, kontsumitzailea jakinaren gainean jarri gabe; hauek kontsumitzailea erosten duenaren jatorria jakiteko eskubidea aitortu gabe, alegia. Ez al litzateke debekatuta egon behar euren nondikoa adierazten ez duten produktuak saltzea?

Estatu Batuetako gobernuak ez du gai hau arriskutsutzat ez arbuiagarritzat jo eta ez du inolako traba edota oposiziorik azaldu. Gobernuaren jarrera berekoia eta axolagabea ikusita, iparramerikarrak ez dira egonean geratu eta egoerari gogor egin diote, euren osasuna hortzez eta motzez defendatzen saiatuz. Eztabaida ugariren ondoren, zera adostu zuten: klonatutako animalien deribatuak diren produktuek etiketatxo bat eraman beharko dute. Halere, nola dakigu etiketa hori ez daramaten produktuak puruak direla?

Garbi dago batzuentzat onuragarria eta beste batzuentzat, aldiz, erabat kaltegarria gertatzen den bidegabekeria hau konpontzen uste baino zailagoa dela; izan ere, gutxi asko egin dezakegu honetatik guztiagatik onura handiak ateratzen ari diren jende eta konpainia boteretsuen aurka. Egia esan, nolabait babesgabe edota indargabe sentitzen naiz erronka honen aurrean. Zer gertatuko da honekin guztiarekin? Etorkizunarekin batera etorriko da galdera honen erantzuna; bestela esanda, urak egingo du bide.

Comments { 1 }
-->