Badakizue inauteriak ez direla Euskal Herrian bakarrik ezagutzen eta ospatzen? Mundu osoan egiten dela festa hau? Bada, inauteri garaian gaudenez bete-betean eta gehienek, ospatu bai, baina nondik datozen jakingo ez duzuenez, horri buruz idaztea otu zait. Hona hemen historia pixka bat.
Hasteko, esan beharra dago inauteriak ospatzeko ohitura oso zaharra dela, historiaurretik datozkigu aztarnak. Kobazuloetan bizi ziren garai haietan, ehiza, arrantza eta fruitu bilketatik bizi ziren haiengan urtaroen aldaketek eragin handia zuten, baina are gehiago artzaintzatik bizi behar zutenengan, udako beroaldietan mendi gainetara jotzen baitzuten eta neguko elurtzetan, berriz, ibarretara eta itsasaldetara. Bizitza toki finko batean egin beharrean, aldatu egiten zuten, udarako toki bat zeukaten, eta negurako beste bat. Dena den, nekazaritzarekin gehiago finkatu zitzaion gizakia lurrari, uzta eta erein garaiak zirelako.
Bizitza ez zen beti berdina, jakina, batzuetan errazagoa eta beste batzuetan zailagoa egiten zitzaien. Bizitza horren oinarria eguzkia zen eta horregatik leku guztietan eguzkia jartzen zuten. Neguko eta udako solstizioak kontuan izaten hasi, eta data horiekin lotutako jai bereziak ospatzen hasi ziren: negutik udaberrirako bizitza berri baten pozez sortu zen inauteri aroa eta uda ospatzeko, ekainean, “San Joanak”.
Inauteriak ospatzeko eguna kokatzean, kontuan hartu zuten noiz bukatzen zen urtaroa eta noiz hasten zen urtaro berria. Sasoi hartan, abereak hartu eta beste lurralde batera joaten ziren janari bila eta honen aurrean, bai janariz, bai dantzaz, bai edariz hornitutako jai batez agurtzen zuten aurretiko urtaroa.
Baina inauterien datu zehatzagoak kristautasuna zabaldu ondoren datozkigu. Kristautasunak, ohitura zaharrago bati jarraituz, Garizuma ezartzen zigun. Gizakia, oreka bilatu nahian, inauteriak antolatzen hasi zen Garizumaren aurretik. Oreka hori erdiesteko, Garizuman egiten diren ekintzen aurkakoak antolatzen ziren. Inauteriak, azken batean, Garizumaren “zigorra” jasan aurreko gizartearen eta gizakiaren prestakizun psikologiko bat baino ez direla esan genezake.
Iruzkin berriak