Zer dago gaur erretzeko?

By on 2010(e)ko apirilak 6 in arazoak, gizartea

zigarroakNork ez du inoiz tabako hitza entzun bere inguruan? Egun, beste zenbait hitzen artean, gehien entzuten ari dena dela esan dezakegu. Alde batetik, sor dezakeen kaltearengatik, minbizia esate baterako; bestetik, gai honekiko ateratzen ari diren lege berriak zeresan handia ematen ari direlako. Baina ba al dakigu gai honen guztiaren atzean zer ezkutatzen den? Zenbait informazio bildu dut gai honi buruz hitz egiteko eta daturen bat argitzeko.

Hasteko, esan beharra dago tabakoa Amerikan aurkitu zela lehen aldiz, eta bertara joan ziren europarrek botika moduan ekarri zutela beraien lurraldera. Hasierako erabilera hartatik urrun dago gaurkoa; izan ere, egun, droga moduan hartua egoteaz gain, negozio huts-hutsa dela esan dezakegu.

Ba al dakigu izena nondik datorkion? Aspaldi batean, Amerikako lurralde bakoitzak, hau da, bertako tribu bakoitzak bere modura deitzen zion. Adibidez, Aztekek pisietl deitzen zioten; Maiek, kutz, eta Brasilen petum izenarekin ezagutzen zen. Europara lehen aldiz ekarri zutenean, Jean Nicot enbaxadorea zegoen horren arduradun. Honek Frantziako gorteetara eraman zuen, eta agintean zegoen Catalina de Medicis erreginari hura erakutsi zion. Honek gustura hartu zuen Ameriketatik ekarritako produktu berri hura. Hortik aurrera, frantsesek Nicotina de tabacum deitu zioten. Baina hori XVII. mendean izan zen. Gaur egun, XXI. mendean, tabako (informalki zigarro, nahiz eta gauza bera ez izan) izenarekin gehiago ezagutzen da.

Galderekin aurrera jarraituz, ba al dakigu benetan zerk osatzen duen erretzen den zigarro bakoitza? Eta ba al dakigun zein den halako menpekotasuna sortzen duen osagaia? Tabakoaren menpekotasuna sortzen duen oinarrizko osagai aktiboa nikotina da. Osagai hau droga leunak taldearen barnean kokatuta agertzen da. Komeni da jakitea, denok nikotina ezagutzen badugu ere, horretaz aparte, tabakoak beste zenbait sustantzia kaltegarri ere badituela: alkitranak (minbizia edukitzera eraman dezakeen sustantzia marroia, biriketan pilatuta aurki dezakeguna), irritatzaileak (arnas aparatuari eragiten dion toxikoa), eta karbono monoxidoa (odolaren bitartez oxigenoa gure gorputz osora hedatzea oztopatzen duena).

Tabakoaren efektu negatiboen artean, biriketan arazoak, nekea, larruazalaren zahartzea, zenbait zentzumenen galera (dastamena eta ukimena) aurki ditzakegu, besteak beste. Hori gutxi balitz, menpekotasun fisikoa eta psikologikoa eragiten du eta, batzuetan, honen eraginez, jendeak erretzeari uzten dionean, antsietatea, irritabilitatea, kontzentratzeko arazoak, buruko mina… agertzen dira.

Espainian gehien kontsumitzen den droga dugu (hiritarren %36 erretzaile da). Azken urte hauetan emakume erretzaileen ehunekoa modu esanguratsuan igo da, gizonenen portzentajeari gailenduz. Euskaldunen %60, 15-79 urtekoen artean, noizbait tabakoaren kontsumoan erori da. EAEn,  %42k egunero erretzen du.

Lehen adierazita geratu den moduan, tabakoak menpekotasuna sortzen du. Hau jakinik, nola da posible jendeak erretzea? Jarraian labur-labur azalduko dizuet zer den tabakoak sortzen duena, zergatik erretzen den gaur egun, zeintzuk diren kontsumitzeko bideak, zeintzuk diren epe motzean sortzen dituen efektuak, eta egoki kontsumitzen ez denean sor daitezkeen arriskuak.

  • tabakoaren osagaiakErretzen denean: nerbio-sistema estimulatu egiten da, eta tabako hosto lehorrei alkitrana, karbono monoxidoa, arseniko eta nikotina (mendekotasun sortzailea) eransten zaie.
  • Bilatzen diren efektuak: garrantzitsua eta helduagoa sentitzea (batez ere nerabezaroan), lasaitzea, erlaxatzea, eskuetan zerbait edukitzea…
  • Kontsumitzeko moduak: erre edo murtxikatu.
  • Epe motzeko efektuak: musu gutxi jasotzea (hatsak eta ahoak usaina izaten dutelako), eztarrian azkura sortzea, hortz eta hatzen horitzea, pertsonaren kontsumitzeko moduaren araberako erlaxazio edo bizkortzea, odol hodien estutzea, arnasa hartzeko zailtasunak izatea…
  • Kontsumo ez egokien arriskuak: azkarregi nekatzea, arnas sistemaren narriadura eta zirkulazio sistemaren narriadura, faringitisa, mendekotasun psikologikoa eta abstinentzia sindromea.

Hau honela izanik, eta mundu honetan denak erretzaileak ez direla kontuan hartuz, tabakoaren “aurkako” zenbait lege atera dira. Hasteko, tabako paketeetan, hainbat mezu idazten hasi ziren eta, jada, pakete guztiek dute mezuren bat zein beste (“erretzea txarra da zuretzat eta zure inguruan daudenentzat”, “erretzeak biriketako minbizia ekar dezake”… ). 2006. urtean, estatuak lege berri bat atera zuen. Lege honen esanetan, lokaletan bi eremu bereizi behar ziren: erretzaileentzako eremua eta ez erretzaileentzako eremua. Tabernetako jabeek euren lokaletan zer egin zitekeen aukeratzeko ahalmena izan zuten:  zenbait tabernatan debekatua zegoen erretzea eta beste batzuetan, aldiz, betiko martxan jarraitu zuten.

Beñatek (Tabakismoaren amaiera: “Impossible is nothing”) eta Alejandrok ( Barruan ezin bada, kalera irten beharko!) artikulu banatan adierazi zuten bezala, 2010. urtean lege berri bat jarriko da indarrean. Erretzaileek ezin izango dute toki publikoetan erre, tabernetan esate baterako. Beraz, zigarrotxo bat erre nahi izango duen guztiak kalera atera beharko du.

Nolanahi ere, nire iritziz, lege berri honek ez du eragin handirik izango, egongo baita beti lekuren bat arau hori beteko ez duena; ederki asko dakigu denok ez ditugula mota honetako arauak betetzen. Bestalde, ondo deritzot erretzen duen pertsonak kalera atera behar izateari; erretzen ez duen pertsona batek ez baitu zertan erretzen duen baten ke guztia irentsi.

Comments { 1 }

ASPIBek Euskadiko skate gunerik ezagunena mantentzea lortu du

By on 2010(e)ko apirilak 4 in arazoak, kirola

ASPIBAsociación de Skateboardears de la Plaza de Ibarrola de Basauri, hauxe da sigla horiek esan nahi dutena, eta Iñigo Rodriguez Bisairak sortu zuen, Basauriko plaza hau suntsituko zutela entzun zuenean. Plaza hau, EMB izenaz ezagunagoa dena, betidanik izan da skater askoren jomuga. Orain dela 5 urte udaletxeak kirol honen praktikarako egokitu zuen plaza zintarriak burniz babestuz, baranda bat jarriz, eta abar. Udaletxeak aldaketa hauek egin zituenetik, egunero plaza honetan gora eta behera ibiltzen direnek ez dute haien berririk izan. Esan beharra dago, gainera, kirol hau praktikatzen dutenen artean plaza hau oso ezaguna dela eta profesionalen hainbat bideotan ere agertzen dela.

Orain dela hilabete pare bat atzera, ordea, plaza skaterako debekatuko zutela entzun zuten. Batzuek ez zuten sinetsi nahi izan; beste batzuek, ordea, aurretik aipaturiko asoziazioa sortu zuten. ASPIBen helburua sinadurak jasotzea izan zen, EMBaren alde zeuden skater eta ez skater Dibujoembguztien sinadurak lortzea hain zuzen ere, udalak ikus zezan arazoak izango zituela bertan skatea debekatzen bazuen eta, horretaz gain, ohar zedin jende asko zegoela plaza honen alde. Helburua lortu dute, antza denez; izan ere, Ibarrola plaza skaterako irekia mantentzeaz gain, berritu ere egingo dute kirol honen praktika errazteko.

Oso harrigarria iruditzen zait kirol honekiko dauden aurreiritziak. Kirol hau gertutik bizi arte, pertsona askok du aurkako pentsamendu bat, ezin ds ulertu nola maite dezakegun lau gurpiletara loturik dagoen ohol bat. Baina hala da. Egur zati honek behar dugun guztia ematen digu: zirrara, urduritasuna, poza eta lagunak (ohol baten gainean dagoen edonor laguna baita). Hau egiaztatzeko era bakarra skatea dastatu eta guk sentitzen dugun “maitasuna” sentitzen hastea da; halere, ez da edonorentzako kirola, mina, nekea eta jendearen aurkaritza jasan behar baitira.

skate10Arestian aipatutakoa kirol honekiko dagoen kontrako jarreraren adibide bat besterik ez da. Egunero milaka gaztek poliziaren kolpeak, isunak eta ingurukoen irainak jasaten dituzte. Hemen ikusten ez badugu ere, eguneroko gauza da beste toki batzuetan. Nik, idatzi txiki honen bidez, nire iritzia azaldu eta ezjakin zaretenoi skatearen munduan zer gertatzen den aditzera eman nahi dizuet. Ibarrola plazaren kasua, esan bezala, adibide bat baino ez da. Zoritxarrez, ez da itxi nahi duten bakarra. Hortxe dago Bartzelonako MACBA plaza ere, eraldatzen hasi direna, skatea praktikatzea ezinezkoa bihurtuz. Honek Bartzelonari kalteak besterik ez dizkio ekarriko, gaur egun, Europako skate mailan, punta-puntakoa den hiri bat baita Kataluniako hiri nagusia, eta bere turismoaren zati handi bat skaterrek betetzen baitute.

Amaitzeko, zera esan nahi nuke: skatea kirol bat gehiago da, errespetua merezi duena. Beraz, futbol zelaiak eta frontoiak hain ugariak badira, zergatik ez skate parkeak?

Comments { 1 }

Hi, Photoshopik gabe hobeto hago!

By on 2010(e)ko apirilak 2 in arazoak, gizartea

Famatuak berezko eran (tecnogratis.com)Gaur egun guztiok dakigu zer den Photoshop. Batetik, gure etxeko ordenagailu gehienetan dugulako; eta, bestetik, famatu gehienak aldizkarietan ateratzen direnean izaten dituzten profil perfektuak islatzean ikusten dugulako. Azken erabilera honi dagokionez, erabilpena oso erraza izaten da: paisaia polit bat, itxurazko arropa, makillaje pixka bat eta… voilá! Baina aldizkari bateko azalean agertzen den hori nola dago horren perfektu? Garai batean, hori zen gure burutik pasatzen zen galdera harrigarria; hala ere, gaur egun denok dakigu zein den horren erantzule: photoshopa.

Mundu osoan zehar erabiltzen den tresna ahaltsua da; izan ere, gehienok erabili izan dugu noiz edo noiz argazkiren bat edo beste txukuntzeko. Baina zehatz-mehatz zer den edota nondik datorren ba al dakigu? Adobe Photoshop du berezko izena, argazki denda. Harrigarria ezta? Hasieran, argazkiei ukituak emateko erabiltzen zen: efektuak sartu, testuak ipini… Urteak aurrera joan ahala, ordea, gero eta aukera gehiago ematen ditu. Hau guztia, dena den, egun gertatzen denaz hitz egiten hasteko aitzakia besterik ez zen. Joan gaitezen, bada, harira.

Aldizkariak bide garrantzitsua dira pertsonen fama areagotzeko, pertsonak ahalik eta ederren irudikatzeko… Zuk, nik, gure amonak, bizilagunak.. edozein pertsonak aldizkariren bat erosi eta bai azala edota barruan datorren edozein publizitate, elkarrizketa edo bertako argazkiren batean arreta ipiniz gero, konturatuko gara bertan azaltzen direnek ez dutela akatsik: pikorrik gabeko azala, zimur barik… Askotan photoshoparekin gehitzen zaie perfekzioa: distira, azalaren kolorea, begi eta ilearen kolorea, iztar Elle aldizkariko azala (ceslava.com)estuagoak… Orduan pentsa genezake, “nik ere horrelako zerbait egin dezaket: norbaiti argazki bat ateratzeko eskatu, ukitu batzuk eman eta listo!” Ba ez, hori ez da horrela izango seguruenik. Zergatik, baina? Baliabide hau erabiltzeko, trebezia handia behar izaten delako. Ez dago esan beharrik aldizkariek eta pertsona ospetsuek, normalean, konpainia edota pertsona konkretu bat izaten dutela horrelako mirariak egiteko.

Kontuak kontu, ez dut ulertzen nork bere akatsak ezkutatzea eta perfekziotik gertu egoteko nahi hori. Polit dena beti izango da polit; eta itsusi dena, beti izango da itsusi! Gainera, denok dugu aukera eder egoteko, eta horretarako badakigu guztiok zer egin behar dugun: kirol pixka bat, pozik bizi, elikadura egokia izan eta parrandak zein janari azkarrak, besteak beste, alde batera utzi.

Gauzak horrela, baliabide hau zenbait kasutan gehiegi erabiltzen dela iruditzen zait. Gainera, gehiegizko ukituak segituan antzmaten dira. Ondorioz, pertsona modu artifizialean ikusten da. Horregatik, nire ustez, kontrolatu behar den zerbait da. Are gehiago, photoshopa ez erabiltzearen ideia defendatzen dut. Egia esateko, honi buruz

argi eta garbi hitz egiten hasi zenetik, gauzak zertxobait aldatu dira. Ez da nahikoa, ordea. Dena “berezko eran” izan behar delakoan nago. Aupa Nivea krema baino erabiltzen ez duten famatuak!

Bideo bat uzten dizuet, Photoshopak egin eta lortzen duena ikusi dezazuen :

Comments { 4 }
-->