Ordiziak, Goierrin kokatua, paraje itzelak ditu. Hor daukagu Aralar mendikatea, egun erreserba natural bat dena, hego-ekialdetik lehen eguzki izpiekin bere nortasuna ezagutarazten duena. Txindoki dugu mendizerra itzel honen esentzia edo arima, bere edertasuna Zerbino suitzar handiaren gainetik ezartzen dena. Bestetik, urrunxeago eta hego-mendebaldean, Aitzgorri mendikatea dugu, inguruko handiena, bere ahalmenaren aurrean makurtarazten gaituena, naturaren aurrean gizakiaren ezak agerian uzten dituen jainkoa ahalguztiduna izaki. Hurbilena dagoena, eta aldi berean aipatutakoen artean txikiena dena, Usurbe mendia dugu, Ordizia bere magalean dirauen haurtxoetako bat delarik.

Herriari dagokionean, zerbait badu benetan besteengandik bereizten duena, hori bere alde zaharra da, garai bateko arrazoi estrategikoengatik herriko puntu altu batean kokatua dagoena. Alde Zahar garatua du, egun oso ondo kontserbatzen dena, horren adibide dugu oraindik zutik dauden harresiaren hainbat arrasto. Eliza, jauregi, baserri eta etxetxo umil eder ugari ditu, baina herriko plaza da nire ustera ikusgarriena.

Lehenik, alde zaharrean barneratuz, parrokia-elizaren aipatzeari ekingo diot, garai batean herriaren ardatz nagusia izango zena. Alde zaharraren barruan harresi batez babestua egoteagatik, oso itxiak ditugu kaleak, eta ondorioz, eliza honen edertasuna ezkutatuta egongo balitz bezala dago, baina pixka batean begiratzen geratuz gero, liluratuko gaituena. XIII. edo XIV. mendeetan egindako eraikuntza baten hondarren gainean eraikia dago, arrasto horien artean gaur egungo dorre barrokoaren oinarria bakarrik gelditzen delarik. Gaur egungo eraikina XVI. mendekoa da, baina 1753an erloju berri bat ezarri eta 1887an portikoa estali zuten.

Gaur egun udalerri osoaren ardatza, ordea, udaletxea dugu. Hau ere aurretik eginiko baten hondarren gainean eraiki zen 1830-32 inguruan. Nahiko txikia dela aipatu beharra dago; izan ere, benetako balioa eta edertasuna beti joaten baitira kantitate txikietan. Beheko solairuan arkupeak badauzka ere, fatxadaren estiloa greko-erromatarra da, harrizko oinarri sendo baten gainean, zuriaren apaltasuna gailentzen delarik.

Herriko plaza nagusia ez doa inondik inora ere udaletxearen proportzioarekin; handia da benetan. Lehenago aipatu dudan bezala, estalia da, eta benetan ikusgarria, feriaren ospakizunetarako egin zena, eta herriaren bereizgarri nagusia delakoan nago.

Zabala jauregia da Ordiziako beste pilare bat, herrian bertan dagoen tabernaren izenez ezagutzen dena, Olano izenez, alegia. Hau herria babesten zuen harresitik kanpo geratzen zen, etxe honen gauzarik erakargarriena balkoi nagusiaren gainean dauden arku bikoitza eta armarria direlarik. Hainbat eta hainbat jauntxo jaio zen etxe honetan eta erregetzako makina bat lagunek hartu zuten ostatu. Egun jauntxo baten jabego pribatua denez, herriak ezin du honen berrikuntza bere baitan hartu, eta horregatik dago gainerakoak baino egoera tristeagoan.

Barrena Jauregia ere aipatu beharra dago, XVII. mendearen hasierakoa izanik, herriko etxerik garrantzitsuenetarikoa da. Azken karlistadara arte, Jaques etxearekin igarobide baten bitartez lotuta egon zen. Barrutik egurrak agintzen duen bitartean, kanpotik harria da nagusi. Garai batean, probintziako hainbat Batzar Nagusi egin zen bertan. Jauregi honek antzinako izaerari eutsi dio, nahiz eta berritua izan eta orain udal kultura etxea den.

Beste jauregi garrantzitsu bat Abaria Jauregia dugu, udaletxetik eta plaza nagusitik hurbil geratzen dena. Honek ere armarri ederra dauka, adreiluz eta harriz osatutako fatxada erakusten duelarik. Oso polita da, nire uste apalean, Ordiziako ederrena, eta garai batean Espainiako erregetzako kideek bertan ostatu hartu bazuten ere, gaur egun kutxa daukagu bertan ezarria.

Muxikako Dorretxea bereziki garrantzitsua da Ordiziako historian, udaletxea 1516an eraiki aurretik bertan egiten baitzituen bere bilerak Udalak. Honen armarria ere gaur ikusgarri dugu Santa Maria Kaleko sarrera gainean. Aldaketa handiak jaso ondoren, orain postetxea dago bertan.

Gaur egun Pottoka taberna ezaguna aurkitzen den gunea ere pribilegiatua da. Gazteluzahar Jauregiaz ari naiz, Ibarbia Jauregia izenez ere ezagutzen dena. Berriztatua dago eta hain interesgarria den kantoiko balkoiaren jabea da.

Sujetonea izango da aipatuko dudan alde zaharreko azken perla, baina horrek ez du esan nahi gehiago ez daudenik; besteak beste, hor dugu Barrena Jauregiaren parean aurkitzen den Jaques etxea ere, gaur egun, udal gizarte zerbitzuak dauden lekua, alegia. Lehenago aipatu dudan bezala, Barrenarekin lotuta egon zen eta honekin batera berritzean fatxada bertsua du. Sujetonea jauregitzat har ezin badezakegu ere, ederra da etxearen itxura eta fatxada nagusia apaintzen duten pintura bikainak direla eta. 1740an eraiki zen eta udaletxearen ondoan, Abaria Jauregitik eta Gazteluzaharretik hurbil dago, denak Plaza nagusiaren inguruan daudelarik. Postetxe izan zen, 1806an Espainian zalgurdiak hedatu zirenean, zalgurdi geltoki izan zen. Azkenik, ordea, estankoa finkatu da bertan.

Alde Zaharraren barnean oraindik historikotasunik ez izanagatik garrantzirik galtzen ez duen Oteizaren eskultura aipatu nahiko nuke, Lekuona, Yoyes eta Sarriegiren omenez egindako eskulturaz ari naiz, alegia. Honekin batera, eta bide batez harresetik irtenda, Joxe Migel Barandiaran enparantza ere azpimarratu nahiko nuke, aski famatu egin baita Dolores Gonzalez Katarain “Yoyes� Euskadi Ta Askatasunako buru ohiaren hilketa dela eta.

Enparantza honetatik gertu, egungo abenidaren amaieran eta Zabala Jauregiaren parean Fray Andres Urdanetakoren omenezko oroitarria “Estatua� dago, kokaturik dagoen lekuarengatik Ordiziara joan den orok ezagutzen duena eta herriaren erreferentzia puntu garrantzitsu dena. Kolonizatzaile hau, herritarra, kosmografoa, eta Ozeano Barean barrena Asiatik Ameriketara joateko modua aurkitu zuena da. Aipatu beharra dago egun ez duela mirespen handiegirik, horretarako berari begiradatxo bat botatzea nahikoa dugu, nabaria baita ez dela batere zaintzen.

Monumentuak alde batera utzirik, herriak parke ugari dituela aipatu beharra dago, baina batez ere Barrenaren atzealdean dagoen parkea nabarmentzen da, inbidiatan egoteko moduko berdegunea dugu, ingeles eta frantses estiloak konbinatzen dituelarik. Barrenako ataurrea, lursailak eta hegoaldeko fatxadaren oinetan kokatutako basotxoa lorategi publiko bilakatzearekin batera sortu zen.

Ordiziako herrigunetik irtenda, Zabale Baserria aurki dezakegu. Mudejar estilokoa da eta lau aldeko dorrea du. Jauregi honen oinarria gainera, erromatarrek egina izan zen, eta hortik datorkio bere itxura berezia. Kokatua dagoen ingurure natural ederrak, are politago egiten du jauregi hau.

Oianguren Udal Parkea ere ezaguna da inguru honetan, azken urteotan gaurkotasun berezia hartzen ari dena, udalak aurrera atera nahi nahi duen golf zelaiaren proiektuak ekarriko duen pribatizazio eta txikizioa dela eta. Egun zuhaizti batez inguraturik, aisialdirako prestaturik dago: mahaiak, haurrentzako jolaslekua, futbol eta saskibaloi zelaiak… Bertako bista zoragarria da Txindoki, Aitzgorri, Usurbe eta beste hainbat mendi ederki asko begiztatzen direlarik bertatik. Parke natural honetan dago Fray Andres Urdanetakoaren jaiotetxea eta bertan aterpetxe eta jatetxe bat kokatzen da.

Hauek , ordea, Ordiziako udalerriaren pilareetariko batzuk besterik ez dira. Aipatutakoez gain, gauza eder ugari ere baditu ikusteko herri honek eta horretarako ondorengo argazkiak ikusteko gonbitea luzazen dizuet.

Informazio gehiagorako: www.ordizia.org

Ordiziako bazter eder gehiago ikusi nahi baduzu, klikatu hemen.