Tag Archives | ekonomia

Nora doa gure dirua?

Azken urteetan krisi ekonomikoa konpontzeko hainbat neurri hartu dira, baina askok ez dute eragin handirik izan. Adibidez, zergak igotzeak ez du beti estatuak gehiago kobratzea eragiten. Beste alde batetik, askotan, norbaitek lapurtu duen dirua ez da aurkitzen edo dirua egintza kriminaletarako erabil daiteke, inork saihestu gabe. Arazo hauek guztiek kausa komun bat dute: zerga paradisuak eta sekretu bankarioa.

Zerga paradisuak atzerritar dirudunei oso zerga gutxi kobratzen dieten herrialdeak dira. Hauetako batzuk dira Monako, Liechtenstein, Kaiman Uharteak… , eta munduko diruaren eta enpresen zati garrantzitsu bat han kokatuta daude. Zerga gutxi ordaintzearen ondorioz, enpresa asko mugitzen dira estatu horietara eta diru asko aurrezten dute. Gehienetan, gainera, beste estatuekin ez dute kolaboratzen eta, beraz, dirutzak ezkutuan gelditzen dira. Honek hainbat efektu negatibo ditu beste estatuetan.

File:Tax havens.svg

Alde batetik, beste estatuen zerga bilketan efektua du. Normalean, dirudunek zerga gehiago ordaintzen dituzte eta norberaren diruaren arabera proportzionalki ordaintzen da. Hau egokiena izango litzateke sistemak ondo funtzionatuko balu. Baina honek tranpa bat du: dirudunek enpresak eta kontu korronteak zerga paradisuetara eramaten dituzte, gutxiago ordainduz. Honen ondorioz, gehien ordaintzen dutenak dirua dutenak baina aberatsak ez diren pertsonak dira, eta kaltetuenak klase ertainak dira. Adibidez, eliteko kirolari askok etxebizitza zerga paradisuetan erregistratua dute, zerga gutxiago ordaintzeko. Gauzak gaizki doazenean ere, dirudunek zerga paradisuei probetxua ateratzen diete. Adibidez, enpresa bat errentagarria ez denean, porrota egin duela aitor dezakete eta, horrela, ezin dira zorrak ordaindu. Eta diru guztia zerga paradisuetan sartu dutenez, diru hori ezin da erreklamatu.

Zerga paradisuek kriminalitatean ere eragina dute. Ustelkerian sartutakoek zerga paradisuak erabiltzen dituzte lapurtzen duten dirua ezkutatzeko, eta horrela zailagoa da jende hau harrapatzea. Kondenatu eta kartzelan sartu eta gero ere arazoak sortzen dituzte, dirua itzultzeko eskatzean, dirurik ez dutela esaten dutelako. Diru hau zerga paradisuetan ezkutatuta dago, baina banku-sekretuaren ondorioz, diru honen existentzia ezin da frogatu. Kriminalek eta mafiosoek ere zerga paradisuetan sartzen dute dirua, horregatik da hain zaila hauen arrastoa jarraitzea. Terroristek ere dirua zerga paradisuetan gordetzen dute, eta finantziazioa hemendik lortzen dute.

Hau guztia kontuan hartuz, krisi handi bat berriro ez errepikatzeko hartu behar diren neurrien artean, nahitaez, zerga paradisuen desagerpenarena dago. Zerga paradisuen desagerpenak hainbat onura ekarriko lituzke. Zerga progresiboak igotzea posible litzateke, aberatsek gehiago ordainduz. Dirua ezkutatzeko tokirik ez balute, ordaindu egin beharko lukete eta, ondorioz, estatuak eskuratzen duen dirua handitu egingo litzateke. Gainera, diru hori gaizki erabiltzea zailagoa izango litzateke, politikoek zailago luketelako eskua sartzea. Beraz, irabazten den diru hori hobeto inbertituko da. Hala ere, oso zaila izango da hau martxan jartzea. Alde batetik, boterea duten askok interesak dituztelako zerga paradisuetan; eta, bestetik, ekonomia kontrolatzen duten “neocons“-ek ez dutelako inoiz onartuko.

Comments { 1 }

Krisia, denon arazoa

jendea-erostenKrisiarena aurten gehiegi entzuten ari garen gaia irudituko zaio askori; niri, ordea, ez. Nahiz eta milaka artikulu gehiago idatzi krisiari buruz, gauza gutxi konpontzea lortuko dugula uste dut. Edonola ere, gertatzen ari denari buruz informatzea gustatuko litzaidake; izan ere, kontuan izan behar dugu denei eragiten digun gaia dela. Norena da, baina, krisiaren errua?

Ez da batere erraza errua norbaiti leporatzea, baina askoren ustean krisiaren jatorria Estatu Batuetan dago. Arrazoi potoloena diruaren erabilera okerra izan da, eta badirudi hori esanda dena konponduta dagoela; pentsatzen hasita, ordea, konturatuko gara erru osoa gizartean dagoela. Estatu Batuetan garrantzi gehiena diruak dauka, eta nahiz eta duten diru kopuru hori txikia izan, denek gastatu egiten dute; hau da, gorde beharrean gastatu egiten dute. Arazoa kulturala da, eta kontuan izaten badugu Estatu Batuak mundu osoan zehar duen eragina itzela dela, kultura hori toki guztietara zabaldu dela esan dezakegu. Dirua = gastatu. Pertsona askok ez dute behar adina diru; hala ere, erosteko behar hori sentitzen dute eta biderik errazenera jotzen dute hau konpontzeko: dirua bankuari eskatu.

Horra hor krisiaren eragile handi bat: bankuak. La crisis Ninja artikuluan irakur dezakegunez, bankuek edonori utzi diote dirua eta edozein kantitatetan; alabaina, horietako zenbait pertsonak ezin dute diru hori bueltatu. Horrela sortzen da krisiaren zatirik handiena: hainbat banku edo fintza etxek itxi behar izan du bertan dirurik ez dagoelako. Gertatzen ari dena ongi ulertzeko, adibide erraz bat ipiniko dizuet. Imajina ezazue etxea ordaintzen ari den familia batek kreditu bat eskatzen diola bankuari auto bat erosteko eta beste bat oporretara joateko. Pentsa ezazue familia horrek dituen diru-sarrerekin doi-doi iristen dela hilabete bukaerara. Honi bankuari bueltatu behar dion diru guztia batzen badiogu, argi geratzen da ezin grafikoaizango duela dirua itzuli, ez baitauka. Gerta liteke errua bankuarena izatea kreditua eman baino lehen familiaren bizi baldintzak ez dituelako oso ondo begiratu; hala eta guztiz ere, errua bankuei bota beharrean, zergatik ez dugu gure albora begiratzen? Zenbatek ez ditu eskatzen kredituak oporretara joateko edota auto bat erosteko, jakinda ezingo duela diru hori bueltatu? Galdetu diezaiogun gure buruari ea hori benetan beharrezkoa den. Bankuek ez dituzte begiratuko familien bizi-baldintzak, baina guk behinik behin begiratuko beharko genituzke mailegu bat eskatzera joan aurretik…

Eta orain beste galdera bat: zeintzuk izaten ari dira krisi honen ondorioak? Erantzun garbiena eta benetan sufritzen ari garena langabezia da. Tasa oso handia da eta izugarri igotzen ari da azkenaldi honetan. Espainian, % 6 inguruan ibili ohi bada, aurten % 12,1eraino igo da; datuak ikaragarriak dira, benetan beldurgarriak. Hainbat arlo izan dira kaltetuak, baina etxegintzarena izan da kolpe handiena jaso duena; izan ere, sektore hau langabeziak gogor astintzeaz gain, etxeen salneurriek behera egin dute krisiarengatik. Burtsa ere ondorio larriak jasotzen ari da: egunak joan egunak etorri, milaka pertsonek ezin dute ezertxo ere egin beraien akzioak balioa galtzen ari diren bitartean. Eta zer egiten dute boterea dutenek hau konpontzeko? Bada, milaka dolar injektatu bankuei! Oraindik ere soluzio horren emaitzen zain gaude. Hori gutxi balitz, neurri honen ondorio larria diruak bere balioa galtzea izan daiteke. Batek daki noraino irits gaitezkeen!

wall-streetEdonola ere, ez da krisi izugarria jasaten dugun lehengo aldia. Atzera egiten badugu, 1929ko krisiarekin egingo dugu topo. Garai hartan, gaur egun bezala, krisia Estatu Batuetan sortu zen, eta ondoren mundu guztira zabaldu zen. Nola izan zen, bada, krisi honen hasiera? 1929ko krisia Wall Streeten hasi zen, burtsak krak egin ondoren Ostegun Beltza delakoan. Lehen Mundu Gerraren ostean gertatu zen. Hasiera batean, ekonomia gora egiten hasi zen eta honekin batera burtsa ere bai. Orduan, jendea maileguak eskatzen hasi zen burtsan inbertitzeko. Halako batean, urriaren 24an, burtsak krak egin zuen, utzitako kapitala itzulitakoa baino handiagoa zelako. Jendeak ezin zuen dirua itzuli eta bankuek behea jo zuten.

Aurreko guztia irakurri ondoren, konturatuko zarete gizartea ez dela horrenbeste aldatu: lehengo akats berberak egiten jarraitzen dugu. 1929ko krisia eta egun pairatzen ari garenaren artean ez dago alde handirik. Ulergaitza da, jasan zuten guztia jasan ondoren, gaur egungo gizarte aurreratuak gauza berdinetan erori izana. Argi dago beste krisi batzuetatik irteteko gai izan baziren, gu ez garela gutxiago izango. Agian, denon artean lortu beharko genuke irtenbide bat, denoi galdetuz eta noreberak bere harri korkorrak jarriz. Garbi dago gobernuek ezarritako neurriek orain arte ez dutela emaitza positiborik eman, oraingoz ez da intebinde garbirik aurkitu krisi honi amaiera emateko. Nire uste apalean, zulotik ateratzeko lehenengo pausoa eta zailena gizartea aldatzea da, gure pentsakera aldatzea. Agian, hortik hasita urrats bat emango genuke krisia desagertzeko.

Comments { 1 }
-->