Archive | arazoak

RSS feed for this section

Tabakoa, osasun edo ekonomia arazoa?

By on 2011(e)ko martxoak 1 in arazoak, gizartea

http://www.ahorrodiario.com/impuestos/hoy-sube-el-tabaco-hay-que-dejarlo-ya-mismo webgunetik hartuaGabonen atarian, gainean dugun urte berrirako prestakuntzetan pentsatzea izaten da ohikoena. Nork ez du inoiz proposamenez jositako zerrenda bat idatzi, urtea hastean betetzeko asmoarekin? Argaltzea, tabakoa uztea, gehiago bidaiatzea, zintzoagoa izatea… Gehienetan, ordea, ez dira aurrera eramaten, eta asmo hutsean geratzen dira. Dena dela, gobernuak herritarren jomugak kontuan izan eta lege eta erreforma berriak martxan jartzeko aprobetxatzen du sasoi hori. Aurtengoa ez da salbuespena izan eta gobernuak,  besteak beste, tabakoaren aurkako lege zorrotza ezarri du Espainian. Lege berri hau 2005ean ezarritako legean oinarritzen da baina hainbat aldaketa pairatu ditu. Denok dakigun bezala, 2011ko urtarrilaren 2tik aurrera debekatuta geratu zen espazio itxietan erretzea (kafetegi, jatetxe eta horrelakoetan).

Tabakoa XXI. mendeko droga legaletako bat dela esan daiteke, alkoholarekin batera. Sustantzia hau, beste drogen moduan, menpekotasunaren sorrarazlea da, batez ere, nikotina sustantziaz osaturik dagoelako; hala ere, gobernuak bere salmenta ahalbidetzen du. Modu berean, ez dago esan beharrik sustantzia hau guztiz kaltegarria dela kontsumitzaileentzat nahiz ingurukoentzat. Izan ere, zigarro bakoitzaren konposaketak sortzen dituen gaitzen ondorioz, pertsona bat hiltzen da munduan 8 segundoro. Horregatik, uste dut egokiena hau guztiz debekatzea izango litzatekeela. Lehen aipatu dudan bezala, duela hilabete batzuetatik  Espainian ezin da hainbat espazio publikotan erre; halere, horrenbeste muga ezarri ordez, zergatik ez dute hau guztiz debekatzen?

Gizarte kapitalista batean bizi garenez, garrantzitsuena dirua da, eta dirua izango da jatorri puntua edozertarako. Hori dela eta, gobernuek ez dute produktu hau merkatutik kanporatzen, honek izugarrizko diru sarrerak ekartzen dizkiolako; izan ere, tabakoari ezartzen zaizkion tasa guztiak gobernuaren fondoak betetzeko izan ohi dira. Ondorioz, estatuari herritarrek erretzen jarrai dezaten komeni zaio, nahiz eta hainbat lege ezarri dituzten hau “saihesteko”. Horregatik, lotsagarria iruditzen zait hainbatetan komunikabideetan tabakoaren aurkako kanpainak entzutea: oso kaltegarria da, minbizia sortzen du, menpekotasuna dakar… Funtsean, kanpaina hauek tabakismoaren aurka doaz, baina ez dute inoiz guztiz debekatuko honen atzetik interes ekonomikoak daudelako.

Hala eta guztiz ere, uler dezaket tabakoa guztiz debekatu ez izana, norberak bere erabakiak hartzen dituelako eta bere osasunarekin nahi duena egin dezakeelako, hain zuzen. Hori bai, ahal denean, behintzat, hirugarren bat kaltetu gabe. Baina egungo kasuan debekatu ez izanaren kausa ez da hori zehazki, lehen aipaturiko kausa ekonomikoak baitira honen erantzule.

Aurreko guztia laburbilduz, zera esan dezaket: egun horrenbeste aldiz aipatzen den tabakoaren arazoa ez da osasun arazo bat, arazo ekonomiko bat baizik. Nahiz eta tabakoa hain galgarria izan, gobernuek ez dute guztiz debekatzen, hau da, garrantzi gehiago ematen diote kapitalari euren herritarren osasunari baino.

Comments { 1 }

Energia nuklearra: kalte eta onuren arteko lehia

By on 2011(e)ko otsailak 27 in arazoak, gizartea

Azken urte hauetan, elektrizitatea sortzeko metodo berriztagarri eta ez-berriztagarrien inguruko eztabaida nahiko handia izan da. Bakoitzaren abantaila eta desabantailak sakonki aztertu ondoren, metodo horietako batzuk garatu eta gure gizartean hedatu dira. Beste batzuk, ordea, guztiz baztertuak izan dira. Baina badago oraindik arazo edo kezka ugari sortzen dituen elektrizitatea lortzeko sistema bat, energia nuklearra alegia.

Energia nuklearra zentral nuklearretan sortzen da fisio edo fusio izeneko bi prozesu ezberdinen ondorioz. Fisioa da orain arte gehien erabili izan den bidea, fusioa orain dela denbora gutxiago deskubritu baitzen. Gaur egun ikusten ditugun zentral gehienak, denak ez esateagatik, fisioarenak dira, eta hauetan uranio izeneko elementu kimikoa erabiltzen da elektrizitatea sortzeko. Zentral nuklearrek kritika ugari izan dituzte, hauek dituzten abantaila eta desabantailak desorekan baitaude, eta, antza denez, desabantailak abantailak baino gehiago baitira.

Nork ez du inoiz aditu zentral nuklearrek tximinia edo dorre batzuetatik ke pila kanporatzen dutela? Egia da hau, baina ke hau ez da arazoa, ez baita kutsakorra. Jende askok kutsakorra dela pentsatzen duen ke honen zatirik handiena ur lurruna da; eta, beraz, ez dio atmosferari kalterik egiten. Hala ere, atmosferara CO2-a botatzen duen prozesu bat beharrezkoa da erregai nuklearra lortzeko. Edonola ere, energia kW bat sortzeko ikatz-zentral termiko batean baino askoz CO2 gutxiago ekoizten da zentral nuklearretan.

Karbono dioxidoaren emisioa txikia izateaz gain, energia elektriko handia sortzen dute zentralek, eta hau, gu bizi garen gizartearentzako, abantaila handia da. Gizakiok energia eta, bereziki, elektrizitatea ezinbestekoak ditugu gure bizitzetan, baina zaila da desabantailak edo eragozpenak ez dituen energia lortzeko sistema bat aurkitzea, eta hori oso argi daukagu: alderdi ekonomikoarengatik ez bada, alderdi ekologikoagatik; eta azken honengatik ez bada, ikuspegi estetikoarengatik. Alabaina, premiazko dugun elementu hau produzitzeko, azkenean, bat edo beste hautatu behar izaten dugu, eta energia nuklearraren kasuan, hondamendi handiak izan dira ondorio.

Energia kantitate handia ekoiztu bai, baina hondakin erradioaktibo kopuru izugarria sortu ere bai. Uranioa erabiltzean sortzen diren hondakinak oso arriskutsuak dira, eta, horregatik, fisioa ezbeharren bat gertatzean ingurunera ezer ez kanporatzeko prestatutako altzairuzko ontzi erraldoi baten barnean ematen da. Gainera, ontzi hau, tximiniarekin batera, segurtasun neurri zorrotzez metro bat eta bi metroren arteko hormigoizko paretez eraikitako eraikuntza baten barnean kokatzen da. Dena dela, Txernobylen jazo zen moduan, gerta daiteke edozein arrazoirengatik hondakin hori ingurumenera igarotzea, laino erreaktibo bat sortu eta pertsonen nahiz animalia eta landare askoren gaixotasun eta heriotzak eragiteaz gain, mutazioak ere sortzea. Beraz, alderdi honetatik bortizki kaltegarria izatera hel daiteke.

Dena den, egokia al litzateke energia eta zentral nuklearrak desagertzea? Baliteke hemendik urte batzuetara guztiz ezabatzea, baina, nire ustez, oraingoz ez da edo ezin da irtenbiderik zuzenena izan. Alde batetik, arriskutsua izan arren, eguneroko bizitzarako beharrezkoa dugun zerbaiten sorrera bermatzen duelako, eta, bestetik, hau ordezkatzeko bide berririk aurkitu arte oso baliagarria suertatuko zaigulako. Ondorioz, zientzialariak orain egiten ari diren bezala, zientzia eta teknologiaren garapenaren hurrengo urrats garrantzitsuenetariko bat energia eta zentral nuklearrei soluzio bat bilatu eta aurkitzea izango dela pentsatzen dut.

Comments { 0 }

Bekaturik ez duenak bota dezala lehenengo harria

By on 2011(e)ko otsailak 8 in arazoak, gizartea

Ikastolatik atera ondoren, ia egunero, herriko taberna batera joan ohi gara lagun talde bat arratsalde pasa. Baina aste hartan filosofiako azterketa genuen, San Agustin, eta errepaso moduan kristautasunari buruz hitz egiteari ekin genion. Ondoko mahaian herriko hainbat marokoar zeuden eta, azkenean, denok bukatu genuen kontu-kontari, bai kristautasunaz eta bai islamari buruz. Hasieran, Jainkoaren existentziaz berba egiten hasi ginen; azkenerako, baina, islam kultura izan genuen hizpide. Zergatik eraman ohi dute emakumeek burka? Zergatik dute gizonek hainbat emakumekin ezkontzeko eskubidea? Eta horrela milaka galdera atera ziren.

Sakineh Mohammadi Ashtiani, 2006an, 99 zigorrada hartzera zigortu zuten bi gizonekin harreman debekatuak izateagatik Iranen. Ondoren, bere ezkontzatik at beste erlazio bat izateagatik kondenatu zuten, eta zigorra harrika hiltzea izango zela erabaki zuten. Horrez gain, Somalian, Nigerian eta horrelako herrialde gehiagotan, hainbat emakume erail dituzte “delitu” berberagatik. Nola liteke XXI. mendean horrelako gauzak jazotzea? Zer egin beharko genuke horren aurka? Gobernuak egin al dezake zerbait?

«Bekaturik ez duenak bota dezala lehenengo harria». Hau esan zien Jesusek emakume bat harrika hil nahi zuten gizonei. Delitua berbera zen, zigorra ere bai, baina duela bi mila urte. Ia erlijio guztietan, denetan ez esategatik, jendea barkatzea ezinbestekoa da; beraz, zergatik hil nahi zuten Iraneko emakume hura harrika Koranaren arabera bizi diren gizon haiek beraietako asko hiru emakumerekin ezkonduta badaude? Nire aburuz, eta askoren aburuz uste dut, herrialde horietan emakumea guztiz mespretxatzen delako eta, gainera, gizona emakumea baino garrantzitsuagoa delako.

Europan, emakumeak orain dela gutxi arte ez ziren kontuan hartzen. Emakumeek ez zuten eskubiderik: etxetik irteteko gizonari galdetu behar zioten, mundu honetan gizona zerbitzatzeko zeudela esaten zitzaien, eta gizonei nahi zutena eta nahi zuten momentuan eman behar zitzaiela… Baina denbora pasa ahala, gizonezkoei aurre egiten ikasten joan dira -eta gara-, gehienbat hainbat emakume ausartari esker (Marie Curie, Rosalind Franklin, Gabriela Mistral, Clara Campoamor, Rosalia de Castro, Valentina Tereshkova…). Herrialde aurreratuetan emakumea jada berdintasunean bizi da gizonarekin, arlo batzuetan behintzat, eta, egia esan, hori herrialde guztietan jazotzeko zerbait egin beharko genuke. Lan munduan, adibidez, Espainian emakumeak gehienetan gizonak baino gutxiago irabazten du, baina Iranen, esaterako, emakumeak ezin du burka gabe atera; beraz, ezin ditugu bi egoerak alderatu. Zuen ustez, zer egin beharko genuke emakume horien egoera konpontzeko? Ez al dute eskubiderik gu bezala bizitzeko?

Comments { 2 }
-->