Archive | irakurlearen txokoa

Bernardo Atxaga Joseba Irazu Garmendiaren goitizena da. Hau Asteasun jaio zen 1951n. Ekonomia zientzietako lizentziatura ikasi zuen Bilboko Unibertsitatean. Nahiz eta hainbat alorretan lan egiten aritu, azkenean, laurogeiko hamarkadaren hasieran, literaturari heldu zion.

Literaturan ere alor ezberdinak landu ditu; hala nola, antzerkia, haur eta gazte literatura, narrazioa, nobela, poesia eta saiakera pare bat. Bere liburuetatik ezagunenak diren Obabakoak (1985), Behi euskaldun baten memoriak (1991), Gizona bere bakardadean (1991) eta Zeru horiek (1993) aipa ditzaket. Gainera, egun, bere bi eleberri (Obabakoak eta Zeru horiek) zinera eramanak izan dira. Lehenengo filmaren inguruan informazio eta iritziren bat nahi baduzue klikatu hemen.

Nik Zeru horiek eleberria irakurri dut. Klasean literatura eman ondoren, egin genituen multimedia aurkezpenetan izan nuen lehen aldiz liburu honen berri. Liburua interesgarria iruditu zitzaidan, baina nire gelakide batek aukeratu behar zuela entzun nuenez, alde batera utzi nuen ideia hori. Azkenean, honek iritzia aldatu zuen eta nire eskuetara heldu zen liburua.

Liburua Bartzelonan kartzelan egon den ETAko kide baten istorioa da. Irene kartzelatik atera eta gizon batekin igarotzen du gaua hotel batean. Goizean, gizonak joaten uzten ez dionez, honek zigarroaren pitarekin izugarrizko ebakiak egiten dizkio. Ondoren autobus estaziora joaten da, bertan Bilbora eramango duen ibilgailua hartzeko asmoz. Arraro sentitzen da kartzelatik kanpo eta bertako lagunak oroitzen ditu: Margarita eta Antonia. Autobusean hainbat amets izaten ditu, amets hauek kartzelaratu aurreko pasarteak dira: aristokraten bilera, larrea eta bere arteko amodioa… Horiek guztiak berak bizitako gertaerak dira.

Autobusean bi moja eta bi polizia kale-jantzian aurkitzen dira, beste zenbaiten artean. Bi polizia hauek, bakoitza bere aldetik, Ireneri, gure protagonistari, informazioa atera nahian ibiliko dira. Gauzak horrela, xantaia emozionala egiten saiatuko dira. Hauek jada badakite gizonarekin gertatutakoa, baina, hala ere, ez dute inongo probarik. Beraz, autobusean ateratako argazki batzuez baliatzen dira Irenek amore eman eta informazioa eman dezan. Hala ere, bi mojen laguntzaz bi polizien hitzetatik ihes egitea lortzen du. Mojek beraien komentura joateko gonbitea luzatuko diote. Irene zalantzan egon ostean, etxera joateko erabakia hartuko du.

Liburua interesgarria iruditu zait, baina, hala ere, ametsen kontuek liburua zaildu egiten duela esan dezaket, hasieran galduta aurkitu bainintzen. Nolanahi ere, liburua irakurtzea gomendatzen dizuet, gertaera interesgarriz eta pentsamendu sakonez josita baitago. Gainera, deskribapenak motzak dira; beraz, liburuak geldiune handirik ez du. Honek irakurleak interesa gal ez dezan ahalbidetzen du. Hortaz, ez izan alperrak, eta oporretan har ezazue tartetxoren bat liburu hau irakurtzeko.

Eleberriak noizbehinka zenbait poesia tartekatzen du. Hona hemen bitan azaltzen den poema:

Preso egon denaren gogoa
Kartzelara itzultzen da beti.
Kalean juez, fiskal eta
Abokatuekin gurutzatzen da,
Eta poliziek, identifikatu ez arren,
Beste inori baino gehiago
Begiratzen diote, bere pausoa
Sosegatua ez delako
Edo sosegatuegia delako.
Bere bihotz barruan
Betirako kondenatu bat dago.

Liburu honi egindako kritika irakurri nahi baduzue, klikatu hemen . Liburuan oinarritutako filmari buruzko Aizpea Goenaga zuzendariari egindako elkarrizketa irakurtzeko, berriz, hemen.

Ramones familia maitagarria izan da nik hautatutako liburua. Gotzon Hermosilla da idazlea eta bertan Ramones musika talde iraultzaile eta punk-rock mugimenduaren oinarri bilakatu zenaren biografia bat azaltzeaz gain, gure Euskal Herriko mugimenduan Ramonesen eragina ere aipatzen du.

1974an rockaren panorama nahiko txarra zen, urteak atzerago izandako izpiritu freskoa ahituta zegoen, eta orduan ageru ziren Ramones. Estilo oso sinple, azkar eta oldarkorraren bitartez estilo berri baten sortzaile izan ziren, Sex Pistols eta The Clash-ekin batera punk talde famatuenean bilakatu ziren.

New Yorkeko Forest Hills auzo baztertuan bizi ziren 4 gaztek osatzen zuten taldea. Euren artean oso desberdinak izan arren, ezaugarri bat zuten komunean, 70. hamarkadako musikaz nazkaturik zeuden, eta gauza alternatibo bat egiten saiatu ziren; baita lortu ere.

Familia bat zirelakoan denek Ramone abizen faltsua erabiltzen zuten. Dee Dee Ramone, taldeko baxujolea zen, arazoz betetako mutikoa. Gaztetatik drogen munduan sartu zen eta drogak erosi ahal izateko prostituitzera iritsi zen. Gogorra eta bihurria, taldeko punk alderdiaren ordezkaria. Johnny Ramone, Ramonesen gitarrajolea, mutiko gogorra eta eskuindar samarra zen. Langilea, diziplinatua eta burugogorra zen, baina arazoetan sartzea ere gogoko zuen. Tommy Ramone, bateriajolea, musika gogoko zuen, eta urte batzuk geroxeago taldea utzi zuenean, soinu teknikari gisa lan egin zuen. Askoren ustez, Tommy zen taldeko burua, lehenengo diskoak ekoiztu eta taldearen irudia eta ideia asmatu zituena. Azkenik, Joey Ramone, abeslaria, altua, baldarra eta betaurreko lodi batzuk soinean jantzirik. Musika asko maite zuen, batez ere, 50 eta 60. hamarkadetako pop, garage eta surf-a. Oso mutil xelebre eta bakartia zen, eta Ramonesen izan zuen aukera terapia ezin hobea izan zen. Taldearen pop izpirituaren ordezkaria.

Hasiera oso zaila izan zen taldearentzat. Jendeak eszenatokira horrelako piurekin eta horren gaizki jotzen zuen taldea ez zuen gustuko, eta batzuek gorroto ere bazioten. Gehiengoak ez zituen gustuko baina baziren batzuk jotzen zuten musika basati, azkar eta guztiz sinpleak liluratu zituenak.

Lehenengo diskoa “Ramones” izenpean kaleratu zuen Sire diskoetxeak eta ez zuen arrakasta handirik izan. Hala ere, jotzeko zuten gogoak zirela eta, abestiak sortzen eta diskoak kaleratzen jarraitu zuten. Jendeari ezaguna egiten hasi zitzaion, eta AEBn baino Ingalaterran arrakasta handiagoa lortu zuen, eta han sortu berri zen punk mugimenduko gazteek Forest Hillesko laukotea maite zuten. Hori zela eta, bizitza frenetiko batean murgildu ziren. 5 urtetan 7 disko kaleratu zituzten eta kontzertuak etengabeak izan ziren. Talde-barneko liskarrak ohikoak ziren, Johnny burugogorrari Dee Dee-k drogekin zuen arazoa ez zitzaion batere gustatzen, eta behin eta berriz aurpegiratzen zion. Taldea ospetsu bilakatzen zen bitartean, Johnnyk hura aprobetxatu eta onarpen masiboa lortu behar zutela zioen, baina bilatu nahi zuten arrakasta ez zen iritsi, ezta gutxiagorik ere. Hau onartu beste aukerarik ez zuten izan, eta beraz, lehendik zeramaten bideari jarraitu zioten, eta haien betiko zaleak pozik edukitzea, ibilbide duin bat egitea, ahalik eta gehien irautea eta ahalik eta diru gehien irabaztea izan ziren handik aurrera taldearen helburuak. Baina taldekideen arteko harremanak betiko mingostu zireneko liskarra beste bat izan zen. Joey abeslaria eta bere betiko neskalagun Linda Danielleren arteko harremana apurtu zen, eta handik gutxira Linda Johnnyrekin maitemindu zen. Hori gehiegi izan zen Joeyren izaera sentikor eta herabearentzat eta hortik aurrera Johnnyrekin hitz egiteari uko egin zion. Gezurra badirudi ere, egoera honetan beste 16 urtetan jarraitu zuten taldea desagertu zen arte.

Handik aurrera, taldeak zalantzaz betetako ibilbide bat jarraitu zuen eta oso gogorra izan zen denentzat. Diskoak kaleratzen jarraitu zuten arren, euren arteko liskarrek taldearen funtzionamendua okertu zuten, eta azkenean, New Yorkeko behe auzoetan jaiotako talde oldarkorraren hastapenetatik 20 urte pasa ondoren, azken kontzertua eman zuten. Handik aurrera taldekide bakoitzak bere bideari ekin zion.

Joey Ramone 2001eko apirilaren 15ean hil zen 49 urte zituela minbizi linfatikoak jota. Dee Dee Ramone 2002ko ekainaren 5ean hil zen heroina gaindosiak jota 50 urte zituela, eta Johnny Ramone 2004ko irailaren 15ean hil zen prostatako minbiziak jota.

Gotzon Hermosilla Barakaldon jaio zen 1966an. Soziologian eta zientzia politikoetan lizentziatua da, baina bere ibilbide profesionala kazetaritzaren arloan egin du gehienbat. Hamar urtez AEKren komunikazio arduraduna izan zen, eta handik Euskaldunon Egunkaria-n lan egitera igaro zen. Gaur egun, Berria egunkariaren Bizkaiako delegazioan dihardu. Road Movie kronika liburua (Alberdania, 2002) eta hainbat narrazio labur argitaratu ditu, eta euskarazko Izu Giroa punk eta hardcore fantzinearen editorea da.

Ramon Saizarbitoria Donostian jaio zen 1944an. Soziologoa da izatez. Gizarte Zerbitzuen arloan liburu ugari argitaratu ditu eta SIIS Dokumentazio eta Ikerketa zentroko zuzendaria da. Bere ibilbide profesionala dela eta Eusko Jaurlaritzaren I. Sustatu saria eskuratu zuen 1994an. 60. hamarkadako urteetatik honantz, euskal hedabide gehienetan hartu du parte (LUR argitaletxea eta Oh Euzkadi literatur aldizkaria sortzen… Halere, nobelagile gisa ezagunagoa da:
Egunero Hasten Delako (1969), Ehun Metro… Euskadi Literatura Saria 2001ean lortua du.

Bere lanik ezagunena ez izan arren, nik irakurririko liburua gomendagarria dela iruditzen zait: Gudari zaharraren gerra galdua. Ondorengoa da liburuaren azalean azaltzen dena:

Udalaitzen atzetik azaldu eta Kanpazar gainetik, Gipuzkoa eta Bizkaiaren arteko mugara, Heinkel 111 eta Junker 52 alemanak itzulian agertu zirenean, trintxeren babesari uko egin eta agerian geratua zen narrazio honetako protagonista. Harrekero egurrezko zangoa zerabilen protagonistak. Egun haietan gerran hanka motz geratzearen ordaina jasotzeko ahaleginak egiten ari zen paperak beteaz. Udaletxetik notarioarenera. Bere ordularia lau t’erdietan geratu egin zen, bonbek Intxorta gainean harrapatu zuten ordu berean. Honek susmo txarra eman zion, baina aurrera jarraitu zuen bere ideiarekin, hau da, Elgetara joatearen eta bere zangoa lurretik ateratzearenarekin. Egia esan protagonistak ere ez du agertzen bere zangoarengana joan nahirik, bertara iritsi eta lurra zulatzen hastean argitzen du. Zuloa egiten eskuekin hasi zen, baina bere burua ezin jarraiturik zebilela ikustean zango motzarekin jarraitu zuen. Hau odoletan hasi zitzaion eta hemen bukatzen dira pertsonaiaren bizitza eta narrazioa bera.

Honela kontaturik narrazio motza eta erraza dela esango luke edonork, baina bere ia ehun orritan hainbat gertaera edo bitxikeria kontatzen ditu flashback moduan eta horrek haria jarraitzea zailtzen du. Gainera, honelako asko agertzen da, protagonista askotan aritzen baita bere buruan biraka, garai bateko gertakizunei hautsa kendu nahian balebil bezala.

Esan bezala, Saizarbitoriak gerra zibileko gertakariak dakarzkigu gogora narrazio honetan, baina hemen ere ageri dira maitasun kontuak. Protagonista bere neska-lagun Miren ikusteagatik zegoen bere trintxeratik at eta ohartzerako airean ikusi zuen burua.

Narrazioan ez da soilik protagonista agertzen, baita bere lagun batzuk ere. Horien denen hitzek oraindik gehiago nahasten dute bat. Nire iritziz, gaia interesgarria da eta istorioaren jarraipena eramangarria da.

Idazleaz gehixeago jakin nahi izanez gero, klikatu hementxe.