Archive | literatura

Inazio Mujika Iraola Donostian jaio zen 1963an. Maisu eta Filologia ikasketak egin zituen eta orain arteko jardunean, ipuingintzan aritu da batez ere.

Nik berak idatzitako Hautsaren kronika ipuin bilduma aukeratu dut. Liburu hori aukeratzearen arrazoia irakurtzeko oso erraza zirudiela izan zen eta liburua irakurri eta ondoren nire susmoak bete ziren. Hona hemen pasarte bat:

Errepideko zuloak eta bihurguneak zirela-eta, gure eserlekuetan airean genbiltzan; bat-batean, ordea, Baio herritik pasatzen ari ginela, gure autobus ttiki xaharrak, aurrera segitzeko gogo gutxi nonbait, hots gor bat egin eta kamino bazterrean geratu zen. Birao bat aditu nuen, eta galiziarren artean hain ohikoa den carallo pila bat. Bidaiari batzuek buruak agertu genituen pasabidera, eta besteek aulkien gainetik begiratu zuten txoferra zegoen aldera. Laster igo zen atzera autobuszalea, eta jaisteko agindu zigun. Herrian bazela taberna bat, eta beste autobus baten zain egon beharko genuela pixka batean. Jaisten ari ginela, dinamoa edo beste trepetaren bat aipatu zuen, ez dakit.

Gogorik batere gabe eta mar-mar batean jaitsi ginen denak. Puskak eskuetan hartu eta bost bat minutu oinez ibili ondoren, herriko tabernara iritsi ginen. Aulki-laguna ere —jakina— nirekin nuen eta ondoan eseri zitzaidan, tabernan mahai bat aukeratu eta. Txoferrak pare bat orduan itxaron beharko genuela iragarri baitzigun, zerbait jango ote genuen galdetu nion orduan ustekabeko nire lagunari. Olagarro platerkada bana eskatu genuen eta lakoi piska bat Padrongo piperrekin. Alabaina, esan zidan Xoxek, gaur egun edozein lekutan dituzu Padrongo piperrak; auskalo nongoak diren.

Pasarte osoa irakurtzeko egin klik hemen.

Hainbat ipuin ezberdinez osatuta dago liburu hau. Denak erretiratu berri den kazetari batek kontatuak. Bere bizitzan zehar entzun eta irakurri dituenak dira. Ipuinak Zabalki eta Habe aldizkarietan argitaratu ziren eta liburu honetan bildu dira.

Liburuan oso ipuin ezberdinak daude, esate baterako, Santa Klara uharteko mitoa edo La Forza del Destin0 delakoa. Lehenengoan, kapitan bati eta bere marinelei gertatutako istorioa kontatzen digu eta istorio honen barruan Santa Klara uharteko mitoa kontatzen digu. Diotenez, bertan deskantsatzen dute marinel hilen arimek. Bigarrenean, Frankoren aldean borrokatu zuen italiar faxista baten familiak ispiluekin duen madarikazioaz hitz egiten digu, bere aitonaren hilketa susmagarriaz eta aitaren istripu misteriotsuaz.

Nire iritziz, liburu hau, lehen aipatu dudan bezala, irakurtzeko erraza eta arina da. Gainera, bertako hainbat ipuin oso bitxiak eta interesgarriak dira; esaterako, lehen aipatutako biak edo Lotsaetxe ipuina.

Nire gomendioa irakurtzea gustatzen ez zaigunontzat liburu aproposa dela da; hala ere, irakurtzea atsegin zaienei ere interesatuko zaielakoan nago.

Nik hautatu dudan liburua Pako Aristik idatzia da. Ez da idazle honi buruz euskaljakintzan idazten dugun lehen aldia, hementxe duzue iaz Ibaik Venezuela, iraultza isilaren hitzak obrari buruz idatzi zuena.

Pako Urrestillan jaio zen 1963an. Kazetaritzan lizentziatua da eta idazlea lanbidez. Prentsan kolaboratu ohi du iritzi artikuluak idatziz, baina elkarrizketak eta erreportaiak ere egin izan ditu. Euskadi Irratian eta Herri Irratian kolaboratu du, eta ETBko gidoilaria ere izan da. Landu dituen literatura generoak: nobelagintza, poesia, kazetaritzako saiakera eta haur eta gazte literatura. Azken honetan kokatuko genuke nik irakurri dudan Benetako lagunen aterbea.

Istorioaren narratzailea bere txikitako herrira bueltatzen da eta bere gaztaroko oroitzapenak, abenturak eta gorabeherak kontatzen ditu. 5 dira pertsonaiarik nagusienak, bostak lagun koadrila berekoak eta ia denak Azpeitikoak.

Lau mutil eta neska batek boskote jatorra eta bihurria osatzen dute. Abentura bat bukatzerako beste bat aurrean jartzen die bizitzak, lehengoa baino arriskutsuagoa eta zirraragarriagoa.

Protagonista herrira itzultzen denean, banan-banan joaten da lagunen etxera ezusteko askorekin topatuz. Dudarik gabe, lagunen arteko elkarrizketa nagusienak herriko udaltzainei buruzkoak dira, komentatzen dute nola ahalik eta isun gehien jartzen ahalegintzen ziren dirua irabazteko. Zinea ere aipagai dute berraurkitzearen solasaldi hauetan. Izan ere, euren bizitzan garrantzitsua izan da zinea, askotan alokatzen baitzituzten beraien adinetik gorakoentzat ziren filmak…

Ia kontakizun guztietan bezala, honetan ere maitasun egoerak azaltzen dira, baina hauek protagonistak zertxobait helduagoak direnean gertatzen dira eta, nola ez, zeloak ere topa ditzakegu.

Amaitzeko, nire ustez, liburu hau 14-17 urteko gazteentzat aproposa izan daiteke; izan ere, une askotan, zuk zeuk txikitan izandako egoera antzekoak topa baititzakezu. Gainera, ez da oso luzea eta nahiko erraz irakurtzen da.

Euskal idazle eta idazlanei buruzko artikuluekin jarraituz, oraingoan Imanol Murua Uriari buruz hitz egingo dizuet. Imanol 1966ko martxoaren 28an jaio zen Zarautzen. Bigarren abizenaz baliatu zen literatura munduaren barnean murgiltzeko eta bere aitaz ezberdintzeko, haren izen bera baitu. Honela, Imanol Murua Uria izenez ezagutzen da idazle zarauztarra.

Hainbat egunkaritan argitaratu ditu bere elkarrizketa zein artikuluak. Egun, Murua BERRIAko Euskal Herria saileko kazetari eta analista izateaz gain, Mahai Jokoan blogean idazten du.

Aurretik aipaturikoa Imanolen kazetaritza lanari dagokio, baina guri interesatzen zaiguna bere lan literarioa izanik, honako obrak aipatuko genituzke: Suetena Belfasten (1996), Palestina Zauritua (1998) eta, azkenik, hain ezaguna den Geronimo (1999).

Imanolek duen idazteko teknika nahiko sinplea eta erraza dela esango genuke, erraz ulertzeko modukoak baitira bere liburuak. Euskara batuan idazten du, baina zenbaitetan ingelesezko hitzak eta liburuaren kokapenari dagozkion hizkuntzako hitzak ere txertatzen ditu ukitu interesgarriagoa emateko asmotan.

Nik irakurri dudan liburua, Palestina Zauritua, diario edo egunkari baten antzekoa dela esan dezakegu, pertsonaia nagusiak egunero burutzen dituen ekintzak agertzen baitira. Hala ere, ez da diarioa kontsideratzen hirugarren pertsonan emana datorrelako. Bestalde, elkarrizketa ugari txertatzen ditu idazlanean barrena irakurgaia apur bat arintzeko asmotan. Honekin ez da adierazi nahi liburu geldoa denik, ezta gutxiago ere. Izan ere, denetik aurki daiteke bertan: gerrak, liskarrak eta baita edozein egun arruntean bizi daitezkeen gertakariak, turismo egiten ari zaren egun horietako batean gerta dakizkizukeenak.

Imanolen Palestina Zauritua izeneko liburuak euskaldun batek Palestinara egiten duen bidaia kontatzen du eta honek bertara joan arte dituen arazoak. Ez hori bakarrik, hara iristean jasaten dituen gertaerak ere azalduko dira liburuan eta baita euskaldun honek egunero burutzen dituen ekintzak pausoz pauso. Protagonistak kamera bat eramateko asmoa du baina, aireportuan kentzearen ondorioz, ezin ditu ikusi eta bizitako hainbat ekintza filmatu. Hala ere, Ramallan, “lagun� bat egiten du eta honek filmatzen ditu kameraren bidez ekintza asko. Euskaldun honek hainbat bidaia egiten du Palestinan zehar, lurralde sakratura, Zsjordaniara, Israelgo mugara… eta horietan guztietan aurkitzen ditu filmatzeko moduko gauzak. Leku horietan hainbat pertsonaia ezberdin ere ezagutzen ditu eta bakoitzak berak bizitako historia eta jasandako egoera politikoa adieraziko dio.

Liburu honetan Palestinako egoera politikoa azaltzen da. Horretaz gain, israeldarrekin dituzten arazoak eta beste hainbat lurralde autonomoen mugetan dituztenak ere agertzen dira. Liburua ongi ulertzeko eta lasai jarraitu ahal izateko, egokia da gai horretaz informazio pixka bat izatea; baina, lasai, horrela ez bada, liburu hasieran kronologia bat dago eta bertan ongi azaltzen da hainbat jakingarri.

Palestina zauritua liburuak Palestinaren eta Israelen arteko gatazka erakusten digu. Idazlea Palestinan izan da eta bertan palestinarrekin, herriarekin bizi izan da, haiekin eta beste askorekin elkarrizketatu eta mintzatuaz: islamistak, judu ultraortodoxoak, soldaduak, presoak eta abarrak.

Ondorioz, oraingoan ere gatazka bera erakusteaz gain, gatazkaren barruan murgildurik dauden alderdi guztiekin egoten saiatu da, bai alde batean bai bestean egunero egoera hori sofritzen duen herriarekin. Liburuak horren guztiaren kronika biltzen du. (…)

Hala ere, oraingo honetan herri palestinarrarekin egindako lana israeldarrarekin egitea faltan botatzen da. Imanol Murua Uria saiatu da hori lortzen, noski; aurreko liburuan gatazkaren bi alderkiak oso ongi islatuak gelditzen ziren, baina oraingoan lan bera gehienbat palestinarrekin egin du. Liburuak dakartzan eraskinak —mapak, kronologia, bidaia aurreko jakingarriak— aurrekoan baino ugariagoak eta sakonagoak dira, eta lan hori liburua irakurtzen hasi aurretik asko eskertzen da, baina arazoa osotasunean aztertzeko orduan, nik behintzat, Israelen ikuspegi zabalagoa eta sakonagoaren falta sumatu dut. Liburuan Palestinaren zati handi bat islatuta geratzen den bezala, ez dut uste Israelekin gauza bera gertatzen denik. Bestalde, gaia bera jorratzeko orduan ere oraingo ikuspegia desberdina da. Liburu honetan, idazlea kazetariaren inpartzialtasuna gordetzen saiatu den arren, gehien zein zaurik mintzen duen adierazten du. Jose Jabier Fernandez (Euskaldunon Egunkaria, 1999-01-16)

Nik liburu hau ez dut gomendioz irakurri. Liburutegian ikusi nuenean, izenburuak begirada hara eramanarazi zidan nik horrelako gaiak laket ditut eta. Beraz, nire gustu berdinekoak bazarete eta aurretik aipatu dizuedana atsegin izan baduzue, Imanol Murua Uriaren Palestina Zauritua liburua gustuko izango duzue.