Archive | irakurlearen txokoa

Eider Rodriguez Oreretan jaio zen 1977ko maiatzaren 18an. Joseba Jaka literatur bekaren laguntzaz, bere lehen lana argitaratzeko aukera izan zuen, Eta handik gutxira gaur, 2004. urtean, izugarrizko arrakasta lortuz. Gaur egun, ETBko Sautrela literaturari buruzko saioan parte hartzen du, erredaktore lanetan. Idazleak irakurle proiektuan ere parte hartu du, Arrasateko Udal Liburutegiak euskarazko (idazle euskaldun zein itzulpen) liburuei buruzko iritzi hoberenetarikoak jasotzen dituen liburuskan. Bertan, Eiderrek ez ezik, Arantxa Iturbe, Harkaitz Cano eta beste 7 idazlek ere beraiek gustukoen dituzten hamar liburu aipatzen dituzte, honela 100 liburuko zerrenda osatuz.

Eta handik gutxira gauren hitzaurrea Joseba Sarrionaindiak idatzi zuen, benetan ohore handia Rodriguez bezalako idazle gazte batentzat. Liburua narrazio ezberdinez osaturik dagoenez, 16 denera, arina bihurtzen da, benetan, irakurtzerako orduan. Gainera, idazkera zaindu eta txukun batez idatzirik dagoenez, oso irakurterraza izango da, irakurle gazte eta hain gaztea ez denarentzat ere.

Lehen esan bezala, liburua narrazio ezberdinez osaturik dago, Susana, Gudaria eta Poeta, Anai artea eta Zu eta Ibanen izan ezik, pertsonaiak eta egoerak berdinak dira, hari berari jarraitzen diote.

Gaiak denetarikoak dira, baina oso ohikoak dira sexu harreman edo euskal politikari buruz (euskal presoak…) hitz egiteko orduan autoreak pertsonaiei ematen dien askatasuna eta naturaltasuna. Garaiak askotarikoak dira, Gerra Zibila (lehenengo narrazioan) eta XXI. mendean murgildutako istorioak esate baterako. Narrazioen kokapena guztiz ezberdina da kontatzen duen istorioaren baitan, Euskal Herria, Chiapas, Madril…

Niri gehien gustatu zaizkidan narrazioak Sofako Amodioak eta Galtzerdiak izan dira. Lehenengoan, emakume baten bizitza sentimental nahasiari buruz hitz egiten du. Monike Mikel eta Karlen artean zalantzan dabil, ez daki nor aukeratu. Baliteke hori geure bizitza eta aldamenekoan bizitzatik hain urruti ez egoteak sinesgarritasuna ematen diola istorioari eta oso gustura irakurri dut. Nor izango da gizon aukeratua?

Bigarren narrazioan, Galtzerdiak, protagonista goiz batean aurreko gaueko ezertaz oroitzen ez den gizon bat dugu. Lanera abiatzen da eta bertan bereak ez diren galtzerdi batzuk jantzita daramatzala konturatzen da:

Jantzirik dituen hauek (galtzerdiak) nerabe batenak dirudite, pailazo batenak, urdinak marra laranja eta ubelekin. Galtzerdi absurduak nola edo hala ezkutatu nahi ditu. Prakei beheraka tira die izterretatik, baina ezer ez, ez du lortu. Azkenean, bidaia zutik bukatzea deliberatu du.

Rosari, bere emaztegaiari, kontatu nahiko lioke dena, ez baita ezertaz gogoratzen, baina ez daki zergatik, nahiago du ezer ez esan. Lanean dagoela mugikorrari mezu bat iristen zaio. Zer gertatuko zitzaion gure protagonistari?

Galdera hauei erantzuna bilatu nahi izanez gero, klikatu hemen, Susa Argitaletxeak liburu osoa bere web horrian baitauka. Liburua irakurtzeko aukera izateaz gain, Sarrionandiak idatzitako hitzaurrea irakurtzeko parada ere baduzue. Bestalde, oso interesgarria iruditu zait Xabier Mendigurenek egiten duen kritika, Paperjalearen dieta blogean, bai lan honi buruzkoa baita Lander Garroren Orain galdera berriak ditut lanari buruzkoa ere.

Aitor Arana, Legazpin 1963an jaioa, oso gaztetan hasi zen idazten. Horretaz gain, irakaskuntza mundua ere landu du. Bere sorkuntza lanak ipuingintzaren ildotik doaz, baina gehienbat gazteentzako eleberrigintzan dugu emankorra. Helduentzako literaturan ere sartu-irteerak egin ditu Aitorrek. Hauetako bat da Idatzitako liburuetako bat Amodioaren gazi-gozoak da, nik gaur aipatuko dudana, hain zuzen ere.

Jone Gasteizko 4 urteko neskatila gazte bat da. Behin, bazkaltzen ari zirela, bere gurasoek Erratzu (Nafarroa) izeneko herrian baserri bat erosi zutela esan zioten. Neskak ilusio handiz hartu zuen berria eta ez zitzaion axola gurasoekin hara joatea jaiegun eta astebururo. Jone
hazten joan zen eta 12 urte bete zituenean, udako oporrak han pasako zituela esan zioten gurasoek baina gazteak bere lagunekin geratu nahi zuen Gasteizen eta azkeneko urtea izango zela hitz eman zioten.

Ama eta aita siestan zeuden batean, Jone ganbarara igo eta orri piloa aurkitu zituen jakin barik zer zen hori. Ikertu eta gero, egunkari bat zela konturatu zen; bertan, Miren izeneko neska gazte bat azaltzen zen, bere gurasoek baserria erosi baino lehen han bizi zen neskato bat, alegia. Gazteak oso bizimodu gogorra izan omen zuen eta orain Tolosan bizi ei zen bi aldiz ezkondu eta gero.

Egunkaria bukatu zuen eta horrekin batera udako oporrak ere. Gasteizera iristeko garaia iritsi zen. Aitak Miren horri buruzko ikerketa bat egin eta pentsatu zuen oso ideia ona izango zela, jakinda non bizi zen, neskari bisita bat egin eta bere egunkaria bueltatzea. Egunkarian Mirenek seme bat zuela aipatzen zuen, Imanol izenekoa eta orain Tolosan bizi zena. Beraz, hau bisitatzera joango zirela erabaki ostean, arratsalde batean, Tolosara joan ziren Jone eta gurasoak. Imanoli amari buruz galdetzean, 2 urte hilda zeramatzala esan zien. Imanolen emazteak, Maitek, bere senarrak askotan aipatu ziola amaren eguneroako esan zien. Bi hauek Iñaki izeneko seme bat zeukaten eta Jone eta Imanol elkar ikusi orduko, maitemindu ziren.

Liburua asko gustatu zait. Aipagarriena da, nire ustez, Mirenek egunkarian bere bizitzaren pasarte tristeak nola deskribatzen dituen. Momentu triste horiek errealitate kutsu handiz azaldu ditu autoreak eta guztiz erraza da egunkariaren protagonistarekin identifikatzea. Ez dakit zuei, baina niri gustatzen zait identifikazio horretara eramaten nauten liburuak…

Amaiera edo bestelako gorabehera guztiak jakin nahi badituzue, irakur ezazue, ezbairik gabe, gozatuko duzue eta!

Jarraian, Javier Rojok nobelari buruz idatzitako kritika irakur dezakezue:

Bizitza garratza

Javier Rojo

“Amodioaren gazi-gozoak”
Aitor Arana
Ibaizabal, 2000

Aitor Aranak, batez ere, gazteentzako literatura idatzi du orain arte, eta neurri baten behintzat, Amodioaren gazi-gozoak izeneko eleberri hau sail horretan sar litekeela dirudi. Hemen emakume baten istorioa (Miren Urkiola du izena) kontatzen zaigu zer nolako gorabeherak izan zituen, umezurtza izanda, hamaika urte zituelarik, Berrota izeneko baserrian neskame joan zenetik. Narrazioan emakume honen bizitza kontatuko zaigu. XX. Mendeko lehen erdian zehar eta honetarako baserriko ganbaran gordetako egunerokoaren eskuizkribuaren fikzioa erabili du idazleak.

Istorioa aurkezteko era honek, egia esan, arazoren bat baino gehiago aurkez dezake, batez ere, fikziozko testuari forma ematerakoan, sinesgarritasuna galtzeko arriskua baitago. Hasiera batean, kontakizunak umezurtza eta agertzen direneko ipuin miresgarrien itxura hartzen badu ere, gero errealismo gordinaren bidetik joango da eta ez ditu gertaera bortitzak, hilketak ete bortxaketa saioak, adibidez, izkutatuko. Honekin batera, protagonistaren amodiozko kontuak eta sentipenak ere agertuko dira, egunerokoaren fikzioa lanabes ezin hobea baita horrelakoak erakusteko. Ez gaude puntako eleberri baten aurrean, baina Aitor Aranaren liburu honek duintasun osoz betetzen du bere funtzioa.

El Correo, 2001-05-16

Rock musikan aitzindari gaztetandik, idazle gasteiztar hau betidanik saiatu da musika eta literatura uztartzen. Poesia eta narrazioa landu du gehienbat. Lan horren fruitu, bost poema-liburu argitaratu ditu; Anfetamiña (1983), Likantropo (1985), Narraztien mintzoa (1988), XX. mendeko poesia kaierak (2000) eta Bingo (2005).

Montoiaren beste lan batzuk Emakume biboteduna (1992), Gasteizko hondartzak (1997) eta Baina bihotzak dio (2002) dira. Hauek ipuin liburuen sailean kokatzen dira.

Eleberriak ere idatzi ditu; Non dago Stalin? (1991), Hezur gabeko hilak (1999), Denboraren izerdia (2003), Blackout (2004) eta Elektrika (2004).

Aipatzekoa da ere idazleak eginiko Plastikozko loreak erregearentzat (1998) kronika-liburua.

Hauen guztien artean nik Blackout eleberria aukeratu nuen. Irakurtzen hasi eta lehenengo kapitulua amaitu ondoren, istorioa ulertzen ari ez nintzela konturatu nintzen, hasierak liburuaren erdian egon beharko lukeen zati bat baitzirudien. Eleberriari buruzko informazioa bilatzen hasi ondoren jakin ahal izan nuen Hilen bizimoldea trilogiaren bigarren liburua zela. Hori horrela, trilogiaren lehenengo zatiari buruzko laburpenak eta kritikak irakurri behar izan nituen istorioan kokatzeko.

Blackout nobelan kontatzen dena II. Mundu Gerran naziek hartutako Parisen kokatzen da. Trilogiaren lehenengo liburuan bezala, Miarritzekoa den Jean Etxegoien da protagonista. Hau nazien mende dagoen egunkari bateko idazlea da, Frantziako kolaboristen alde jarri eta egunkariko zuzendariorde egiten duten arte. Puntu honetatik aurrera liburuan gehienbat jorratzen dena, protagonistaren bizitzako egoera ezberdinetan izandako elkarrizketa eta izaeraren bidez, traizioa da, eta baita Jeanen burugogortasuna, egozentrismoa edota diru gosea ere.

Liburuari buruzko nire iritzi pertsonala oso positiboa da. Egia esan, liburua izenez ezaguna egiten zitzaidalako aukeratu nuen, eta horrek bere ondorioak ekarri ditu, ez baitzaizkit horrelako gaiez hitz egiten duten liburuak gehiegi gustatzen. Hala ere, esan beharra dago, oso entretenigarria eta irakurtzeko erraza dela. Aurkitu diodan zailtasun bakarra liburua lapurteraz (edo) idatzita egotearena da, baina honek ez du istorioaren ulermena galarazten. Kontaketa sinplea dela iruditu zait, apaingarri gehiegirik gabeko esaldi laburrak erabiltzen dira eta .

Oso gustukoa izan dut idazleak garai hartako errealitatea adierazteko modua eta protagonistari eman dion izaera. Istorioa gogorra, oso krudela da eta harrigarriena iruditu zait atseginak edo bihotz onekoak diren pertsonaia bakarrak emakumeak izatea.

Aipatzekoa da elkarrizketek hartzen duten garrantzia istorioan, hemen erakusten baititu autoreak jendearen intentzio txarrak eta odol hotza egoera zailen aurrean.

Horrela, orokorrean liburu erakargarria iruditu zait. Kontatzen dena oso interesgarria da nire aburuz eta Montoiaren idazteko era ikaragarri gustatu zait. Beraz, irakurtzea gomendatuko nukeen liburuetako bat da dudarik gabe. Ni trilogia amaitzen duen azkeneko liburuaren bila hasi naiz jada 😉

Liburuaren zati bat irakurri nahi izanez gero, klikatu hemen.