Tag Archives | irakurgaiak

Kilkerren hotsak – EDORTA JIMENEZ

Edorta Jimenez 1953ko azaroaren 8an jaio zen Mundakan. Magisteritza ikasi eta idazteaz gain, hainbat dokumental egin ditu telebistarako. Halaber, Egin, Gara, Egunkaria, Berria eta EITBn Ibili da kolaboratzaile Edorta Jimenezgisa. Eta horretaz gain, telebistan gidoilari lanetan jardun du, besteak beste, ondorengoetan: Hau komeria, Goenkale, Beti eskamak kentzen…

Idazteko garaian, hiru estilo jorratu ditu gehienbat: poesia, eleberria eta narratiba, estilo bakoitzeko hainbat obra idatziz. Aipatu beharra dago poesian Omar Nabarro izenez ezagut dezakegula; izan ere, bere hainbat poema izen horrekin sinatu ditu. Bere lan guztiak euskaraz idatzi ditu, baina horietako batzuk erdarara itzuliak izan dira. Duela gutxi, gainera, Arantxa Urretabizkaia eta Edorta Jimenez Alemaniara joan dira Arantxaren Koaderno gorria eta Edortaren Kilkerren hotsak liburuak aurkeztera, alemanera itzuliak izan direlako. Bere azken obra Ispiluaren kalteak izan da. Liburu asko argitaratu ditu, baina oraindik bide luzea gelditzen zaio Edortari.

Esan bezala obra ugari idatzi arren, ni Kilkerren hotsak eleberriaz arituko naiz. Historiaren hasieran bi pertsonaia azaltzen dira: Bisitaria eta Uriarte. Hauek kontakizun osoan zehar agertuko dira. Lehenengo momentutik badakigu Gerra Zibila izango dela gai nagusiena, bi pertsonaia hauen bitartez murgiltzen gara egoera horretan. Uriarte gobernuko espioi da eta misio bat bete beharko du; hori betetzea izango da bere zereginik nagusiena. Bisitariak asko lagunduko dio. Halere, horren truke, gauza asko jakin nahiko ditu gudaz eta galdera asko egingo ditu. Horrela, gertakizunak eta datuak Bisitariari azaltzen dizkion heinean, irakurleak datu horiek guztiak jasotzen ditu. Beraz, idatzi osoan zehar Gerra Zibilaren datu ugari emango ditu, horietako gehienak benetakoak:

Baina gerraren legeetan legerik gogorrena zein da-eta nolabait desagertua dela jakitea da, desagertu hitz horrek zer esan nahi duen jakin gabe. Hilik? Preso? Ihes egina? Denborak argituko zuen hori ere.

Tokiei erreparatuz gero, Billano herria da istorioan azalduko dena; izan ere, Uriarte bertako bunker batean ezkutatuko da gerra pixka bat lasaitu arte. Plentziako kasinoa ere pare bat aldiz aipatuko da, bertan elkartuko delako Uriarte kazetari eta argazkilari batzuekin, trago batzuk hartuz, gudaz hitz egiteko. Baina Bilbo izango da tokirik garrantzitsuena eta bertan gertatuko da akzio gehiena. Gainera, benetan existitzen diren tokiak aipatuko ditu: Iturribide kalea, El Arenal, Bilboko kafea…

Kilkerren hotsakPertsonaiei begira, nagusiez gain, pertsonaia ez hain garrantzitsuek ere parte hartuko dute liburuan. Izan ere, kazetari eta argazkilari asko agertuko dira eta hauek izango dira gerraren frogak nolabait dituztenak, beraien kamerekin edo begiekin ikusi izango dutelako gudak sortutako hondamendia. Lehengo harira, pertsonaia nagusiena Uriarte dugu, eta istorio osoak bere inguruan biratuko du. Lehenik, Alejandro Mallota alkatearen fusilamendua aztertuko du. Bigarrenik, misioa burutzeko, uneoro jendearekin hitz egingo du informazioa, datuak… lortu nahian. Bukatzeko, amodiozko istorio bat bizi izango du. Amodiozko istorio horretan, Elena agertuko zaigu. Ez da ohiko amodiozko istorioa izango; izan ere, Uriartek hasieran ez du jakingo Elena emakume ezkondua dela, senarra gerran dagoen bitartean Uriarterekin egoteaz baliatzen dena. Sinbadek ere zeresan handia izango du eleberrian, berak esango baitizkio misioaren nondik norakoak. Misio hori barku batean ahal dituen faxista gehienak sartzea izango da, faxista gutxiago egoteko euren inguruan. Bestalde, Bisitaria, lehen esan bezala, eleberri osoan zehar azalduko da eta asko lagunduko dio Uriarteri, aurkikuntzaren bat ere egingo duela.

Arestian aipatutako pertsonaiak izango dira garrantzitsuenak. Halere, hain garrantzitsuak izango ez diren beste hainbat aurkituko dugu: Lauaxeta, Noel Monks, George Steerren, Bruno Mendiguren, Jay Allen, Robert Capa… Azken hau oso ezaguna da hainbat argazki oso famatu egin izanagatik. Ez dugu George Steerren ahaztu behar, berak idatzi baituzen El arbol de Gernika. Narrazio guztiak benetako pasarte asko ditu, eta pertsonaiak ez dira gutxiago izango; izan ere, hiru pertsonaia izan ezik -Uriarte, Bisitaria eta Elena-, beste guztiak errealak baitira.

Kapituluen antolaketari dagokionez, batetik bestera lotura garbia mantentzen dela esan daiteke. Kapitulu batean kontakizun batekin hasten bada, hurrengoan lotura mantentzen da, nahiz eta batzuetan ez izan jarraipena. Beste hainbat kasutan, gudako data bat jarriz, gertaeraren bat gogoratzen hasten da eta pixkanaka berriro ere kontakizunarekin jarraitzen du. Datak jartzen dituenean, askotan iraganera eramaten gaitu; hortaz, esan dezakegu argumentua ez dela guztiz lineala.

Narratzailea barruan dago eta nobela osoan zehar berak egiten ditu kontakizun guztiak; horrela, istorioarekiko hurbiltasuna sumatzen dugu. Pena bat da bakarrizketaren bat ez egotea, horrek pertsonaia hobeto ezagutzera eramango gintuelako.

Gehiena narrazio bada ere, elkarrizketak ere garrantzia hartuko du; izan ere, elkarrizketa moduan datozen pasarteei esker datu asko lortuko baitugu. Pena da toki nahiz pertsonen deskribapenik ez egotea. Hauen falta sentitu dut; agertu agertzen dira, baina gehienbat gertaeraren bat azaltzeko:

Bitartean bonbetako batzuk gertu-gertuan ajusten zirela igarri nuen. Geltokirako bidean kalteetako batzuk ikusi genituen. Iturbide kaleko gordeleku bat , auzotar batek etxekoentzat egina zena, airean joana zen. Zaurituen alargunak ala hildakoen gorpu zatiak, ez dakit zer egin zitzaidan mingarriago…

Amaitzeko, esan beharra dago kontakizun historikoak gogoko dituztenentzat oso aproposa dela liburu hau. Nire ustez, horrelako istorioak oso egokiak dira pasatako garai bateko bizitza, pentsamenduak, gertaerak, jendea… ezagutzeko. Gainera, jakinda istorioa egiteko dokumenturen bat eta hainbat pertsonaia errealak direla, garai haietan murgiltzea errazago egiten zaigu. Dena den, kontakizunak badu ezaugarriren bat edo beste batere gustatu ez zaidana: gertakari batez hitz egiten hasten da, eta denbora luze batean eten egiten du kontaketa hori beste batekin jarraitzeko. Hori, esan bezala, ez zait batere gustatu. Bestalde, askotan data eta informazio gehiegi sartu izan dituenez, batzuetan eleberria pisutsuegia egin zait. Beraz, lehen esan bezala, gai historikoak gustukoak badituzue, liburu hau aproposa izango da zuentzat.

Aurreko guztia osatze aldera, hemen duzue autoreari Kilkerren hotsei buruz egindako galdeketa eta liburuaren kritikaren bat.

Comments { 0 }

Katebegi galdua – JON ALONSO

alonsoMaitek euskaljakintzako Irakurlearen Txokorako artikulua liburu bati buruz egiteko esan zigun momentutik, oso argi izan nuen misterioz beteriko liburu bat aukeratuko nuela. Liburuak irakurtzea ez da nire pasiorik handiena. Egia esan, irakurri ditudan liburu gehientsuenak behartutakoak izan dira. Halere, asko eskertzen da liburuak irakurtzera behartu izana, zorionez, oso liburu onak baitauzkagu euskal literaturan.

Katebegi galdua Jon Alonso iruindarrak idatzitako nobela da, zehazki, 1985. urtean publikatutakoa. Jon Alonso biologian lizentziatua da, baina AEKn ere lanean jardun zuen. Egun, euskal idazle eta itzultzailea da; José Saramago eta Julio Cortazaren lan bana euskaratu ditu. Berak idatziriko zenbait testu aurki ditzakegu gure liburu dendetan:”Katebegi galdua” (1995, Susa), “Hodei berdeak” (2003, Susa), “Camembert helburu. Toulouse-Lautrec mende bat geroago” (1998, EEF – Susa)…Egin klik gehiago ikusi nahi izanez gero.

Liburuaren gaia aztertzeko orduan, inongo zalantzarik gabe esan daiteke liburu honen gaia misterioz beterikoa dela; sailkatzeko orduan, berriz, nobela beltzarenean sartuko genuke. Liburua irakurtzen hasi bezain pronto, sekulako intriga sortzen da. Juandeaburre Fundazioan jazotzen den lapurretarekin hasten da istorioa. Fundazioan, bitxi eta diru asko egon badago, baina lapurrak ez du horrelako ezer ebasten. Poliziaren aburuz, fundazioa zaintzen duten atezainak konturatu egin dira lapurra zegoela eta horrexegatik ez du izan beta gehiegirik balio handiko ezer osteko. Eleberri honen lehen hitzak irakurtzean sano kateatu nintzaion liburuari:

Juandeaburre Fundazioan gertatu zen lapurreta ez zen izan misteriozaleen edo egunerokoarekin asperturik daudenen gertaera ez-ohikoen egarria asebetetzen duen horietakoa. Lapurreta izan ote zen ere dudan jartzen ahal zen, lapurrek, hortik zehar zabaldu zenaren arabera, balio handirik gabeko paper gutxi batzuk baizik ez baitzituzten eraman. Hortaz, hainbaten iritziz, kode penala eskutan harturik, han gertatukoa lapurretatzat ez eta egoitzaren bortxaketatzat hartzea bidezkoagoa zen. Gauzak nola gertatu ziren kontuan hartzera, inork ez zuen ukatuko gertaera bitxi samarra izan zela, baina, era berean, arina, larritasun txikikoa; lapurrak, edo egoitza bortxatzaileak, nola sartzen ahal izan ziren zen harrigarria, Juandeaburre Fundazioaren ondasun preziatuak jende armatuak ongi gorderik zeukan Argaraiko jauretxe batean baitzeuden. Ondasun horiek —harribitxiak, antzinako gaiak, pieza arkeologikoak, margoak, inkunableak eta beste hainbat liburu-argitalpen bitxi gehienbat— iristen hasi zirelarik Pantaleon Juandeaburre jaunaren beraren egoitza izandako jauretxera, denen agerikoa gertatu zen zaindari armatuen bertaratze larderiatsua, besteren ondasunak ebastea maite dutenak urruntzeko nahikoa behar zena. Hori gutxi izatekotan, kanpoko burdinazko hesiak, eta ate-leiho sendoek argudio garrantzizkoak behar zituzten izan edonori han baimenik gabe sartzeko ideia burutik kentzeko. Horregatik, iritzi nahikoa zabaldu baten arabera, lapurrek ez bazuten ia ezer eraman horretarako astirik izan ez zutelako izan zen; halabeharrez egokituko ziren han zaindarien arteko txanda aldatzea gertatzen ari zen unean, ohi baino pixka bat gehixeago luzatu zen egoera hori profitatu omen zuten, ate zirrikitu bat irekirik ikusi eta bertatik labaintzen diren katu itzaltsuen gisara sartu, eta azkar mugitu ezean laster harrapatuko zituztelakoan, etorri zirrikitu berberetik atera omen ziren, arineketan, tranpa itxi baino lehen. (Hemen liburu osoa)

Istorio osoan zehar irauten du susmozko egoerak. Petronio Madrilera joaten da gobernadoreak aginduta, eta han beste tirabira batzuk ere izaten ditu. Bitartean, Margot katebegi-galduaaurkezten digu narratzaileak. Ustezko lapurreta burutu zuen gizona hilik azaldu dela konturatuta,erabat larritu eta bere lagun Akuilurengana jotzen du. M.F.E.-k Margot bisitatzen du hil aurretik eta paketetxo bat ematen dio. Bertan, liburu bat dago. Badaki sekulako arazoetan sartuko dela liburu hori dela eta. Petroniori gobernadoreak agintzen dio M.F.E.-ri liburua lapurtzeko. Agindua eta lapurreta egin ondoren, bere bila joan eta liburua ez daukala esaten dionean, akabatu egiten dute. Drogatu egiten dute, dena den, heriotzaren zergatia estaltzearren. Koko Ezari anonimo batzuk bidaltzen hasten da, baina berak ez du inongo susmorik. Koko Eza eta Margot batera dabiltza honetan guztian. Ezak Aitorgoitiako komentuko apaizari buruz zer edo zer entzun izan du eta badaki literaturan oso jarduna dela. Ezak liburua eramaten dio ongi ezkutatzeko esanez. Handik irtetzen denean, polizia kontrol batean geratzen dute Eza, eta automobila goitik behera miatu ondoren, gurpilak zulatu eta alde egiten dute. Beranduago, Petronio eta bere laguntzaileak Bartolo Egozkue apaizarengana joaten dira liburua bilatzeko jomugaz, baina ez dute aurkitzen. Bitartean, Margot bahitu egiten dute eta bera askatzeko liburua emateko eskatzen dute. Apaizak Petroniorekin, Gobernadorearekin, Juandeaburrerekin… bilera egitea lortzen du azkenean.

Liburuan pertsonaia asko dago, baina istorioan gehien korapilatuta azaltzen direnak honakoak dira:

  • Juandeaburre: lapurreta ematen den fundazioko burua da. Ezkutatuta egon da istorio bukaera arte, baina apaizak konbokatutako bilerara azaltzen da.
  • Petronio: beti perfektu jantzita joaten den eta zezenzale amorratua den polizia-komisarioa da. Pertsona gaizto bezala agertzen da liburuan.
  • Gobernadorea: Petroniori liburua osteko agindua ematen diona.
  • MFE: Marcelo Fernandez Esparza, lapurreta “burutzen” duena da eta beranduago Petroniok akabatuko duena.
  • Margot: istorioan zehar azaltzen den neska bakarra da. Marcelo Fernandez Esparzak liburua ematen dio berari.
  • Koko Eza: Margoten laguna da. Egozkue apaizarekin kontaktuan jartzen da liburutik informazio gehiago atertzeko esperantzaz.
  • Bartolo Egozkue: literaturan aditua den apaiza dugu. Izugarri laguntzen die Margot eta Ezari liburuaren nondik norakoarekin.

Liburutik gehien gustatu zaidan zatia, polizia Aitorgoitiako komentura joaten denean gertatzen dena da. Dena oso misteriotsua da. Lehenago, Ezak bisita egin zionean ezkutuko kutxa bat erakutsi zion Egozkuek eta mesanotxean zeukan botoi batekin irekitzen zen. Polizia joatean, bere gela guztia goitik behera miatu ondoren, polizietako batek estropezu egin eta botoiari ematen dionean, dena bukatu zela uste nuen, baina ez zen hala izan. Liburua ez zeukan kutxa horretan gorderik.

Liburutik gutxien gustatu zaidana, aldiz, bakarrizketa izan da. Autorea ez dela gehiegi istorioan funtsatu eta liburua polita geratzeaz gehiago arduratu dela iruditzen zait; honela, askotan istorioaren haria behin edo beste galtzera eraman nau. Ekintzak gertatzeko ere, nire aburuz, denbora ez da oso erregularra izan eta hitz batzuk hiztegian begiratu behar izan ditut; ondorioz, batzuetan oso pisutsua egin zait liburua irakurtzea; beste askotan, ordea, konturatu gabe irakurri dut.

Aurreko guztia laburbilduz esan daiteke oso liburu gomendagarria dela eleberri beltza maite dutenentzat, sikiera. Niri oso liburu atsegina egin zait irakurtzerako garaian, liburuaren gaiak berebiziko misterioa baitu. Bestalde, tarteka oso motela gin zait nobelaren abiadura autoreak erabili dituen hitzengatik, baita ekintza burutzeko metodologiarengatik ere. Amaitzeko, liburuan autoreak azaltzen duen ideia batekin geratzen naiz: “Askotan, hobe izaten da gizakiarentzat gauzen zergatia zein den ez jakitea, dugun esperantza apurra ez galtzeko bederen.”

Comments { 0 }

La lutte finale – JOXEAN AGIRRE

Joxean Agirre Odriozola 1949ko maiatzaren 18an Azpeitian jaio zen euskal idazle ezaguna dugu. Soziologia lizentziatura ikasi zuen Parisen eta bi urtez Eibarko ikastola bateko irakasle izan ondoren, historia ikasteari joxean-agirreekin zion. Hirugarren urtean, irakaskuntza alde batera utzi eta Egin egunkarian hasi zen lanean. Honen itxieraz geroztik Garan egiten du lan. Bere idazteko zaletasuna dela medio, lanean idazteaz gain bere kontura ere idazten du Agirrek, gauzak horrela, Lehen Triptikoa izeneko narrazio bat eta hainbat nobela publikatuak ditu jada. Horien artean dago nola ez, La lutte finalle liburua.

Liburu honen ardatz aldaketa sozialak eta adinaren eraginak dira, berak bizi izan zitzakeen edo bizi izan dituen bi elementu. Horiez baliatuz, bere iragana eta oraina irudika ditzakeen pertsonaiekin jolasten du liburu osoan zehar.

Arestian aipatu bezala, liburuaren mamia egoera sozialak eta adinaren eraginek osatzen dute, baina hau dena amodio istorio nahasi eta lizunez estalia agertzen da liburu osoan zehar. Horrenbestekoa da maitasunaren gaiak liburuan duen presentzia, non gaia nagusitzat har daitekeen. Trama nahasi hauek osatzen duten istorioaren gaiak errealitate bat isla dezakeen arren, bere egiazkotasuna hutsa da, aurrerago aipatuko ditudan lekuak benetakoak diren arren pertsonaiengan duen ezagutza mailak salatzen baitu, ezinezkoa baita berak azaltzen duen punturaino pertsonak ezagutu eta beraien sentimenduak horren era zehatzean definitzea. Hala ere, liburuaren muina eta denboraren arteko erlazioa oso landua dago, bertan iragana eta oraina txukun eta argi bereiziz. Lehenengoak istorioan duen presentzia oso murritza bada ere, liburuaren ulermenean ezinbesteko lana jokatzen du iraganeko hainbat gertaerek baldintzatzen baitute etorkizuna, kasu honetan gure protagonisten oraina.

lalutte_azalaEkintza oro jazotzen den denboraz gain, Joxeanek maisuki landu duen beste atal bat paisaia eta lekuen deskribapenena izan da. Gertaerak bi herrialdeen artean banatzen diren arren, Euskal Herria eta Venezia, zaila litzaiguke autoreak zein toki hobeto ezagutzen duen zehaztea, biei eskaintzen dizkien deskribapenak oso landu eta aberatsak baitira. Bateko nahiz besteko gertakizunetan lortzen duen fideltasuna txalotzeko modukoa da, eta horri esker ez da batere zaila egiten protagonistak zapaltzen dituen inguruak imajinatzea.

Liburuak deskribatzen duen akzioa gertatzen den lekuaz esan dugun gauza bera esan dezakegu garaiko egoera sozial eta politikoari buruz ematen dizkigun azalpenei buruz; zoritxarrez, ordea, ezin dugu gauza bera esan aurretik aipatutako eszenatoki horretan antzezle diren pertsonaiei buruz. Nahiz eta hauen zerrenda oso urria izan, zail egiten da oso bukaerara arte batzuk besteengandik bereiztea, alde psikologiko batetik begiratuta noski, eta honek istorioaren jarraipen garbia egiteko garaian oztopo handia suposatzen du.

Liburuaren egiturari so eginez gero, hau orri kopuru oso ezberdinetako kapituluz osatua dagoela azpimarra dezakegu eta, egia esan, autoreak istorioa horrela banatzearen arrazoiak ez ditut batere garbi. Horren adibide zehatza liburuaren hasieran ageri den kapituluen autonomia dugu, hauen banaketarekin zerikusirik izan gabe kontatzen baita istorioa. Egituraren gaiari heltzen jarraituz, akzioen kronologia eza aipatu beharra dago, kontakizuna iraganean hasi ostean liburuaren zati handiena orainaldian aurkezten baitigu. Nahiz eta egitura bitxi honek hasiera batean nahasmena sor dezakeen, istorioa bere osotasunean ulertzeko ezinbestekoa da, eta horri esker gertakizun batzuk beste batzuengandik zerikusia ez izatetik denak trama bereko elementu direla argitzera heltzen da Joxean.

Horren egoki deskribatutako leku horietara bueltatuz, istorioa bi lekutan ematen dela errepikatu beharrean nago. Veneziak hartzen du liburuan zehar garrantzirik handiena, bertan ematen baitira gertakizun nagusiak; Euskal Herrian jazotzen direnak, berriz, aurreko horien kausa baino ez dira. Narratzailea istorioko protagonista bera da eta orojakilea, pertsona guztien sentimendu, ideia eta ekintzak inork baino hobeto baitakizki. Protagonista izatearen ondorioz edo, bere jarrera ez da batere objektiboa, beste kideen sentimenduak azaltzen dituen era berean bereak ere oso argi uzten baititu. Aipatu bezala, narratzailea pertsonaia nagusia da, baina ez bakarra. Liburuan azaltzen diren trama korapilatsuetan beste hiru pertsonaiez inguratua azaltzen da une oro, bi emakumezko eta gizonezko bat, eta denak helburu beraren bila mugitzen dira kontakizunean zehar: sexua. Halere, nahiz eta puntu horretan bat etorri, nork bere arazoak ditu. Testuaren egiturarekin amaitzeko, narrazio bat dela esan beharra dago. Bertan deskribapenak nonahi azaltzen dira eta Agirrek maisuki deskribatu ditu liburu honetan hainbat paisaia, pertsona eta sentimendu, honi esker liburua ulerterrazagoa eginez.

Autorea La Lutte Finale liburuaren aurkezpen egunean (Argazkia: Elkar)

Nahiz eta istorioaren zati handiena sexuari eta hau lortzeko eginiko trikimailuei buruz hitz egin, autoreak liburu honetan bi gai azpimarratu nahi izan ditu aurrekoa gai hauen estalki moduan erabiliz: egoera soziala eta adinean aurrera joateak sortzen duen kezka. Lehenengoa, kontakizuna kokatua dagoen momentu historikoan zegoen mugimendu politiko eta sozial batean oinarritzen du, Marxismoan. Protagonista mugimendu horretako kide izanik, garai horretako egoera aldatzeko grina azaltzen digu autoreak. Bigarrena, aldiz, sexuarekin erlazioa duten atal guztietan nabaritzen dute protagonistek, adinaren ondorioz gaztetako maila ematerik ez izateak kezkatu egiten baititu. Bi gaiak uztartuak ere ikus ditzakegu behi edo behin, zahartzaroak gaztetako borrokarako gogoa galarazi diela aipatzen baitute protagonistek.

Autoreak erabili duen hizkuntza maila euskara maila normala duen edonor ulertzeko modukoa da. Aldian behin eguneroko bizitzan gutxi erabiltzen diren hitz eta adjektiboak azaldu arren, honek ez du testuaren ulermenean arazorik sortzen. Gauzak horrela, ez dago liburua ulertzeko arazorik. Joxean Agirreren La lutte finale liburua ez zait gehiegi gustatu, eta horrek liburuaren hainbat puntutan aurrera ez jarraitzeko gogoa sortu dit. Hala ere, liburuaren azken aldera gauzak aldatzen joaten dira, eta beste begi batzuekin ikusten da istorioa.

Liburuaren alderdi txarrak aipatzean, nahasmena aipatu beharrean nago. Ia amaierara arte ez duzu istorioaren nondik norakoa ulertzen eta horrek irakurketa izugarri zailtzen du, aurretik irakurritakoa eta momentuan irakurtzen ari zarena lotzea zail egiten baita. Alde onak aipatzekotan, liburu osoan zehar behin eta berriz txertatzen dituen deskribapenak dira. Maisuki deskribatzearen ondorioz, gertaerak ematen diren tokian zaudela dirudi sofatik mugitu ez zaren bitartean. Horrez gain, amaiera ere oso ona da; izan ere, ezer ulertu gabe liburua amaitu behar delako ustearekin zaudenean, dena argitzen baita orri gutxitan.

Eleberri honi buruz orain arte idatzitakoak irakurri nahi izanez gero, jo Elkar argitaletxeko hemerotekara.

Comments { 1 }
-->