Archive | solasean

RSS feed for this section

Juan Karlos Izagirre, Donostiako alkatea: “Ni oso ilusionatua nago egiten ari naizenarekin eta egiten ari garenarekin”

Eguraldia lagun genuen estreinatu berri zen urtarrilaren 9 epel hartan, eta urte berrirako asmoa balitz bezala, hantxe genbiltzan Josu eta biok karriketan gora eta behera, Donostiako udaletxera iritsi eta bertako alkate den Juan Karlos Izagirre elkarrizketatzeko asmoarekin. Nahiz eta kale horiek, milaka eta milaka istorioren lekuko, behin baino gehiagotan zeharkatu, kutsu ezberdin bat nabari genien egun hartan, urduritasunagatik akaso.

Juan Karlos Izagirre Asier eta Josurekin

Behin udaletxera ailegatu ondoren, inguruko banku batean jezarri ginen Kontxako Badia zoragarria begiztatzeko aukera izan genuela, ordua gainera zetorkigula ikusi eta sartzea erabaki arte. Sartu ondoren ulertu genuen benetan leku haren handitasuna: antzinako eta luxuzko leku horiek duten xarma eta herriarekiko gertutasuna ezin hobeki nahasten ziren eraikuntza eder hartan. Edertasun haren guztiaren erdian, aitortu beharrean gaude apur bat galduta egon ginela hasieran, baina udala osatzen duten kideen adeitasunari esker, laster geunden alkatearekin. Horrela, solasaldi atsegin baten ondoren, geneukan artegatasuna desagertuta, olatuen talka bortitzen ostean sortutako aparra bailitzan, elkarrizketari gogotsu ekin genion.

Hementxe gaude Juan Karlos Izagirre Donostiako alkatearekin; egun on Juan Karlos Kaixo, egun on!

Aldez aurretik, eskerrak eman beharrean gara, badakigu eta oso lanpetuta zabiltzala, elkarrizketa hau aurrera eramateko aukera emateagatik. Bada, nire aldetik eskerrak zuei Ordiziatik etorri eta gutaz gogoratzeagatik. Benetan ilusio handia egiten dit elkarrizketa honek; beraz, aurrera!

Izagirre elkarrizketan zehar

Izagirre elkarrizketan zehar

Eskerrik asko. Bada, elkarrizketari dagokionez, ibilbide profesionalari buruzko galderak egingo dizkizugu, lehenik alkatetza aurrekoak, mediku lanaz alegia, eta jarraian alkatetzari buruzkoak.  Beraz, zure baimenarekin, hasiera emango diogu elkarrizketari. Dakigunez, Medikuntza ikasketak egina zara Euskal Herriko Unibertsitatean eta horretan jardun izan duzu alkate izendatua izan arte, besteak beste, DYAn, eta baita familia eta kirol mediku gisa ere. Zerk bultzatu zintuen mundu hau utzi eta politika arloan murgiltzera? Bueno, galdera zail samarra, baina gogoratu behar da 2011n zer egoera politiko zegoenEuskal Herrian. Urte asko ziren gizarteko sektore batek, Ezker Abertzaleak,  ezin zuela aurkeztu hauteskundeetara, eta 2011n aukera izan zen koalizio baten bitartez aurkezteko, bi partidu legalekin, EA eta Alternatiba. Ezker Abertzalea bezala ezin zen, baina bai Ezker Abertzalearen inguruan zebilen jende batekin zerrenda osatuz. 40.000 lagun zeuden zerrenda horretan aurkeztu  ezinik, noizbait egon zirelako zerrenda batean edo arrazoi ezberdinengatik –Justizia espainiarrak aipatutako arrazoiak-, eta bageunden beste batzuk aurkezteko askatasuna genuenak eta Ezker Abertzalearekin bat egiten genuenak ideologikoki. Bizitzen ari ginen prozesua oso ilusionagarria zen, eta da, nolabait Euskal Herriaren normalizaziorako prozesu bat, eta iruditu zitzaidan nire ekarpena izan zitekeela nire izena eskaintzea zerrenda horietan egoteko. Behin esan ondoren prest nengoela zerrenda horretan egoteko, hitz egiten hasten zara zer zerrendetan, zein lekutan… Azkenean, Donostiako lehenengo postu horretan. Aurkezten gara, bozkatu egiten gaituzte donostiarrek, eta, ondoren, alkatetza hartzen dugu. Nire lehenbiziko asmoa zinegotzi izan eta mediku gisa jarraitzea bazen ere, alkate izanda ezinezkoa da, denbora asko eskatzen baitu, eta medikuntza utzi egin behar izan nuen. Orain benetan pozik nago, memento horretan aurkeztu ginenak lan asko egiten baikenuen mugimendu eta plataforma ezberdinetan gizartea aldatzeko eta politika beste modu batera egin daitekeela aldarrikatuz, eta orain, gobernuan gaudela, iruditzen zaigu aukera handiak ditugula praktikara eramateko lehen aldarrikatzen genituen hainbat eta hainbat gauza. Ez dakit ondo erantzun dudan baina…

Badakigu, beraz, medikuntza utzi egin behar izan duzula, baina aurretik ere izan omen zara Saharako kanpamenduetan. Guk ere badakigu hango eta hemengo egoera oso ezberdina dela: klima ezberdina, pobrezia oso handia dute, gaixotasunak ere ezberdinak… Gaur egun, hobekuntzarik sumatu ahal duzu? Bi gauza ondo argitzeko: ni urtero joaten nintzen, urtean bitan ere bai, mediku gisa GKEbatekin kanpamenduetara. Sahara bere lurraldea duen herri bat da, kosta ere badaukana, Atlantikoa; Marokoren azpian, hegoaldean, dagoena; baina memento honetan Marokoren barnean dago, Marokok okupatzen baitu, eta Sahararren erdia-edo bizi da kanpamendu batzuetan Aljerian, Tindufen. Ni horra joaten nintzen, GKE gehienak joaten garen bezala.

Egia da leku oso txarrean bizi direla, egoera meteorologikoak oso gogorrak baitira basamortuan, eta basamortu oso bortitz batean gainera. Hor bizi dira behartuta, desplazatuta daudelako. Beraien herrian bizi balira, eta hori da erreibindikatu behar dena lehenbizi, beste egoera batean eta beste klima batekin  biziko lirateke. Saharar herria herri nomada bat da, normalean bere herrialdean bizi ziren eta Sahara basamortura joaten ziren beraien gameluekin eta beste ganadu batzuekin, eta memento honetan, ordea, kanpamendu batean bizi dira asko eta asko.

Egia da gauza ezberdin asko ditugula, eta egia da gauza komunak ere badauzkagula Euskal Herriak eta Saharak. Azken finean, autodeterminazio eskubidea eskatzen dugu, herri batek berak aukeratzen duena izan behar baitu. Saharar horien arazoa da, eta gurea, ez digutela uzten erabakitzen. Nik uste dut memento honetan ez dela asko aldatu sahararren egoera. Azken finean, azkeneko 20 urte hauetan su-eten bat deklaratu zuen Fronte Polisarioak, pentsatuz erreferenduma egingo zuela autodeterminazio eskubide hori praktikara eramateko -ez duena eraman oraindik-, eta egia da perspektiba oso positiboa ere ez dutela. Gu orain ere, eta udaletxetik ere, laguntzeko prest, baina beti esango dut kanpamenduetara laguntzera joatea oso ondo dagoela -animatzen ditut gainera denak horrelako esperientzia bat edukitzera-, baina lan politiko bat ere egin behar da eta erreibindikatu behar da duten eskubidea, itzultzeko bere lurraldera eta bertan bizitzeko, independente izanda nahi badute, independente izanda. Hor dago saharrar arazoaren gakoa.

Juan Karlos Izagirre Kofi Annan jasotzen (Wikimedia Commons)

Juan Karlos Izagirre Kofi Annan jasotzen (Wikimedia Commons)

Jarraian alkatetzari buruzko galderak egingo dizkiguzu. Jakina denez, Donostiaren azken urteetako lorpenik handienetarikoa 2016rako Europako hiriburu kulturala bihurtu izana da, eta, beraz, lorpen honengatik zorionak eman beharrean gaude Donostiari eta bereziki udaletxeari; beraz, zorionak. Orain arte hainbat ekimen egin dira eta egingo dira oraindik ere, baina urte horretarako egitarauari dagokionez, zein ekimen azpimarratuko zenituzke? Hasteko, egia da lorpen bat dela Donostiarentzat, baina ez Donostiarentzat bakarrik, baita Gipuzkoarentzat eta Euskal Herria osoarentzat ere. Azken finean, hiriburu kulturala Donostia izango da, baina aukera paregabea ere bada gure kultura ezagutarazteko Europa eta mundu osoan, eta baita guk beste kultura batzuk ezagutzeko ere hemen bertan. Lorpena egia da handia dela, baina lorpen handi asko daude egunero-egunero donostiar asko eta askok egiten dituztenak. Esan nahi dut egia dela, aukera paregabea da, baina gauza asko daudela egunerotasunean ere oso ondo egiten direnak eta zoriondu beharrekoak. Gero, egia da 2016an egitarau eta ekitaldi asko izango direla eta jende asko etorriko dela Donostia ikustera, bestela ere jende asko etortzen da, baina urte horretan bereziki jende gehiago etorriko da.

2016an eta 2015ean zer egingo den 2014ko martxoan zehaztuko da, hemendik bi hilabetera; beraz, horiek ez daude zehaztuta oraindik, baina 2016ak bistaratzen oso zaila den beste gauza bat dauka: balore batzuk lantzen dituen proiektu bat da, eta balore horiek bizikidetza, bakea eraikitzea, parte hartzea…dira. Azken finean, ezberdinen artean hiria edo herria egitea; eta hori da guk landu nahi duguna, baina ez 2016an, orain hasita. Guk ondare bezala utzi nahi duguna 2016a pasa ondoren -2017an, 2018an eta 2040an ere bai-, ikastea eta gizarteak barneratzea ezberdinen artean eraiki daitekeela hiri bat, eta denon artean eginda, gainera, aberasgarriagoa dela. Horretan ari gara. Egia da gauza puntual asko izango direla eta ondarea fisikoki ere geratuko dela leku batzuetan: XVI. mendeko ontzi handi bat egiten ari gara, arrrantzale itsasontzi bat, bakailaoa eta balea hartzera Kanadara joateko erabiltzen zituzten horietako baten erreplika bat; Tabakalera ere errealitate bat izango da 2015ean, sortzaileen fabrika bat izango delarik, eta horiek ere jasoko dute ondarea nolabait ere.

Baina ondare garrantzitsuena jendea balore batzuk landu daitezkeela ohartzea da, beste maila batzuetan lantzea oso zailak direnak.

Bestalde, badaude beste hainbat proiektu Donostia oso ezaguna egin dutenak: Zinemaldia, Beldurrezko filmen astea,  Aste Nagusia… sorreratik harrera ona eta arrakasta galanta izan dutenak. Zure ustez, non egon daiteke hauen guztien arrakastaren gakoa?  Nik uste dut fase ezberdinak izan dituztela denek. Memento honetan Zinemaldia, Hamabostaldia, Jazzaldia, Beldurraren zinemaldia… nazioarteko ekitaldiak dira, arrakasta eta onarpen handia dutenak nazioartean ere, baina arrakasta hori faktore askotan bilatu beharko litzateke: hiriak berak ere proiekzio ona dauka munduan zehar, oso polita delako, bai gastronomia aldetik, bai kultura eskaintzengatik eta baita -eta hau oso garrantzitsua da- jendeagatik ere. Hona etortzen diren bisitariek eta turistek, balorazioa egiten denean eta inkestak egiten direnean, askok gehien baloratzen dutena ez da ez Kontxa ez Zinemaldia, donostiarren jarrera izaten da, eta, nolabait ere, euskaldunen jarrera orokorrean. Hori azpimarratzekoa da, askotan hiri bat hiritarrek osatzen dutela ahaztu egiten baitzaigu; paisaiak eta ekitaldiak hor daude, baina hiritarrek ematen diote bizitza hiriari.

Egia da arrakasta handia duela, adibidez, Aste Nagusiak. Horrekin lotuta, jaiak eta zer-nolako jaiak egin herri edo hiri batean, eztabaidarako gaia izaten da askotan. Guk argi daukagu jaiek ahalik eta herrikoienak izan behar dutela, eta, Donostian ditugun bisitariak kontuan hartuta eskaini behar badira ere, gero eta indar gehiago hartzen ari dira jai herrikoiak. Aste Nagusian piratak jokatzen ari diren papera ezinbestekoa da. Horretarako, jada 11. urtea bada beraien lana egin dutela, eta nik uste dut horrelako mugimenduak bultzatu egin behar direla, edota, bultzatu baino gehiago, berez sortu eta antolatu behar direla, administrazioak alde batera utziz. Beraiek eskaintzen duten festa ereduak ez du zerikusirik turistentzako antolatzen ditugunekin, baina biak oso ondo uztartzen dira.  Eta urtean zehar ere badaude hainbat eta hainbat festa Donostiako auzo eta herrietan oso ondo funtzionatzen dutenak.

Pasa den urtean, 2013. urtean, lan asko eginak zarete, eta egun asko borobildu behar izan zenituzten egutegian. Horren adibide ona dira abuztuaren 3an Hiroshiman egin zen “Mayors for peace” konferentzian eduki zenuen papera, eta, ondoren, horrekin batera Donostian bertan urriaren 10ean eta 11n egindako Bake Konferentzia. Mundu mailako esperientzia hauei, zure ustez, atera al zaie etekinik? Hau da, ari al dira bertan azaleratutako helburuak betetzen? Nik baietz uste dut; lan garrantzitsua dugu udaletxeetan orokorrean, baita Donostian ere, gure hiritarren artean bizikidetza lortzeko. Hemen urte asko eta asko pasa ditugu gatazka bat jasaten. Sufrimendu asko sortu da herri honetan, eta nik uste dut orain denon lana dela, politikariena bai, baina baita zuena ere -ikasleena, irakasleena, edozein langilerena ere bai, fabrika batean egon, mediku izan edo arotza izan, berdin zait-, bizikidetza bat lortzea eta normaltzat ematea besteekin herria eraikitzea. Horretarako, esperientzia asko partekatu behar ditugu, besteek jasan izan dituzten urte txar horiek ulertzen jakin behar dugu, sufrimenduak partekatu eta enpatiak sortu. Horretan, udaletxeek asko daukagu egiteko eta guk hasieratik normalizio eta bake prozesuaren alde egingo genuela esan genuen, eta horren harira bidaia mordoxka egin ditugu hara eta hona, beste hirietan gatazkak bizitzen dituztenean edo bizi izan dituztenean, ondoren bizikidetza lantzeko nola moldatu diren jakiteko. Nantesen egon gara, Belfasten, Hiroshiman eta hemen horrelako biltzar bat antolatzeko aukera ikusi genuen.

Esperientzia oso polita izan zen, alkate ezberdin asko etorri baitziren, eta nahiz eta gatazka oso ezberdinak izan, gauza komunak ere bazeudela konturatu ginen. Nik uste dut asko ikasi genuela, bai hemengo alkate batzuk kontatu zituzten esperientziengatik eta kanpotik etorritakoengandik. Azken hauek ere asko eskertu digute horrelako foro bat antolatu izana. Bertan entzundakoak balio digu egunerokotasunerako, eta baita genituen kontaktuak zabaltzeko ere. Nik uste, memento honetan, ez garela gatazka bat bizi izan dugun bakarrak, asko daukagula ikasteko beste lekuetan zer egin den. Hauetan ere hemen nola egiten ari garen begiratzen ari dira, eta ezagutza beti ona da edozein arlotan; beraz, ikasi. Ikasle bezala idatzi hori, eta zenbat eta gauza gehiago ezagutu, nik uste dut orduan eta gauza gehiago egiteko aukerak ematen dizkizula. Ondorioz, oso positiboki baloratzen dugu.  

Wikimedia Commons

Wikimedia Commons

Beste egun batzuk ere badaude borobiltzeko modukoak. Duela bi hilabete, azaroaren 10ean hain justu, Igeldok udal herri izatearen aldeko edo aurkakoa bozkatu zenekoa. Bozketan baiezkoak irabazi zuen, %60 baino gehiagorekin gainera. Azkenean, abenduaren 18an, herriaren borondatea bete egin zen. Jakin dugu, zu zeu ere Itxas Aurre plataformako ordezkari izan zinela, herri bihurtzearen aldekoa alegia. Zer abantaila ikusten dizkiozu, Igeldoren ikuspegitik, banaketa honi? Egia da Itxas Aurreko buru izan naizela urte askotan, gertatzen dena da Donostiako alkate izendatzen nautenean, noski, nire ardura zein den badakit, eta ez da Igeldoren alde egitea memento horretan,  Donostiaren alde egitea baizik. Igeldoren alde ere bai, Donostiaren barnean baitago memento horretan. Nik orduz geroztik egiten dudana Donostiaren defentsa da, Donostia berri bat eraikitzeko lana. Azken finean, gu politika egiteko beste modu bat bazegoela esanez etorri ginen, eta beste gizarte bat posible zela: askoz ere parte-hartzaileagoa, euskaldunagoa, kultura ardatz nagusi izango zuena, politika sozialak bultzatuko zituena ezkerreko ikuspegi batetik; eta ni horretan ari naiz. Baina, egia da guk jada hauteskunde programan, aurkeztu ginenean, esan genuela  Igeldoko eta Donostian dauden beste herrixka baten kasuan errespetatuko genuela hautatzen zuten kudeatze sistema, izan zitekeen deszentralizazio bat, edota zergatik ez desanexio bat. Erabaki horiek ez dira gero udaletxean hartzen, Diputazioan hartzen dira. 20 urtetako liskar bat zegoela ikusirik, galdeketa bat egitea erabaki zen Igeldon, eta emaitza eman zuen orain ere nahiago dutela udalerri bihurtu. Dekretu foral bat egin zuen, esanez Igeldo udalerri berri bat dela, eta guk, gobernu bezala, hori errespetatzen genuela esan genuen, eta beraien eskuetan jartzen ginela trantsizio epe honetan egin beharreko lanak egiteko; betiere, nire kasuan, Donostia kaltetua ez ateratzeko -eta ez da aterako kaltetua-, eta jakinda udalerri berri horrekin harreman ahal den onenak eduki behar ditugula, beste herri guztiekin bezala.

Beraiei galdetu beharko zaizkie abantailak, baina nik uste dut abantaila edo desabantaila baino gehiago dela herriak ez direla ergelak eta aukera ematen bazaie -eta eman behar zaie-, demokratikoki beren baliabideak era batera edo bestera kudeatzeko. Errespetatu egin behar da aukeratzen dutena. Aukeratu badute udalerri bilakatu nahi dutela eta beraien baliabideak beraiek kudeatu zuzenean, errespetatu egin behar zaie. Abantaiak izango ditu baiezkoa bozkatu dutenak hor daudelako eta jakingo dute zer bozkatzen zuten. Eta historiak erakusten badu ez doala gauza hain ondo, ikusiko dugu hemendik hamar urtera edo ehun urtera ez den beste mugimendu bat egingo berriz ere mugak aldatzeko. Historian zehar hiriak aldaketa asko izan ditu bere mugetan: hasiera batean, 1100. urte inguruan, Hondarribiatik  Zarautzeraino eta ia Tolosaraino iristen zen Donostia eta geroztik mugimendu asko izan dira. Orain dela berrogeita hamar urte Altza herri bat zen, eta orain ez da herria; Astigarraga bazen, gero Donostia izan zen eta gero berriz udalerria. Nik uste dut naturaltasun guztiarekin hartu behar direla eta beti oinarrituta behar lukete herritarren nahian, errespetatuz erabakitzeko eskubidea, azken finean.

Beste herrialde guztiak bezala, Donostiak ere jaso du krisi ekonomikoaren eragina, eta, zuk zeuk onartu zenuen bezala, krisiak kolpatutako hiria da, eta zuen apustua barnealdearen eta kanpoaldearen arteko ezberdintasunak eta langabezia murriztea izan dira. Badakigu epe luzerako helburua dela, baina lortu al duzue egoera hau apur bat hobetzea?  Nik uste dut krisi ekonomiko latza bizitzen ari garela eta ez dela inor libratzen; ez herritarrak, ez administrazioak, eta ez inor. Egia da Donostiako datuak beste leku batzuetakoekin alderatuta ez direla txarrak. Datu bat emateagatik: langabeziaren tasa %12 da. Euskal Herrian %17 izango da eta estatu mailan %25. Orduan, ez da horren nabarmena, baina 12.000 donostiar langabezian daude, eta egia da lana sortzeko konpetentzia ez dela udaletxe batena, baina guk hasieratik ikusi genuen krisi garai batean udaletxeek ere bere ahalegina egin behar dutela. Beste administrazioei ahalegin hori egiteko eskatzen diegu, batez ere konpetentzia dutenei, noski; baina guk diogu gu ez garela egongo ezer egin gabe eta besoak gurutzatuta besteek zer egiten duten itxaroten.

Gu etorri arte, hemen milioi bat euro inbertitzen zen, gutxi gorabehera, ekonomia suspertzeko, eta guk azkeneko urte honetan, 2013 eta 2014ko kontuetan, 6 milioi eta erdi ditugu jarrita, hau da, 6 aldiz gehiago, helburu horretarako. Horrekin zer lortu dugun? Bada, iaz 1.000 lanpostu sortu ziren eta sortzen dira modu ezberdinetan: negozio bat sortzen  laguntzen diezulako, kontratatzea behar dutenei laguntza ematen diezu kontratu hori egiteko, edota zuzenean kontaktuan jarriz sortzen dutenak eta konsumitu behar dutenak… Eta hori ondo pentsatuz non gastatzen ari garen, auzo kaltetuenak jarriz gure ikuspuntuan, han gehiago inbertitzeko; emakumeak eta adineko jendea kontratatzeagatik, pixka bat gehiago pairatzen edo sufritzen dutenak langabezia, diru laguntza gehiago emanez eta pixka bat begiratuz non dauden ahultasun gehiago bertan gehiago laguntzeko.

Horretan dihardugu, baina, nahiz eta hori dena egin, langabezia hor dago. Eta ez langabezia bakarrik. Badaude jubilazioa kobratzen dutenak eta, hala ere, hilabete bukaerara iristen ez direnak, jateko ez dutenak edo argia, argindarra, edukitzeko etxean ez dutenak. Edo badaude, nahiz eta lana eduki, gutxi kobratzen dutenak. Hain eskasia handian lan egiten dute, non ez dira iristen: emakume bat 800 euro eta bi seme-alabekin, adibidez, eta ez da iristen. Horientzako ere laguntzak ematen ditugu politika sozialen bitartez, eta eskubidea duen bakarra ere ez dugu uzten Donostian laguntza eman gabe, nahiz eta hori ere gure konpetentzia ez izan eta nahiz eta eman behar dutenek askotan ez eman. Orduan, dirua jartzen dugu, beste lekuetatik ematen ez badiete guk emanez. Hori da egiten ari garen lana eta oso harro gaude esateko beste administrazioetan horrelakorik ez dela egiten, beste udaletxeetan ez duela inork 6 milioi eta erdi ez ezer jartzen ekonomia suspertzeko. Udaletxeetan diot. Guk jartzen dugu. Eta nahiz eta krisian egon, politika soziala igo egin da, ez jaitsi.

FlickrCC, Donostiako festak

FlickrCC, Donostiako festak

Kirolari dagokionez, gu, zu bezala, errealzaleak gara, eta beste hainbat zalek arazoa daukate Anoetako Estadioan: jendea jokalariengandik urruti geratzen dela, hau da, atlestimoko pista tartean dagoela. Badakigu plan bat dagoela estadioa handitzeko, jakin nahiko genukeena da, zein egoera edo garapen prozesutan aurkitzen den proiektu hori. Gu hona iritsi ginenean, 2011ko ekainean, jadanik onartua zegoen proiektu bat birmoldaketa bat egiteko Anoeta estadioan, eta guk traba batzuk ikusten genizkion. Egia da polemika handia zegoela pista kendu edo ez kendu. Egia da pribatizatu egiten zirela lau izkinak, obra handiak egiten zirela, eta bazeudela hor arazo batzuk guri gustatzen ez zitzaizkigunak. Orduan, gaia hartu genuen eta ikusi genuen bazeudela aukerak proiektu hori hobetzeko, eta beste proiektu bat jarri genuen mahai gainean. Horretan ez da ezer pribatizatzen, dena publikoa da. Udaletxearena izango da gero ere; eta ziurtatu dugu udaletxeak ez duela euro bakar bat ere jarriko proiektu honetan, proiektu hori egin behar duenak jarriko ditu bere diru guztiak eta berak bilatu beharko ditu bere finantziazioak. Eta gero, guretzako oso garrantzitsua, pista kendu beharko balitz, Europa mailan konpetitu ahal izateko beste pista bat eduki nahi genuen. Baldintza jarri genuen miniestadioa deitzen denak edukierak-eta hobetzea eta baldintzak hobetzea nazioarteko konpetizio hori bertan edukitzeko aukerak izateko. Orduan, denbora gutxian lehiaketa bat aterako da eta lehiaketa horretan jarriko du edukiera handiagotu egin beharko dela eta pista kentzeko baimena emango zaie, baina miniestadioan hobekuntzak eginez, nazioarteko atletismoko lehiaketa horiek posible egin al izateko,. Ezer pribatizatu gabe. Dorreak ere txikiagoak izango dira eta udaletxearentzat ere abantaila batzuk izango ditu, leku batzuk berarentzat izango direlako. Eta hori non dago momentu honetan? Bada astebete, hilabete gutxi barru lehiaketa hori aterako da, aurkeztuko dira erreforma hori egiteko interesa duten erakundeak eta hor ikusiko dugu zeintzuk aurkeztuko diren. Agian, Erreala.

Hau esan eta gero, ezin dugu Errealak Europan egin duen ibilbideari buruz hitz egin barik alde egin. Badakigu maila handia eman zuela kanporaketan, eta ligaxkan egokitutako taldeekin ametsa luzatu egin zela, baina azkenean ez da guk espero izan dugun etapa izan. Zer-nolako esperientzia izan da zuretzat alkate moduan? Alkate moduan edo hiritar moduan nik uste dut antzera bizi izan dugula denok. Ez duela horrelako emaitzik eduki esatea gogorregia da; izan ere, nork espero zuen aurreko ligaren erdialdera klasifikatuko zenik Championserako? Eta klasifikatu egin zen. Egia da emaitzak ez direla hain onak izan, nahiz eta partiduren bat edo beste, agian, irabazi egin behar zuen edo ez galdu behintzat, eta horrek ez zuen lagundu. Halere, hor egotea ez zen gutxi. Aurten ere oso ondo doa eta zeinek daki aurten ere ez garen sartuko. Athleticen gainetik pasatu beharko dugu, hor baitabiltza bi taldeak, baina nik uste dut esperientzia oso polita dela. Ni neu Manchesterren egon nintzen eta hango afizioa ikustea, errealzale eta gipuzkoar guztiak han dena emanez ikustea… Nik uste dut horretan, behintzat, txapeldunak garela. Hemen daukagun afizioa… Eta edozein lekutara joaten garenean, gainera, eskertu egiten dute bertakoek. Emaitzak ez ziren horren onak izan, baina haraino iritsi ginen. Ez da gutxi. Ea aurten nola bukatzen dugun!

Aurretik aipatu ditugu hainbat proiektu, eta azkenaldi honetan bada ahoz aho dabilen bat: Donostiaren metroari dagokiona, hain zuzen ere. Proiektu hau duela urtebete eskas baztertua izan zen, baina EAJ eta PSEren arteko paktu baten bitartez berriz ere mahai gainean jarri da. Hala ere, badaude Donostian hainbat garraio mota oso onak direnak: bizikleta elektronikoak -hortxe aldamenean ikusi ditugunak-, autobusa, trena… Beraz, zerbait eskainiko die bisitariei? Bueno, guk metroaz ez dugu hitz egiten, topoaz hitz egiten dugu hasteko. Orduan, topo hitza erabiliko dut. Nik uste dut topoa oso garrantzitsua dela Donostiarentzat eta lurralde guztiarentzat. Guk garraio publikoa bultzatzen dugu bai ala bai, eta topoa bultzatzea ere ezinbestekoa da. Halere, topoak baditu oraindik gauza asko hobetzeko, horrelako obra handietan sartu baino lehen. Lehenbizikoa “desdoblamiento” deitzen dena da, trenbide guztia  biderkatzea, horrela maiztasuna askoz handiagoa izatea  lortuko baikenuke, eta bidaiak ugaritzea. Donostia barruan ere baditugu obra batzuk hasita topoa hobetzeko; batez ere, Loiola auzoan zubi bat, biaduktua eta estazio berria daude egiteko. Hor obra bat hasita dago Altzara iristeko eta egiteke dago ere Altzatik Altzarabardora (Errenteriara) pasatzeko beste zati bat. Guk pentsatzen dugu horiek askoz ere garrantzi handiagoa dutela beste zabalkuntza batzuek baino. Egia da Donostiak garraio publikoak oso ona daukala autobusen bitartez, eta, gainera, aitortua dago Europan, iaz ere jaso genuen sari bat oso garrantzitsua eredu dela dioena Europan garraio publikoak duen funtzionamenduan. Pentsatzen dut oinez eta bizikletaz oso erraz ibil daitekeen hiria dela. Bizikletaz ibiltzen diren gehienak bizikleta partikularrekin ibiltzen dira, baina badago alokairuko sistema bat. Uste dut Dbusekin, bizikletekin eta oinez egin daitezkeela bidaia gehienak, eta gero garraio pribatua utzi lehentasunetan azkenerako. Egia da topoa erdialderaino iristen dela, eta guk ez daukagula arazorik ekialdetik datozenak eta mendebaldea datozenen arteko konexio hori hobetzeko obraren bat egiteko, baina pasante hori  planteatu zen eta ez dugu inondik ere beharrezko ikusten. Eta beste obra txikiagoak egin behar badira, orain hasita daudenak bukatu eta gero.

Hainbat gai aipatu ditugu jada: politika, kirola,  kultura … Maiatzean 3 urte egingo dituzunez alkatetza lortu zenuela, galdera derrigorrezkoa da: zer balorazio eginen duzu hiru urte hauei dagokienez? Bada, oso ona, oso ona. Beste batzuek beste aldera esaten dute, baina guk oso ona egiten dugu. Guk esan genuen politika beste modu batera egitera etorri ginela, eta sinesten genuela ezkerretik, eta askoz ere gertuago egonda hiritarrengandik, egin zitekeela politika. Uste dugu krisi garai batean iritsita, iritsi garen bezala, krisi latz batean, ez ditugula gure marra gorriak pasatu, edozein ezkertiarrek eduki beharko lituzkeenak: politika sozialak bultzatu ditugu; lana sortzen ari gara krisiari aurre egiteko, nahiz eta gure konpetentzia ez izan; lankidetza ez dugu bat ere jaitsi, munduan gu baino okerrago dauden herrialdeak laguntzen jarraitzen baitugu; kultura jarri dugu motor bezala hainbat gauza lantzeko, kohesio soziala baina baita motore ekonomiko bezala ere. Gero, normalizazioa dela eta, Euskal Herrian ekarpena egiten ari gara egunero-egunero udaletxetik hainbat eta hainbat ekimenen bitartez, bai giza eskubideak orokorrean defendatzeko eta baita bakea lortzeko ere, eraikitzeko, Euskal Herrian. Gero eta euskaldunagoa egiten ari gara Donostia eta pozik gaude. Guk uste dugu inbertsioetan ere lehentasunak ondo markatu ditugula. Badakigu Urumea ingurua dela gure lehentasuna, oraindik badaudela Donostian auzoak, euria egiten duenean, arriskua dutenak uholdeak-eta edukitzeko. Hori saihestu egin behar da, eta lanean ari gara horretan eta gure inbertsio gehienak horretara doaz: Txomin Eneako garapena, 1400 etxebizitza egiteko bertan, oso aurreratua dago; autobus-geltokia errealitate bat izango da 2015ean, Tabakalera bezala, eta proiektu potolo horiek ere aurrera ateratzen ari gara, nahiz eta krisi garaian egon, uko egin gabe kalitatezko zerbitzu publiko batzuei eta, noski, ezkerreko politika bat eginez, politika sozialak bultzatuz eta krisi garaian lana sortuz. Guk, posible!

Azkenik, goazen etorkizunaz hitz egitera. Jakina denez, Odon Elorzak, aurreko alkateak, 20 urte bete zituen politikan; eta zer plan du Juan Karlos Izagirrek etorkizunari begira? Bada, ez dauka planik! Juan Karlos Izagirre Medikuntzatik etorri zen, hasieran hitz egin dugun bezala. Bukatu nahi luke bere lan ibilbide osoa mediku bezala. Ez dauka inongo helbururik 20 urte egoteko hemen eta ez daki zer egingo duen hemendik urtebetera, hain zuzen, ez dakit zer egingo dudan hemendik… Bueno, hemendik 5 minutura bai, bilkura bat daukagulako. Hemendik astebetera, auskalo! Orduan, nik ez dut markatzen zer egingo dudan aurrerago. Ni oso ilusionatua nago egiten ari naizenarekin eta egiten ari garenarekin. Hau ez da Juan Karlosen gauza bat, hau talde batena da eta atzean dagoen hainbat eta hainbat jendearena. Azken finean, herri bat dago atzean eta ni oso ilusionatua nago jarraitzeko, oraingoz urte eta erdi hau eta gero gerokoak.

Bada, hau izan da guztia, berriz ere eskerrak guri elkarrizketa hau egiteko aukera emateagatik eta beste bat arte. Eta nik espero dut garbi gelditu izana eginiko galderak . Eta benetan eskerrak zuei, Ordiziatik hona etorri, hemen egoteagatik eta ea balio duen lan txukun bat egiteko, ongi?

Ongi. Eskerrik asko!

Juan Karlos Izagirre euskaljakintzan from Maite Goñi on Vimeo.

Comments { 2 }

Iker Lauroba: “Orain ere urduri jartzen naiz kontzertuetan, baina hori galtzen duzun unetik aurrera ilusioa galtzen duzu”

Martxoaren 15a zen kotxea hartu eta Pottoko estudiora abiatu ginenean. Galderak behin eta berriz errepasatu genituenez, berehala pasatu zitzaigun bidaia. Urduritasuna areagotzea ekiditeko eta giroa pixka bat lasaitu artean, estudioa hankaz gora jarri genuen elkarrizketa egiteko toki aproposenaren bila. Eta baita aurkitu ere, isats-piano dotorearen aurrean baino leku egokiagorik ez zegoen, kutsu dotore eta melodiatsua ematen baitzion inguruari.

Iker, Irati eta Josu

Iker, Irati eta Josu

Tripodea eta kamera prestatzen ari ginela, Iker Lauroba iritsi zen gitarra eskuan eta irribarrea ahoan. Lauroba taldeko abeslaria da egun, baina bere musikari-ibilbidea haratago doa. Anaia lagun, 2004an taldea sortu eta agertokiz agertoki ibili dira kontzertuak eskaintzen. 2012tik, Iglu bat basamortuan kaleratu zutenetik, hainbat proiektutan murgildu da; Laurobari jarraipena emango dion beste disko bat prestatzen ari da, baina bakarkako ibilbidea jorratzen ere hasi da. Estilo ezberdinekin probak egin dituzte eta honako hau izan da horietako baten emaitza: melodia rockeroagoa eta ingelesa elkartzen dituen Laurobaren single berria.

Berarekin harremanetan jarri ginen unetik aurrera, laguntzeko prest egon zen eta benetan eskertzen diogu estudioraino etorri izana, lana asko errazteaz gain, elkarrizketan ere umore on hori igorri baitzigun. Hona hemen goiz on horren emaitza.

Eguerdi on! Eskerrik asko, Iker, elkarrizketa egitea onartzeagatik. Ez horregatik.

Ondo iruditzen bazaizu, galderekin hasiko gara. 97. urtetik aurrera, taldez talde ibili zara: Utikan, Triki ta Ke, Hamaika Bide… Baina zerk bultzatu zaitu talde bat desegin ondoren, beste bat indar gehiagoz hastera? Nik uste dut denborarekin ikasi egiten duzula. Bide bat da, bide luze bat: ikasten joan ahala, gauzak hobeto egiten dituzu. Hala  ere, azkenean gauza bat edo beste tarteko, zaila da talde batean jarraipena edukitzea, beti eragozpenen bat egoten baita: lana, taldekide guztiak ados jartzea… Askotan norberaren egoerak bide batetik eramaten gaitu, eta taldeak bukatu egiten dira, bizitzan gauza guztiak bezala. Orduan, musika maite dugunontzat, pena bat da talde bat amaitu delako, bertan behera uztea zure karrera. Adibidez, Triki ta Ken nengoenean, txandaka lan egiten nuen, beraz, ezin nuen jarraitu taldeak behar zuen erritmo hori. Udan eta astean zehar lana eskatzen zuen taldeak, eta nik ezin nuen lan kontuekin bateratu. Horregatik, taldea utzi behar izan nuen; ez, ordea, musika. Beraz, beste talde bat hartu eta aurrera jarraitu nuen.

IL4

Iker guretzat abesteko prest

2004an Lauroba taldea sortu zenutenean, gaztetxez gaztetxe aritu zineten kontzertu txikiak eskainiz. Espero al zenuten, ordea,  2006ko Donostiako Pop-Rock txapelketa irabaztea? Eta eragina izan al zuen horrek zuen musikan? Ez genuen espero, egia esan. Artean ez genuen diskorik kaleratu. 2004an hasi ginen, 2005ean lehenengo kontzertua eman eta maketa bat grabatu genuen gaztetxean bertan. Maketa horren bidez lortu genuen sailkatzea 2006ko finalerako. Finalean, kontzertua eman eta irabazi egin genuen. Egia esan, talde hasiberri batentzat sorpresa handia izan zen. Gainera, maila handiko taldeak zeuden garai horretan, eta guretzat bultzada handia izan zen. Horren bidez, lau abestiko CD bat grabatu genuen eta handik bi urtera, beste bi disko kaleratzeko aukera izan genuen. Oso baliagarria izan zen geure buruan sinesteko eta gauzak egin genitzakeela ikusteko.

Badakigu taldeko bateria eta zu anaiak zaretela. Normalean, konfiantza gehiago dagoelako edo, haserreak ere normalean gehiago izaten dira.  Askoz gehiago!

Musikan ere eragina du familiartekoak izateak? Ez, banatzen saiatzen gara. Musikak ez du gure bizitza guztia hartzen, hobby bat da, guk, behintzat, horrela ikusten dugu. Baina, bai, egia da, taldekideekin ez daukazunean horrelako konfiantzarik haserreak gutxiago dira. Familiartean beti askoz erosoago sentitzen gara, eta, haserre gaudenean, errazagoa da familiartekoren batekin haserretzea eta uneren batean beste norbaiti esango ez zeniokeen zerbait esatea. Liskarrak etxera ere eramaten dira. Hasi ginenean, adibidez, biok batera bizi ginen eta “hau mierda bat da” eta horrelakoak ugari ziren. Etxean ere konfiantza gehiago daukazunez,  gauza berarekin jarraitzen duzu. Musikara edo lokalera joaten naizenean ere anaiarekin haserre banago, entsaiatzerakoan nabari da, baina ondo moldatzen gara!

Gauak gauarekin, Laurobaren lehen diskoan, 14 abesti kaleratu zenituzten, baina irakurri dugunaren arabera, abesti gehiago zenituzten prestatuta. Ados jarri al zineten abestiak kanpoan uzteko garaian? Ez, nik uste dut, gaur egun ere, zerrenda egiteko unean, beti gauza bera pasatzen zaigula. Boston artean hitz egiten dugu, “nik hau sartuko nuke”, “hau bai, hau ez”… Ikaragarri kostatzen zaigu; izan ere, batek beharrezko abesti gisa ikusten duena besteak agian kendu egingo luke. Diskoan sartzeko abestiak aukeratzerakoan ere zalantzak izan genituen. Sailkapen bat egin behar da, eta zaila izaten da, batek oso gustuko duen abesti bat besteari, agian, ez baitzaio horrenbeste gustatzen. 14 abesti horietatik 10-12tan ados gaude, baina azken biak dira eztabaidagarrienak. Halere, adostasunera iristea lortzen dugu.

Zuzenekoetan, zuon abestiez gain, mundu mailan famatuak diren taldeenak ere bertsionatzen dituzue: The Curen “Just like Heaven”, Green Dayen “Holiday”.  Zein da entzuleen erantzuna horien aurrean? Aspaldian ez dugu bertsiorik egiten. Hasieran bai, errepertorioa bete behar duzunean eta jendeak ez zaituenean horrenbeste ezagutzen, jendeak eskertu egiten  du. Lehen diskoa atera genuenean, irratian abestiren bat jartzen zuten, baina ez ginen oso ezagunak. Horregatik, jendeak ezagutzen duen abestiren bat jotzen badugu, gehiago gerturatzen da taldearengana. Publikoa zureganatzeko modu bat besterik ez da. Gustuko taldeen bertsioak egitea oso erabilia da eta, egia esan, aspaldi ez dugu horrelakorik egin, baina baditugu ideia batzuk. Baliteke abestiren bat berreskuratzea.

Argazkia: inforock.net

Argazkia: inforock.net

2010an, gauari amaiera eman eta Egunarekin diskoa kaleratu zenuten. 13 abestik osatzen dute, eta beste musikari batzuekin elkarlanean azaltzen zarete. Gainera, Eskerrak irten nintzen-en kasuan, lehenengo diskoko abesti bati jarraipena ematen diozue. Bi diskoek lotura zuzena duten arren, aurrekoak gau giroa deskribatzen du. Bigarren honek talde formal eta serioagoa erakutsi nahi al du? Ez,  jarraipena delako da batez ere. Abesti bat genuen, Egunarekin, baina ez da goizean jaiki eta mendira joateari buruz, gauaren jarraipena bezala baizik. Ez nintzen irten behar izeneko abestia Eskerrak irten nintzen-i lotuta sortu genuen. Aurreko diskoaren jarraipen bat egitea pentsatu genuen, bi gai eta abesti horiek (Ez nintzen irten behar/Eskerrak irten nintzen eta Egunarekin/Gauak gauarekin)  hartu eta jarraipena eman. Baina ez formaldu ginelako…

2012an, zuon azken lana, Iglu bat basamortuan, kaleratu zenuten, eta horrek aurreko guztiarekin hautsi zuen, bai portadak eta baita izenburuak berak ere kontrastea adierazten baitute. Hemen bertan, Pottoko estudioan, grabatu zenuten, eta power-pop, pop edota pop-rock estiloak landu zenituzten. Zerk eraman zintuzten, ordea, kontraste hori bilatzera? Bai, disko horretan abesti desberdin eta landuagoak edukitzeaz gain, ekoizpen aldetik ere lan asko eskatzen zuten. Gainera, Iñaki sartu berria zenez, lehenengo aldia zen diskoa teklista batekin konposatzen genuena. Proiektua geuk soilik garatzeko gauza berri asko zeuden eta Fredi Pelaezekin hitz egin genuen, bere estudioan grabatu behar baikenuen. Lan handia hartu zuen alde horretatik, guk teklatuen inguruan ez baikenekien asko, eta, Iñaki, oso ondo jotzen duen arren, berez piano-jotzailea da,  eta disko horrek eskatzen zuen ekoizpenerako Frediren laguntza ezinbestekoa izan zen: bai grabaketa aldetik eta baita abestiak lantzeko orduan ere.

Publikoaren harrera ona lortu, irratiek zuon abestiak behin eta berriz jarri, eta BBK Live edo BIME bezalako jaialdi handietan jo duzue. Horrenbeste kontzertu eskainita, anekdotaren bat edo beste izango duzue, ezta? Bai, badago beti kontatzen dugun bat. Bilboko Kafe Antzokian jo genuen lehengo diskoa kaleratu ondoren. Osteguna zen eta Berlinera joatekoak ginen kontzertu batzuk ematera. U.K. Bill taldean baxua jotzen nuen garai horretan, eta bi taldeon artean hamar plazako furgoneta bat alokatu genuen, literekin eta trasteak eramateko lekuarekin. Gaueko 11:00etan amaitu genuen, eta handik zuzenean irten behar genuen. U.K. Billekoak etorri ziren furgonetan bertara gure bila. Txandaka gidatu behar genuen, baina anaiak oso nekatuta zegoela eta lo pixka bat egin nahi zuela esan zigun. Kontua da bidaia osoa pasatu zuela  lo, 12-13 bat ordu guztira, eta gu zerbait jateko gelditzen ginenean ere ez zen esnatzen.

Zure Twitter kontuan pixka bat saltseatu eta umorea gustatzen zaizula konturatu gara. Diskoak kaleratzerako unean edo kontzertu garrantzitsu baten aurretik, aldiz, nola lortzen duzu umore horri eustea eta nerbioek jota ez egotea? Egia esan, ez dakit. Oraindik ere urduri jartzen naiz kontzertuetan, baina nik uste dut hori galtzen duzun unetik aurrera ilusioa galtzen duzula. Nerbio horiek beharrezkoak dira, baina horiek kontrolatzea ere garrantzitsua da. Azkenean, zenbat eta ziurtasun handiagoa izan zure buruan, orduan eta lasaiago egiten dituzu. Hori da gakoa. Asko entsaiatzen duzunean eta abestiak ondo barneratura dauzkazunean, urduri izan arren, ziurtasuna duzu lokalean ondo egin baduzu, kontzertuan ere emaitza ona izan dezakezula. Gero beti edozer gauza pasa daiteke, baina ziurtasuna baduzu zure buruan, askoz errazagoa da nerbio horiek kontrolatzea.

Iker, Irati eta josu elkarrizketan zehar

Iker guretzat abesten

Ba al dago kontzertuen aurretik beti egiten duzun ohiturarik? Ez, ez daukat. Garai batean whiski txupito bat edaten genuen; bai eztarriarentzat eta baita nerbioentzat. Gaur egun, ordea, ez. Nik, behintzat, ez dut ezer berezirik egiten. Ez naiz horrelako gauzetan sinesten duen horietakoa.

Zuzeneko kontzertuez gain, irratian ere baduzu esperientzia, EITB irratiko Udan Blai saioan parte hartu baitzenuen. Kontatuko al zeniguke nolakoa izan zen esperientzia hori? Polita izan zen. Lagun bat irratiko esataria da, eta berak egiten zuen programa hori. Halako egun batean esan zidan ea prest egongo nintzatekeen ostiralero estudiora joan, agendaren errepasoa egin, asteko kontzertuen zerrenda egin eta hurrengo astean horien kritika egiteko. Lehenengo udan hori egin genuen, eta hurrengo urtean pentsatu genuen zerbait berezia egitea. Orduan, diskoak atera zituzten taldeak gonbidatu eta talde berriei elkarrizketak egin genizkien. Amaitzeko, irratian bertan kontzertua eskaintzeko eskatzen genien. Horrela pasatu ditut azkeneko bi udak: ostiralero talde bat etorri, elkarrizketa egin eta kontzertu txiki bat eskaintzen ziguten. Egia esan, oso esperientzia polita izan da.

Asteburuetan eta zure aisia momentuetan musikaria zara, baina astegunetan musika alde batera utzi eta lan egiten duzu. Nola lortzen duzu bi mundu horien arteko oreka mantentzea, eta alde batera gehiago ez jotzea? Lana beharrezko zerbait da, ez dut bokazioz egiten. Zirkuitu elektronikoak egiten dituen enpresa batean lan egiten dut, baina ez da nire bizitzako lana. Azken finean, dirua behar duzu bizitzeko eta haren bidez lortzen dut. Nire ordutegia goizeko seietatik ordubiak arte denez, denbora libre asko daukat benetan gustatzen zaidana egiteko. Nire pasioa musika da; beraz, lana beharrezkoa den zerbait da, baina gustuko dudana musika da. Zoritxarrez, ezin dudanez musikatik bizi, beste lan bat behar dut.

Eta orduan beti musika aldera joko duzu? Bai, lana beti berdina baita eta horrek ez dit burua gehiegi jaten.

Txori txiki batek esan digu bakarkako lana ari zarela prestatzen. Beraz, etorkizunari begira zer asmo duzu: bakarka aritu edo zure burua bi proiektu aldi berean eramateko gai ikusten duzu?  Bai, gai ikusten dut. Gainera, estilo aldetik oso ezberdina da bakarkakoa; orduan, bateragarriak dira. Biak aldi berean gauza daitezke eta oso pozik nago. Hemen, Pottoko estudioan, Fredirekin ari naiz grabatzen maila handiko musikariekin. Frediren laguntza ere ezinbestekoa da produzitzeko orduan, grabatzeko orduan… Gauza ezberdinak ari gara probatzen eta espero dut laster kaleratu ahal izatea.

Eskerrik asko, Iker, eta zorte on zure etorkizuneko proiektuetan. Mila esker.

Eta behin ona etorrita, abestiren bat jo beharko diguzu, ezta? Ongi da, baina ez dut gitarrarik. Hara!

Iker Laurobak abesti bat oparitu digu:

Elkarrizketa osoa:

Iker Lauroba from Maite Goñi on Vimeo.

Comments { 0 }

Maialen Lujanbio: “Ni ez naiz sentitzen gizonen artean emakume bat, bertsokideen artean bertsolari bat baizik”

“Neurriz eta errimaz
kantatzea hitza
horra hor zer kirol mota
den bertsolaritza.”

Bertsoa edo bertsolaritza, jolasteko espazioa, komunikatzeko tresna, entretenitzeko forma, hizkuntza era erakargarrian eta efikazean erabiltzeko gunea, euskara sustatzeko tresna, euskal kulturaren adierazlea… izan daiteke.

Bertso Txapelketa Nagusia hurbiltzen ari da. Lau urtez behin ospatzen den txapelketa ate joka hasi da. Egun horretarako ez ezazu planik egin. Egun horretan ahatz itzazu arazo guztiak. Egun horretan gure laguna ikusteko aukera ezin duzu galdu.

Ez da jairik izaten bertsorik gabe. Finalean bizitakoaz, bere ibilbideaz eta bertsogintzaz gehiago jakin nahi al duzu? Eta horretarako nor hobeto Maialen Lujanbio 2009ko txapelduna baino. Guk berarekin kontaktuan jarri, eta elkarrizketa egiteko aukera izan genuen. Abenturaz beteriko eguna izan zen.

SANYO DIGITAL CAMERA

Ostirala, 2013ko martxoaren 22a. Arratsaldeko 17:05:10, Ordizia. Denbora aurrera doa eta baita gure urduritasuna ere. Zorionez, ostirala da gaur, mantalak etxera ekartzeko eguna izaten zena. Oraingoa ordea egun garrantzitsua da, inoiz ahaztuko ez dugun horietakoa, denbora luzean zain eduki gaituena.

17:34. Andoain. Denbora aurrera doa, baina gu ez! Bidean gindoazela, auto-ilara batek harrapatu gintuen. Ez da posible, egun hau ezin da zapuztu. Erlojuaren orratzen soinuarekin kirioak sabelean dantzan ari zirela zirudien.

17:52. Hernani. “Ha llegado a su destino”. Bai, GPSa ez zebilen oker, baina ezta guztiz zuzen ere. Hernanin geunden, baina bidaia ez zen hor amaitu. Autoa aparkatu eta Hernaniko frontoia aurkitu behar genuen, Maialenekin geratuta geunden lekua.

18:04. Hernaniko frontoia. Orain bai, bidearen amaiera zen. 18:30ak arte itxarotea besterik ez zitzaigun geratzen. 12 hilabeteren artean, 52 asteren artean, 365 egunen artean, 8760 orduren artean iritsi da unea. Han, urrunean, ikusi genuen Maialen, Bertso Txapelketa Nagusiko irabazlea.

18:45. Hernaniko kiosko ingurua. Amaitu dira agurrak, kamera eta makina guztiak prest. Galde-erantzunen munduan murgiltzeko ordua iritsi da… Gehiago jakin nahi? Bada, ikus eta irakur ezazu ondorengo elkarrizketa!

Hainbeste egun ondoren  iritsi da eguna,
denboraldi luzean zain eduki gaituna,
berehala hurbildu da urduritasuna,
elkarrizketatzera bertsolari ezaguna.

Espero dugu denoi lana gustatzea,
gure laguna entzun eta ezagutzea.
Zatoz ez baita ona geldi geratzea
ez ezazu pentsatu saioa galtzea.

Bertsolarien txapelketa nagusian,
garailea izan zen 2009an.
Arte ederrak ikasi zituen Bizkaian,
bizitzan arrastoa utzi zion herrian.

Hementxe gaudeba gaur gu Maialenekin,
gure tentsioaren erantzulearekin.
Goazen ba murgiltzera elkarrizketa(re)kin,
Mila esker, Maialen, biltzeagatik gurekin.

maialenKaixo, Maialen, eskerrik asko gurekin biltzeagatik. Badakigu lanpetuta ibili zarela eta asko eskertzen dizugu guri tartetxo bat eskaini izana. Besterik gabe, goazen elkarrizketan murgiltzera. Galdeketarekin hasteko, galdera tipiko, baina egin beharrekoa: nolatan hasi zinen bertsolaritzan? Esan nezake kasualidadez edo ustekabean. Ikastolan hasi nintzen, Hernaniko Urumea Ikastolan, 11 bat urterekin edo. Gelako bi lagun eta ni hasi ginen elkarri bertso edo bertso tankerakoak egiten, eta irakasleek, gure zaletasuna ikusirik, ikastolako bertso eskolara joatea proposatu ziguten. Eta hantxe, ikastolako bertso eskolan, hasi eta geroztik Hernaniko bertso eskolan jarraitu nuen.

Badakigu bertsolaritzatik bizitzea ez dela erraza. Badakigu Arte Ederrak ikasi zenituela eta proiektu ezberdinak egin dituzula, baina zure ikasketekin zerikusia duen lanik aurkitu al duzu? Ez aurkitu eta, egia esan, bilatu ere ez. Arte ederrak ikasi nituen artearen eta plastikaren mundua gustatzen zitzaidalako, baina ez nuen aspiraziorik mundu horretatik lana egiteko. Ez nuen urrutira begiratu, ikasketa garaian gustuko ikasketa aukeratu nuen, eta gero gerokoak. Egia esan, unibertsitate garairako jada banenbilen bertsotan plazaz plaza. Nire bidea segituan letretara bideratu zen berriz. Arte ederren atala aberasgarria izan da, baina ez dut modu profesionalean parte hartu.

Bertsolaritzan hasi zinenean ez zenuen esperoko iritsi zaren tokira iristea, ezta? Egia esan, ez nuen espero ezta aurreikusi ere. Ez neukan helburu bat, ez neukan iritsi nahi bat. Nire bizitzako aspirazioa ez zen bertsolari izatea, are gutxiago txapelketan parte hartzea edo txapeldun izatea. Ez neukan horrelako anbizio zehatzik. Bertsotan oso gustura aritzen nintzen, batez ere lagunarte ederra geneukan. Egunean-egunean gustura nengoelako eta nagoelako jarraitu dut bertsotan. Aspirazio horiek ez ziren nik gaztetan aurreikusten nituenak.

2003an Gipuzkoako txapelketa irabazi zenuen.1997, 2001 eta 2005 urteetan, Euskal Herriko txapelketa nagusiko finalean egon zinen, 2001ean txapelduna izateko oso gertu izan zinelarik. Ez zen, baina,  2009ra arte iritsi Txalpelketa Nagusiko txapela, edozein bertsolarirentzat dagoen txapel garrantzitsuena jartzeko unea. Guk kanpotik nahiko lasai ikusi zintugun, baina nola bizi izan zenuen momentu hura? Zaila da esplikatzea momentu hura. Poz handia. Laburbilduz esango nuke lan baten truke jasotako opari modukoa izan zela. Urte mordoa neramatzan eta daramatzat bertsolaritzan. Txapelketarako bereziki prestatzen gara, eta bide baten gailur txiki bat izan zela esan daiteke.

3Aurten txapela babestea tokatuko zaizu. Ez da ez lan erraza izango… Nahiko parametro deportiboetan hitz egiten dugu askotan, txapela galdu, txapela defenditu… Nire ustez, bertsolaritzak badu bere lehia txapelketetan, baina baditu beste parametro batzuk ere. Azken finean, nik txapela ez dut galduko, beti etxean geratuko baita. Aurten ikusiko dugu. Gure helburua beti da ahalik eta ondoen egitea, eta egite horrek bere emaitza ematen du.

Elkarrizketa ezberdinetan entzun dugu ez zarela txapela lortu duen lehenengo emakumea bezala sentitzen, txapela lortu duen bertsolari bat bezala baizik. Hala ere, bertsolaritza gehienetan gizonen munduarekin lotu izan da. Nola bizi izan zenuen zuk lehengo emakumea izatearena? Nik uste, prentsaren aldetik beti azpimarratu duten kontua izan dela; izan ere, prentsak beti behar izaten du berezitasunen bat titularra eraiki ahal izateko. Prentsa alde batera utzirik, historikoki bere garrantzia baduela iruditzen zait emakume batek txapela irabazteak. Baina ez emakume batek irabazteagatik, horrek esan nahi duenagatik baizik. Hau da, honek esan nahi du emakumeak ere bertsolaritzan bagabiltzala, gero eta gehiago garela eta inongo “konplexurik” gabe gabiltzala. Zentzu horretan ematen diot merezi duen garrantzia ikuspuntu historiko batetik, kanpoko ikuspuntu batetik. Ni ez naiz sentitzen gizonen artean emakume bat, bertsokideen artean bertsolari bat baizik. Urte mordo bat daramat bertsotan kantatzen eta nik berezitasun hori ez dut sentitzen, beste batek sentitzen ez duen bezala bizkaitarra dela, nahiz eta konparaketa hori puntualiza daitekeen. Nire barne ikuspuntutik emakumearen azpimarratze hori ez dut bizi kanpotik ikusten den bezala, baina, aldi berean, ez diot garrantzirik ukatzen.

Hala ere, zure garaipenarekin  emakume bertsolarien erreferente bilakatu zarela esan daiteke eta horrek pisu handia du sinbolikoki… Balore sinbolikoa badauka, horrek esan nahi duelako badaudela emakumeak eta, batek txapela jantzi duenerako, atzetik beste mordo bat badaudela. Esan daiteke nolabaiteko mugarri bat dela, tendentzia bat hausten duela. Hala ere, nik ez nuke karga edo atentzio guztia zati horretara bideratuko. Nik nire bertsokera bertsolari bezala epaitzea nahiko nuke, garrantzitsuena bertsolariaren lana izan dadila.

Irakurri dugunez, bertsolariek txapelketen aurretik prestaketa lanak egiten dituzte. Zuk prestaketa berezirik jasotzen al duzu urduritasun hori kentzeko edo? Egia esan, ez; landutako prestakuntzarik ez behintzat. Bertsolarien prestakuntza nahiko gauza intuitiboa da. Bakoitzak asmatzen du bere modua, ez dago arautua prestaketa ona zein den, bakoitzak bere prestaketa burutzen du eta bere lan partikularrak egiten ditu. Nik, urtean sentitzen dudanaren arabera, gauza bat edo bestea lantzen dut: errimak, doinuak… denetik pixka bat. Nahiko prestaketa anarkoa eta intuitiboa izaten da.

Bertsolariek gai ezberdinei buruz kantatzen dituzue bertsoak, Euskal Herriari lotutakoak, amodiozkoak… eta garrantzitsua da eguneroko berriez informaturik egotea. Gertatu al zaizu noizbait gairen bat aipatu eta txurian geratzea, nondik jo ez dakizula? Bai, behin baino gehiagotan. Nik uste bertsolari gehienoi gertatu zaigula. Gertatzen dena da urteetako esperientziak teknika moduko bat ematen dizula  zer esan ez dakizunean ere zerbait esan ahal izateko. Eskarmentuak egiten du hori. Isilik geratzea da azkenekoa. Kanpotik bertsolariek dena jakin behar dutela eman dezake; dena dela, ez dut uste dena jakin behar dutenik, denaren inguruan gaineko begirada bat izan baizik. Alegia, ez da ezagutza edo  argumentazio sakona izan beharrik, munduko gertakizunei eta  problematika pertsonal eta gizartekoiei buruzko begiratzeko modu bat izatea baizik.

Zuen egitekoan sarritan jotzen duzue erdarakadetara edo hitz berriak asmatzera. Malgutasun horrek asko laguntzen d2uela dudarik ez dago, baina zein da honen arrazoia? Euskarari zerbait falta zaiola iruditzen al zaizu? Euskarari falta zaion edo ez zaion nahiko gai zaila da, eta pil-pilean dagoena. “Argota”, kale hizkera, gazte hizkera… Nik uste bertsolaritza erregistro hori lantzeko lur emankorra izan daitekeela . Azken finean, gure lehengaia hitzak dira eta gure helburua komunikatzea da, komunikatzea adin eta giro guztietako jendearekin. Hori lortzeko, hiztegian eta esateko moduan behin eta berriz bila gabiltza. Beraz, ez dut uste partikularki bertsolaritzari zerbait falta zaionik. Beharbada euskarak hutsune batzuk izan ditzake,  eta neurri horretan bertsolaritzak ere bai. Nik uste erdarakadak ez direla bertsolaritzan bakarrik erabiltzen, kaleko hizkeran ere erabiltzen dira. Hala nola,  bertsolaritzan, kalean bezala, erdarakadak, ingeleseko maileguak, frantsesekoak… erabiltzen dira. Esan dudan bezala, bertsolaritza lur emankorra dela iruditzen zait euskarari leporatzen zaizkion erren horiek landu ahal izateko.

Bertsoa botatzerakoan esaten denak garrantzi handia du, baina baita kantatzeko erak ere. Badira kantatzean desafinatzen duten bertsolariak. Horretarako prestaketa berezirik jasotzen al duzue? Normalean ez. Batzuetan badira kantakera lantzera joaten direnak, baina normalean ez. Nahiko intuitiboa izaten da hori lehen aipaturiko anarkia horren barruan. Gustuak ere badaude eta badago niretzat benetan interesgarria den bereizketa bat,  bertsoak kantatu eta bertsoak bota, bi termino horien arteko bereizketa hain zuzen ere. Horrekin esan nahi dudana da bertso bat kantatzea  ez dela kantu bat kantatzea bezala, hau da, ez dela ahots ona edukitzea edo parametro musikaletan ondo kantatzea. Niretzat bertso bat ondo botatzea beste zerbait da. Bertso bat kantatzeko badago modu bat, estilo bat, niri gehiago interesatzen zaidana “kantutzat” jotzen dugun hori baino.

Nire ustez, esaten denak eta esateko moduak, biek, dute garrantzia eta esateko modu horren barruan dago kantakera, bai doinuaren aukeraketa, bai kantatzeko modua. Bertsoan mamia eta azala biak bat dira, eta biak dira mezuaren parte. Beharbada logika musikalean edo estandarrean ondo abestuko ez luketenek bertsoak oso ongi botatzen dituzte, era eraginkorrean. Bertsoak estilo eta logika propioa dauka.

Makina bat elkarrizketa izango zenituen orain arte eta ziurrenik galdera posible guztiak egingo zizkizuten dagoeneko. Originalak izate aldera eta atrebentzia handia ez bada, jendeak dutxan den bitartean abesteko ohitura duela esaten da, bertsolariek bertsoak abesten al dituzue? Nik abestu ez dut egiten, baina egia da buruari bueltak emateko leku nahiko ona izaten dela. Bertsolari zahar askok kontatzen dute autoa gidatzen ari diren bitartean sortzen dituztela bertso gehienak. Nik, adibidez, oso gustura pentsatzen dut oinez nabilenean. Dutxa ere nahiko leku kreatiboa iruditzen zait, nahiz eta nik normalean barruraka kantatu ohi dudan eta ez kanporaka.

Bertsolaritza euskara eta euskal kultura sustatzeko tresna paregabea da. Euskal giroan izugarrizko jendetza mugitzen du. Honen adibide da 2009an Bertso Txapelketa nagusira bildu ziren 14.000 pertsona inguru, eta baita ohiko bertso saioetara hurbiltzen den jendea ere. Hau pozgarria izateaz gain, bertsolaritza bizirik dagoen seinale da… Zalantzarik gabe. Nik uste euskaraz egiten diren kultur jardunetan jende gehien erakartzen duen ekintza dela. Baina hau ez da kasualitate hutsa edo zoria, ondo landutako bide baten emaitza da, aspaldiko garaitan perspektiba handia izan zuen jendearen lanaren emaitza hain zuzen ere. Adibidez, aipagarria da bertso eskolak sortu zituztenen lanaren emaitza, honek asko gaztetu duelarik bertsolaritza eta bertsozalegoa ere, baita bertso elkarteek eginiko lanaren emaitza ere. Euskal Herri osoan badago borondatez lan egiten duen sare bat, saioak antolatzen dituen jende bat, gaiak nahiz aulkiak jartzeko prest daudenak, bertsolariei deitzeaz arduratzen direnak… Eta, noski, bertsolariek ere zeresan handia dute. Beraz, sare handi batek eginiko lanaren ondorio moduko bat da bertsolaritzaren arrakasta, eta ez da zoriz edo ausaz gertatu den zerbait.

Egia da bertsolaritza oso momentu polita bizitzen ari dela. Esan liteke jendeak bertsoarekiko interesa baduela eta hori zaintzen, zabaltzen eta ezagutzera ematen saiatuko garela. Izan ere, oraindik Euskal Herriko hainbat tokitan bertsoa ez da hain ezaguna. Beharbada Gipuzkoa, Bizkaia edo Nafarroa inguruan nahiko ezagunak dira, baina badaude oraindik lantzeko dauden hainbat eremu.

1Jada aipatu duzun bezala, bertsolari elkartea indartze lan bikaina egiten ari da, eskoletan bertso klaseak eta bertso eskolak sustatuz. Nolako etorkizuna ikusten diozu bertsolaritzari? Etorkizun ona eta oparoa. Lehen esan bezala, bertsolari asko dabil bertso eskoletan eta badago etorkizuna bertsogintzan. Bertso inguruko sarea ondo horniturik egotea oso garrantzisua da. Nik uste bertsolaritza azaltzen eta zabaltzen jarraitu behar dugula eta, oraingo bideari jarraituz gero, etorkizun ona izan dezakeela. Beti ere egoera linguistikoarekin lotuta. Egoera linguistikoak beti eragingo dio bertsolaritzari, eta bertsolaritza beti saiatuko da egoera linguistiko horretan eragiten. Hala, kontestu kultural eta linguistikoak zeresan handia du bertsolaritzaren egoeran.

Atzerrira ere joaten zarete bertsotara, Erromara orain ez asko. Aukera paregabea etxean ez dauden euskaldunentzat euskara eta euskal kulturaz disfrutatzeko… Egia esan, kuriosoa izaten da kanpora joatea eta gure lana erakustea. Kontraesan asko sortzen dizkigu, bereziki bertsotara joaten garenean. Izan ere, bertsoa mezuan oinarritutako jardun bat da eta mezua ulertzen ez denean sorturiko talka txiki hori nola gestionatu horrek buru jate asko sorrarazten dizkigu. Bestelako zubirik gabe euskararekin kanpoan gure jarduna azaltzen saiatzen gara. Esperientzia interesgarriak izan ditugu, bereziki inprobisazioa ezagutzen duten herrialdeetan. Beren hizkuntzetan inprobisazioa lantzen duten herrialdeetan elkartrukea benetan interesgarria izan dela iruditu zait, hizkuntza ez ulertu arren, egiten dugunaren logika askotan beretsua baita.

Kanpokoek nahiz eta hizkuntza ez ulertu, ohartzen dira zuek eginiko bat-bateko lan horretaz… Bai, askotan gertatu da bat-batekogintza horrek funtzio antzekoak izan dituztela edo dauzkatela beren herriarekiko, baita inprobisatzeko teknika antzekoak ere. Antzekotasunak eta desberdintasunak parean jartzea benetan interesgarria izan da. Harremanetan gaude guztiekin, eta lanketa honek aurrera jarraitzea nahiko genuke.

Gaiaren haria pixka bat aldatuz,  Euskal Herriko Bertsolaritza Txapelketa Nagusia aitzakia hartuta, euskaldun ez denari azaltzen dio Altunak zer den bertsolaritza laster EITBn emitituko duten “Bertsolari” dokumentalean. Zer-nolako esperientzia izan da? Esperientzia ederra. Bertsoak guri jende interesgarri asko ezagutzeko aukera eman digu eta bestelako sorkuntza moduekin lan egiteko, bai musikarekin, bai antzerkiarekin, eta kasu honetan, zinearekin. Guretzat zorte handia izan da, pertsonalki esperientzia oso polita izan baita. Bertsolaritzarako horrelako dokumental bat edo lan bat edukitzea aberasgarria da non-nahi guk egiten dugun hori zer den eta bertsolaritzak bere lekuan, hau da, gure herrian, zer funtzio daukan erakusteko.

Elkarrizketari amaiera emateko bertso bat abestera ausartuko al zinateke? Saiatuko gara…

Bertsolaria kantatu gabe
geratzen denean “malo”.
Nahiz eta pantailan ez den izaten
ez entzule eta ez txalo.
Euskaljakintzari azken bertso hau
eta hitz batzuk erregalo.
Euskal aldetik bazuten baina,
jakintzatikan auskalo!

Eskerrik asko benetan etortzeagatik, Maialen. Zorte ona opa dizugu orain Txapelketa Nagusirako eta egongo gara! Eskerrik asko, eta ea elkar ikusten dugun!

Hizketan hasi bezain laster, lasaitu zen gure urduritasuna. Uste baino azkarrago igaro zen denbora, eta benetan une atsegina izan zen. Hogei minutu eskaini zizkigun Maialenek eta agerian geratu zen bere hizketarako erraztasuna eta etorria. Hori da hori hitz egitea! Egun berezia izan zen guretzat, ahaztuko ez dugun horietakoa, abenturaz beterikoa. Behin esan dugu, baina ez da nahikoa. Hemendik eskerrak eman nahi genizkioke  Maialeni berriro ere, bihotz-bihotzez, guri tartetxo bat eskaini izanagatik eta bere adeitasunarengatik. Zorterik onena opa diogu laster ospatuko den Bertso Txapelketa Nagusian. Besterik gabe, hemen duzue elkarrizketa ikusteko aukera, ez ezazu aukera hau gal!

Elkarrizketa: Aritz Insausti (@Arinn10) eta Garazi Idiakez.

Comments { 2 }
-->