Archive | arazoak

RSS feed for this section

Sherpak azpibaloratuta daude

By on 2012(e)ko urtarrilak 23 in arazoak, gizartea, kirola

Igo da Juanito Oiarzabal Manaslura.

“Juanito Oiarzabalek (Gasteiz, 1956) zortzi mila metroko beste mendi bat igo berri du: Manaslu (8.156 metro). Hirugarren kanpamendutik gora abiatu da goizeko ordubietan —7.400 metrotik—, “hotz eta haize handiarekin”, eta goraino heltzea lortu du bederatzietan.

Gaurkoarekin, dagoeneko 26. zortzimilakoa du Oiarzabalek. “Aurrenekoan bezain pozik nago. Aitortzen dut gero eta gogorragoa egiten zaidala. Beraz, poztasuna gero eta handiagoa da”.

Munduko hamalau zortzimilakoak eginak ditu Oiarzabalek, eta berriro egiteko lau tontor baino ez zaizkio falta: Dhaulagiri (8.172 metro), Nanga Parbat (8.127), Broad Peak (8.047) eta Shisha Pangma (8.023).”

Gaur egun, horrelako albiste asko irakur daiteke, Juanito Oiarzabal eta Edurne Pasabanbezalako mendizale bikainak dauzkagulako Euskal Herrian. Halere, noizbait pentsatu al duzue nola erdiesten diren horrelako lorpen liluragarriak? Mendizale hauek izugarrizko gaitasuna dutela ezin da eztabaidatu, baina, adibide bat aipatzearren, fardelak bidaia bera egiten duten sherpen esku geratzen dira, nahiz eta ospe guztia mendizaleentzat den. Eta burura datokidan galdera zera da: sherpen eta mendizaleen lana berdin baloratzen al da?

Lehenik eta behin, sherpen eta mendizale hauen artean dagoen aldea, gaitasun fisikoari dagokiolarik, azpimarratzea komeni da. Sherpak Nepaleko ekialdean, zehazki Himalaiako goi mendietan bizi dira, hots, altuera handietara ohituta daude. Beste edozein lekutatik Himalaiara doan mendizale orok ez du horrelako gaitasun berezirik altuera handietan ibiltzeko eta, ziurrenik, mendi berbera igotzeko asiar mendizaleek gastatzen dituzten indarrak baino askoz gehiago gastatuko ditu. Beraz, sherpek mendizaleen motxila eta traste guztiak eramaten dituztela maldan gora jakinda, garbi gera daiteke mendiak igotzeko gaitasun fisiko hobeak dituztela.

Ildo beretik, ospearen arloan ere desberdintasun nabarmena da. Hasierako albistean ikus daitekeen bezala, Juanito Oiarzabal da albistearen protagonista. Lorpen hori egiteko Sherpen laguntza beharrezkoa izan du eta hauei buruzko hitz bakar bat ere ez da azaltzen albistean. Niri oso harrigarria iruditu zait beti hori. Egunkari, telebista, irrati… komunikabide guztietan gertatzen da, hau da, sherpek ez dute osperik lortzen, nahiz eta mendizaleek egiten dutena egiteko gai diren.

Arazoa hementxe dago, beste edozein arlotan gaitasun onenak dituztenak dira ospetsuenak. Saskibaloian onena dena da ospetsuena, futbolean berdin-berdin; mendiak igotzen onenak diren sherpa horiek, ordea, ez dute beste edozein mendizalek duen ospea, nahiz eta mendiak igotzen hobeak izan. Egiten dutena eginda, ematen zaien apurra ikusita, sherpak azpibaloratuta daudela ondoriozta daiteke.

Amaitzeko, aurreko guztia laburtuz, zera esan daiteke: sherpek mendizaleek baino gaitasun fisiko hobeak dituzte, baina ospe gutxiago lortzen dute. Garbi dago bi taldeek dutela meritu izugarria, baina dagoen desoreka nabarmen hori konpondu beharko litzatekeela uste dut, edota, gutxienez, zertxobait orekatu. Nire uste apalean, sherpen lanari merezi duen errekonozimendua eman beharko litzaioke; izan ere, beraien laguntzarik gabe ezinezkoa bailitzateke mendizaleek horrelako ekintza gogoangarriak lortzea.

Comments { 4 }

Tenislariak kokoteraino

By on 2012(e)ko urtarrilak 9 in arazoak, kirola

Lehen NBAn edo LFPn (Espainiako futbol liga) gertatu zen bezala, orain tenisera pasatu da greben arazoa, nahiz eta azkeneko hilabeteetan garrantzia galdu duen. Aipatu ditudan aurreko bi adibideetan arazoaren eragileak beste batzuk izanda ere, bukaerako emaitza berdina da hiru kirol hauetan. NBAko kasuan, greba moduko hau taldeen, jokalarien eta beraien ordezkarien arteko baldintzen negoziazioan ados jarri ez direlako izan da. Futbolaren kasuan, ordea, jokalarien soldaten inguruan izandako arazoengatik sortu da. Tenisean planteatu den greba hau, berriz, tenislarien egutegi gogorragatik izan da, ez baitute denboraldi osoan zehar astirik lasaitu bat hartzeko. Hauek eskatzen dutena egutegia berregitea da, txapelketa gutxiago egonda, denbora gehiago izango dutelako atsedenaldia egiteko. Esan beharra dago aurreko bi kasu hauei irtenbidea aurkitu dietela; beraz, tenisaren txanda iritsi da.

Gai honen garrantzia txikitzen joan zen aurreko denboraldian zehar, baina US Open edo Estatu Batuetako irekian berriro ere indarra hartu zuen, Andy Murray edo Rafael Nadal berak final erdietara iristeko hiru partida jokatu behar izan zituztenean, eguraldi txarra zela eta. Murrayk dioenez, gauza txiki batzuk baino ez dituzte aldatu nahi: txapelketa batzuk gutxiago denboraldian zehar eta horrelakoak. Jokalarien asmoa arazoa ahal den azkarren bukatzea da, horrelako aldaketak egutegian egitea oso zaila baita. Hori dela eta, bost edo sei urteren buruan gauzatuko litzateke aldaketa. Beraz, ordurako gaur egun punta-puntan dauden tenislari gehienak erretiratuak egongo lirateke. Arazoa lehenbailehen konpontze aldera, ATP (Asociacion de Tenistas Profesionales) eta ITF (Federacion Internacional de Tenis) erakundeekin hitz egiteko asmoa dute. Antza denez, tenislari hauek beraien aldarrikapenak lortzeko aukera handiak dituzte. Lortuko balira, tenis partidak eta txapelketak orokorrean, askoz ere dibertigarriagoak edo, beste era batera esanda, ikusgarriagoak izango lirateke; izan ere, jokalariak deskantsatuagoak egongo dira fisikoki eta psikologikoki, eta, ondorioz, ikuskizun gehiago egongo da. Denek uste dute tenisa ez dela fisikoki asko nekatzen duen kirola; halere, egutegi gogorra dela medio eta kontuan izanda gaur egun tenisa lehen baino azkarragoa, bortitzagoa, hau da, fisikoagoa dela, nik txirrindularitza, igeriketa eta atletismoaren pare jarriko nuke.

Bestetik, albiste zoragarria izango da egutegiaren murrizketa hau. Denek telebistak eta hedabideak dituzte buruan. Greba egiten bada, tenis partidak ezingo dituztela eman besterik ez dute pentsatzen. Jende askok ez dio erreparatzen jokalarien osasunari. Orain dela gutxi Dinara Safina tenislari errusiarrak tenisetik erretiratzea erabaki du, bizkarrean zituen arazoek ia-ia bizitza arrunta egiten uzten ez ziotelako. Denbora guztian mutilez ari gara, baina arazo berdina dago emakumeen egutegian ere. Esan nahi dudana da, egutegiaren murrizketa hau ematen bada, tenislariek gutxiago sufrituko dutela; hau da, beraien osasuna hobea izango da eta berrietan gutxiago entzungo ditugu kirolari erretiratuen albisteak.

Egia da, tenis txapelketa gutxiago egonda, lehen aipatu ditudan ATP eta ITF erakundeek diru gutxiago lortuko luketela txapelketetatik; halere, hori konpontzea erraza da. Nire proposamena da, txapelketa gutxiago egonda, txapelketa hauen kalitatea hobetzea. 3 ATP txapelketa mota daude: 250, 500 eta 1000. 250 motako txapelketak kendu eta 1000ko gehiago jartzea izango litzateke aukerarik onena. Edo Grand Slam (ATP 1000 mailako txapelketak baino maila handiagoa dutenak) bat gehiago jarri urtarrilean dagoen Australiako irekiaren eta ekainean dagoen Roland Garros Grand Slamen tartean. Nire proposamena zabalduz, Asian jarriko nuke txapelketa (beste 4 kontinenteetan bakoitzean bana dagoelako), Txina eta inguruko herrialdeen bultzada ekonomikoa aprobetxatuz. Gainera, han punta-puntako instalazioak daude (pista estaliak…), edozein arazori aurre egiteko prest.

Aurreko guztia laburbilduz, ondorio bakarra atera daiteke: urratsak ematen jarraitzea izango litzateke aukerarik onena, beste modurik ez dagoelako publizitate, komunikabide eta jokalarientzat, alderdi guztientzat, ona izango den akordio batera iristeko. Alde batetik, tenislarien osasuna zainduz, beraien eskaerei baiezkoa emanez eta, beste aldetik, komunikabide eta tenis erakundeez arduratuz, tenisari berritasun bultzada bat ematea izango litzateke greba aukera hau saihesteko konponbiderik egokiena.

Jarraian grebaren garrantzia handitu zuen ekintzetako baten bideoa:

Comments { 5 }

Eguzki kremak: babestu ala kaltea sortu?

By on 2012(e)ko urtarrilak 3 in arazoak, gizartea

Nork ez du inoiz telebistan entzun beharrezkoa dela eguzki krema ipintzea eguzkia hartzean? Nik, behintzat, askotan. Orain dela urte batzuk hasi dira hitz egiten eguzki izpiek gure azalean sor ditzaketen arazoez. Hori saihesteko eguzki krema jartzea aholkatzen digute. Baina lurrean bizi diren beste izakiei zer kalte eragiten dizkiete?

RTVEko artikulu batean irakurri nuen, eguzki kremek errekako arrainak desagerrarazi ditzaketela, hau da, eguzki kremek dituzten izpi ultramoreen aurkako substantziak errekan agertzen dira eta arrainen ugalketan eragina dute. Honek eragin dezakeen iskanbila aurreikusita, zenbait froga egin dira, antza denez, aztertu diren erreken %56k eman du positibo azterketa honetan.

Gauzak horrela, Estatu Batuetan egin den ikerketa baten arabera, 500 produktu ezagunenen erdiak azaleko minbizia sorrarazten duten zelulak bizkortzen dituzte, hots, A bitamina eta deribatuak dituzten kremek, kantzerraren zelulak bizkortzen dituzte eta, ondorioz, minbizia lehenago sor daiteke.

Halere, beste aldetik, eguzki kremak onak dira azalerako. Eguzkia hartzean, azala erretzearen kaltea murrizten dute eta, gainera, azalak oroimena duenez eta egiten diren kalteak pilatu egiten direnez, hobeto da krema ipintzea beste gaixotasunak saihesteko.

Edonola ere, Environmental Working Group (EWG)-ek jakinarazi zuen, eguzki krema marka askok ez dituztela deskribapen guztiak ipintzen euren etiketetan. Hitz gutxitan esanda, kontsumitzaileak engainatzen dituzte. Adibidez, etiketetan ezartzen ez den osagaietako bat oxybenzone -a da. Osagai honek erreakzio alergikoetan du eragina, urrutirago jo gabe.

Beraz, esandako guztia laburbilduz, eguzki kremak ez dira oso fidagarriak ez gizakiarentzat eta ezta gainontzeko izaki bizidunentzat ere. Alde batetik, ez dute euren funtzioa betetzen -minbizia eta beste gaixotasun batzuk saihestu- eta, bestetik, poteetako etiketetan ipintzen diren osagaiak ez dira erabat ziurrak.

Comments { 0 }
-->