Tag Archives | hiesa

23 milioi pertsonatik gora hiesaz kutsatuta

hiesaHiesa edo hartutako immunoeskasiaren sindromea gaur egungo gizartean oso entzuna dugu. Batek baino gehiagok hitz egiten du gaixotasun honetaz libreki, baina ba al dakigu benetan zertaz ari garen? Gaixotasun hau Los Angelesen aurkitu zuten lehenengoz, 1981ean. Hau kontuan izanik, ez zen denbora gehiegi pasa Euskal Herrian Hiesaz kutsatutako lehenengo pertsona hil arte. Zoritxarreko heriotza hori 1985eko apirilaren 25ean gertatu zen.

Nola erasotzen dio hiesak gure organismoari?

Gaixotasun honek birus baten moduan erasotzen dio giza organismoari. Hiesaren birusak, gorputzean sartzea lortzen duenean, zelula bakar bat kutsatzen du lehenik. Gorputzak kanpoko gaixotasunei aurre egiteko globulu zuriak dauzka, baina hauek ez dute zer eginik birus honen aurrean. Behin zelula kutsatuta, bere material genetikoa zelulan sartzen du. Bertan, honen kopia egiten du DNA (hori esan nahi duzu?) izena hartuz. Zelula kutsatutik ateratzen den DNAk beste zelula bat kutsatzen du eta horrela jarraitzen du etengabe. Hasieran aipatu dugun bezala, gaixotasun honek immunoeskasia sortzen du, beste hitz batzuetan, gorputza defentsarik gabe uzten joaten da poliki-poliki, kutsatua izan den pertsona hori gero eta ahulagoa bilakatuz.

Nola kutsa daiteke hiesa?

odol-emateaPertsona bat hiesaz kutsatzeko bide desberdinak daude. Bide hauetako bat listu bidezkoa da. Metodo hau ez da oso entzuna, baina listu kutsatu kantitate handia kutsatu gabeko listuarekin kontaktuan jarriz gero, inmunoeskasiaren sindromea izurrizta daiteke. Adituen arabera, ia ezinezkoa da listu bidez kutsatzea; izan ere, listu kantitate handia jarri beharko litzateke kontaktuan eta hori bizitza normalean ez da ematen. Odola ere gaixotasun honen garraiolari da. Lehenago aipatu dugun bezala, odolaz baliatzen da beste zeluletara iristeko; beraz, odolean ere aurki dezakegu hiesaren birusa.

Kutsatua dagoen jende andana drogen kontsumoagatik izan da. Kokaina kontsumitzaile askok euren xiringak konpartitu ohi zituzten; beraz, bi odol desberdin kontaktuan egoteko aukera zabala zegoen. Hori oso arriskutsua zen, eta izaten jarraitzen du, noski. Beste aukeretako bat, denoi ezagunena zaiguna, sexu harremanen bidezko kutsadura da. Gizonen esperma eta emakumezkoen bagina-fluxua ere gaixotasun honen transmisore dira. Hau kontuan izanik, hiesari aurka egiteko metodorik errazena sexu segurua praktikatzea da, besteak beste, antisorgailuak erabiliz. Antisorgailuak ez dira nahi gabeko haurdunaldiak ez gertatzeko soilik, beste mila gaixotasun ez kutsatzeko ere erabiltzen dira. Gaixotasun ohikoenak hauek ditugu: Gonorrea, B Hepatitisa, Sífilisa, Sarna

Nolakoak dira sintomak?

hiesaren ikurraSintomarik esanguratsuena pertsona horren ahultasuna da. Hiesak, aipatu dugun legez, inmunoeskasia sortzen du, hau da, zelulak hiltzen joaten dira, honela, gorputzari indarra kenduz. Pertsonak ez du beti nabaritzen kutsatua dagoen ala ez. Posible da hiesaz kutsatua egotea eta denbora luzez ez ohartzea; izan ere, epe hau hamar urtera artekoa izan baitaiteke. Honek zer esan nahi du? Pertsona horiei hiesaren eramaile deritzaie. Hauek inolako babesik gabe izandako harreman sexualekin, nahiz nahigabeko odol kontaktuekin, besteak kutsatu egingo lituzkete. Kasu hau askotan eman ohi da.

Gaur egun, hiesaz kutsatutako pertsonek bizirik irauten dute. Euren bizimodua ez da erraza: egunean pilula mordoa hartu behar izaten dute eta gehiengoak gurpildun aulkietan bukatzen dute. Zientzialariek hiesaren txertoaren bila dihardute, baina oraindik ez dute aurkitu.

Beste datu garrantzitsu bat kasu berrien jaitsiera esanguratsua da: 1996an baino %78 gutxiago daude gaur egun. Egungo egoera lehenagokoa baino hobea da; halere, zer egin asko dago herri azpigaratuetan batik bat.

Aurrez aipaturiko guztia kontuan izanik, hiesari aurre egiteko metodorik onena prebentzioa da, behin gaixotuz gero oraingoz  ez baitago zer eginik. Hainbat kanpainak esaten duen bezala, hiesak jota zauden susmoa izan bezain pronto, medikuarenera jo ezazu eta berak esango dizu zer egin.

Comments { 7 }
-->