Zoritxarra, mito hutsa ala ezkutuko errealitate?

By on 2010(e)ko abenduak 5 in denetarik

Orain dela gutxi Google Reader-era oso artikulu interesgarria iritsi zitzaidan. Bertan, zoritxarraren existentziaz hitz egiten zen. Gaiak zuen zabaltasuna ikusita, sakontzea erabaki nuen, ezin bainuen pasatzen utzi horrelako aukera bat. Beste webgune batzuetako artikuluak, iruzkinak eta estatistikak bilatzen pasatu nituen hurrengo 3 egunak, azkenik nahi nuena lortu nuen arte.

Webgune desberdinetako artikuluak irakurtzean, ondorio batera iritsi naiz: zorigaitza existitu existitzen da, baina guk hala nahi badugu bakarrik. Artikulu batean irakurri dudanez, bi pertsona mota existitzen dira: arrazionalak eta superstiziosoak. Lehenak beti bilatzen dio zentzuzko erantzun bat gertatu zaigun zerbaiti (oso pertsona gutxi dira hau egiteko gai, momenturen batean zientziak azaldu ezingo duen zerbait gertatuko baitzaie). Bigarrenak, aldiz, gauza batzuk egiteak ondorio larriak ekarriko dizkielako ustea dutenak dira: “Ispilua apurtu duzu! Orain, 7 urtez zoribeltza izango duzu itzal gisa!”.

Azkeneko hauek, gutako ia guztiok, gauza batzuk ondikoarekin edo gaizkiarekin erlazionatzen ditugu: katu beltza, 13 zenbakia, osteguna 13, ispilu bat apurtzea… Milioika aurki ditzakegu. Hala ere, talde honetan beste bi azpimultzo egin ditzakegu: oso superstiziosoak direnak eta “badaezpadak” (nik asmatutako izena). Alde batetik sinesberak ditugu, hauek ez dute inoiz ezbeharrarekin zerikusia duenik egingo, beti saiatuko dira zerbait malurarria ikustean edo egitean, honi kontra edo nulua bilakatzen duen zerbait egiten (orrialde honetan zinginarri ugari aurki ditzakezue desditxari aurre egiteko). Beste aldetik, esan bezala, “badaezpadak” ditugu, gauzak badaezpada egiten dituztenak: “Hara! Eskailera bat! Ez naiz azpitik pasatuko badaezpada…”. Nire ustean, azkeneko talde hau da ugariena mundu mailan.

Baina joan gaitezen harira. Existitzen al da zorigaitza? Bada, Claudia Ruleren arabera, zoribeltza gure subkontzientzia izango litzateke. Bai, ondo irakurri duzue, honen sustraiak gure buruan egongo lirateke gertatzen zaigun edozer “balbea izatearekin” lotuz. Hau sustatzen duten bi artikulu aurkitu nituen. Lehenengoak “ostirala 13” egunak zoritxarrik ekartzen ez zuela frogatzen zuen. Honen arabera, ostiral arruntetan Amsterdamen 7.800 istripu izaten ziren; “egun madarikatuan”, aldiz, 7.500 istripu besterik ez. Bigarren artikuluak unibertsitateko ikasle batek New Yorken egindako ikerketa bat azaltzen du. Ikerketa honetan, gizaseme multzo bat bildu zituen Mark Levinek, ondoren taldea bi zatitan banatuz. Talde erdiak katu beltz bat ikusiko zuen eta beste erdiak ez. Hau egin ondoren, “kutx ala pil” jokora jolasten jarriko zituen. Emaitzak katu beltzak efekturik izan ez zuela erakutsi zuen.

Zer ondoriozta daiteke? Ondorio bakarra atera daiteke nire ustez: edalontzia erdi bete edo erdi hutsik ikustean datza zoritxarraren erlatibismoa.

Comments { 3 }

Buber saria euskaljakintzarentzat!

By on 2010(e)ko abenduak 3 in euskaljakintza, zorionak

Berandu da, nekatuta nago eta oso urrutitik idazten dut (esker mila Mondragon Unibertsitateari Online Educa Berlin kongresuan egoteko aukera emateagatik), baina ezin nuen aukera hau pasatzen utzi Buber saria jasotzeagatik zorionak eman dizkiguzuen guztioi  eskerrak eman gabe. Eskerrak Buber sariagatik, eskerrak egunak joan eta egunak etorri (eta badira sei urte)  gurekin egoteagatik eta eskerrak gure lagunak izateagatik. Denok dakizue, ez daukat esan beharrik, gure ekimena txikia bezain gogotsua dela: ez daukagu ez helburu handiegirik, ez lehentasun estrategikorik, ez aurrekonturik, ez ezer. Hori denok dakizue. Hori bezain ondo dakizue euskara sarean sustatzeko eta hedatzeko gogoa eta kemena ez zaigula falta. Horregatik, gaur, euskararen eguna ospatzen den honetan, saria jasotzeak bereziki poztu gaitu. Hori ere badakizue, ez daukat esan beharrik.

Zerbait berezia pentsatuta genuen euskararen eguna ospatzeko.  Une edo egun bakar bateko kanpainei ihes egin nahian, azkenaldian euskara lantzeko sortu ditugun ariketak denon eskura ipintzea pentsatuta genuen gure eguna ospatzeko, baina hori beste egun baterako utziko dugu; izan ere, gaur ibilbide honetan gurekin egon zaretenokin ospatu nahi baitugu. Aitortu beharrean nago, baina, pena bakarra geratu zaidala: hemendik ahalegin guztiak eginda ere,  ikasleak ezin izan dute  sari-banaketara joan, eta horrek goibel samar utzi nau. Dena den, badakit oso pozik daudela eta nahikoa da. Bide batez, saria gure izenean jaso duten Adaki Komunikazioak enpresako lagunei eskerrik beroenak emateko aprobetxatu nahi dut. Mila esker, Andoni, bihotzez!

Euskaljakintzaren sei urte hauetan, sari eta errekonozimendu ezberdinak jaso ditugu; halere, Buber sari hau bereziki pozgarria da guretzat euskararen sustapen eta zabalkundearen aldeko errekonozimendua delako. Euskara sarean zabaltzea eta sustatzea, jarraitzen diguzuenok ondo dakizuen bezala, izan da hasieratik gure helburuetako bat. Eta horrela jarraitu nahi dugu, edukiak sortu eta partekatzen. Ez dugu saririk behar horretarako; bestalde, aitortu beharra daukagu laztanak edo musuak gustura hartzen ditugula denok! Beraz, mila esker, bihotzez, nire eta nire ikasleen izenean.

Comments { 8 }

Memoria galduak

By on 2010(e)ko azaroak 29 in arazoak, gizartea

Batzuetan begirada batek dena esan ohi digu. Nahikoa da begietara begiratu hura zer pentsatzen edo sentitzen ari den jakiteko. Istant batean, ordea, ispilu hark norabidea galdu eta espresioa apaldu zitzaion, poliki-poliki iluntasunak aurpegia indarrez hartuko balu bezala. Orduan, begi haietan hiri handi batean galduriko haur baten begirada bera ikusi nuen: tristura, ezintasuna… pentsamendu hutsalen islapenak besterik ez ziren agerian. Behin, izenak ahaztu zituen; hurrena, gaztaroko oroimenak behin eta berriz gogoratu zituen, berak zioen zoritxarreko bizitzaren jabe izatearen tristura malkoak isuriz; hitz egiteko zailtasunak ondoren, aldi batez hiztun izan zena mutu geratu zen. Eta azkenik, erabat galdu genuen, buruak norabide galdua hartu zuen. Behin galdu denean ez dago atzera bueltarik; aurrera jarraitzea besterik ez dago, noizbait izan dena izateari utziko baitio.

Memoria galera, eguneroko lanak egiteko zailtasunak, mintzairarekin arazoak, denbora eta espazioaren nahastea, umore, nortasun eta jokabide aldaketak dira, besteak beste, Alzheimerren gaixotasunaren sintomak. Gaixotasun hau adinekoetan sortzen den dementziaren arrazoietako bat; nahasmendu larri eta endekapenezkoa da garuneko neuronen gutxikako galerak eragiten duena.

1902an, Auguste deituriko 50 urteko emakume bat Frankfurteko ospitalean sartu zen dementzia arazo ezezagun batekin. Emakume honek nahaste konstante, antsietate eta asaldura sintomak pairatzen zituen. Eta Alois Alzheimer doktorearen idatzien arabera: “Auguste aztertzea ezinezkoa izaten zen”. Gauetan gela isolatu batean egiten zuen lo, sala nagusiko gaixo guztiak esnatzen baitzituen ezin zuelako loak hartu. Eta behin bere gela pribatuan, kuxinarekin estaltzen zuen bere burua, izararekin estali beharrean. Orduan, sendagileari tratamendu bat bururatu zitzaion: gaixoa lasaitzea eta inongo botikarik gabe zaintzea. Alzheimerrek hainbat ordu edota egun egon iztekeen bainuekin gaixoa lasaitzen eta, horrez gain, korronte elektriko ahulak ere erabiltzen zituen.

Aloisek August bisitatzen jarraitu zuen gaixotasunaren egoera azkenekoetan egon arren. “Momentu horietan behar-beharrezkoa da buruzagitza moral sendo bat mantentzea gaixoari zaintza on bat eskaintzeko”, diote bere idatziek. Eta zera nabarmenduko dute: “Lan goresgarri hau, ordea, desagertzeko arriskuan dago”. Izan ere, haren ustez, gero eta kontaktu gutxiago egon ohi zen gaixoaren eta hura tratatzen zuen medikuen artean.

Honekin guztiarekin zera esan nahi dut: gaixotasunaren ondorioz gaixoak jasango dituen faseetan zehar ingurukook hoberantz aurrera pausoak ematen dituelako irudimen faltsuak izaten ditugun arren, ez dago atzera bueltarik: bere bizitzan parte hartu duten pertsonak ahaztuko ditu hark eta bere munduan erabat murgilduko da. Ez dago neuronen galera geldituko duen inongo medikamenturik, itxarotea besterik ez dago eta denbora izango da epaile bakarra.

Momentu horietan, edonori egoki dakiokeen lanik gogorretako bat zamatzea da sendabiderik egokiena: bere ondoan egotea. Baina egungo gizartean, medikuntzak mirariak egin ditzakeela uste dugun gizarte honetan, ez gara errealitateaz jabetzen. Horrelakoetan, dagoenari aurre egin, eta gaixoari azkenera arte laguntza eta sostengua ematea baino ez dugu.

Informazio gehigarria:

Comments { 4 }
-->