About aetxarri

Author Archive | aetxarri

Game over, amaitu dira zentzuzko jokoak

innocentz

Garrasiak, zauriak, odolez jantzirik dauden gorputzak, irainak…horiexek dira indarkerian oinarritutako punta-puntako bideo-jokoek eskaintzen dituzten irudi eta egoerak. Milaka haur eta heldu jostatzen dira egunero hauekin, honek dituen ondorio arriskutsuak erabat ahaztuta, nork pertsona gehiago hilko dituen lehian erabat murgilduta daudela. Gero eta gehiago dira bideo-joko hauen atzaparretan erortzen direnak, beraien eguneroko bizitzan geldialditxo bat egin eta, inguruko giroa alde batera utzita, euren kobazuloetan makinatxoa esku artean dutela giltzaperatzen direnak.

Izen ezberdin ugari aurki ditzakegu biolentzia esentzia duten joko hauen artean, hala nola, Postal 2 delakoa, Mortal Kombat, Manhunt, Carmageddon… Zein baino zein odoltsuagoak. Ehunka izenburu, baina helburu eta mezu bakar bat, ahal den sarraskirik handiena burutzea, hain zuzen ere; hitz gutxitan esanda, biolentzia

sustatzea. Hiritarrak akabatzen dituen eguzkitako betaurrekodun gizona, gorpuen gainean txiza egiten duten pertsonak…hauek dira jolas horien protagonista nagusiak, euren bizia gogorkerian oinarritzen duten pertsonaiak. Webgune honetan, munduko 10 joko bortitzenak aurkituko dituzue. Aipatzekoa da hauetako asko oso gordinak direla; beraz, esteka klikatu aurretik gogoeta txiki bat egitea gomendatzen dizuet.

Joko higuingarri hauekin jostatzen diren pertsonak biolentziarako joera handiagoa izango ote dute? Hauxe da zientzialari, irakasle, ikerlari…askoren buruan jira eta bira ibili den galdera nagusienetako bat, hainbat ikerketari esker erantzuna izan duena. Horrelako bideo-jokoekin jostatzen diren pertsonek biolentzi joera handiagoa dutela frogatu dute Michiganeko Unibertsitateko Brad Bushman eta Iowako Unibertsitateko Craig Anderson irakasleek. Hainbat gazteri eginiko froga batzuen eskutik iritsi dira ondorio honetara. Horietako batean, gazte talde bat bitan banatu zuten; alde batetik, indarkeria bultzatzen zuten jokoekin jostatu behar zutenak, eta bestetik, indarkeri gabeko bideo-jokoekin arituko zirenak. Honen ondoren, bi gazte taldeen arteko borroka baten ikusle izan ziren eta hara hor froga garbiena, lehenengo taldekoek, 73 segundo behar izan zituzten borrokan belditu zen gazte bati laguntza eskaintzeko; besteek, ordea, 16 segundo besterik ez. Bi kasuen arteko aldea nabarmena izan zen, 57 segundo luzeek aldendu baitzituzten bi gazte taldeak.

Aurrekoari erreparatuz, argi ikusten da pertsonaren sentsibilitate mailak behera egiten duela. Kasu anitzetan, aurrekoaz gain, pertsonaren indarkeriarako joera handitu egiten da, jendearenganako errespetua galduz eta, hainbat egoeratan, okerreko begiaz ikusten duten pertsona joz. Beraz, biolentziaren gorakada nabarmena da. Ildo beretik, gure gizartean, zoritxarrez, indarkeriak sekulako lekua hartu du; hala nola, emakumearenganakoan eta eskoletan gero eta entzunagoa den bullyngan. Esaten den antzera, “zer ikusi, hura ikasi.” Hori da azken batean, tamalez, joko hauekin lortzen dena. Egoera hauen aurkako borroka da gizarte honek duen erronkarik handiena, hau da,

biolentzia jokoetan

indarkeriaren aurkako borroka. Horiek horrela, nola da posible merkatuan horrelako egoerak aurkeztu eta goraipatzen dituzten aisialdirako jokoak egotea? Horra hor arazoa eta, egoera anitzetan gertatzen den antzera, negozioa tarteko. Dirua da aginteduna; indarkeria bultzatzea helburu badu ere, hau irabazle. Egoera penagarri baten aurrean gaude, konpondu beharrekoa nire uste apalean. Estatuakere zerikusi handia du gai honetan, hau baita azkenaldian indarkeriaren aurkako kanpaina egiten ari den instituziorik sendoena; beraz, zentzuzkoa litzateke bere esku dagoen herrialdean saltzen diren jokoen kontrol hertsia eramatea.

Modu berean, joko hauen erosleez mintzatu beharrean nago, hauek baitira euren dirua joko higuingarri horietan xahutzen dutenak. Indarkeria aisialdi gisa erabiltzeari kezkagarria deritzot, bere atzaparretan erortzeko arriskua handia baita. Zoritxarrez, gero eta gehiago bira zorigaiztoko amaiera hori izaten dutenak. Aurrekoa ikusita, argi dago kontuan hartzeko gaia dela hau; beraz, honen aurrean neurriak hartzea ezinbestekoa iruditzen zait.

Arestian aipatutako neurri horietako bat bideo-joko hauek merkatutik kanporatzea izango litzateke; azken batean, guztiontzat kaltegarri diren ideia eta baloreak sustatzen baitituzte. Hala ere, hauek erostea eroslearen esku geratzen da, inork ez baitu horretan derrigortzen. Egia esan, ez dakit zer ote den ahalkegarriagoa, enpresa higuingarri horien jabeen poltsikoak betetzen laguntzea, edo norberari kalte egiten dion joko bat erosteko ausardia izatea. Arazo nagusia gurea da, erosleona. Gure esku dago hau aldatzea. Izan ere, denok dakigun antzera, eroslerik gabeko enpresak bizi itxaropen gutxi izaten du; beraz, norberak ikus dezala zer egin.

Comments { 3 }

A zer nolako parea!

Comments { 5 }

Amiantoa, heriotza isila

asbestoNekea, arnasa ongi hartu ezina, itolarria. Hauexek dira ekidin izan eta izango diren isilpeko eta marroez beteriko lan egoeren ondorioz langileetan habia hartu duten gaixotasunen sintomak. Milaka urteko bizia duen mineral natural batez mintzatuko naiz gaur: asbestoa edo amiantoa, zeuen esku uzten dut izena aukeratzea; edonola ere, ondorio latz berdintsuak dituela esan beharrean nago. Alejandro Magnoren garairako ezaguna zen mineral hilkor honen indarra. Halaber, Marco Polok bere Txinarako bidaian honen berri izan zuen.

Baina zer da amiantoa? Amiantoa malgua eta tenperatura hagitz altuak jasan ditzakeen minerala da. Munduko hainbat meategitan aurki genezake material hau; hala ere, ekoizlerik garrantzitsuena Kanada, Errusia eta Hego Afrika dira. Hala entzunda, urruti geratzen zaigun gaia dirudi; oker zaudete, ordea, urtez urte etxe ondoko enpresetan erabili izan den minerala baita hau, etxebizitzarako hainbat materialetan (baldosak, zementua, teilak…), autoetako balaztetan… Beroaren isolatzaile ezin hobea denez, hainbat enpresak amiantoa erabiltzea erabaki zuten langileak honek suposatutako arriskuaren jakinaren gainean jarri gabe.

mesoteliomaAskoren iritziz, 2035. urtera bitarte 400.000 lagun zenduko dira, aurretik aipatu ditudan langile xumeen herioa emango da. Hauen heriotzen errudun zuzena amiantoak askatutako partikulen arnasketaren ondorioz sortutako gaitz larri eta gehienetan sendagaitzak izango dira: asbestosia, biriketako minbizia eta mesotelioma. Dena den, nor da 400.000 lagun horien benetako hiltzailea, amiantoa bera edo langileei aurreko ondorioez ohartarazi ez dieten enpresa gupidagabeak? Biak ala biak delakoan nago. Lehena, substantzia toxiko bat da, berak ez du bere patua hautatzeko aukerarik izan; gure esku egon da, ordea, bere erabilera sustatzea edo derrigortzea. Aitzitik, bigarrenak ondotxo jakin izan du -eta daki- zer duen esku artean, badaki zer-nolako galgarria den; edonola ere, primerako aktore lanak egin ditu, langileak puntu bateraino engainatzera ere iritsi baita. Halere, esaten den legez, gezurrak buztana labur. Enpresetan hainbat mediku azterketa egin ohi da langilearen osasuna aztertzeko helburuaz. Lan motaren arabera, toraxeko plakak ere behaketa honen barruan sartzen dira. Halere, amiantoaren ondorioz gaixotutako hainbat pertsonak esan duenez, 90. hamarkadatik aurrera froga honi amaiera eman zitzaion. Kasualitatea, ezta? Zergatik ote froga horren bat-bateko desagerpena? Garesti aterako al zitzaien enpresako jabeei? Ez dut uste horregatik izan zenik. Hau horrela izanda, aurreko atalean egin dudan galderaren erantzuna garbi geratzen da nire aburuz.

Amorrua eta ezintasuna, hauek izango dira langilearen erraian errotuko diren sentipenak. Amorrua, 30 edo 40 urteren ostean, beraien enpresak benetako egia ezkutuan gorde dielako. Sumintasunaren areagotzea enpresa gaixotasunaren errudun ez dela esatean emango da. Aurrekoa gutxi balitz, kalte ordainketa ez dutela jasoko entzun beharko dute langileek. Nola da posible arazo honen aurrean eriak horrelako trabak aurkitzea? Lotsagarria iruditzen zait. Enpresen jokaerak ez du ez hanka, ez buru.

amiantoaLangileak heriotza garratza ondoan duela onartzeko erronkan lan dezente izanik, enpresak eta administrazioak honi lagundu beharrean, ahal dituzten oztopo gehienak ezartzen dizkiete. Bi hitzetan: bizitzaren injustiziak. Egoera honi 360 graduko bira eman behar zaiola defendatzen dut. Aski da! Beti boteredunak irabazi behar al du edozein egoeraren aurrean? Ezetzean nago. Horregatik, artikulu honen bitartez egoera hauek salatu dituzten pertsonen aldeko iritzia plazaratu nahi nuke, eurekin bat egin, beraien salaketei esker “justizia” egiten ari baitira. Aurrez idatziriko justizia kakotxen artean ipintzen dut, inoiz ezingo baita horrelako egoera baten aurrean, heriotzak edo oinazez beteriko behin betiko gaixotasunen aurrean, justizia egin.

Ildo beretik, administrazioak lan gaixotasuna dela onartzea nahiko nuke, eta gaixo berari eta bere senitartekoei dagokien kalte ordainak ordaintzea. Gaur egun, tamalez, kasu bakan batzuek baino ez dute lortu aurreko hori, guztiek auzitegietan diru dezente utzi ondoren. Egoera penagarria benetan. Aurretik aipatu ditudan kasu hauek guztiak salatzeko eta egoera honen aurrean laguntza izateko, hainbat erakunde sortu izan da urte hauetan zehar. Euskal Herrian, esaterako, Asviamie elkartea aurkituko duzue. Bukatzeko, eskerrak eman nahi dizkiet beraien kasuak salatu dituzten pertsona guztiei eta amiantoaren gaixoen alde lan egin duten erakunde guztiei. Beraien omenez.

Comments { 2 }
-->