About oihane.huesa

Author Archive | oihane.huesa

Etxe bila?

Egun bizi dugun krisiak aurretik zetozen hainbat mugimenduri indarra eman die, horietako bat okupazioarena izanik. Mugimendu honetan parte hartzen dutenek etxebizitza eta lur baztertuak hartu edo okupatzen (hortik izena) dituzte, bai bizi, bai elkarte modura erabili edo helburu sozio-kulturalak dituen zentro bilakatu eta baita lurrak lantzeko ere; horiek izaten dira haien arrazoiak. Hau betidanik eman izan da gizartean. Ezberdindu behar dena, ordea, ocupar eta okupar dira. Nahiz eta berdin ahoskatu, c eta k-ren arteko ezberdintasunak hitzaren esanahia aldatzen du. Badago etxebizitza ocupatzen duenik lo non egin ez izatearen arazoari irtenbidea emateko. Beste alde batetik, okupatzen dutenak daude. Azken hauen helburua ez da jabetza bat hartzean amaitzen, mugimenduak izaera politiko bat baitu bere atzean, etxebizitza lortzeko dauden zailtasunak salatu nahi dituena. Halere, gaur egun ez da bien arteko bereizketa egiten, eta edozein lur hartzen duena okupa izenez ezagutzen da.

Ez dirudi arazo inork erabiltzen ez dituen lurrak edo etxebizitzak behar dutenen esku gelditzea; halere, gizartean ez dugu ondo hartzen okupazioa. Non hasten da, bada, arazoa? Jabetza pribatuetan sartzen denean hasten dela esan genezake. Izan ere, okupatzen diren eraikin gehienek jabea izan ohi dute, nahiz eta baztertuta daudela iruditu. Beraz, jabea bere lurretan sartu direla konturatzean, bertatik kanporatzen saiatuko da, logikoa den bezala, ez baitzaio inori gustatzen bere lurrak inori uztea trukean ezer jaso gabe.

Halere, batzuen iritziz, asko eta asko okupatuak izatean gogoratzen dira lur horien jabe direla; izan ere, urtetan lur horietara agertu ez eta okupak bertan sartzean agertu behar! Baina horrek ez du okupen jarreraren alde egiten, hori ez baita jabetza pribatu bat okupatzeko arrazoia. Jabeak jakingo du lur horietan zer egin nahi duen; horregatik, nahiz eta denbora luzez bertara agertu ez, okupek ez dute bertara sartzeko inolako baimen eta eskubiderik. Gainera, zigor kodeko 245.artikuluan argi agertzen da zein ondorio dituen jabegoaren aurkako okupazioak.

Hori da arazoaren muina. Aurkako bi iritzi nahasten dira bertan. Aipatu bezala, okupen alde egin eta jabeari lur horiek abandonatuta izatearen errua botatzen diotenak daude. Beste aldean, ordea, jabearen alde egiten dutenak, jabego pribatua defendatuz. Baina horrek ez die okupei balio, abandonatuta dauden lurrei etekina ateratzea baita haien helburua. Interneten ere zabaldu da mugimendu hau, ekintza hau aurrera eramateko argibideak sarean argitaratuz. Ekimen hau zein etxe okupa daitezen azaltzen hasten da, hutsik egon behar duela azpimarratuz. Jarraian, bertara nola sartu eta han bizitzen hasteko lehen urratsak zeintzuk diren adierazten du. Jabe eta poliziekin nola hitz egin azaltzen du amaieran.

Eta zergatik ez? Zergatik joan erabiltzen ez diren lurrak okupatzearen aurka? Gaur egun, hutsik dagoen etxea behar duenaren esku uztea arazo handi baten konponbidearen hasiera izango litzateke. Baina badakigu gaur egungo gizartean egoera hau erabat utopikoa dela, gutxi baitago prest dituen lurrak beste baten esku uzteko, nahiz eta erabili ez. Hori da okupa mugimenduak aldarrikatu nahi duena. Egia da esatea erraza dela, ez dela bi aldiz pentsatuta hartzen den erabakia, baina beti dago bi aldeen arteko oreka lortzeko bideren bat: lurrak baldintzapean utzi, erabili behar ez dituzun lurrak benetan beharra duzunean itzuliko dizkizuten ziurtasuna izan… Abia gaitezen, bada, tarteko konponbidearen bila.

Gehiago jakiteko:

Comments { 1 }

Urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau.

Comments { 1 }

Sara Cozar: “Niretzat lanera joatea ez da ‘lanera’ joatea, ez dut pisu hori”

Azaroak 5. Osteguna zen. Etxean gelditzeko egun aproposa, eta kalera euritakoarekin atera beharreko egun horietako bat. Ziur nago ez nuela egun hartako eguraldia gogoratuko, Sara Cozarrekin elkartu izan ez banintz. Ordiziako Barrena kultur etxean biltzekotan ginen; beraz, adostutako ordua baino lehentxeago, etxetik irten nintzen kamera eta guzti. Behin Barrenan, bertara sartzen ziren guztiei begira egon nintzen, Sara noiz iritsiko zain. Berehala azaldu zen. Ezagun batzuekin bi hitz egin ondoren, niregana gerturatu eta elkarrizketa non egingo genuen pentsatzen hasi ginen. Azkenean, Barrenan bertan gela bat utzi ziguten. Kamera gertu jartzearekin batera hasi zen hizketaldia.

Sara Cozar ordiziarra 1980ko abuztuaren 12an jaio zen. Euskal aktorea da bera. Bere jaioterriko Urrup antzerki taldean ibili ondoren, Euskal Telebistako Goenkale telesailean hasi zen. Bertan denbora luzez ibili da lanean, baina beste hainbat antzerkitan ere parte hartu duela esan behar da.

Tira, lehenik goazen honen guztiaren hasierara, antzezle izatea pentsatu zenuen unera. Txikitatik zenuen nahia, bat-batekoa izan zen ala norbaiten animoen ondorio? Niri txikitatik beti gustatu izan zait. Beti bai eskolan bai institutuan, alde guztietan, antzerkietan parte hartu izan dut, baina ez nuen pentsatuta horretara dedikatzea. Gainera, unibertsitatera publizitatea ikastera joan nintzen. Berez, baneukan Madrilera joateko gogoa, baina, tira, gurasoek ez zuten ondo ikusten Madrilera antzerkia ikastera joatea. Horrela, publizitatean sartu nintzen eta, era berean, Ordiziako Urrup antzerki taldean hasi nintzen. Hor hasi nintzenean, konturatu nintzen asko gustatzen zitzaidala, baina ez nuen inongo grina profesionalik. Behin aurkeztu nintzen kasting batera, kasualitatez, lagun batekin. Hortik Goenkalerako hartu ninduten, eta pixkanaka-pixkanaka konturatu naiz hau dela nire lanbidea, oso gustura nagoela eta hau egiten dakidan gauza bakarra dela.

Ordiziako Urrup antzerki taldea izan zen antzerki munduan sartzeko eman zenuen lehen urratsa, beraz. Bertan igarotako urteek eta ikasitakoak lagunduko zizulakoan nago. Zein alderditan? Ni, Urrup antzerki taldean, bost urtez ibili nintzen gutxi gorabehera. Ostiraletan elkartzen ginen. Ez genituen ordu asko sartzen, baina baziren hiru-lau ordu ostiralero. Nik hor ikasi nuen irekitzen, lotsa galtzen. Antzerki mundura dedikatzeko galdu behar den lehenengo gauza lotsa da, eta hori da zailena. Beraz, urte horietan horixe ikasi nuen, jende aurrean gauzak egitera ohitu nintzen. Gehienbat lotsa galdu eta jolasten hasi nintzen.

Oker ez banago 8 urte daramatzazu Goenkalen Mimiren papera egiten. Noiz arte? Bukatu dut! Duela hilabete bukatu nuen. Uste dut aste honetan izan dela nire azken emisioa, Mimi herritik joaten denekoa. Goenkale beste telesail bat, Mugaldekoak, eskaini didatelako utzi dut. Hasi da grabatzen. Lehenengo izan da TV movie bat, telebistarako film bat. Zinean bezala grabatzen da, kamera bakar batekin. Eta gero, horren ondorio, telesaila egingo da, orain grabatzen ari naizena. Goenkalen jada zortzi urte neramatzan eta aldatzeko gogoa nuen. Hori eskaini zidaten; beraz, bukatu da Mimi. Momentuz! Badakizu Goenkalen hildakoak ere bueltatu egiten direla…

Nola ikusten duzu Goenkaleren etorkizuna? Beste 16 urte bai? Erraz, seguruena bai. Ez dakit zenbat urte, baina Goenkalek ikusle asko dauzka. ETB 1ean ikusle gehien duena da, eta bertan jende fidel asko dago. Pentsa, 16 urte dira eta hor badago Goenkale familiakoa duenik! Beraz, nik pensatzen dut beste hiruzpalau urte egingo dituela.

Goenkaleko pertsonaiak egin zaituela ezagun esango zenuke? Bai, tira, ezagun edo, ez dakit nola esan, herri mailan bai. Antzerki munduan, uste dut ezagunagoa naizela egin ditudan antzerki obrengatik; izan ere, mundu horretan, Goenkale ez da asko ikusten.

Eta zein alde on eta txar ditu ezagun izate horrek? Nire ustez, ezagun izateak alde onik ez du. Nire lanak alde on asko ditu, niri asko gustatzen zait. Niretzat lanera joatea ez da lanera joatea, ez dut pisu hori. Ni gustura esnatzen naiz, gustura joaten naiz, eta Goenkalen eta Mugaldekoan oso gustura egon naiz zortzi urte hauetan. Orduan, alde on asko ditu nire lanak. Ezagun izateari, ordea, ez diot alde onik ikusen, txarrik ere ez. Nik ez dut inoiz jasan horrelako estutasun handirik; halere, niri ez zait gustatzen, nahiago dut ez nabarmendu.

Kuriositatez, hurbildu al zaizu norbait Mimi deituaz? Jesus! Jende asko! Baina hori ere ikasten duzu, nora joan eta nora ez. Badago jendea pila bat gustatzen zaiona eta oso gustura egoten dena jende tartean, bere izena esaten. Ni, ez; beraz, kontuz ibiltzen naiz. Kilometroak-etara ez naiz joaten, eta Ataungo festetara arratsaldeko bostetan ere ez, agian, gau aldean. Ikusten duzu zein lekutara joan zaitezkeen lasai egoteko.

Telebistaren gaia alde batera utziz, antzerkira joko dugu. Bertan lan dexente egin dituzu, erosoago sentitzen zarelako agian? Erosoago, ez. Antzerkian askoz ere urduriago jartzen naiz, askoz ere okerrago pasatzen dut. Telebistan askoz ere lasaiago nago. Antzerkiak gertutasun eta momentuko hori du eta nerbio asko pasatzen dut. Nik, behintzat, gaizki pasatzen dut, gehienbat lehenengo emanaldietan. Baina, beste alde batetik, badu emozioa eta publikoa bertan egote hori, berotasun hori. Horrek erakarri egiten nau. Ni lasaiago telebistan egoten naiz, baina antzerkiak bizi gehiago ematen dizu.

Antzezlan hauen artean “Las mujeres de verdad tienen curvas”, “Mujeres en sus camas” eta “Comida para peces” topa ditzakegu. Oso interesgarria iruditu zait guztiek gizarteko arazoak azaleratzea: inmigrazioa, lanean jasaten den jazarpena, loditasuna… Horrelako antzerki batean aritu ondoren, gai horiek beste ikuspuntu batetik ikusten al dituzu? Noski, denetatik ikasten duzu. Pentsa, pertsonaia bat ematen didatenean, lantzeko informazio bila hasten naiz. Adibidez, egin dudan azkeneko pelikula gerrate zibilean zegoen emakume kartzela bati buruzkoa izan da. Nik, Espainiako gerrate zibilaz banekizkien gauzak -zein urtetik zein urtera, ikastolan ikasten diren lau gauza…-, baina ez nekien benetan zer gertatu zen, ez nengoen gai horretan sakonduta. Pertsonaia prestatzeko momentuan, gauza asko ikasi behar izan nituen: liburuak irakurri, interneten begiratu, gauzak ikasi… Edozein lan egin eta gero, beste ikuspuntu batetik ikusten duzu, askoz ere gehiago dakizulako gai horri buruz.

Zer lortu nahi da ikuslearengan horrelako gaiak jorratzerako garaian? Nik uste dut antzerkiak, ez beti baina askotan, hori nahi duela, ez duela izan nahi entretenimendu bat eta puntu. Garrantzitsua da jendeak tratatzen diren gaien inguruan gogoeta egitea. Nik uste dut beharrezkoa dela jendeak ikustea gauzak pasatzen direla, eta modu dibertigarri batean ere, taula gainean, ikus daitezkeela.

Zure azken lana “Ate Joka” izan da. Bada gutxi gorabehera urtebete lan honekin hasi zinetela. Duela pare bat aste ikustera joan nintzen. Bertan, Iker Galartza eta Joseba Usabiagarekin elkarbanatzen duzu agertokia. Aurretik ezagutzen zenuten elkar beste lan batzuetatik. Horrek lagundu al du eszenatokian ikusten den kimika hori lortzeko garaian? Bai, bai. Guk Goenkaletik ezagutzen genuen elkar, duela urte asko. Beraiek “Ate Joka” baino lehen eginak zituzten beste bi obra beraiek bakarrik. Beti zera esaten zidaten “hurrengoa zukin ingo deu“, eta nik erantzuten nien “ezta erotuta ere!“. Beraiek oso lasaiak dira, eta ni dezente zorrotzagoa; halere, lasaitu egin naiz beraiekin. Tarteka esaten zidaten “emanaldia zortzitan genuen ez dakit non eta zortziak hamar gutxitan karreteran ginen oraindik iritsi gabe“, nik erotuta zeudela esaten nien. Normalean, ordubete lehenago joaten nintzen antzokira eta beti esaten nien ez nuela egingo. Deitu zidatenean, ordea, segituan baietz esan nien, lagunak direlako. Eta zuk esaten duzuna, aurretik lagunak gara, ezagutzen dugu elkar; beraz, kimika hori errazagoa da lortzen.

Une batez, Iker Galartza barreari ezin eutsirik zegoela konturatu nintzen. Horrelako une asko izaten al dituzue? Zoritxarrez, bai! Komedia bat da, eta jendeak barre asko egiten du. Guk ere, hainbeste aldiz egin ondoren, laurogei baino gehiagotan agian, askotan gauzak inprobisatu edo aldatzen ditugu, gu ere animosoago egoteko. Gauza berriak sartzen ditugu eta horrek badauka arrisku hori: zuk zerbait berria sartzen duzu eta besteak ea nola hartzen duen! Gerta liteke ondo hartzea edo, agian, publikoa barrez lehertzen hastea eta baita zu ere haiekin batera. Behin baino gehiagotan gertatu izan zaigu hori.

Zein azpimarratuko zenuke? Aurreko larunbatean izan zen okerrena. Orexan izan ginen, Tolosatik gora herri txiki-txiki batean, eta antzerkia udaletxeko ganbaran egin genuen. Leku oso txikia zen eta, han, izkina batean, eszenatokiko sofa eta beharrezko gauzak jarri zituzten. Ikusleak gugandik metro batera zeuden. Oso zaila da jendea hain gertu edukitzea; ez dakizu ezta non zauden ere! Eta hor jarri zitzaigun gizon bat metro batera, gainera gu bezala publikoari begira, eserita. Nik hasieran argazkilariren bat-edo zela pentsatu nuen, baina gero begiratu nuen eta ikusi gizon zahar-zahar bat zela, kristoren atxurrarekin, basoa eskuan. Gu antzerkia egiten metro batera. Barreari ezin eutsirik hasi nintzen, ezin nuela. Alde egin behar izan nuen, eta Iker atzetik…Gaizki pasatzen da. Ez pentsa, txikia bada momentua, tira, baina luzatzen bada eta buelta eman ezin diozula ikusten baduzu… Jendea hor dago begira, eta gaizki pasatzen da.

Une horiek ikuslearenganako gertutasuna lortzen laguntzen dute? Komedia batean, nire ustez, halaxe da. Drama bat bada eta, bat-batean, aktore bat barrezka hasten baldin bada, horrek urrundu egiten du. Baina, tira, komedia batean, hain arina izanda, jendeak ondo hartzen du.

Etorkizuenra joko dugu orain. Izarren Argia filma grabatzekotan zara, baita Mugaldekoak telesailean parte hartzekoa. Biak gerra zibilaren garaian kokatzen dira. Lehenengoa, Izarren argia, gerra zibilean; bestea, berriz, Bigarren Mundu Gerran. Baina bai, gertu.
Kasualitatez? Bai, horrela tokatu zait aurten eta kuriosoa izan da. Izan ere, lehenengoa, Izarren argia, gutxi gorabehera 38an gertatzen da; bestea, berriz, 42an. Beraz, gertu-gertu. Hortaz, kasualitate bat izan da eta baita nahiko barregarria ere. Fisikoki asko aldatzen gaituzte, ilea kizkurtu, eramaten zituzten”onda” horiek jarri… Lehenengo pelikula kartzelan gertatzen zenez, ez zen hain txukuna, baina oso arraro ikusten nuen nire burua. Mugaldekoan, berriz, normal ikusten dut nire burua era horretara jantzita, soineko horiekin. Ni oso pozik nago, lehen esan dizudan bezala, horrek behartu bainau gauzak irakurri eta ikastera. Jada aditua naiz gerrate zibilean, galdetu nahi duzuena!

Aurrera begira, ba al duzu aktore lanetik kanpo beste zerbait egiteko asmorik? Ametsik? Otsailean oporretara noa, hilabetez, Peru eta Txilera. Hilabete osoa hartu dut. Txalora deitu nuen, Ate Jokako produktorara, eta esan nien otsailean, mesedez, ez jartzeko funtziorik, oporren beharretan nengoela. Eta hori da nire oraingo ametsa.

KATE MOTZEAN:

Hondartza ala mendia? Hondartza.
Hiria ala herria? Astean zehar hiria eta asteburuetan herria.
Abesti bat? Russian Red-en abestiren bat.
Pelikula bat? Azken aldian ikusi dut El secreto de sus ojos eta, agian, nire bizitzan gehien gustatu zaidan pelikula izan da, edo gertu behintzat. Oso polita. Ikusi.
Liburu bat? Orain irakurtzen ari naizena, El arte de saber perder. Gainera, istoriotxo bat dauka. Behin joan nintzen nire ahizparekin, eta, bueltakoan, bakarrik nentorren irakurtzen. Orduan, emakume bat bere liburuari buruz hitz egiten hasi zitzaidan. Liburuko neska nolakoa zen kontatzen hasi zitzaidan eta oso identifikatua sentitu nintzen eta gero liburuko protagonistak Sara izena zuela esan zidan. Berehala erosi behar nuela pentsatu nuen. Duela gutxi erosi dut. 50 orrialde irakurri ditut eta nire antza dauka. Ez dakit aurrerago zer gertatuko den.
Zer ikusten duzu telebistan? Simpsonak, beti. Normalean, Simpsonak beti ikusten ditut eguerdian delako eta bazkaltzen nagoelako. Askotan telebista baino gehiago pelikulak ikusten ditut. Ez dut ezer jarraitzen. Goenkale ikusten dut, hori esan beharra daukat.
Leku bat? Andaluzia asko gustatzen zait. Beti edo ia urtero joaten naiz Cadiz edo Almeriara. Eguzkia asko gustatzen zait eta horren bila joaten naiz.
Jateko gustukoena? Mariskoa.
Nora ez zinateke itzuliko? Ez dakit. Leku guztietara itzuliko nintzateke, dirudienez!
Nor gustatuko litzaizuke elkarrizketatzea? Asko dakien norbait, asko bidaiatutakoa eta gauza askori buruz dakiena.

Kamera itzaltzearekin batera, hasierako urduritasunak ere joanak zirela konturatu nintzen. Egia esan, elkarrizketan zehar joan ziren gutxitzen, gustura nengoen seinale. Eta hala da, Sarak kameren aurrean ageri duen lasaitasunak kutsatu egiten zaitu. Amaitzeko, une hura esperientzia atsegin moduan gogoratuko dudan zalantzarik ez dudala esatea besterik ez zait geratzen. Mila esker guztiagatik, Sara.

Sara Cozar euskaljakintzan from Maite Goñi on Vimeo.

Ordiziako Jakintza Ikastolako Euskaljakintza 5eko Oihane Huesak Sara Cozar aktoreari egindako elkarrizketa.

Comments { 1 }
-->