Archive | euskara

Xabier Kintana Urtiagak erabili.com-ean idatzitako artikulu bitxi baten berri ematera natorkizue. Nik galdetuko banu: euskal atsotitzen ordainak zein hizkuntzatan eman dira azken egunotan argitaratu berri den liburu batean? Ziur nago zuetako inork ez lukeela asmatuko (post honen izenburua irakurri gabe, noski!). Bada, hauxe da kontua: Georgiako hiriburuan, Tbilisin, hain zuzen ere, Salome Gabunia georgiar etnologoa eta euskaltzain urgazleak liburu interesgarri bat argitaratu duela zeinetan georgierazko eta euskazko esaera zaharren arteko lotura azpimarratzen saiatzen den.

Salome azken urteotan euskal esaera zaharrak aztertzen eta sailkatzen jardun du, eta oraingoan ia 1200 atsotitz, bilduma zahar eta berrietatik jasoak batu ditu, bakoitzaren ondoan georgierazko itzulpena ezarriz. Horretarako kontuan izan ditu euskal esaeren bilduma asko: 1596.ean Iruñean argitaratua (RS), Garibaik, Oihenartek, Azkuek edota berriki Gotzon Garatek plazaraturikoak, adibidez.

Lanaren izenburua georgieraz Baskur-kartuli paremiologiur paralelebi da (Euskal-kartveliar paremiologi kidetasunak) eta bere sarreran esaera zaharrak nolakoak izaten diren azaltzen digu.

Liburu honen sarreran Salomek esaera zaharrak nolakoak izaten diren azaltzen digu, horien formazko eta mamizko egiturak kontuan harturik, eta horren arabera atsotitzen sailkapena egiten. Iturri nagusiak ere aztertzen ditu, Bibliako Testamentu Zaharrekoak ahantzi gabe. Jakinarazi nahi den kontzeptua edo irakaspena berbera izan arren, herri bakoitzak bere inguruko flora, fauna eta eguneroko bizimodua kontuan izanda, maiz era bereko adibideak birmoldatu ditu, eta horiexek dira Salome Gabuniak azpimarratu nahi izan dituenak, horiexetan, hain zuzen, aurkitzen baita nazio bakoitzaren herri-sen berezia.

Amaitzeko esan, ni ere bat natorrela Kintanarekin horrelako lanen garrantzia azpimarratzean, oihartzun handikoa ez bada ere, gure hizkuntza Euskal Herriko mugak gainditzera laguntzen duen edozein saiakerak gure goraipamena merezi baitu!

Junek argitaratutako artikuluan ondo baino hobeto iragartzen zen bezala, urriaren 16 hau Nafarroa Oinez ospakizunaren eguna izan da, ezbairik gabe; jai eta festa giroaz gozatu ahal izan dugu Olaztira hurbildu garen guztiok.

Olazti. Asteburuz asteburu aitona-amonak han direla-eta hamasei urtez bisitatzen daramadan herrixka aspergarria; nork esango zidan, azkenean, tankera honetako jaialdi baten kokaleku bilakatuko zenik? Inoiz ez nituzke neuretzat bigarren herri bilakatu den Olaztiko kaleak gaurko egunean ikusi ditudan bezala imaginatuko: gizon zein emakume, gazte zein zahar, frontoian zein igerileku ondoko parkean… guzti-guztiak festa giroan!! Harritzekoa eta arraroa izan da benetan, horrenbeste jende eta ekintza aztertzea hain aspergarri eta bakartia kontsideratzen nuen Urbasa magaleko herrixkan.

Eguraldiari dagokionez, goizaldeko laino mehatxugarriek zeru urdin-urdin bati paso eman diote arratsaldean. Tenperaturak, aldiz, ez du hainbesteraino lagundu. Baina, zer demontre, eguraldia primerakoa izan da! Haize leuna, zerua eguzkitsu eta euriaren arrastorik ere ez. Ezin gara, bada, izan den giroaz kexatu.

Goizaldeko 9ak aldera, hortxe abiatu naiz, beraz, familiarekin batera ibilbidea osatzera. 8km inguru izan dira; lan erraza, beraz. Horrela, ibilbidea osatu duten sei guneak banan-banan bisitatu ditugu: musika, idi-frogak, herri-kirolak, ziza-erakusketak, umeentzako jolasak… hamaika ekitaldi antolatu dituzte bisitarion entretenimendurako eta egia esan, primeran funtzionatu dute guzti-guztiek. Ibilbideari polita irizten diot, herri eta mendi inguruak konbinatu baititu. Beraz, belardi, baso eta mendi dotoreen paisaia zoragarriaz gozatzeko aukera izan dugu ibilbidearen zati handi batean zehar: askok eta askok egunaren zatirik handiena zelai zabaletan etzanda igaro dutelakoan nago. Siesta ederra bota du batek baino gehiagok!!

Baina pasa gaitezen punturik garrantzitsuenera: EUSKARAREN PRESENTZIA. Olazti bezalako herri batean ematen den euskararen erabiliera ikusita (datuek erakusten dutenaren arabera Olaztin, konkretuki, ez da %1eraino ere iristen!!!! Eta zoritxarrez, hainbeste urte bertara gerturatuz igaro ondoren, kopuru hori lasai asko guztiz erreala izan daitekeela esaten dit esperientzia pertsonalak), euskararik entzungo ez zen beldur pittin bat banuela aitortu behar dizuet. Dena dela, gauzak espero nuena baino hobeto atera dira azkenean. Kanpoko jendetzaren eragina ote? Guztion zorionerako, euskara dezente entzun dudala esatea garrantzizkoa da, gaztelaniak bere betiko lekua bete duen arren. Euskararen presentzia, beraz, gainditzeko modukoa iruditzen zait. Euskal Herri osoan gaur Olaztin izan den euskararen erabileraren portzentaia beteko balitz, ziur gure hizkuntzak gora egingo zukeela. Ondorio pozgarri eta garrantzitsu bat dugu hau, bederen.

Laburbilduz, Nafarroa Oinez ospakizunaren 25. urteurren hau arrakastatsua izan da, nire uste apalean. Norbaitek aurkakorik pentsatzen al du? Eguraldi ona, antolaketa hobea eta espero ez nuen euskararen erabilera estimagarria. Zorionak, beraz, jaialdiaren arrakastaren erantzule zareten antolatzaile guztioi.