Tag Archives | solasean

Emma García: “Audientziaren menpe bizi gara”

By on 2011(e)ko martxoak 31 in elkarrizketak, solasean

Maitek euskaljakintzarako elkarrizketa bat egin behar genuela esan bezain pronto, Emma Garcia elkarrizketatzea pentsatu nuen. Emma ordiziarra da eta oso ezaguna Tele 5 telebista katean aurkezle gisa egiten duen lanengatik. Herri berekoak izanda, nahiz eta egun urrun bizi, nola edo hala berarengana iritsiko nintzela pentsatu eta, azkenean, Maria gelakide eta lagunaren bitartez lortu nuen jarraian irakur dezakezuen elkarrizketarako hitzordua egitea. Egia esan, pare bat hilabete egon nintzen galdetuko niona prestatzen; izan ere, ez baita erraza hainbestetan elkarrizketatua izan den pertsona bati ezer originala galdetzea, baina web ezberdinetan topatu nituen biografiak (Wikipedian eta Telecincon, besteak beste) eta pare bat irakasleren laguntzari esker, lortu nuen, azkenean, galderak prest izatea elkarrizketa egunerako…

Arratsalde on, Emma. Ezer baino lehen, mila esker elkarrizketa hau eskaintzeagatik. Hasteko, gustatuko litzaidake jakitea ea noiztik datorkizun kazetari izateko bokazio hori. Arratsalde on. Nik uste dut bokazio hori jaiotzatik datorkidala. Betidanik kazetari izan nahi nuen. Gure familiako inor ez da kazetari, baina erakarri egiten ninduen; ez telebista munduak bakarrik, denak: kazetari izateak, bidaiatzeak, notizia guztien berri izateak… Orduan, aukeratzeko adina bete nuenean, kazetaritza ikasten hasi nintzen, eta, eskerrak, ez baitakit zer ikasi izango nuen bestela. Horrela hasi nintzen kazetari izateko ametsa betetzen.

Zer esangura izan zuen zuretzat lehen aldiz probintziako telebista batean lan egiteak? Nola gogoratzen dituzu kazetari gisa lehen urte horiek? Hasiera horiek maitasun eta malenkonia handiz gogoratzen ditut eta, batzuetan, tristuraz ere bai. Ni “Diario de noticias” egunkarian lan egiten ari nintzela sortu zen aukera hori. Kate probintzial bat ireki behar zuten Iruñean eta unibertsitatetik atera berria zen gazte talde bat elkartu ginen asko ikasteko eta lan pila egiteko gogo biziz. Nafarroako Canal 4k aukera hori eman zigun: gozatu, lan egin eta ia-ia ez kobratu (algara artean). Han emandako denboran asko ikasi genuen, guk egiten baikenuen gidoilari, aurkezle eta errejidore lana; ozta-ozta ez genuen elkar makillatzen! Lan asko egin genuen eta hori, gerora, oso ondo etortzen da. Beste kate batzuetara joaten zarenean, beste gauza batzuk egiten hasten zarenean, badakizu telebista batek barrualdetik nola funtzionatzen duen.

Zer suposatu zuen bai profesionalki eta baita pertsonalki ere Telecincon lan egiten hasteak? Zoramena, zoramena! (barrezka). Egia esan, joan-etorri ugari bizi izan nituen. Momentu horretan Canal 4n nengoen eta bertatik Telecincora joan nintzen ustez amaitzekotan zen programa batera. Telecincora joan nintzen Canal 4n ikas nezakeen ia-guztia ikasi nuela ikusi nuelako; mugara heldu nintzen ustea nuen eta pentsatzen nuen ez nuela han aurrera egingo. Horren ostean, Cinemania katera joan nintzen zinearen inguruko programa bat aurkeztera, aurkezle eta gidoigile lanetan arituz. Gero, EITBtik deitu zidaten. EITBra etorri nintzenean, Aitorrekin ezkontzekoa nintzen, lasai nengoen… Gutxi gorabehera bizitza zoragarria hasi behar genuen, ezta? (bere senarrari begira) Ba, orduntxe Telecincotik deitu zidaten. Honek zorabio pittin bat suposatu zuen. Momentu hartan lasai bizi nintzen, eta ondo zebilen programa batean –Esta es mi gente– nengoen, hau martxan jartzea pittin bat kostatu bazitzaigun ere. Gauza pila bat pasa zitzaizkidan burutik, eta esan nuen: “Zergatik ez? Goazen saiatzera. Ezin naiz hemen gelditu nire buruari behin eta berriz Telecincora joan izan banintz zer gertatuko zen galdetuz”. Halaxe joan nintzen.

Garrantzitsua izango zen zuretzat bi urtez jarraian (2002 eta 2003) Urrezko TP sarien irabazle izatea, eta, 2004an, berriro ere izendatua izatea… Oso pozgarria izan zen. Lehen esan dizudan bezala, dena oso azkar gertatu zen. Esta es mi gente-n nengoela, Telecincotik deitu zidaten. Ostiral batean zuzeneko saioa bukatu eta astelehenean Telecincon nintzen… Ez nuen denborarik izan zoramen hura guztia neureganatzeko. Otsailean iritsi ginen Madrilera eta saria urte horren amaieran eman zidaten. Oso pozgarria izan zen; kemen, indar eta asetasun ziztada bat. Talde oso gaztea ginen, gainera. Telecincoko arratsaldeetan proiektu asko egonak ziren aurretik, baina ez zuten sendotzea lortu. Gu ilusio handiz iritsi ginen, errespetu eta ilusio handiz. Ikusleek izendatu eta TP saria eman zigutenean, zoratzen jarri nintzen. Maitasun eta poz handiz oroitzen ditut une haiek. Gero, hurrengo egunean, pentsatzen duzu zer ondo dagoela saria irabazi izana, baina handik aurrera ikusleei lehen baino gehiago eskaini behar diezula. Zentratuta egon behar duzu eta ezin duzu etsi, baina oso ondo ospatu genuen.

Orain Telecinco-ra joan zineneko galderak egingo dizkizut. Zer sentitzen duzu hainbeste ikusle duten programetan lan egiten? Programa bat aurkezten duzun bakoitzean, ikusle kopuruaren presioa hor egoten da. Aurkezle gisa lan egiten duen bat, edota kazetari bat, egunero ari da azterketa egiten. Egunero, goizeko zortzietan, notaren zain egoten gara. Mundu hau horrelakoa da. Oporretan zaudenean eta erlaxatu egin nahi duzuenan ere, zortzietako nota begiratzen jarraitzen duzu zenbateko audientzia izan duzun jakiteko. Ez duzu erlaxatzeko aukerarik, nahiz eta programa ondo joan, ezinezkoa da. Badakizue nolakoa den telebista: gaur oso ondo joan zaitezke eta hurrengo egunean oso gaizki, eta horrek urduritasuna dakar. Beti da pozgarria jendeari zure lana gustatzea, baina programak funtzionatu edo ez, nik gogo berarekin aurkezten dut. Hemen, ordea, zuek duzue azken hitza. Gustatzen bazaizue eta ikusten jarraitzen baduzue, programak aurrera egingo du; eta bestela ez. Dena den, niri beti gustatzen zait egiten dudan lanarekin gustura gelditzea eta nire gogo guztiak eskaintzen dizkiet aurkezten ditudan lan eta proiektu guztiei. Hortik aurrera, goizeko mezu guztien zain geratzea baino ez zait gelditzen.

Gaur egun zuzeneko programak faltan sumatzen dituzu? Orain aurkezten ari naizen programa, “Mujeres y hombres y viceversa”, ez da grabatzen den momentu berean emititzen, baina zuzeneko “faltsu” bat da, hau da, guk ez dugu gelditzen. 12:30ean emititzen da, eta guk goizeko 10:00etan grabatzen dugu, baina horregatik ez du zuzeneko kutsu hori galtzen. Gainera, oso programa freskoa da, non, ikus dezakezuen bezala, gauza asko gertatzen diren. Zorionez, beti harritzen gaituzte egoerek eta pertsonek eta, orduan, nik zuzenean ematen den programa bat bezala bizi dut. Horregatik, nik beti esaten dut argiak edo soinuak huts egiten badigu, uzteko bere horretan. Programa honek horrelakoa izan behar du. Nire kokapenak eta mikrofonoa eskuan izateak ere oso fresko eta hurbileko egiten du saioa.

Itzuliko al zinateke egunkari bateko erredakziora? Ez dakit. Egunkari bateko erredakzioan nengoenean, ez nuen pentsatzen kamera baten aurrean egongo nintzenik; beraz, ez dakit. Nik ez dut nire etorkizuna planteatzen, momentuan egiten ditudan gauzak ondo egin nahi ditut, hori baino ez. Nik uste dut kazetaritzan, beste lan askotan bezala, bokazioa, grina eta gogoa izan behar direla ordu askoz lan egin ahal izateko. Idaztea asko gustatzen zait, baina ez dakit erredakzio batera joateko bezainbestekoa den. Dena den, nik beti esaten dut gaitasun handiagoa dudala ideiak idatziz adierazteko, ahoz baino.

Zein izan da telebistan bizi izan duzun momenturik gogorrena? eta goxoena? Hainbeste bizi izan ditut! Momentu gogor bat baino gehiago datorkit burura. Horietako bat uztailaren 23an bizi izan nuen. A tu lado programa hastear geunden eta ez zen lankide bat agertzen, Carmina Ordoñez. Hil egin zela jakin genuen gero. Mundu guztiak jakin zuen bezala jakin genuen guk ere, ikaragarria izan zen.Pentsa dezakezue zein latza den lankide bat hiltzea, eta are gehiago egoera horietan. Denboraldi gogorra bizitzea tokatu zitzaigun, ez baitzen heriotza bakarra izan. Hilabete batzuk lehenago, Gran Hermanoko bat amarekin etorri zain geundela, istripu bat izan eta hil egin zirela jakin genuen. Gauza oso gogorrak gertatu zitzaizkigun eta tristura handiz gogoratzen ditut une haiek. Gero, momentu goxo asko daude (irribarre handi batekin dio). Behin Felisucok, izugarri gozarazi eta barre asko eragin didan lankideak, lanera etorri ezin zuela esateko deitu zidala esanez: “Emma, ZTGra sartu behar naute, gaizki nago”. Bihotzekoak eman zion. Nik horrela kontatzen dut berak ere horrela kontatzen duelako, baina sekulako istorioa izan zen. Egun batzuk ospitalean sendatzen eman ondoren, niri ezer esan gabe, zuzenean agertu zen lore sorta batekin. Asko gustatu zitzaidan, ilusio handia egin zidan. Honekin batera, beste momentu goxo bat ere gogoratzen dut (hemen etenaldi bat eginez, asko hitz egiten badu esateko abisua ematen dit). Dakizuen bezala, beste leku batera joaten zarenean, faltan sumatzen duzu familia eta haiek ere zu. Hasieran, amak, eta familiak orokorrean, gaizki pasa zuen. Kontua da Telecincon, A tu ladon, hiru urte neramatzala eta, nire urtebetetze egunez, amak telebistara deitu zuela ni zoriontzeko. Programa aurrera zihoala, dei bat neukala esan zidaten eta nik deia sartzeko baimena eman nuen. Nor da?, galdetu nuen. Berak ¡hola! erantzun zuen. Berriz ere nor zen galde egin nion eta berak ea ez al nuen ezagutzen ihardetsi. Nik, lasai-lasai, ezetz esan nion, eta berak ama naiz esan zidan. Ez nuen inolaz ere espero, eta pozez zoratzen negar batean hasi nintzen esan zizkidan hitzengatik . Zoriontzeko eta maite ninduela esateko baino ez zuela deitzen esan zidan, baina niretzat oso momentu goxo eta hunkigarria izan zen. Gehiago dauzkat, baina…(algara artean.

Damutzen al zara programaren bat aurkeztu izanaz? Ez, egin ditudan saio guztiek erakutsi baitidate zerbait. Oso programa gogorrak aurkeztu ditut, horien artean El juego de tu vida. Programa horrek asko erakutsi zidan, nire beste alderdi bat ezagutzeko aukera eman zidan. Gogorra zen aurkeztea; izan ere, hau egiterakoan gurutza ezin daitekeen muga bat baitago. Agortu egiten ninduen, oso nekatuta bukatzen nuen. Dena den, ez naiz aurkeztu izanaz damutzen, bizi izan genituen gertaera gogorrenetatik ere ikasi egin baitut. Ez du graziarik gertakizun gogorrik gabeko programak egitea. Horietatik ez duzu ikasten; izan ere, gertaera gogorrak bizitzen dituzunean bakarrik hartzen baitituzu indarrak edo ikasten baituzu.

Zure ibilbide profesionala, hau da saio hauek guztiak (El submarino amarillo, Mejor imposible, Abre los ojos, A tu Lado, Clever, El debate de supervivientes, El juego de tu vida eta Mujeres y hombres y viceversa) aurkeztu dituzula kontuan izanda, anekdota pila bat izango dituzu. Partekatu al dezakezu horietakoren bat gurekin? Uff…itxaron pixka bat! Elkarrizketetan, pasadizoez galdetzen didatenean, ni eta beste asko barrez lehertu garen momentuez oroitzen naiz. Momentu hauek hotzean kontatzeak, agian, ez du barregurarik eragiten. Barreari eutsi ezin diozun egoerak dira eta zaila da hori ikusleari helaraztea. Gainera, nik edozer gauzagatik egiten dut barre. Oso irri errazekoa naiz eta, zorionez, nirekin daudenak kutsatzeko gai izaten naiz. Gogoan dut gonbidatu bat elkarrizketatzen ari nintzela, depilatu gabe zegoela konturatu nintzela. Aurkezten ari naizela denerako astia izaten dudanez eta ni naizenez dena kontrolatzen duena, pentsatu nuen: “Ai ama! A ze ileak dituen hanketan! Elkarrizketa erdian, Felixi esatea bururatu zitzaidan, berarekin konplizitate ikaragarria baitut. Bera bertan zeuden guztiei esaten joan zen. Denak barrez lehertzen amaitu genuen! Emakume gaixoa pentsatzen: “Hauek saiora sartu baino lehen koparen bat hartuko zuten…” Barrez lehertu ginen, baina eskerrak ondo disimulatzen jakin genuen. Horrelakoak pila bat izan ditut.

Nola bizi du zure familiak zure arrakasta profesionala? Erraza al da “Emmaren senarra”, “Emmaren ama”, “Emmaren anaia/arreba” izatea? Nik uste dut nire familiak, Ordizitiak ezagutzen baduzue, modu oso arruntean bizi duela nire ibilbide profesionala, nire anaiaren lana edota beste lan arrunt bat izango balitz bezala. Lan arrunt bat dela esan daiteke, beraiek ez bainaute aurkezle gisa ikusten, alaba gisa baizik. Etorri, zapatak kendu, mototsa egin eta zuek etxean egiten duzuena egiten duen alaba naiz, eta horregatik bai daude harro. Beti mundu honetan sartu gabe bizi nahi izan dute. Amak edo aitak, programa bat ematen didatenean, ez didate zer moduz doan galdetzen audientzia eta horrelakoengatik, ni nola nagoen galdetzen didate, nola daramadan. Zure familiarentzat betikoa izaten jarraitzen duzula jakitea oso pozgarria da, Emma edo Mariemma, hemen beti deitu izan didaten bezala.

Zure familiartean ezkutuan mantentzen duzu, nola egiten duzu? Asko, asko. Norberak bere lehentasunak ezartzen ditu; nik uste dut telebistan agertzea nahikoa dela. Niretzako garrantzitsuak diren gertakizunetara joaten naiz, ez dakit intersgarriak diren, baina. Esate baterako, Felixek antzerki bat estreinatzen badu, antzokira joaten naiz; edota festa batera gonbidatzen banaute eta joateko gogoa badaukat, bada, joan egiten naiz. Bizitza sozial asko ez egiten saiatzen naiz, arrazoi logiko batengatik; senarra eta alaba dauzkat eta nahiago dut eurekin etxean egon. Norberak bere lehentasunak ezartzen ditu, eta atera egin behar duela sentitzen duen jendea dagoen bezala, etxean lasai egotea gustazen zaiona dago. Orokorrean nahiko errespetatua eta maitatua sentitzen naiz, mundu guztia jarraitzen duten bezala jarraitzen banaute ere eta bikinian gustatzen ez zaizkidan argazkiak egin. Zure burua portada batean ikusten duzu eta horrek harritu egiten zaitu, eta pentsatzen duzu; nola aterako nintzen, zein posturatan, nola aterako zitzaidan ipurdia…Gauza horiek guztiak, zuei ere gertatuko litzaizkizuenak, niri ere gertatzen zaizkit. Eta ez duzunean ezer ere saltzen eta bizi arrunt bat duzunean eta euren lana egiten ari direnak errespetu handiz tratatzen dituzunean, berdina jasotzen da. Nik ez dut inongo arazorik izan gaur arte!

Programak aurkezteko eran, ba al duzu erreferenterik? Niri Merecedes Milák atentzioa detizen dit eta gustatu egiten zait. Urte asko daramatza mundu honetan, denetarik egin du eta lanerako izugarrizko grina eta ilusioa ikusten zaizkio. Posible da gustatzea edo ez gustatzea, baina kamararen aurrean beti indar handiz agertzen da. Niri asko gustatzen zait, trasmititu egiten baitu egiten dituen gauzetan duen sinesmen eta ilusioa. Hala ere, aurkezle guztietan fijatu naiz, baina inoiz ez naiz kopiatzen saiatu, ez bainaiz gai horretarako. Denen zerbaitekin geratzen zara, ikasi nahi dugunean belakien antzera jarduten dugulako nolabait, baina ez nizuke esango pertsona konkretu bat bezalakoa izan nahi dudanik. Izatekotan, ama edo aita bezalakoa izatea gustatuko litzaidake.

Orain, amaitzeko, zure etorkizuneko egitasmoen inguruan pare bat galdera egingo dizkizut. Etorkizunean aurkeztuko al zenuke gaueko bederatzietako albistegia? Ados, sinatzen dut! Lehengo baten galdetu zidaten ea zer falta zaidan egiteko. Gauza asko falta zaizkit, baina aurkezle gisa ez ditut sekula ez albistegiak, ez haurrentzako programak aurkeztu. Zergatik ez? Nork daki! Gertatzen dena da ni platoan asko mugitzera eta keinu asko egitera ohituta nagoela. Orduan ez dakit zein neurrira arte izango nintzatekeen gai eserita egoteko, cube bat irakurtzen, era formalago batean…Agian, hemendik hamar bat urtera, albistegiak aurkezteko era aldatzen bada, aurkezleak platoan bueltaka badabiltza, aukera hori eskainiko didate.

Orain, “Sueños cumplidos” grabatzen hasi behar zara (abenduan egindako elkarrizketa da). Zein amets geratzen zaio Emmari betetzeko? Asko, asko. Esparru profesionalean ikasten jarraitzea gustatuko litzaidake, hau funtsezkoa baita ogibide honetan, oraindik asko daukat ikasteke. Esparru pertsonalean nire familiaz gozatzen jarraitu nahi nuke eta hauek ondo ikusi, urruntasunetik bada ere, horrek indar eta energiaz betetzen baitzaitu. Oso pozik nago hasi behar dugun programa berri honekin, La noche de los sueños. Gure gizarte honetan apur bat suminduta bizi gara iristen zaizkigun berri txar guztiekin: langabezia, ezbeharrak, miseria.. Programa honekin guk gure harri koskorra jarriko dugu hori aldatu eta jende askoren ametsak egia bihurtzeko. Halaber, Ilusio handia egiten dit, nik Isabel Gemioren Sorpresa-sorpresa programa ikusten bainuen. Ez da berdina izango, baina azken finean sorpresak izango dira protagonista, eta neure burua maitagarri gisa ikusteak errespetu handia ematen badit ere, hasteko eta jendeari poz pittin bat emateko gogo handiz nago.

Proiekturen bat epe labur edo luzean? Gutxi iruditzen zaizu, ala? (barrezka) Momentuz “Mujeres y hombres y viceversa” programarekin jarraitzea gustatuko litzaidake, albistegiena hemendik urte batzuetarako apuntatuko dut. Ez dakit, ikuslegoa joango da eskatzen eta espero dut kateak eskaintzen jarraitzea. Ni saiatuko naiz ahal dudan guztia ematen egiten dudan programa bakoitzean.

Milesker denagatik, Emma! Hau izan da dena. Asko hitz egin al dut?
Ez! Eskerrik asko, Ioritz!

Gogoratzen dut Emma Garciarekin elkartzekotan nintzenean, ez zegoela gelditu ginen lekuan. Pare bat segundo igaro ondoren eskaileretatik behera takoi batzuen hotsa entzun nuenean, gogoan dut bat-batean sentitu nuen urduritasuna. Ez nekien zer egin! Elkarrizketa hasi bezain laster, ordea, oso gustura sentitu nintzen. Hemendik eskerrak eman nahi dizkizut berriz ere, Emma, elkarrizketa eskaini eta hain jator portatu izanagatik!

Comments { 9 }

Jabier Aranburu (Aranburu gaztak): “Askotan esaten digute gurekin lehiatzen direnak ea nola lortzen dugun horren maila altuko gazta egitea”

By on 2011(e)ko otsailak 23 in elkarrizketak, solasean

14:30ean gelditu nintzen Idiazabalen Jabier Aranbururekin, besteak beste, Ordiziako XXXVII. Ardi Gazta Lehiaketa irabazi duen Aranburu elkarteko kideetako batekin. Iritsi bezain pronto,  Jabierren semea, Lander, topatu nuen ordenagailu aurrean eta berarekin galderei azken ukitua emateko aprobetxatu nuen. Azken ukituak eman, beraz, elkarrizketa tokia aukeratu eta, kamara piztean, prest geunden elkarrizketari hasiera emateko. “Just in case” bi bideo kamara eraman genituen; hala ere, azkenean, urduritasuna zela eta, bati bakarrik sakatu genion botoia behar bezala eta…

Jabier, lehenik eta behin, eskerrak eman nahi dizkizut ezagutzeko aukera emanagatik. Esan beharra dago Jabier, J. Aranburu gaztandegiaren sortzaileetako bat zarela beste bi anaiekin batera. Badakit, era berean, gaztetan zure etxean hainbat animalia, hala nola, behiak izan dituzuela, baina ardiekin hiru anaietatik nor hasi zen lehena? Gu hiru anaia izan gara, adin antzekoak, urte diferentzia gutxirekin, eta ganaduarekin afizioa gehiena anaia zaharrenak izan du; Juanjo izan da intentzio gehiena izan duena betidanik.

Juan Jose anaia ardiekin hasi zenean, zuk ingeniaritzako ikasketak egitea erabaki zenuen. Zergatik? Ez al zenuen zure burua euskal gastronomian hain garrantzitsua den produktu bat ekoizten ikusten? Erraza. Gure aitak etxeko ganadu pixka bat zuen: behiak, oiloak… baina betidanik, izatez, aitak fabrikan lan egiten zuen, Patrizioenean. Hark  esaten zuen: “Ikasi eta irten industriara, hemen ez baitago zer eginik”. Funtzio horrekin joan ginen hiru anaiak ikastera, baina zaharrenak ez zuen gogorik jarri, animalietan saiatu eta ofizio hori hartu zuen, nahiz eta hasieran fabrikan hasi. Beste bi anaiak, berriz, ikasten jarraitu genuen.

Aranburu elkartea nolatan sortu zenuten? Etxeko gazta, gazta gutxi, egiten hasi ginen. Ondoren, Idiazabalek produktu bat saltzeko potentzial bat zuela konturatu ginen. Orduan, artzain gaztaren funtzionamendua eta lege batzuk jartzeko elkarte bat zegoen sortua. Mugimendu horrekin batera gu ere hasi ginen. Gazta batzuk egin eta etiketa batzuk behar genituenez sanitate aldetik, hor esan genuen elkarte bat sortu behar genuela eta horrela hasi ginen. Hala ere, beti izan gara gu familia gisa lan egin dugunak, eta horrela mantentzen gara gaur egun ere.

Beraz, txikitatik zabiltzate mundu honetan murgilduta. Inoiz espero izan ahal duzu horren urrun iristera? Ez. Askotan jende eta bisitari askori esaten diet hau dena jakinez gero -eta 30 urte pasa dira hasi ginenetik-, beste era batera fokatuko genukeela. Hiru anaietatik bat, koinatarekin batera, daukagu lan honetara egun osoa dedikatua, eta beste bi anaiok hobby bezala daukagu, Ampoko kooperatiban egiten baitugu lan. Baina lehen esan bezala, puntu honetara iritsiko ginela jakinda, beste era batera fokatuko genuke. Egia da moldaketa lanak ondo egin izan ditugula, eta, ondorioz, nahiko urrun iritsi garela.

Beno orain sorreraren historia jakinda, oraingo egoerara etorriko gara. Gazta egiteko prozesua bi ataletan banatuko dugu, bata mendian egiten dena ardiak hezten, eta, bestea, behin ardi esnea lortuta gaztandegian egiten dena. Has gaitezen hasieratik. Egoera berezietan egon behar al dira ardiak? Zein larre motatan edukitzen dituzue? Begira, nik kontsideratzen dut -eta beti esan ohi dut- bi ofizio ezberdin direla. Alde batetik, bat da artzain izatea, ganaduarekin lan egitea, eta, bestetik, gaztandegian edota gazta prozesuan lan egitea esne horrekin gazta egiten. Hasieratik artalde bat behar duzu, ganadua uda parten mendian edukitzen dugu, bai ganadu hezia eta baita hazten ari garen arkumeak ere. Ondoren, negu partean, azaroan, menditik jaitsi eta etxean bertan hasten gara arkume berriak jaiotzen, eta besteei etekina ateratzen esnea lortuz.

Gainera, ardiak ez dira urte osoz toki berdinean egoten, neguan iristear dagoenean ardiak beste toki batera mugitzen dituzue. Zer dela eta toki aldaketa hori eta nora mugitzen dituzue? Ez naiz ni adituena ganaduetan, baina gure abilezia ganaduarekin negu partean etxetik gertu edukitzea da, etxeko larreetan, eta uda partean alturako larreetan, guk larre finak deitzen diegunetan.  1000-1200 metrotan egoten gara kokatuta, Urbian hain zuzen ere.

Behin ardiak mendian hezita, hauek jezteko garaia iristen da. Urtean zenbat aldiz egiten duzue esne bilketa hau eta noiz ematen dute ardiek esne onena? Guk jarraitzen dugun prozesua gure gaztandegiko artaldeekin zera da: maiatzean partida bat edukitzen dugu, artalde handia baitugu. Bertan lehortutako ganaduarekin mendira joaten gara, eta, bitartean, bestearekin esnea ateratzen jarraitzen dugu. Azaroan bueltatzen gara, arkumeak jaiotzen direlako. Ondoren, abenduan, gazta egiten hasten gara, eta esnearekin ekaina edota uztailaren hasierara arte irauten dugu. Sei-zazpi hilabete eta esnea berriro jasotzen dugu ganaduarengandik. Hauek etxe bueltako larreetan mantentzen ditugu eta pentsua ematen diegu, gero berriro mendira joateko. Behin eta berriz prozesu hau jarraitzen dugu.

Esnea bilduta, bigarren fasea hasten da, hau da, gazta egiteko garaia etortzen da. Gazta bat egiteko, zer da lehen gauza egiten duzuena? Idiazabal gazta egiteko, aurreneko gauza egin behar dena da ganadu on bat izan, ardi latxarekin. Gipuzkoa mailan gehien erabiltzen dena da; Nafarroan, berriz, ez. Gero, jasotzen dugun esnearekin, esne gordinarekin, lan egin.

Ondoren, gazta motaren arabera, denbora gehiago edo gutxiago edukitzen da lehortzen. Lehortu eta gero, gazta ketu egiten da, zein da prozesu honen gauza garrantzitsuena gaztak zapore ona har dezan? Idiazabal gazta esne gordinarekin egiten denez, bi hilabetez egoten dira hezetasun handiko kamaretan bertako kondizioak 9-11 gradu ingurukoak izanik . Bi hilabete horietako denboran, kontu handiarekin lan egitea da niretzat gauza garrantzitsuena, esne garbi eta on batekin lan egitea. Gero, berriro ere diot, kameratan hezetasun handiarekin lan egitea. Ketzeko prozesua aipatzen zenidan. Gk saldu aurretik gustu pixka bat emateko ketzen ikasi dugu. Gure Goierri honetan ketutako gazta oso gustukoa da.

Hau guztia egin ondoren, gaztak hiru talde ezberdinetan sailkatzen dira. Alde batetik, gazta arrunta; bestetik, etiketa berdekoa; eta, azkenik, etiketa beltzeko gazta. Zertan bereizten dira hiru talde hauetako gaztak? Nahiko erraza da ulertzeko. Artzainak, betidanik, gure artaldearekin lan egiten dugunak izan gara eta etekinak, sosak, atera behar genituzke ganaduarekin. Lehen, ganaduak, ardiak, zerbait balio zuen; arkumeak ere bai, baita ardiaren ileak ere. Halere, gaur egun hori dena ezinean daukagu dirua ateratzeko. Bestalde, gazta egiten dugunok etekin bat lortzen dugula ikusten dugu. baita zer ikasi dugu ere? Bada, gazta on bat edukita, badagoela merkatu bat, kanpoko merkatua hain zuzen ere, turista mailakoa, kondizio ezberdineko gazta ordaintzeko prest dagoena. Gazta arrunt bat gazta on bat da. Gero jatorri izendapenaren gazta dugu, araudi batzuk betez gero; eta dastatze proba baten ondoren, etiketa beltza ematen digute. Horrek esan ahi du katalogatzen dizkiguten nibel guztietako parametroetan oso altu ematen duela. Hori bikain bat izango litzateke, eta horren arabera prezio bat baloratzen diogu. Azkenik, etiketa berdekoa, parametro bat neurtzean huts egiten duena, adibidez itxura, itxura oso ona ez izatea. Orduan maila mota baxuagoa izango luke.

Prozesu luze honen ondoren, gaztari etekina ateratzeko garaia etortzen da. Alde batetik, gaztak saldu egiten dira. Horrez gain, txapelketetara aurkezten dituzue. Aurkeztu eta arrakastarekin gainera, gogoratzen al duzu zein izan zen irabazi zenuten lehenengo aldia? Zorionez, nire bizimodu honetan, gazta ez da dirua ateratzeko negozioa izan soilik. Gure kasuan, gazta ez dugu egiten dirua ateratzeko; bai, berriz, herriaren izena mantentzeko; izan ere, Idiazabal herrian gaude, gaztandegi ospetsu bat, eta etekina ateratzeko prezio batzuk ditugu jarrita. Txapelketa beste kontu bat da. Betidanik izan dugu gustuko hauetan parte hartzea, eta konpetentzia legal batean irabazten saiatzea. Gure lehen txapelketa irabazia ez dakit asmatuko ote nukeen. Ordizian, 94an, laugarren postua lortu genuen; hori bai, aurrenekoz txapela irabazi genuena, zorionez -bueno zorionez edota merezita-, hemen, Idiazabalen bertan izan zen, 96an, Euskal Herriko txapelketa ospatu zenean. Lortutako txapela hain polita zen, non etiketaren irudian daukagun.

Amaitzeko, txapelketari begira, zein ezaugarri izaten dituzte aurkezten dituzuen gaztak eta zertan jartzen dute arreta gehien epaileek gaztak baloratzeko orduan? Askotan esaten digute gurekin lehiatzen direnek ea nola lortzen dugun horren maila altuko gazta egitea, zerbait edukiko dugula berezia. Hasieran, ikaragarri saiatu ginen esnea lantzen, ardia zein larretan egoten zen, zein garaitako esnea zen… Horrela, lehiatzen ikasi genuen txapelketan zer gustatzen zen jakinez, gazta suabea edo fuerteagoa. Eta hori dena egin eta gero, ikasi duguna da txapelketa batean irabazteko gaztak oso orekatua izan behar duela. Urte batzuetan suabeagoa gustatu da, gaur egun, nire iritziz zapore gehixeagoko gazta gustatzen da, eta hori erabiltzen dugu, gazta zertxobait indartsuagoa. Gainera, gazta ke pixka batekin izaten da gustokoa. Eta gazta lehor bat ez da gustatzen:  mahaikidek ona dela esango dute, baina irabazi ez duzu egingo. Testuraz ondo egon dadila. Denbora aldetik 6-8 hilabetetakoa.

Beraz, gazta gustuko duzuenok gogoan izan gazta jateko orduan atzean dagoen guztia. Horrez gain, gogoratu hiru gazta mota ezberdin daudela, mailaren arabera sailkatuak. Besterik gabe eskerrik asko, Jabier, nire kezkak argitu eta mundu hau ezagutzeko aukera eman izanagatik.

Comments { 9 }

Asier Zinkunegi (Etzi antzezlanaren zuzendaria): “Oso pozik eta harro sentitzen naiz Gorkarengan sinetsi dudalako”

By on 2011(e)ko otsailak 5 in elkarrizketak, solasean

Ia konturatu gabe iritsi zen ostiral hura. Bi aste eta erdi lehenago, Etzi antzerkiaren zuzendariak, nire irakaslea izandakoak, eman zidan Tolosan izango zen obraren estreinaldiaren berri, eta bitan pentsatu gabe ikustera joango nintzela erabaki nuen. Ez nekien norekin joan, ez zen inor animatzen, eta azkenean ama eta biok joan ginen. Asko gustatu zitzaidan emanaldia, eta, amaitutakoan, nire irakasle ohiarengana hurbildu nintzen, hura agurtzeko asmoz. Bi astetan antzerkia Beasainen aurkeztuko zutela esan zidan, eta, beraz, elkarrizketa emanaldi haren aurretik egiteko geratu eta berehala atera nintzen antzokitik, nahiko lanpetuta baitzebiltzan. Egia esan, bi egunetan edo ez nuen antzerki hura burutik kendu, bueltak eta bueltak eman nizkion gaiari, benetan hunkitu baininduen. Hamabost egun motzetan galderak pentsatu eta idatzi nituen, batzuk amaren laguntzaz, eta azkar iritsi zen hitzordua.  Uste baino lasaiago joan nintzen nire bi lagunen konpainian Beasaingo Usurbe Antzokira, pastel batzuk eskuan neramatzala. Zuzendariak ireki zigun atea eta aktoreak pixkanaka-pixkanaka ailegatzen joan ziren. Azkenean, lasai eseri, arnasa sakon hartu eta grabatzeari ekin genion.

Dar-dar konpainia orain dela hamar urte sortu zen Legorretan eta, urte batzuetan umeei eskainitako emanaldiak ekoizteaz gain, azken urte hauetan helduentzako obra batzuk ere sortu ditu, “Gaurko Menua” izenekoa, esate baterako. Momentu honetan aipatutako emanaldi hau eta beste batzuk Euskal Herriko hainbat txokotan aurkeztu dituzte konpainia honetako aktoreek, eta 8.000 ikusletik gora izan dituzte.

Etzi izeneko antzezlana Karlos Linazasororen izenburu berdineko liburuaren egokitzapen bat da. Obra honek Bruno izeneko Down sindromedun mutiko baten istorioa kontatzen du, honen familiakideek berarekin izandako momentu onenak azpimarratzen ditu, eta honelako pertsonak zenbateraino maitatzera hel gaitezkeen erakusten digu umore, intriga eta drama puntu batez. Etxean horrelako egoera dutenenengana hurbiltzea da antzerki honen helburu nagusia, eta, jasotako kritikei begiratuta, eginkizuna bikain burutu dutela esan genezake.

Antzerki hau Jose Ramon Soroiz, Pilar Rodriguez, Asier Oruesagasti, Gorka Zufiaurre eta Asier Zinkunegi aktoreek aurkezten digute, eta gaurkoan Euskaljakintzan ditugu.

Lehenik eta behin, eskerrik asko Euskaljakintzarako tartetxo hau hartzeagatik. Besterik gabe, elkarrizketarekin hasiko gara. Lehenengo, taldean erantzuteko galdera batzuk egingo dizkizuet eta ondoren bakarkakoak. Hasteko, zergatik erabaki zenuten horrelako antzerki bat egitea? Nori bururatu zitzaion liburuaren egokitzapenaren ideia? (Asier Zinkunegi) Liburuaren egokitzapenaren ideia ekoiztetxetik atera zen, Iker, anaiaren, eta bion gauza izan zen. Lagun batek, Elkarren lan egiten zuen Joxean Ormazabalek, esan zigun Karlos Linazasororen ipuin bat argitaratzera zihoala, gure ekoizpen lerroekin ongi joan zitekeela iruditzen zitzaiona. Eta irakurri genuenean, esan behar da hunkituta gelditu ginela, eta kajoi batean gelditu zen etorkizunean gauzatu zitekeen proiektuetako bat bezala, eta aurten erabaki dugu hau aurrera ateratzea.

Nola erabakitzen da bakoitzak antzeztuko duen pertsonaia? (AZ) Esan liteke kasu honetan ipuinetik nahiko markatuta zetozela zer pertsonaia mota eta zenbat zeuden. Ipuinak berak markatzen zuen, eta, gero, egokitzapena egiteko garaian hartzen joan ginen erabakiak izan ziren. Gehien bat zuzendaritza eta egokitzapen arlotik hartutako erabakiak izan dira.

Zer izan da obra hau egitean lan gehien eman dizuena? (Jose Ramon Soroiz) Zuzendaria bera da, orduan, erantzunak berak ditu… (AZ) Lan gehien eman diguna? Prozesu luzea izan da, astuna eta gogorra. Hasiera batean, egokitzapenak lan dezente eman zuen; ipuin narratibo bat da, nahiko motza dena eta hori antzerkira gauzatzea lan sakona izan zen.

Nola moldatzen zarete entseguak egiteko? (AZ) Nola moldatzen garen? Ekoizpen arlotik planning bat egiten da eta sei astez ensaiatzen da gaur egun ekoizpen profesionaletan. Orduan, sei aste horietan dena muntatuta izatea posible izateko, aste bakoitzean helburu batzuk markatzen dituzu, egun bakoitzean helburu batzuk markatzen dituzu, nolabait, epe hori bukatzen denean dena eginda egon dadin.

Nolakoa izan da Down sindromedun pertsona batekin lan egitea? (AZ) Hau denontzako galdera bat dela iruditzen zait; bestela, nik bakarrik hitz egingo dut…Niretzako, zuzendari bezala, plazer bat. Gorka, gainera, oso langilea eta oso sistematikoa da, eta gozada bat izan da niretzat berarekin lan egitea. (Pilar Rodriguez) Oso aberatsa izan da niretzat ere bai; gertutik horrelako pertsona bat ezagutzea da, ezagutzen ditugu bai kalean eta bai… Eta bera ikustea, gainera! Horrelako pertsona batek lan eginez gero, zenbat gauza egiteko kapaz den…Eta Gorka bera oso aktore ona, sinpatikoa eta oso majoa da; beraz, benetan gustura. Aberasgarria iruditzen zait. (JRZ) Nik lehenagotik ezagutzen nuen, lehen bere aita izan nintzen eta orain aitona, adinean gora baikoaz. (Asier Oruesagasti). Egia esan, sindromedun jendearekin lan egindakoa nintzen, baina ez antzerki munduan edo ez aktuazio munduan, eta, horregatik, nik jakin nuenean Down sindromedun bat egongo zela antzerkian…Hasieran, pelikulak egiten dituzu zure buruan, sindrome oso maila desberdinak baitaude; orduan, kezka puntu bat… Baina Gorka ezagutu eta lehen egunean castinga egin genion Asierrek eta biok Gorkari; baita beste bati ere. Garbi ikusi genuen lehenengo momentutik, bagenekien berarena izango zela papera. Eta hala izan da.

Antzezlan honek Down sindromea dutenen inguruan aurretik zenuten pentsaeran eraginik izan al du? (PR) Bueno, gehixeago ezagutu dugu horrelako pertsona bat. Nik, behintzat, ezagutzen ditut, baina pixka bat kalean eta horrela. Eta erreflexio bat: lan eginez gero horrelako pertsona batekin, zenbat gauza egiteko gai den…Nik lehenago ezagutu nuen Gorka, ETBn behin ikusita. Zenbat lan egin duten bere gurasoek, bere arrebak eta bere amak, batez ere. Zenbaterainoko garrantzia duen horrelako jendearekin lan egitea, estimulatzea… Bagenekien aktorea zela, laburmetraiak eginak ditu, ez dakit zenbat, eta bere lan egiteko gogo hori eta ilusio hori… Benetan esaten duzu, ze guay, ze ongi!

Horrelako egoera etxean dutenei zer esango zeniekete? (AZ) Gertutik ezagutzen dutenek, uste dut, beraiek dauzkatela gauza asko esateko guri; askoz gehiago dute beraiek guri erakusteko guk beraiei baino. Zer esango diegu, bada? Bizitza horrelakoa dela eta aurrera segi behar dela, eta ezer gutxi gehiago. Beraiek askoz gehiago dute guri erakusteko, guk beraiei baino. (PR) Gorka desiatzen dago erantzunak emateko… Berak ere zer esango lioke bera bezalako jendeari?

Zer esango zenieke? (Gorka Zufiaurre) Nik ere baditut lagunak sindromearekin. Esango nieke aurrera jarraitzeko, eta beraien helburuak lortzeko. Hori da inportantea dena.

Jose Ramon Soroizen txanda

Zuek antzerki, telebista eta zineman ibilitakoak zarete, eta arlo honetan esperientzia ugari duzue. Jose Ramon, pertsonalki zerk urduritzen zaitu gehiago, kamera baten aurrean aktuatzea edo jendaurrean antzeztea? Betiko galdera! Era desberdinak dira. Kamera baten aurrean lan egiten duzu, moztu egiten da gaizki ateratzen bada… Aspergarriagoa da alderdi horretatik. Antzerkiak duena da zuzeneko gauza. Bizia da, hor ez dago atzera ematerik, behin atzeratzen zarenean, aurrera egin behar da. Eta hori aberatsa da, publikoa hor gertu edukitzea eta haiei egitea, eta beraien txaloak eta beraien isiluneak… Momentu horiek oso aberatsak dira aktore batentzat. Nik uste dut antzerkitik pasatu beharko lukeela edozein aktorek. Teknika ezberdinak dira. Nik neronek, adibidez, landuagoa daukat antzerkia zinea baino; niri gehiago kostatzen zait momentuan… Baina pentsatzen dut hori ere zenbat eta gehiago egin, orduan eta gehiago ikasten dela, gauza guztiak bezala. Baina zein gehiago? Hobeto bizitzeko, diru aldetik, zinea edo telebista eta… (PR) Asko egiten baduzu, dena bezala… (JRS) Asko egiten baduzu, bai, baina horiek hobeto pagatuta daude. Gutxien pagatua edo pobreena esan dezakegu antzerkia dela, baina gustukoena ere bai, niretzat behintzat.

Urduritasuna gainditzeko zer gomendio emango zenuke? Buf! Urduritasuna… Ni oraindik urduri jartzen naiz atera aurretik, eta komeni izaten da pixka bat beldur hori edukitzea. Serioa da, ateratzen zarenean zure dena eman behar duzu eta orduan ez dado txantxarik: “Ba! Nik egin dizkiat hainbeste emanaldi…”. Ez, orduan, urduritasun hori komeni izaten da zentratuta egoteko eta indarra emateko. Zer esan? Ateratzen zarenean, joaten zaizkizu. Orduan, beste mundu batean zaude eta, hasieran, atera aurretik izaten dira nerbio horiek.

Pilarrekin…

Orain, Pilarren txanda da. Zein izan da antzerki munduan bizi izan duzun esperientziarik politena? Ez dakit orain esateko; bakoitzak bere historia du… Nik, pertsonaia bezala, egin dudan konplikatuena eta gehien bete nauena Eklipse izan zen. Oso pertsonaia berezia zen, alderdi guztiak zituena: oso arraroa, konplikatua… Eta onena izan zen ordura arte egin nahi izan nuen pertsonaia zela. Heriotza zen, eta emakumea, eta erdi gizon, eta erdi emakume… Gauza arraro bat zen, eta lantzeko zaila. Gogoan gelditu zitzaidan. Halere, ni pertsonaia guztiekin gelditu naiz gustura. Ateratzen zarenean, ahal duzun ondoen egiten duzu, eta ahal duzun ondoen sartzen zara pertsonaia horretan. Zerbaitek pixka bat markatu banau, pertsonaia hori izan da.

Antzerkian eszenak errepikatzeko aukerarik ez dagoenez, noizbait zer esan ez zenekiela geratu al zara? Gertatu izan zait atera baino lehenago, momenturen batean. Halere, ohituta gaude horretara, inprobisatzera; eszena eta pertsonaiaren barruan noski, ez edozein gauza esateko. Beraz, behin, baina kanpoan, ez barruan.

Asierrek hartu du lekukoa

Asier Oruesagastiren txanda dugu orain. Pertsonaia ezberdin ugari antzeztu dituzu, Asier. Nolako pertsonaiak iruditzen zaizkizu antzezteko errazenak? Gustukoenak gaiztoenak izaten dira marjina eta askatasun gehien uzten dizutelako, baina ez zaizkit askotan tokatu. Halere, arazo bat ekar dezakete: nahiz eta oso politak izan aktuatzeko momentuan, normalean oso denbora laburrerako izaten dira, berehala harrapatu edo hil edo zerbait gertatzen baitzaie. Zine edo antzerkirako horrelako pertsonaia batek gauza handiekin edota detaileekin jokatzeko aukera ematen dizu. Nahiz eta beste pertsonaia guztiekin berdin jokatu ahal izan, gaiztoen paperak hori du, askatasun gehiago ematen dizula. Baina pelikula, serie edo antzerki batean badakizu hasiera eta bukaera duela. Horrelako gaizto puntu bat duten pertsonaiak politenak direla iruditzen zait.

Noizbait egokitu al zaizu gustuko izan ez duzun pertsonairen bat antzeztu behar izatea? Bada, ez. Agian, badaude pertsonaia batzuk besteak baino askoz gehiago gustatu zaizkidanak, baina, azkenean, pertsonaia guztiei aurkitzen diezu nolabaiteko konplizitatea zurekin, eta zaindu behar duzu pertsonaia hori, horrek ematen dizulako momentu horretan jatekoa. Baina, egia esan, orain arte, bai Donostiako Zurriola antzerki eskolan egin ditudan antzezlanak, eta bai profesionalki lortu ditudan pertsonaiak ere gustagarriak izan dira; ez dut bat ere gorrotatu. Beraz, alde horretatik pozik.

Gorkarekin jarraitu dugu

Orain Gorkaren txanda da. Obra honetan Brunoren papera egitea proposatu zizutenean, zer iruditu zitzaizun? Brunoren pertsonaia ni bezalakoa da, asko mugitzen da bera eta ni ere bai; bera aktiboa da eta ni ere bai. Aldi berean hainbat gauza egiten ditugu: ni deportista naiz, aktore ona ere bai… Brunoren papera egiteko esan zidatenean, ni pozez zoratzen jarri nintzen, hori baita nire gustuko papera.

Eta, azkenik,  zuzendaria…

Azkenik, kamareroaren papera egiteaz gain, obra honen zuzendaria den Asierren txanda da. Hau bezalako antzezlan osatu bat egiteko, zer da beharrezkoa? Hasteko, “aberia” pixka bat edukitzea ganbaran… Momentu honetan egoera dagoen bezala, ez da batere gomendagarria horrelako enbolatu batean sartzea. Gero, emaitza izan den bezalakoa izateko, beharrezkoa da eduki ditugun mailako kolaboratzaileak izatea: interpretazioan beraiek, eszenografian Nacho, bideo-proiekzioan Beto… Jende askok hartu du parte honen sorkuntza prozesuan, eta denak bere arloan oso-oso onak dira. Horrek ematen dio ikuskizun honi, nire ustean, duen maila artistikoa.

Gorkarekin lan egin baino lehen, Down sindromedun aktoreren batekin jardunean ibilitakoa al zinen? Nolako esperientzia izan da? Bueno, nik klase eman diot noiz edo noiz Down sindromedun pertsonaren bati, bat zuen ikastetxekoa, Xiker, eta besteren bat ere ezagutu dut, baina ez asko. Niretzat ere aukera oso aberasgarria izan da Gorka ezagutzea, nire lagun handisina bihurtu da. Esperientzia oso positiboa. Nik beti pentsatzen dut jendearengan sinestu egin behar dela, denok ditugula gaitasunak gauzak egiteko. Oso pozik eta harro sentitzen naiz Gorkarengan sinetsi dudalako, berak erantzun egin baitio gure sineste horri bere lanarekin eta bere talentuarekin.

Mila esker Dar-dar produkzioen antzerki-talde honi, benetan, egun hartako emanaldiaren aurretik tartetxo bat eskaintzeagatik eta Etziren atzean dagoenaren ideia bat emateaz gain, antzerkiak era guztietako pertsonei harrera egiten diela erakusteagatik.

Comments { 7 }
-->