Egia da euskal aditzak baduela bere xarma, bere nor, bere nor-nori, bere nor-nork eta bere nor-nori-nork. Baina ezin ukatu xarmaren pareko zailtasuna ere baduela, batez ere, aditzaren erregimenari erreparatzen badiogu. Esaterako, nola esaten da: deituko dizut ala deituko zaitut? Irakasleok zenbatetan ez dugu zuzendu behin eta berriz gaizki erabiltzen den Ikusi nizun atzo kalean gisakorik! Bada, gaurkoan, erregimen bereziko hainbat aditzari buruz arituko gara, gonbidatu, iguriki, itxoin, itxaron, deitu eta lagundu aditzei buruz, hain zuzen ere.
Euskaltzaindiak hauxe dio horiei buruz:
1. Gonbidatu
• Gonbidatu aditzak NOR-NORK eskatzen du ( “du†eta ez “dioâ€):
Ù Mikel afaltzera gonbidatu dute (gonbidatu diote )
Ù Andregaiak bere etxea gonbidatu nau ( gonbidatu dit)
2. Iguriki (h), igurikatu (zain egon)
• Iguriki aditzak NOR-NORK eskatzen du ( “du†eta ez “dioâ€):
Ù Ez dute bertzerik igurikitzen.
Ù Batak bestea igurikatzen zuen.
3. Itxoin, itxaron
. Itxoin eta itxaron aditzek NOR-NORI-NORK eskatzen dute objektua dutenean:
o “Mireni itxoin zioten eguerdiraino”.
. Eta objekturik gabe daudenean NOR-NORK behar dute:
o “Egon gelan itxoin dute goiz osoan”
4. Deitu eta lagundu:
*Deitu eta lagundu bietara erabil daitezke (NOR-NORK eta NOR-NORK-NORI)
o “Mikeli deitu diogu” eta “Mikel deitu dugu”;
o “Mikeli lagundu diote” eta “Mikel lagundu dute”.
No comments yet.