euskaljakintza

Denok dakigun bezala, Xabier Mendiguren Elizegi Euskal Herrian dugun idazle ospetsuenetako bat da. 1964an jaio zen Beasainen eta, hainbat sari jaso ondoren, idazle preziatua bihurtu da. Egun, Elkar argitaletxean editore lanetan dabil. Literatura genero ezberdinak landu ditu (nobela, haur-literatura…) eta guztietan arrakasta lortu du. Bere obrarik ezagunenen artean Bihotz Gosetien Kluba, Arima enkoniatuak eta Bekatuaren itzala daude. Gazteentzako literaturan, berriz, Eztitsuk pirata izan nahi du eta Irakasle alu bat, besteak beste. Berak bere burua horrelaxe deskribatzen du: “Filologoa naiz formazioz, editorea ofizioz, irakurlea afizioz, idazlea bokazioz, berritsua bizioz, euskalduna bedeinkazioz edo madarikazioz“. Jakin-mina sortzen duen pertsona izaki, hainbat galderarekin hurbildu natzaio idazle eta editore ezagunari eta hauexek izan dira nire galderei emandako erantzunak:

Nondik datorkizu idazteko zaletasun hori?
Ez dakit ba nondik datorren. Irakurzaletasunetik sortu zitzaidala uste dut: liburuak irakurriz ondo pasatzen nuen eta neure buruari esan nion: “Neuk ere egin zezakeat halako zerbait”.

Beraz, garbi al zenuen txikitan, handitan idazle izan nahi zenuela?
Ezta inondik ere. Nire ametsak mutilen tipikoak izaten ziren: futbolaria izatea, txirrindularia, boxeolaria ere bai akaso. Nerabezaroan esango nuke sortu zitzaidala idazteko gogoa: zeure burua adierazi beharra sentitzen duzu batetik, munduarekin oso konforme ez zaudela bestetik, eta horrelaxe.

Baina idazteak ez al du denbora asko kentzen? Inoiz damutu al zara mundu horretan sartu izanaz?
Neure kasuan ez da ogibidea eta, horrexegatik, nahi dudan denbora eskaintzen diot: batzuetan asko, beste batzuetan ezer gutxi. Idazten baino denbora gehiago ematen dut irakurtzen hala ere. Eta gustuko tokian, aldaparik ez.

Hala ere, ez didazu ukatuko… idazle izateko imaginazio handia behar da.
Fikzioak sortzeko bai, irudimena behar da ez dizut gezurrik esango, eta hori berezko dohain bat izaten da, marrazteko erraztasuna edo musikarako gaitasuna bezala. Baina, imajinazio handirik gabe ere ikas liteke bestelako gauzak txukun idazten, eta garrantzitsua da nork bere iritzi eta sentimenduak egoki adierazten jakitea: aldizkari baterako kronikatxo bat idazteko, adibidez, edo zerbaiten kontrako protesta-iritzi bat kaleratzeko, edo maite duzun norbaiten bihotzera iristeko… auskalo!

Zuk zeuk zer egiten duzu idazten hasi aurretik?
Ez dut neure burua behartzen. Nahiago izaten dut gaia gogoan erabili, halako batean, gaia eta tonua garbi dauzkadala, burua bero-bero eseri eta idazten jartzeko.
Gero, izaten dira egun hobeak eta txarragoak. Hor jakin egin behar da batzuetan atseden hartzen, hurrengo batean gauzak argiago ikusiko dituzulakoan, baina jakin behar da, halaber, diziplina pixka bat izaten, hasitakoa amaierara eramateko. Hortik kanpo, ez daukat idazteko mania edo ohitura berezirik, ez bada eskuz idazten jarraitzen dudala oraindik.

Orduan, zein aholku emango zenioke idazle hasiberri bati?
Ba, lehenik eta behin, asko irakurtzeko, hortik ikasten baita. Ondoren, beldurrik gabe idazteko, baina aldi berean, bere buruarekin kritiko izaten ere saiatzeko, ahalik eta ondoen egiteko. Azkenik, inguruan lagun irakurzale gehiago lortzen baditu hobe, esperientziak eta iritziak trukatzeko.

Beraz, idazle on batek zein hiru ezaugarri izan behar ditu zure ustez?
Idazten hasteko hiru ezaugarri: irakurle ona izatea, hizkuntza mendereatzea, eta irudimena izatea. Hortik aurrera, idazle handienek, beren literaturaren bitartez, helburu hirukoitza lortzen dute: lilura estetikoa, emozioetan hunkitzea, eta intelektualki kilikatzea. Nire idazle gustukoenetako batzuk: Joxe Azurmendi, Koldo Izagirre, Katixa Agirre, Bernardo Atxaga…

Ziur nago milaka anekdota edukiko dituzula idaztearekin erlazionatutakoak. Zein izan da azkena?
Anekdota txikiak betiere. Atzo bertan aireportura joan nintzen emazteari laguntzera, eta ilaran zain geundela emakume bat etorri zitzaidan, nire liburu bat eskuan zuela (“Arima enkoniatuak”), bidaiarako hartu berri omen zuen eta hantxe ikusi ninduenez, ea sinatuko nion. Ez pentsa askotan gertatu zaidanik halakorik; agian horrexegatik, ilusioa egin zidan.

Beti pentsatu izan dut idazleen artean konpetentzia egongo dela… Baina idazleen artean giro ona al dago?
Oro har, bai. Esan liteke, ikasgela batean bezala, koadrila antzekoak sortzen direla modu naturalean; orduan, batzuekin adiskidetasun estua daukazu, eta beste batzuk ezagunak dira, besterik gabe. Hala eta guztiz ere, gorrotorik ez da egoten normalean.

Noski, idazle bat poztu egiten da irakurleari bere liburua gustatzen bazaio. Zer gertatzen da alderantzizko kasuetan?
Ba, “zer egingo diogu ba” esan eta aurrera. Irakurleak eskubide osoa du bere iritzia izateko eta adierazteko, eta idazleak pentsatu egin beharko du, ea gustu kontu hutsa ote den ala bere obrak baduen akatsen bat, hurrengoan konpondu beharrekoa. Niri egindako kritikak onerako hartzen ditut normalean.

Hala eta guztiz ere, gaur egungo gazteek nahiago dute Play Station-a, irakurtzea baino. Zer esango zenieke?
Ba, nork bere gustuko zaletasunak bilatu behar dituela, dela play stationa, dela beste edozer. Zoriontsu izaten saiatzeko gaude hemen, ez inori sufriarazteko. Horren barruan, niri iruditzen zait liburuetan, entretenimenduaz gainera, bizitzaren zentzuaz eta giza harremanez hausnartzeko eta sakontzeko hainbat gako eskaintzen direla, ziberjolasetan deskubritu ezin direnak. Baina norberak bilatu behar, noski.
Amaitzeko, ez zait Xabier Mendigureni eskerrik beroenak ematea baino geratzen. Benetan, eskerrik asko eta besarkada bat. Besterik gabe, espero dut elkarrizketa gustatu izana.

Karlos Redondo zaletasun ugari dituen pertsona da eta berarekin elkarrizketa luze eta sakona egitea ez da batere zaila, gauza ugari baitu esateko. Bere zaletasun batzuk aipatzeko, perretxikozale amorratu edota arte ederren mireslea dela esan dezakegu. Eta nahiz eta bere lanak jarduera hauek guztiak egiteko denbora gutxi utzi, ahal duenean, mendira joaten da bere saskia eta egurrezko makila lagun dituela perretxiko bila. Une anitz eskaintzen dio bere lanari; izan ere, enpresa bateko buru izateak ardura handia eskatzen baitu eta, hori dela eta, lana erruz egin behar izaten du.

1947ko urriaren 10ean jaio zen Ordizian. Ikasketak Donostiako Ingeniaritzako Goi eskolan egin zituen hemeretzi urte zituela hasita. Honen ostean, Industri Ingeniaritzako ikasketak amaituta, Goierriko Goi eskolan aritu zen lanean urtebetez. Prestakuntza aberatsa jaso ondoren, 1973. urtean Arrasatera joan zen. Urtebete geroago, Ikerlan enpresa izango zena sortu zuten, bera eta beste bost kideren artean. Hasieran, ikerlari jardueratan aritu zen, eta elektronika nahiz sentsoreen inguruan lan eginez urte dezente eman zituen. Gauzak horrela, gero eta ardura handiagoko karguetara iritsi zen. Esperientzia lagun zuen eta, hori dela eta, ikerlarien buru izatera ere ailegatu zen. Beranduago, Ikerlaneko zuzendari nagusia izendatu zuten, gaur egunera arte.

Bere ikasketak eta lanaren nondik norakoaren ibilbide luzea labur azaldu ostean, azken urte hauetan Ikerlan Teknologi Ikertegiak egin dituen ikerketa eta proiektu berri edota garrantzitsuenak azalduko dizkizuet, bertako zuzendari nagusiari egindako elkarrizketaren bidez.

Zer-nolako bilakaera izan du Ikerlan Teknologi Ikertegiak bere sorreratik?
Hogeita hamar urte igaro dira aurrerapauso handi hori eman genuenetik, hau da, sei ikerlari horiek Arrasateko Goi eskola politeknikotik atera eta, gogo biziz, enpresa honi bizitza eman genionetik. Aldaketak egon dira, gizarte berrietara moldatzeko beharrezkoak baitira; gehienbat teknologia berrien laguntza nabaritu dugu azken urte hauetan, honi esker enpresa handituz joan da.

Nola azalduko zenuke hitz gutxitan zer den Ikerlan eta zertan diharduen?
Ikerlanek enpresekin lankidetzan jarduten du, hauei duten berritzeko gaitasunari irtenbide sortzaile eta eraginkorrak eskainiz, honela, produktuen garapena hobetu dezaten. Beraz, Ikerlan Ikertegiari zerbitzua eskainiko dion enpresaren ezaugarriak ezagutzera eramaten dio; honela, teknologia eta metodologia egokia erabiliz, enpresa bakoitzari zerbitzu onena eskaintzeko.

Zer-nolako baliabideak dituzue zuen ikerketak edo orokorrean zuen lana betetzeko?
Errekurtso nagusiena gizakiaren gaitasuna dugu, 190 ikerlari eta 60 teknikari espezializatuz osatzen da langileria. Horrez gain, bekadun edota zerbitzu eskaintzetan dihardutenak ere badaude. Bi egoitza ditugu, nagusiena Arrasaten, non bertan produktuen garapenerako unitateak edota diseinu eta produkzioaren prozesuak garatzen diren eta, bigarrena, Araban dago kokatuta. Bertan, aldiz, energia lantzen dugu. Laborategien laguntzaz, gure lanaren eraginkortasuna areagotzen dugu, egunetik egunera handiagotuz.

Zentro teknologikoak ez dira oso ezagunak jendearentzat. Nola igorriko zenioke jendeari, adibide garbien bidez, zuen lanaren emaitza?
Ez da erraza jendeari horrelako guneetan egindako lanaren emaitzak zeintzuk diren ikusaraztea. Esate baterako, gure eguneroko bizitzan erabiltzen ditugun produktu edo aplikazio ugarietan, Ikerlanek, beste enpresekin lankidetzan jardunez, bere teknologia eskaini du produktuaren bilakaerarako. Honela, bai etxebizitzetan, adibidez, Fagor etxetresna elektriko edota Orona igogailuetan, bai bidaietan, aireportu eta tren geltokietan, baita Irizar autobusetan ere, gure teknologiaren laguntzari esker, produktu horiek hobeki garatu dira.

Ikerketa ugari egin duzue hogeita hamar urte hauetan, baten bat aipa al dezakezu?
Kasu bat aipatzeko, zuntz adimendunak eta garbikorrak lantzen ibili gara azkeneko urte hauetan. Gero eta ohikoagoa izango da, gure txaketa edota kamisetako mahukatik, MP3a eta sakelako telefonoa kontrolatzea. Beste bitxikeria bat aipatzeko, edozein gurasok jakin dezake bere semeak sukarrik ba ote duen, bere arroparen kolorea ikusteaz bakarrik. Batek daki, agian, hemendik hamar urtera horrelako zuntzek gure bizitza erraz dezakete.

Enpresekin lankidetzan aritzen zarete zuen helburuak betetzeko, baina egiten al duzue bereizketarik enpresak aukeratzerakoan?
Ikerlanek estuki jarduten du lankidetzan adostutako enpresarekin. Hori dela eta, ongi ezagutu behar ditugu bakoitzak dituen ezaugarriak eta kasu bakoitzari behar zaion teknologia edota metodologia egokia erabili. Edozein modutan ere, edonolako enpresarekin aritzen gara; dena den, garraio eta energiarekin lan egiten duten sektoreei eskaintzen dizkiegu zerbitzu gehienak.

Zein da gerora begira gehien landuko duzuen eremua?
Teknologiaren ezarpena osasunean da, eta izango da, gerora begira Ikerlanen ikerketen betebeharretako bat. Gure helburuetako bat etxebizitzetara osasun zerbitzuak arretaz igortzea da; esate baterako, ezindu edota gaixoei beraien etxeetara ahalik eta azkarren zerbitzua eskaini, osasun zentroetara joateko beharra izan ez dezaten. Horretarako, teknologia berrien erabilera nahitaezkoa da. Beste eginkizunetako bat mikroteknologia edo adimendun sistema miniaturizatuak hobetzea da, jada eremu hau lantzen hasiak gara eta aurrerapauso handiak eman ditugu.

Ikerlari izatetik, taldeko buru izatera iritsi zinen eta, ondoren, Ikerlaneko zuzendari nagusia izatera. Lan gogorra al da enpresa bateko buru izatea?
Nik ez nuke esango lan bat bestea baino gogorragoa denik, bakoitzak bere zereginak ditu eta horrek agian desberdintzen gaitu. Urte asko daramatzat Ikerlanen eta lan handia egin dut bai ikerlari nintzenean, bai zuzendari lanetan ere. Enpresako buru izateak, bere abantailak eta desabantailak ditu, une latzak eta gozoak igaro ditut, baina gustura nago egin dudanarekin.

Noiz arte jarraituko duzu Ikerlan Teknologi Ikertegiko buru lanetan?
Hogeita hamar urte eman ditut lan honetan, oraindik ere badut nahiko sasoia jarraitzeko, baina atseden hartzeko ordua iritsi zaidala uste dut. Aurten jubilatuko naiz, zehatzago esateko, abenduan; honela, generazio berriei ateak zabalik utziko dizkiet, lan gogorra eginez sortu duguna, berritu eta aurrera eraman dezaten.

Horren haritik, lana uztean denbora libre gehiago edukiko duzu; beraz, zeri eskainiko diozu denbora?
Betidanik gustatu izan zaizkit arte ederrak, asko landu dudan zerbait da. Hemendik aurrera ordu gehiago igaroko ditut arte ederren munduan murgilduta. Orain arte, mendira askotan joan naiz perretxiko bila. Denbora gehiago izateak lagunduko dit nire zaletasunaz gozatzen. Gauzak horrela, arte ederrak eta mikrologia landu nahi ditut , inoiz landu ez ditudan bezala.

Eskerrak eman nahi dizkiot nire osaba Karlosi bere lanbidea zein den eta nolakoa den erakusteagatik. Horretaz gain, lana uzten duenean une gozoak igaro ditzala opa diot.