Archive | gizartea

RSS feed for this section

Arrantzaleen ametsik gaiztoenak

alakranaDuela hilabete batzuk, Somaliako kostaldean, itsaslapurrak Playa de Bakio atunontzia bahitu zuten. Azken egunotan, Bermeoko Alakrana itsasontzia izan da erasoa jasan duena. Zoritxarrez, ez dira izan ontzi bakarrak. Playa de Bakioren kasuan, marinelek berehala itzultzea lortu zuten, baina zer gertatzen ari da Alakranaren kasuan? Atunontziak hamaika egun daramatza piraten eskuetan eta oraindik Somaliako kostaldetik hurbil jarraitzen du. Gainera, badirudi bahiketak luze joko duela. Familia bizitzen ari den momentua loa kentzeko modukoa delakoan nago; izan ere, ez dira informazio gehiegirik jasotzen ari. Hala ere, marinel baten emazteak esan duenez, Euskal Herriko instituzioen aldetik dei asko jasotzen ari dira, batik bat, nola dauden jakiteko eta lasaitzeko.

Indiako Ozeano inguruan dabiltzan piratek, armak erabiliz, bertara iristen diren barkuak bahitzen dituzte dirutza ikaragarriak eskatuz (milioika dolar ) , eta itsasontzien jabeek ontziak berreskuratu ahal izateko diru kantitate horiek ordaindu behar izaten dituzte. Itsaslapurrek, dirua lortu ondoren, armak eta itsasontzi handiagoak erosten dituzte. Bertako gobernuak ez du neurririk hartu kasu gehiago gerta ez daitezen. Nire ustez, azaltzen ez dituzten interes ugari egon daitezke tartean, hala nola dirua, boterea, nazioen arteko interesak…

Euskal Herriko jarduera ekonomiko nagusienetakoa arriskuan jartzen da kasu gehiago gertatzen doazen heinean. Baina ez hori bakarrik, arrantzaleak ere arriskuan egoten dira urrutira joan behar izaten duten guztietan. Horregatik, egunen batean, gerta daiteke gure marinelek lanbidea uztea gobernuak laguntza emango ez dielakoan.

Hau dela eta, argi dago kezkagarria dela arrantzaleen egoera, eta lotsagarria , nire uste apalean, Espainiako gobernua erakusten ari den jarrera. Egoera honen aurrean, Bermeoko biztanleek eta atunontzien jabeek militarren babesa eskatu diote estatuari, baina hauen erantzuna ulergaitza da; izan ere, gauzak dauden bezala egonik, ezin baitaiteke ezetza eman. Komeni da esatea, orain dela hiru hilabete, Frantziako Gobernuak itsasontzietan militarrak egotea baimendu zuela eta, geroztik, frantziar itsasontziek ez dutela erasorik jasan. Antza denez, honek erakusten du eskatzen dena ez dela beste munduko ezer eta, hori baino garrantzitsuena dena, badirudi egiaztatuta dagoela babes militarra duten itsasontziak ez dituztela bahitzen. Erantzun hori jaso ondoren, itsasontzien nagusiek beraien kabuz soldadu espezializatuak jartzea erabaki dute, baina Seychelleetako bandera daramaten ontziek besterik ez dute zorte hori, militar ohiak itsasoratzeko aukera baitute. Espainiar bandera dutenei, berriz, gobernuak ez die baimen hori ematen.

Aurreko guztia laburbilduz, zera esan daiteke: gaia asko politizatzen ari da, eta ez dut uste politika egiteko unea denik, arrantzaleak etxera itzultzekoa baizik. Honekin batera, momentu honetan, gobernua ezin da besoak uztarturik gelditu; baina ez orain, eta ezta marinelak etxera onik itzultzea lortzen dutenean ere, lortzen badute. Kasu gehiago saihesteko, irtenbideak aurkitzen saiatu behar dira. Nire ustez, irtenbide bakarra militarren babesa jartzea da, frogatuta baitago, lehen aipatu dudan bezala, bahiketa gutxiago gertatzen dela.

Comments { 5 }

Klimak postontzia irekitzen duenean

klima-aldaketaAzken egun hauetan nonahi agertu dira. Ziurrenik lehenengoz, eta zalantzarik gabe azken aldiz, erakutsiko dute euren gorpu beharra kameren aurrean. Mundu mailako berria izan da. Baliteke azken hatseko irudiak Lur osoan zabaldu izana hileta duinena ez izatea, baina Kenian ez daude behiei hiletak egiteko. Gainera, irudi gogorrak erabili ezean, zaila dirudi titularretako monopolioa irabazia duen hitza ordezkatzea. Izan ere, krisiak beste arazo ugari bigarren planora bidali ditu, hala nola, ustez, hildako 1500 behi hauen atzean dagoen klima aldaketa. Bai, klima aldaketak hor jarraitzen du.

Klima aldaketa adierak faktore natural eta antropogenikoen ondorioz klimak denbora tarte konparagarri batean jasan dituen aldakuntza adierazgarriei egiten die erreferentzia. Azken mende hauetan gizakiak fenomeno honetan izan duen eragina dela eta, ordea, espresio honen zentzua aldatuz joan da; gaur egun, Nazio Batuen arabera, denbora tarte konparagarri batean, zuzenki edo zeharka, gizakiak atmosferan eragin duen aldaketa da. Berotegi-efektua ere deitzen zaion arren, Zientzien Akademia Nazionalak termino honek fenomenoaren ezaugarri guztiak biltzen ez dituela, eta ondorioz, “klima aldaketa” erabiltzea egokiagoa dela dio.

Esan bezala, klima aldaketa berotegi efektua baino areago doa, lurraren berotzeaz gain, prezipitazio maila, itsaso maila eta ekaitzen intentsitate aldaketa, ipar nahiz hego poloen urtzea, desertizazioa eta bere ondorio zuzena diren goseteak, uholdeak, baso-soiltzea… suposatzen baitu. Edonola ere, zer da berotegi efektua? Labur-labur esanda, atmosferako hainbat gasek lurrak igorritako erradiazioari atzera irteten uzten ez diotenean gertatzen den fenomenoa da, lurreko tenperaturen igoera dakarrena. Hau, hein batean, naturala eta beharrezkoa da, bestela lurra hoztu eta bizitza ezindu egingo baitzen, baina gaur egun gizakion CO2 igorpenen eraginez gehiegizkoa bilakatzen ari da. Atmosferan dagoen gas honen kontzentrazioa XVII. mendearen amaieran hasi zen igotzen, Lurra bere historia geologikoan pilatzen joan den erregaiak erabiltzen hasi ginenean. Petrolio, ikatz eta gas naturalaren erreketak atmosferako CO2 kantitatea igoarazi egin du, eta gas honen metatzeak tenperaturen igoera ekarri du. Gizakiak tenperatura neurtzen duenetik (duela 150 bat urte), tenperatura 0,5ºC igo dela baieztatu da. 2020rako 1ºC eta 2050erako 2ºC igoko dela aurreikusten da. Estatistiken arabera, 1860tik, neurketa fidagarriak egiten hasi zirenetik, alegia, izan diren uda beroenak azken bost urteetan izan dira. Nolanahi ere, gogorrena zera da, berotegi-efektuko gasek denbora luzez dirautela; eta beraz, gaur isuritako gasak ondorengo generazio askok jasan beharko dituztela: igorritako CO2ren %50ak 30 urte beharko ditu desagertzeko, %30ak hainbat mende, eta geratzen diren %20ak, milurteko ugari.

Ondorioak mila dira, eta gehienak kaltegarriak. Glaziarrak eta mendi garaietako izotzak urtu, eta itsas maila igo egingo litzateke, hainbat hiri eta kostalde urperatuta geratuz. Hiri horietako jendeak emigratu egin beharko luke, eta honek arazo politiko eta ekonomiko latzak lekarzke. Bestalde, klima berotzeak gaitz tropikalen zabalkundea ekar lezake, beroarekin intsektuak asko hedatzen baitira. Malaria, sukar horia, eskistosomiasia eta beste hainbat gaixotasunek lurralde tropikalek ez ezik, egundaino eritasun horiek izan ez dituzten herrialdeek ere pairatuko lituzkete. Halaber, bero eta hotz uhinak, sekulako tifoi eta urakanak, lehorte bortitzak eta euriteak aurreikusten dira beste hainbat gertakariren artean.

kenya-dead-cow-close-upAgian, bati baino gehiagori zera otuko zaio: “Eta zer egin daiteke arazo larri honi aurre egiteko?” Bada, aurrez aipatu bezala, ezin ditzakegu naturari eginiko kalteak konpondu -edo geure buruari azken batean, natura milioi urte batzuen baitan berregingo baita, giza espeziea, berriz, bidean galduko-, gizakion boterea, naturarenarekin alderatuz, hutsaren hurrengoa baita. Konpondu ezpada, gutxienez, badugu okerrak murrizterik, hala nola, gas kutsakorren igorketa txikiagotuz. Horretarako, erregai fosilak ordezkatu egin beharko lirateke, eta ordainetan energia iturri berriztagarriak erabili. Mundu mailako lehenengo akordioa, 1997an adostua eta 2005ean indarrean jarria, Kyotoko Protokoloa izan da, beroketa globalaren arduradun nagusi diren 6 gasen -karbono dioxidoa (CO2), metanoa (CH4), nitrogeno oxidoa (N2O) eta beste hiru fluorodun gas- igorketa gutxitzeko helburuarekin sortu zena. Edonola ere, gobernuei euren lana ondo betetzea eskatzeaz gain, bada gutako bakoitzak egin dezakeenik. Adibidez, eztanda motordun garraioak ahalik eta gutxien erabili (eta erabiliz gero, garraio publikoa izan dadin saiatuz), aerosolak erostea ekidinez, plastikozko poltsak ahalik eta urrien kontsumitu, birziklatu…

Ziur aski, hau irakurri izanak ez du gustuko duzun desodorante hori -atmosferarentzat bonba itzela dena- erosi, plastikozko poltsan sartu eta autoan etxera itzultzea ekidingo. Alabaina, ez legoke gaizki gure arduragabekeria Kenia bezalako herrialde txiroek ordaintzen dutela gogoraraztea; izan ere, klimak ez baititu igorle eta hartzaileak bereizten, eta mezuak helbide okerrera banatzen baititu. Ez ahantzi, bada, Nazio Batuetako Idazkari Ban Ki Moon-en hitzetan, munduaren segurtasunerako mehatxurik handiena denaren aurrean ezer egin ezean, hurrengoan, behien ordez, gure senideak izan daitezkeela. Eta, apika, ez da okerreko helbidea izango.

Esteka interesgarriak:

 

Gazteenentzat:

Comments { 5 }
-->