Archive | euskara

Gaurko saioaren helburua bata eta bestea artikulu zehaztugabeez aritzea da (jatorriz zenbatzaileak). Artikulu zehaztugabeak bi forma dauzka: bata singularrerako (bat) eta bestea pluralerako (batzuk).

• Singularra: BAT (Gizon bat)

• Plurala: BATZUK (Gizon batzuk)

Bat hitzak bi deklinabide-mota ditu:

1. Bata deklinabide mugatuari dagokionean erabiltzen da, beste hitzari kontrajarria agertzen denean soilik.

• Bata etorri da; bestea, ordea, ez (ezagunak dira, badakigu nor diren).

2. Bestea, deklinabide mugagabea (bat), gainerako kasuetan erabiltzen da.

• Batek esan du hori (mugagabea, ez dakigu nor den bat hori).

Erabilera okerrak dira, hortaz: batetan (egun batetan), batetako (herri batetako), batzu (lagun batzu etorri dira), batzutan (egun batzutan), e.a.

Araua osorik.

Praktika bat/beste

Praktika batzuk

Gaurko saioan izan ezik eta ez ezik bereizten saiatu behar dugu. Nik uste dut teorian denok dakigula adiera eta funtzio ezberdinak dituztela baina, antzekoak direlako edo, praktikara eramatean izugarrizko nahastea sorrarazten digu: Jon ez ezik, gainerakoak etorri dira ala Jon izan ezik gainerakoak etorri dira? Pasa gaitezen, bada, araua urratsez urrats azaltzera.

Hasteko, esan beharra dago ezik ezin dela inoiz bakarrik joan. Beraz, izan ezik edo ez ezik erabiliko da (esan nahi denaren baitan), eta ez ezik soilik.

Izan ezik

Salbu adiera eman nahi dugunean, izen-sintagmari izan ezik erantsiko zaio. Aurrean doan sintagmak dagokion kasu-marka eramango du:

– Debekatuta dago autobusentzat eta taxientzat izan ezik.

– Teologiaz izan ezik, beste edozertaz daki hitz egiten.

Hurrengo adibidean argi ikus daitekeen bezala, NORK kasuan, posible da NOR kasua erabiltzea izan ezik esapidearen aurrean:

– Horixe egingo luke, zuk izan ezik, beste edozeinek, edo

– Horixe egingo luke, zu izan ezik, beste edozeinek.

Ez ezik

Esapide honek beste adiera bat du: gehitu egiten du. (Gaztelaniazko: no sólo… sino también). Emendiozko esapide hau aurreko juntagaiaren atzean ez ezik eta bigarrenean ere lokailua gehituz eratzen da. Hona hemen zenbait adibide:

– Ikusi duzu kamioi berri hori? Ikusi EZ EZIK, gidatu ERE egin dut.

– Hau EZ EZIK, gainerakoak ERE ederto eginda daude.

– Maite EZ EZIK, beste guztiak ERE etorri dira.

• Izan ezik (=salbu) eta ez ezik desberdinak dira.
• Ezik ezin da inoiz bakarrik joan.
  
  

– Teologiaz izan ezik (salbu), beste edozertaz daki hitz egiten. (Teologiaz ez daki.)

– Teologiaz ez ezik, beste edozertaz ere badaki hitz egiten. (Teologiaz badaki.)

Araua osorik.

Praktika

Galdetzailea + NAHI partikula:

Galdetzaile batez eta nahi partikulaz osaturiko esapideak hitz bakar batean idatziko dira:

– Zernahi,

– Nornahi,

– Nolanahi, e.a.

Baina, lehen osagaia (hau da, galdetzailea) n-z, t-z edo k-z bukatzen bada, hitz batean (aipatutako kontsonante horiek galduz) edo marratxo baten bidez bereizita idatziko da:

– Nonahi edo non-nahi (non + nahi),

– Zenbanahi edo zenbat-nahi (zenbat + nahi),

– Nondinahi edo nondik-nahi (nondik + nahi), e.a.

Ez idatzi, beraz, nor nahi, nonnahi,e.a.

Araua osorik.

Araua praktikatu

• Praktika 1

• Praktika 2

• Praktika 3