Archive | arazoak

RSS feed for this section

Ura, bizitzaren oinarria

By on 2010(e)ko otsailak 10 in arazoak, orokorra

00000051Gaur egun etxeko iturria ireki eta ura lortzea gauza normaltzat dugu, baina zer gertatuko litzateke iturritik urik aterako ez balitz? Gauza asko egin ezinik ibiliko ginateke, eta bizitzeko arazoak izango genituzke. Hemen nahikoa ur dugu era egokian bizitzeko; zoritxarrez, ordea, ez da gauza bera gertatzen mundu osoan zehar. Herrialde askotako biztanleek arazoak dituzte ura lortzeko; gainera, lortzen duten ur hori kalitate txarrekoa izan ohi da.

Hasteko, esan behar da ura beharrezkoa dugula izaki bizidun guztiok bizi ahal izateko. Izan ere, ura gure gorputzeko pisuaren %65-70 da eta, horretaz gain, zelularen funtsezko osagaia da. Urik gabe ezin dugu bizi, urak beharrezko funtzio batzuk betetzen baititu gure gorputzean. Horietako bat substantzia polarrak disolbatzeko gaitasuna da. Honi esker, gorputzean sartzen ditugun molekula handiak txikiagotu egiten dira, ondoren zeluletan barneratzeko. Gainera, uraren bero espezifiko handiari esker, gure gorputzeko tenperatura konstante mantentzen da, nahiz eta kanpoan hotz edo bero egin. Hau oso beharrezkoa dugu, gorputzaren tenperatura beti 36,5ºC ingurukoa izan behar baita.

Ura edukitzeak denon eskubide bat izan beharko luke, beharrezko baita bizitzeko; halere, esan bezala, herrialde askotan zailtasunak dituzte hau lortzeko. Guk hemen ez dugu arazorik ura pilatzeko, klima hezea eta freskoa baitugu. Hori gutxi balitz, azpiegitura egokiei esker, etxeko iturriraino etortzen zaigu ura. Baina beste zenbait herrialdetan, Afrikan bereziki, ez da gauza bera gertatzen. Bertako klima lehorrak eta ura pilatzeko azpiegitura eskasek ura biltzeko zailtasunak ekartzen dizkiete, eta, horren ondorioz, ur gutxi izaten dute bizitzeko. Daukaten ur gutxi hori putzuetan pilatzen dute, eta horrek ez du uraren kalitatea bermatzen. Bertakoek ez dakite ur zikina osasunarentzat txarra denik, ez baitzaie hori irakatsi. Gauzak horrela, urtean milioika pertsona hiltzen dira kutsatutako ura edateagatik. macenas-riego-golf-3-1

Guk, hemen, ura soberan dugu eta konturatu gabe xahutu egiten dugu altxor preziatu hau. Horren adibide da urtean golf zelaiak ureztatzeko erabiltzen den ur kantitate ikaragarria. Nahiz eta hemen sarritan euria egiten duen, ia beti ureztatu behar izaten dituzte zelaiak. Arazo hau areagotu egiten da hegoaldean, bertan ez baitu euririk egiten. Han golf zelaiak ureztatzeko, edateko ura erabiltzen dute. Datu horrek, besteak beste, gaian sakontzera eraman beharko gintuzke. Nahiz eta orain ez ohartu, ura ez da agortezina; izan ere, munduaren hiru laurdenak ura izan arren, uraren %4 baino gutxiago baita edangarria.

Beraz, argi dago ura ez dela amaigabea eta kontrolatu egin behar dugula altxor honen erabilera, izaki bizidun guztiek behar baitugu bizi ahal izateko. Bestalde, uraren erabilera gutxitu edo kontrolatzeko, hainbat ekimen egin da. Horien guztien nahia ura amaigabea den ideia kentzea da, hau da, ekimen horien xedea ura amaitu egingo dela zabaltzea da eta gure esku dagoela hori saihestea. Horretarako, gure eguneroko bizitzan ur gutxiago erabiltzeko aholku batzuk eman dituzte: hortzak garbitzean iturria itxi, bainatu partez dutxatu…

Amaitzeko, honekin guztiarekin espero dut uraren garrantziaz ohartzea, eta, hemendik aurrera, iturria irekitzean, urik ez dutenengan pentsatzea. Ez gara ohartzen zein zorioneko garen honelako altxorra izateaz! Hona hemen ura aurrezteko aholkuak irakurtzeko helbide interesgarri batzuk:

Comments { 0 }

Albinoak Afrikan, hutsaren hurrengo?

By on 2010(e)ko otsailak 4 in arazoak, gizartea

albinosAlbinismo hitza entzutean, gure gizarteak ez du sineskeria, talisman edo negozio kontuekin erlazionatzen. Halere, gure kontinentea zeharkatzean, gauzak aldatu egiten dira; hala nola, Afrikan. Nahiz eta kopuru aldetik bertan ugariagoak izan (Europa eta Amerikan 20.000 biztanleko albino bakarra dago; Afrikan, ordea, 4.000-5.000 biztanleko bat), hauen egoera ez dago batere normalizaturik; izan ere, begietan, ilean, azalean… melanina falta duten pertsonen bizitza benetako amesgaizto bihurtzen baita.

Hasteko, sozialki baztertuta daude. Afrikan seme edo alaba albino bat izatea izugarrizko zorigaitza da. Aitak sarritan ama etxetik bidaltzen du semearekin, honen kolorea desleialtasun kontuarekin erlazionatzen duelako. Beste batzuek, aldiz, Jainkoaren zigortzat hartu eta umea saldu edo hiltzera irits daitezke.

Bestetik, azaleko minbizia pairatu behar izaten dute. Kontinente honetako klimagatik, albinoen %60k gaixotasun hau garatzen du. Gainera, eguzkiak sortutako gaixotasun kroniko ugariak sufritzen dituzte. Honen konponbidea, ordea, ez da erraza, bertan eguzki krema moduko produktuak luxuzkoak baitira.

Azkenik, zoritxar hauetatik aske gelditzen diren albinoen egoera tamalgarria azalduko dugu. Albinoek bizitzan zehar izugarrizko jazarpena nozitzeaz gain, heriotza-zigorra ere jasan behar izaten dute. Uneoro egon behar dute adi; izan ere, kaleetan nahiz euren etxebizitzetan erasotuak izan baitaitezke. Berezitasun hau duten gazteen azal, hatz, mingain, genital… preziatu hauek milaka eurotan saltzen dira legez kontrako merkataritzan, horiek edukitzeak zortea dakarrelako ustea oso hedatua baitago (albinoaren odola edateagatik, esate baterako, diru kontuetan zortea aurreikusten da).

Azken datu ofizialak txundigarriak dira: azken urte honetan hil diren albinoen kopurua Tantzanian 44ra igo da; Burundin, ordea, 12ra. Dena den, zenbait erakunde pribatuk azaltzen duen kopurua oraindik ere handiagoa da. Ondorioz, entzun berri dugun albistearen garrantzia uler dezakegu: Kanariar Uharteetara iritsitako 22 urteko gazte albinoak errefuxiatu egoera lortu du Espainian, Afrikan bere bizitzak duen arriskua dela eta.

Dena den, hau ez da nahikoa gertatzen diren hileta guztiak gelditzeko. Gobernuek neurriak hartu dituzte. Burundin, esate baterako, pertsona albinoen aldeko eskubideen kanpaina bat ipini dute abian, eta epaitegira eraman dituzte 11 pertsona hainbat albinoren heriotza egotzita. Zenbait erakunde ere bertan ari da lanean: ALBA, UNICEF . Halere, ez da nahikoa. Hilketa hauen guztien atzetik sineskera orokortu bat dago; eta hori aldatu ezean, ez dago zer eginik. Hori dela eta, hezkuntzan erabaki batzuk hartzea eta aldaketa ugari egitea eskatzen da. Egia da, ordea, hau ez dela, zoritxarrez, bidegabekeria bakarra. Munduan zehar ugariak dira jasatzen diren injustiziak (harrikatzen dituzten emakumeak, Indiako kasta ezberdintasunek eragindako egoera tamalgarriak…), baina ez dugu ahaztu behar albinoek pairatzen duten egoera latza gure arazoa ere badela.

Comments { 3 }

Burka airean

By on 2010(e)ko urtarrilak 28 in arazoak, gizartea

Burkaz estalitako emakumea (FlickrCC)

Azken egunetan, Sarkozyk burka Frantziako leku publikoetatik at ikusi nahi duela esan duenetik, berriro zabaldu da burkaren erabileraren alde eta kontrako ikuspegien eztabaida. Honek ni ere hausnarketara eraman nau. Lehendabizi, burkaren jatorriak irakurri ditut, estali hau daramaten emakumeen ikuspegia ulertzeko xedearekin.

Labur esanda, emakumeak goitik behera estaltzen dituen tela honen atzean dagoen historiak erlijioan du jatorria. Afganistango populazioaren %80 talibanen (mugimendu politiko islamikoa) menpe dagoenetik, emakumeen bizitza debekuz eta arriskuz betea dago. Burka da horien erakusle garbietako bat. Gizonak ez erakartzearren, emakumeen gorputzak erabat estalita egon behar du tela honen atzean; baita begiak ere (sare itxurako tela batekin, ikustea ahalbidetzen diena), begiradari ere gorputzeko beste edozein zati erakusteari bezain besteko garrantzia ematen baitiote. Honekin, emakumeak gizonaren agindupean daudela ondoriozta dezakegu; lehen aipatutako debekuen artean, gizonek ez bezala, emakumeek ez baitute ez hezkuntza, ez lanerako eta ezta osasun zerbitzuak jasotzeko aukerarik. Baina ikus dezagun zergatik askok eta askok ez dugun islamak ezarritako janzkera hau onartzen.

Erlijio hau oso zabaldua ez dagoen herrialdeetako kaleetan edo beste zenbait lekutan burkadun norbait ikusiz gero, aurpegi arraroz begiratuko dugulakoan nago. Hainbat kasutan, ez dutelako onartzen; eta beste batzuetan, ordea, nahiz eta onartu ohikotzat jotzen ez dutelako. Gure herrialdeetara etorri eta bertako kultura eta ohituretara ez moldatzeagatik dago gaizki ikusia burka, ez baitut uste inori ondokoak zer janzten duen axolako zaionik. Halere, ez da gauza bera aurpegia bistan eramatea, edo burka delakoarekin bere azpian ezkutatzen den pertsonaren ezer ez ikustea, emakumea den ere ez baitakigu, eta horrek mesfidantza apur bat ere ematen du.

Asko entzuten den beste esaldi bat integrazioarena da. Izan ere, nahiz eta haien herrialdean jantzi hauek eramatera derrigortuak izan (asko dira gogoz kontra jarri behar izaten dutenak), emakume ugari dago bertatik kanpo bizi eta burkaren itzaletik irteteko beldur dena. Halere, beldur honi aurre egiteko prest egon behar dute aukeraturiko jatorri berrian gizarteratuko badira. Izan ere, haien herrialdera joaten denak burka edo, gutxienez, hiyab (burua eta lepoa bakarrik ezkutatuz aurpegia estaltzen ez duen zapia) izeneko tela zatia jantzi beharra dauka; beraz, bertako ohiturak errespetatzea gustatzen zaien bezala, haiek bisitatzen duten herrialdekoei begirunea erakutsi beharko liekeela iruditzen zait.

Goitik behera estalia joatea gaizki ikusia egotearen beste kausetako bat emakumeen eskubideen kontra joatearen alde egiten duela da. Europar Batasuneko hainbat herrialdek burka eramatea emakumea gutxiestea dela diote, baina ez zait hori arrazoi nahikoa iruditzen honen erabilera debekatzeko. Gainera, kontraesanean erortzen dira UEko Oinarrizko Eskubideen 18.artiukuluan, erlijio batekoa izanik bere adierazpena ezin galerazi daitekeela argi adieraziz.

Amaitzeko, beraz, erlijio islamikoa ugaria ez den herrialdeetan burkaren erabilera debekatzea alde batetik ondo iruditzen zait, lehen esan bezala gizarteratzean arazoak ekartzen dizkiolako, batez ere, tela horren azpian dagoen emakumeari. Bestetik, erlijioaren adierazpena debekatzearen aurkakoa naiz, herrialdez aldatzeak ez baitu zertan zure pentsaeran inolako eraginik izan. Horregatik, burkaren antzekoak diren Chador eta Hiyab (honetan ere aldeko eta kontrako iritziak daude musulman praktikanteen artean) janztera bultzatuz, bi alderdien arteko adostasuna lor daitekeela uste dut: erlijioaren agerpena debekatu ez eta aurpegia bistan uzten duen zapiaz estali.

Informazio gehigarria:

Burka eramatearen edo ez eramatearen ondorioak:

Comments { 5 }
-->