Visualazing Africa’s coltan trade (FlickrCC, Jon Gosier)
Lagunek beti galdetu ohi izan didate ea zergatik ez dudan mugikorrik, ea zer arraio den sakelako telefonoa deuseztera eramaten nauena. Duela pare bat urtera arte, ez nuela beharrik erantzun eta patxada osoz gelditzen nintzen. Hala ere, arrebak mineral batzuei buruz hitz egin zidanean, ikertzeari ekin nion eta “Blood Coltan” dokumental bikaina aurkitu nuen. Gertakari honek ireki zizkidan begiak.
Ez da inongo sekretua esaten badugu gaur egun urriak direla, oso, edozein motako erabilgailu elektronikoak erabiltzen ez dituzten pertsonak. Egia esan, ez da harritzekoa egun dagoen sistema neoliberala boterean egonda eta bere zutarri nagusia kontsumismoa izanda. Hala ere, egunetik egunera, gehiago dira errealitate honetaz jabetzen ari diren norbanakoak eta, zorionez, zenbait herrialdetan protestak ugaritzen hasiak dira iruzur honen aurka. Kapitalismoaren triskantzak ugariak izan dira historian zehar, baina badago txikizio zehatz bat hedabideek ezkutatu izan dutena: koltan izeneko mineralaren esplotazioa, hain zuzen ere.
“Metal ugari aterako dira euren haitzulo ilunetatik eta gizadia antsietate, arrisku eta nahaste batean pilatuko dute… Zer-nolako gehiegikeria! Hobe izango litzateke metalak euren kobazuloetara itzuliko balira! Euren ondorioz, ugariak izango dira birrinduriko basoak eta hildako animaliak ”, honako hau zioen Leonardo Da Vincik bere garaian. Bete-betean asmatu ere. Gizakiak ezin izan dio bere zekenkeriari uko egin eta berekoitasunaren urmaelean hondoratu da itsu-itsuan.
Munduan ezagutzen den koltan kantitate handiena -%80 batez beste-, zoritxarrez, Kongoko Errepublika Demokratikoan dago, hau da, herrialde azpigaratu batean, eta gainerako %20, berriz, Brasilen, Australian eta Thailandian. Koltan erreserba handiena Kongon egoteak mundu mailako boterea duten multinazionalek herrialde xehe honetan eskua sartzea eragin du, guda zibilak sorraraziz, ume eta emakumeei koltaneko meategietan lana esklabu gisa eginaraziz… Esaterako, zazpi eta hamabost urte bitarteko umeak eskoletatik atera eta koltana dagoen kobazulo ttipietara bidaltzen dituzte, kobatxo hauetan batetik bestera ibiltzeko aproposenak umeak direlako.
Horretaz gain, herrialde aberatsak ez dira ohartzen koltana, petrolioa bezala, mugatua dela eta mineral preziatu honen amaiera ziztu bizian hurbiltzen ari dela, nor baino nor. Eta horren ordez, zer? Horren ordez, etenik gabe ustiatzen dute askok XXI. mendeko urrea deitzen dioten mineral hau. Guk, bitartean, beste aldera begiratu eta ezer gertatuko ez balitz bezalaxe jarraitzen dugu, zurikeria osoz jokatuz.
Honako hau gutxi balitz, heriotzaren mineralari buruzko informazioa oso mugatua izan da. Horren adibide argia da Kongoko Lehen eta Bigarren gerrateek eragin dituzten hildakoak (4,5 milioi, batez beste), 2. Mundu Gerraren ondoren eman den hilketa-tasa handiena gauzatuz.
Noiz ohartuko gara honek ezin duela horrela jarraitu? Gure kapritxoak asetzeko besteei kentzen jarraitu behar al dugu? Alternatibak aurkitzea erraza ez den arren, jakin dezagun, gutxienez, geurekoikeriak hainbat gizaki errugaberengan eragiten duen kaltea eta mina; izan ere, ez guk eta ez inork ez dauka besteen kontura bizitzeko eskubiderik.
Denok nahitaez dakigunez, duela gutxi izan dugu 
Baina nire (hobeto esan, gure) ustekabea bestelakoa izan zen. Hautagaiengana aurreiritzik gabe joatea proposatu arren, beti izango dugu denok ikuspegi konkretu bat, aurretik egina jasotako informazioa dela eta; alderdiek publizitatearen bidez eman digutena. Hala ere, aipatu bezala, nire ezustekoa bestelakoa izan zen: hautagaiak gertutik ezagutzean, pertsona arruntak direla konturatu nintzen, gure inguruko pertsonak bezalakoxeak. Aurreiritziz beterik joan nintzen, beraien izaera ezagutzen nuela pentsaturik, eta ikusi nuena guztiz txunditurik utzi ninduen. Aurrean nuen hori, nik konpartitzen nituen ideia politikoak ez izan arren, nire herriko ezagun bat izan zitekeen, nire irakasle izandako bat… herriko jende arrunta azken finean. Eta berdin beraien talde eta alderdikideekin. Norbaitek pentsatuko luke politikoki bere iritzietatik guztiz urrun dagoen beste norbait ezin dela pertsona ona izan, baina errealitatea guztiz kontrakoa da. Ezberdin pentsatu arren, ez dira (edo gara) horren ezberdinak.
Errandako guztia labur-labur esanez, nahiko nuke azpimarratu politikarien -eta batik bat hautagaien- inguruan dugun ikuspegia okerra edo ez guztiz osatua izan daitekeela, politikariek ez baitute soilik alderdi publikora begira dagoen aurpegia; alderdi pribatura begira dagoen beste aurpegi bat dute, gertutasunean nabaritzen den beste aurpegi bat. Lehendakariak, edozein delarik, botere handia du, eta botere handia duen norbaitek ezin ditu egiten dituen ekintza guztietan aurpegi bi horiek banandurik mantendu. Horregatik da horren garrantzitsua hautagaiak gertutik ezagutzea, irabazteko kasuan, benetan nork agintzen duen jakin dezagun, ez soilik komunikabideetan ikusten duguna ezagutu.
Iruzkin berriak