Archive | euskara

RSS feed for this section

Arauak 14: BA- eta GABEren idazkera.

By on 2007(e)ko urtarrilak 30 in arauak lantzen

Jakintza Hainbat arau korapilatsu ate-joka dagoela eta, gaurkoan, horietara indarrez heltzeko, 5 minutu baino kenduko ez dizkigun arau baten gorabeherak aipatuko ditugu: ba- eta gabe.

BA- ETA GABE-REN IDAZKERA

1. Ba- aurrizkia. Baldintza zein baietza adierazteko erabiltzen denean, aditzari lotua idatziko da beti (beste aurrizki guztiak bezala):

  • Mikel etortzen bada, elkarrekin afalduko dugu.
  • Badator Mikel.

Salbuespena: aurrizkiaren eta aditzaren artean hitzen bat jartzen bada, orduan ba bakarrik idatziko da:

  • Ba omen dator Mikel.
  • Ba ote dator Mikel?

2. Gabe hitza bereiz idatziko da. Partitiboaren marka har dezake gabe-ren aurreko hitzak nahiz gabe-k berak ere, baina ez biek aldi berean; markarik gabe ere erabil daiteke:

  • Argirik gabe,
  • Argi gaberik (argi barik)
  • Argi gabe.

Baina ez argirik gaberik. Barik forma ere ontzat ematen da, gaberik-en aldaera moduan.

Lotsagabe eta kidekoei dagokienez, ikus Euskaltzaindiaren hitz elkarketari buruzko araua. Arau hau nahiko luzea da eta ikasi beharreko salbuespenez josia dago; beraz, gaurkoz horrelaxe utziko dugu eta beste batean ekingo diogu hitz elkartuen araua lantzeari.

Araua osorik.

Praktika

Comments { 0 }

Arauak 13: iritzi, arabera, benetako, ohiko eta -zio.

By on 2007(e)ko urtarrilak 25 in arauak lantzen

JakintzaGaur, kolpe batez, 4 arau emango ditugu. Baina, lasai, ez beldurtu; urteetan zehar, erabilera ezberdinak izan direla eta, arazoa sortu duten lau hitz (iritzi, arabera, benetako, ohiko) eta -zio atzizkiaren forma arautua zein den jakitea besterik ez da. Gaiak ez zuela gehiegirako ematen eta, elementu hauekin guztiekin ariketa bakarra egitea bururatu zait. Gehiago nahi izanez gero, eskatzea besterik ez duzue. Ikus ditzagun, bada, arau horiek banan-banan.

-ZIO

Euskaltzaindiak -zio, -zino, -ziño, -zinoe edo -zione aldaeren artean -zio aldaera (hots, amorrazio, begitazio, debozio, instalazio, integrazio, zibilizazio, administrazio, segizio, barkazio, bezalako formak) hobesten du euskara baturako.

Ez erabili, hortaz, amorrazino, administrazione, debozinoe.e.a.

Bestalde, komeni da jakitea (nahiz eta Euskaltzaindiak arau honetan ez aipatu) gaztelaniazko -ción atzizkia (evaluación, recuperación…) -zio bezala pasatzen dela euskarara eta, beraz, saihestekoa da hainbatetan erabiltzen dugun -keta atzizkia ( ebaluaketa, errekuperaketa…).

Araua osorik.

ARABERA

Euskara baturako, erdarazko “según / selon� –en euskal ordain bezala, arabera da onartzen den forma bakarra.

Araua osorik.

IRITZI

Forma hau da euskara baturako ontzat ematen dena, eretxi, eritzi, eta antzekoak baztertuz. Aditz zein izen bezala erabil daiteke:

– Iritzi,

– Oniritzi ,e.a.

Araua osorik.

BENETAKO

Euskara batuan benetako (eta ez benetazko).

OHIKO

Ohiko/ohizko bikoteari dagokionez, Euskaltzaindiak, inolako aukerarik egin gabe, gogorarazi nahi du ohiko dela tradizioan nagusitzen dena eta Iparraldean gaur bizi den forma bakarra.

Araua osorik.

Praktika

Comments { 0 }

Arauak 12: DATA.

By on 2007(e)ko urtarrilak 18 in arauak lantzen

Jakintza Kaixo, lagunak! Gaur denok jakin beharreko arau batekin natorkizue, ezinbestekoa den horietako bat: data. Gezurra badirudi ere, edozein gunetan sartu, edozein dokumentu irakurri edo edozein arbel ikusi eta konturatuko zarete data gaizki emanda dagoela maiz; izan ere, nonahi aurki baitaitezke hilabeteak letra larriz edo maiuskulaz idatzita, gaizki deklinatuta eta horrelakoak. Zenbatetan esan ohi dugu Euskaltzaindiak behin eta berriz aldatzen dituela erabakiak? Zenbatetan esan diegu aldamenekoei lehen bagenekiela arauren bat edo beste baina Euskaltzaindiaren etengabeko berrikusketak direla eta, gero eta gutxiago dakigula? Bada, arau honentzat, behintzat, ez dago aitzakiarik. 95ean onartu zuten eta bada ikasteko garaia! 🙂 Pasa gaitezen, beraz, araua atalez atal ikustera.

DATA NOLA ADIERAZI

a) Toki- eta denbora-marka osorik ematen denean, bi idazkera hauek aukeran uzten dira, hau da, inesibo edo non marka erabil daiteke edo ez:

· Durango, 1995eko martxoaren 7a.

· Durangon, 1995eko martxoaren 7an.

bolaKontuan izan ondorengoa: zenbakia kontsonantez amaitzen bada, -ean erantsiko diogu (bat>batean); bokalez edo diptongoz amaitzean, ordea, -an (bi>bian).

1ean, 2an, 3an, 4an, 5ean, 6an, 7an, 8an, 9an, 10ean, 11n, 12an, 13an, 14an, 15ean, 16an, 17an, 18an, 19an, 20an, 21ean, 22an, 23an, 24an, 25ean, 26an, 27an, 28an, 29an, 30ean eta 31n.

Baztertu, hortaz, hain ohikoak ditugun: 4ean, 6ean eta horrelakoak.

b) Denbora zenbaki hutsez ematen denean, idazkera hauek ematen dira aukeran:

· 1995/03/07;

· 1995-03-27;

· 1995/III/07;

· 1995-III-27;

Deklinatzerakoan: 1993-03-07ko Euskaldunon Egunkarian; 1993-11-23ko bilera agiriak dioenez…

c) Ez da ontzat ematen, data arrunta emateko, urtarrilak 20 bezalako formarik. Forma hau aposizioetan bakarrik erabil daiteke. Adibidez:

Ù­ Ongi esana dago: Datorren urtarrilaren 20an bilduko da epaimahaia.

Ù­ Gaizki esana dago: Datorren urtarrilak 20an bilduko da epaimahaia.

Ù­ Baina ongi esana dago: Datorren ostegunean, urtarrilak 20, bilduko da epaimahaia.

Araua osorik.

Comments { 0 }
-->