Tag Archives | morala

Zigorrik gabe zigortuak

By on 2011(e)ko ekainak 20 in arazoak, gizartea

Aparatu juridikoak inposatzen dituen zigor penalak ez dira eskuarki uste direna: praktika garden eta delitua kontrolatzeko ekintza hutsak. Gaur egun, zigorra bizitza sozialaren arazo sakona da eta ez da aintzakotzat hartzen. Dena delako zigor, isun edota neurriek ezertarako balio ez duten ustea gero eta hedatuagoa da gure gizartean, eta pentsamendu hau haurren heziketara ere iritsi da.

Durkheimen teoriak dioen bezala, gaztigua sozietatearen orden moralarekin erlazionatuta dago, behar sozial bat da. Soziologo frantsesaren iritziz, zigorrik ez egoteak hiritarren arau moralak honda ditzake eta, zer esanik ez, punizio hauek autoritate-hezigarri batean kokatuko bagenitu. Bizkitartean, Benjamin Spockek, 50. hamarkadan, hain arrakastatsua izan zen “Gurasoen gidaliburua” argitaratu zuenean, ekintza hauek benetan modu diziplinagarritzat erabil zitezkeen edo ez zalantzan jarri zuen. Autoritatearen zorroztasuna kolokan jarri zuen, eta honek are eta zulo handiagoa egin dio orden moralari.

Duela ez asko gaztelaniako eskola batean, gai honi buruz hitz egiten zuen testu bat landu behar izan genuen. Bertan gurasoen autoritate falta aurpegiratzen zuen Juan Carlos Tedesco hezitzaile eta pedagogo argentinarrak. Spockek proposaturiko autoritate ezak kalteak besterik ez zekartzala adierazten zuen. Fernando Savaterrek, aldiz, seme-alaben lagun izan nahi duten gurasoak edota hauen sekretu guztiak dakizkitela uste dutenak balio gutxikoak direla adierazten zuen.

Testu hartatik esaldi batek piztu zuen nire arreta: “Haurrak helduak izan daitezen hezi behar dira eta ez umeak izaten jarrai dezaten. Hobeto haz daitezen hezi behar dira eta ez haz ez daitezen”. Nire uste apalean, testuaren autoreak arrazoi du, eta horretarako zigorra ezinbestekoa da. Badirudi ekintza hau zerbait lotsagarri, negatibo edota irrazionala dela, baina zuzendu eta normalizatzeko modu positibo bat ere izan daiteke.

Azatz beretik jarraituz, aipatu beharrekoa da txikitatik autoritate falta izan duen gazte batek irakaslearen autoritatea ez onartzeko arriskua dagoela, eta zer esanik ez beste edozein nagusirena. Arau-hausteak ondorioa ez dakarrela ikasi duen haur batek edo sinpleki arauak izan ez dituen batek gizarteari oztopoa suposatuko diolakoan nago, eta hau azken finean gizarte osoarentzat da gaztigu.

Hitz gutxitan esanda, punizioak nahitaez erabili beharreko ekintzak dira gizartearen eta sozietatearen onerako eta gure orden moralari aurre egiteko. Hauek gabe gizarteak krisi larria jasango luke: zigorrik gabe zigortuak izango ginateke.

Comments { 0 }

Denok berdin pentsatzen al dugu?

By on 2010(e)ko azaroak 10 in arazoak, gizartea

Goizean goiz, Platonen gogoetak eginahalak egiten ibili ziren geure pentsamenduez jabe zitezen, pitinka-pitinka logalea arbuiatuz. Irakasleak, aurreko gauean irrikatutako amets bitxi eta itzel hartara bueltatzera bultzatu izan arren, moral hitza aipatzeak nire arreta piztu zuen. Nork esango lidake hitz batek halako burutapenak sorraraziko zizkidala, edota ikasgelan hainbesteko anabasa sor zezakeela! Gelan zegoen zarata hain zen handia, non bakoitzak plazaratzen zituen buruhausteak ezin ziren inola ere entzun.

Halako batean, nire besoa zerurantz jaso zela ohartu nintzen, berandu zela ere bai; izan ere, jabetu nintzenerako,  irakaslea nire erantzunaren zain baitzegoen. Ezelako beldurrik gabe, nire lehen iritzia agertu nuen. Moral unibertsala? Eta zergatik ez? Ez nuen uste honek halako eztabaida ekarriko zuenik! Gai guztietan ez, baina, agian, gairen batean denok berdin pentsa genezakeela aipatu, eta berehala neuzkan ikaskide guztiak gainean. Ikasgelaren gehiengoa ez zetorren bat nik azaldutakoarekin, eta euren desadostasuna adierazi zidaten; hori bai, bakoitzak bere erara. Platonen hitzei jaramon handirik egin gabe ametsetan jarraitzen zuten batzuk ere bazeuden iskanbila honen erdian. Nire hausnarketa indartzeko, hilketaren adibidea aipatu nuen. Norentzat legoke ondo norbait hiltzea? Ekintza hori egitean, hark dituen eskubide guztiak zapaltzen ari gara. Argi dago edozertarako prest dagoen gaizkile mordoa dabilela munduan zehar, euren bizitzari garrantzirik eman gabe, eta, ondorioz, haien heriotzak ez luke inongo zoriontasunik ekarriko. Horregatik, gizabanako horiek zuzentzeko beste modu bat aurkitu beharko litzateke, eta, nire ustez, eurak sufriaraztea izango litzateke erarik onuragarriena.

Nahiz eta ikaslagun batzuk hilketaren adibidearekin ados egon, gehiengoak oraindik ezezkoan zebiltzan; eta horrek, hausnartzera eraman ninduen: moral unibertsalik ez dago. Hala izango al da? Ezin izan nintzen era hartara geratu, eta pentsa eta pentsa aritu nintzen. Hasieran, ez zitzaidan ezer bururatzen, minutuak pasa eta berdinean jarraitzen nuen, norbaitek azalduko zidanaren zain. Polvoestelar izeneko blog batean, moralari buruzko artikulu bat irakurri nuen. Hark zioenez, ezinezkoa da morala ez duen gizakirik aurkitzea, baina oraindik zailagoa, kanpotik inongo eraginik izan ez duen morala duen pertsona topatzea. Esaldi honekin bat nentorren, ia ezinezkoa baita inongo eraginik ez jasotzea; bai erlijioak, baita familiak ere izugarrizko eragina izan ohi baitute guregan.

Hala ere, nahiz eta esakune honekin bat etorri, denok berdin pentsatzen dugun arlo bat egon beharra zeukala iruditzen zitzaidan. Baina zein izango zen? Zaila egin zitzaidan; azkenean, baina, lortu nuen aurkitzea: zoriontasuna! Hori zen denbora luzez burura etortzen ez zitzaidan hitza. Lehen betikaratik aurrera, zoriontasuna bilatzen ibiltzen gara, hori baita bizitzak daukan helburua. Bistakoa da gizabanakoak guztiz desberdinak garela geure artean, eta, ondorioz, zoriontasuna ez dela denontzat berdina, ezta hara iristeko bidea ere. Batzuek bizitzan zehar izango duten guztia balioetsiko dute; beste batzuek, aldiz, diruarekin erlazionatuko dute. Jean Paul Sartreren ustez, esaterako, zoriontasuna ez zen batek nahi edo gogoko zuen guztia lortzea, egiten zuena maitatzea baizik. Sartrek azaltzen duenarekin bat nator, oso garrantzitsua iruditzen zait egiten duzuna maitatzea, oinarrizkoa da zoriontasuna aurkitu nahi baduzu. Egia da zoriontasunarekin ezin dezakezula nahi duzun unean topo egin; izan ere, tximeletarekin gertatzen den antzera, harrapatu nahi denean ez da lortzen, ustekabean agertzen den zerbait baita.

Gelako lau muturretatik, futbol partida bakoitzaren amaieran entzuten den soinua entzun zen, txirrinaren hotsa alegia. Irakaslea mahaitik altxatu baino lehen, ikaskide guztiek euren liburuak itxiak zeuzkaten; nik ez, ordea. Hain gustura nengoenez, ez zitzaidan inolaz ere hura burutik joan. A zer nolako klasea! Zenbat burutapen! Baina orain zer? Hori izan zen irakasleak gela utzi aurretik nik neure buruari eginiko azken galdera. Nire zoriontasunaren bila jarraitzeko asmoa daukat, halako batean iritsiko zitzaidalakoan bainago.

Jarraian datorren bideoa, Juan Luis Navasena da. Morala nondik datorren eta moral unibertsal berri bat sortzea egokia dela azaltzen du bertan.

Informazio gehigarria:

Moralari buruzko bi artikulu interesgarri agertzen dira webgune hauetan:

Foro batean, moral unibertsalari buruz hitz egiten dute. Norbaitek zerbait esan nahi badu,  hemen jartzen dut helbidea:

Comments { 10 }
-->