Archive | literatura

RSS feed for this section

Ramones familia maitagarria

Ramones hastapenetanRamones familia maitagarria izan da nik hautatutako liburua. Gotzon Hermosilla da idazlea eta bertan Ramones musika talde iraultzaile eta punk-rock mugimenduaren oinarri bilakatu zenaren biografia bat azaltzeaz gain, gure Euskal Herriko mugimenduan Ramonesen eragina ere aipatzen du.

1974an rockaren panorama nahiko txarra zen, urteak atzerago izandako izpiritu freskoa ahituta zegoen, eta orduan ageru ziren Ramones. Estilo oso sinple, azkar eta oldarkorraren bitartez estilo berri baten sortzaile izan ziren, Sex Pistols eta The Clash-ekin batera punk talde famatuenean bilakatu ziren.

New Yorkeko Forest Hills auzo baztertuan bizi ziren 4 gaztek osatzen zuten taldea. Euren artean oso desberdinak izan arren, ezaugarri bat zuten komunean, 70. hamarkadako musikaz nazkaturik zeuden, eta gauza alternatibo bat egiten saiatu ziren; baita lortu ere.

Familia bat zirelakoan denek Ramone abizen faltsua erabiltzen zuten. Dee Dee Ramone, taldeko baxujolea zen, arazoz betetako mutikoa. Gaztetatik drogen munduan sartu zen eta drogak erosi ahal izateko prostituitzera iritsi zen. Gogorra eta bihurria, taldeko punk alderdiaren ordezkaria. Johnny Ramone, Ramonesen gitarrajolea, mutiko gogorra eta eskuindar samarra zen. Langilea, diziplinatua eta burugogorra zen, baina arazoetan sartzea ere gogoko zuen. Tommy Ramone, bateriajolea, musika gogoko zuen, eta urte batzuk geroxeago taldea utzi zuenean, soinu teknikari gisa lan egin zuen. Askoren ustez, Tommy zen taldeko burua, lehenengo diskoak ekoiztu eta taldearen irudia eta ideia asmatu zituena. Azkenik, Joey Ramone, abeslaria, altua, baldarra eta betaurreko lodi batzuk soinean jantzirik. Musika asko maite zuen, batez ere, 50 eta 60. hamarkadetako pop, garage eta surf-a. Oso mutil xelebre eta bakartia zen, eta Ramonesen izan zuen aukera terapia ezin hobea izan zen. Taldearen pop izpirituaren ordezkaria.

Hasiera oso zaila izan zen taldearentzat. Jendeak eszenatokira horrelako piurekin eta horren gaizki jotzen zuen taldea ez zuen gustuko, eta batzuek gorroto ere bazioten. Gehiengoak ez zituen gustuko baina baziren batzuk jotzen zuten musika basati, azkar eta guztiz sinpleak liluratu zituenak.

Lehenengo diskoa “Ramones” izenpean kaleratu zuen Sire diskoetxeak eta ez zuen arrakasta handirik izan. Hala ere, jotzeko zuten gogoak zirela eta, abestiak sortzen eta diskoak kaleratzen jarraitu zuten. Jendeari ezaguna egiten hasi zitzaion, eta AEBn baino Ingalaterran arrakasta handiagoa lortu zuen, eta han sortu berri zen punk mugimenduko gazteek Forest Hillesko laukotea maite zuten. Hori zela eta, bizitza frenetiko batean murgildu ziren. 5 urtetan 7 disko kaleratu zituzten eta kontzertuak etengabeak izan ziren. Talde-barneko liskarrak ohikoak ziren, Johnny burugogorrari Dee Dee-k drogekin zuen arazoa ez zitzaion batere gustatzen, eta behin eta berriz aurpegiratzen zion. Taldea ospetsu bilakatzen zen bitartean, Johnnyk hura aprobetxatu eta onarpen masiboa lortu behar zutela zioen, baina bilatu nahi zuten arrakasta ez zen iritsi, ezta gutxiagorik ere. Hau onartu beste aukerarik ez zuten izan, eta beraz, lehendik zeramaten bideari jarraitu zioten, eta haien betiko zaleak pozik edukitzea, ibilbide duin bat egitea, ahalik eta gehien irautea eta ahalik eta diru gehien irabaztea izan ziren handik aurrera taldearen helburuak. Baina taldekideen arteko harremanak betiko mingostu zireneko liskarra beste bat izan zen. Joey abeslaria eta bere betiko neskalagun Linda Danielleren arteko harremana apurtu zen, eta handik gutxira Linda Johnnyrekin maitemindu zen. Hori gehiegi izan zen Joeyren izaera sentikor eta herabearentzat eta hortik aurrera Johnnyrekin hitz egiteari uko egin zion. Gezurra badirudi ere, egoera honetan beste 16 urtetan jarraitu zuten taldea desagertu zen arte.

Handik aurrera, taldeak zalantzaz betetako ibilbide bat jarraitu zuen eta oso gogorra izan zen denentzat. Diskoak kaleratzen jarraitu zuten arren, euren arteko liskarrek taldearen funtzionamendua okertu zuten, eta azkenean, New Yorkeko behe auzoetan jaiotako talde oldarkorraren hastapenetatik 20 urte pasa ondoren, azken kontzertua eman zuten. Handik aurrera taldekide bakoitzak bere bideari ekin zion.

Joey Ramone 2001eko apirilaren 15ean hil zen 49 urte zituela minbizi linfatikoak jota. Dee Dee Ramone 2002ko ekainaren 5ean hil zen heroina gaindosiak jota 50 urte zituela, eta Johnny Ramone 2004ko irailaren 15ean hil zen prostatako minbiziak jota.

Gotzon HermosillaGotzon Hermosilla Barakaldon jaio zen 1966an. Soziologian eta zientzia politikoetan lizentziatua da, baina bere ibilbide profesionala kazetaritzaren arloan egin du gehienbat. Hamar urtez AEKren komunikazio arduraduna izan zen, eta handik Euskaldunon Egunkaria-n lan egitera igaro zen. Gaur egun, Berria egunkariaren Bizkaiako delegazioan dihardu. Road Movie kronika liburua (Alberdania, 2002) eta hainbat narrazio labur argitaratu ditu, eta euskarazko Izu Giroa punk eta hardcore fantzinearen editorea da.

Comments { 0 }

Gudari zaharraren gerra galdua, RAMON SAIZARBITORIA

Ramon Saizarbitoria Donostian jaio zen 1944an. Soziologoa da izatez. Gizarte Zerbitzuen arloan liburu ugari argitaratu ditu eta SIIS Dokumentazio eta Ikerketa zentroko zuzendaria da. Bere ibilbide profesionala dela eta Eusko Jaurlaritzaren I. Sustatu saria eskuratu zuen 1994an. 60. hamarkadako urteetatik honantz, euskal hedabide gehienetan hartu du parte (LUR argitaletxea eta Oh Euzkadi literatur aldizkaria sortzen… Halere, nobelagile gisa ezagunagoa da:
Egunero Hasten Delako (1969), Ehun MetroEuskadi Literatura Saria 2001ean lortua du.

Bere lanik ezagunena ez izan arren, nik irakurririko liburua gomendagarria dela iruditzen zait: Gudari zaharraren gerra galdua. Ondorengoa da liburuaren azalean azaltzen dena:

Udalaitzen atzetik azaldu eta Kanpazar gainetik, Gipuzkoa eta Bizkaiaren arteko mugara, Heinkel 111 eta Junker 52 alemanak itzulian agertu zirenean, trintxeren babesari uko egin eta agerian geratua zen narrazio honetako protagonista. Harrekero egurrezko zangoa zerabilen protagonistak. Egun haietan gerran hanka motz geratzearen ordaina jasotzeko ahaleginak egiten ari zen paperak beteaz. Udaletxetik notarioarenera. Bere ordularia lau t’erdietan geratu egin zen, bonbek Intxorta gainean harrapatu zuten ordu berean. Honek susmo txarra eman zion, baina aurrera jarraitu zuen bere ideiarekin, hau da, Elgetara joatearen eta bere zangoa lurretik ateratzearenarekin. Egia esan protagonistak ere ez du agertzen bere zangoarengana joan nahirik, bertara iritsi eta lurra zulatzen hastean argitzen du. Zuloa egiten eskuekin hasi zen, baina bere burua ezin jarraiturik zebilela ikustean zango motzarekin jarraitu zuen. Hau odoletan hasi zitzaion eta hemen bukatzen dira pertsonaiaren bizitza eta narrazioa bera.

Honela kontaturik narrazio motza eta erraza dela esango luke edonork, baina bere ia ehun orritan hainbat gertaera edo bitxikeria kontatzen ditu flashback moduan eta horrek haria jarraitzea zailtzen du. Gainera, honelako asko agertzen da, protagonista askotan aritzen baita bere buruan biraka, garai bateko gertakizunei hautsa kendu nahian balebil bezala.

Esan bezala, Saizarbitoriak gerra zibileko gertakariak dakarzkigu gogora narrazio honetan, baina hemen ere ageri dira maitasun kontuak. Protagonista bere neska-lagun Miren ikusteagatik zegoen bere trintxeratik at eta ohartzerako airean ikusi zuen burua.

Narrazioan ez da soilik protagonista agertzen, baita bere lagun batzuk ere. Horien denen hitzek oraindik gehiago nahasten dute bat. Nire iritziz, gaia interesgarria da eta istorioaren jarraipena eramangarria da.

Idazleaz gehixeago jakin nahi izanez gero, klikatu hementxe.

Comments { 0 }

Punk, rock’n’roll & reggae matxinada, PADDY REKALDE

Paddy Rekalde idazle ezaguna dugu genero desberdinetan (Aizu, Paddy!, Whiskey koloreko gauak, Sex Abaroa, Rebel Mayo Colorao, Bilbo Dub Kronikak), eta hainbat bildumatan hartu du parte. Ohiko sinadura dugu Aizu!, Ostiela! eta Putz bezalako aldizkarietan, eta baita prentsan ere. Literatura eta musika uztartzen laketzen da bereziki, eta hortik liburu hau, The Clash-zale amorratu baten aitortza literarioa.

Hauxe da liburuari buruz izan nuen lehenengo informazioa eta pentsatu nuen lehenengo gauza izan zen noiz edo noiz irakurriko nuela. Nigan berezkoa den bezala, ez nintzen munduko liburu-denda hoberena den Mujika papertegira (nire izebaren liburu dendara) hegan joan. “Noizbait irakurriko duk” esan nion nire buruari. Momentu hartan, Garikoitz Mujikak idatzitako Gazte Matxinada inoiz kontatu gabeko historia liburua irakurtzen ari nintzen, ondoren, blog honetantxe iruzkin bat jartzeko asmoz, baina denboraz justu nenbilela eta gerorako utzia nuen liburu hau irakurtzen hasi nintzen. Kezka batekin baina: Paddy hau idazle euskalduna izango al da? e-mail bat Gaztelupeko hotsak zigilura eta kitto! Beraiek ziurtatu zidaten Paddy euskal The Clash zale ugarietako bat dela.

Liburu honekin euskal rockean horrenbeste eragin izan duen taldea barruagotik ezagutzeko gai izan naiz baita ingeles hauen letren esanahia hobeto ulertzeko ere. Liburuaren hasiera Londresen kokatzen da 70eko hamarkadan The Clash eta beste talde punk askoren sorlekuan. Garai hartan gazteek bizi zuten egoera kontuan izanik esan daiteke Punk mugimenduak gazteen beharrak ase zituela. Musikaz deus jakin gabe gazte asko herritik irteten hasi ziren musika jo eta mozkorraldi bat hartzeko. Punk kontzertu ororen ondoren liskarrak sortu ohi ziren nonahi, The Clashek, ordea, ez zuen halako liskarrik maite. Talde honek benetan nahi eta bultzatzen zuena matxinada zen, sistemarekiko desadostasuna eta mundu hobe baten aldeko aldarria zabaltzea zuen helburu, honetarako musika erabiliz.
Talde ingeles hau Hertzainak talde euskaldunarekin askotan alderatu dut lagunartean eta gehienetan elkarrizketa berdin amaitu izan da: “Hertzainak da Euskal Herriko The Clash taldea”. Diskoen norabidea berdintsua izan dute bi taldeek; lehenengo disko gogorretik azkeneko musika lasaira eboluzionatuz, beti letra sozialen inguruan.

Punki britainiarrek ez zuten nahi The Clash Amerikako Estatu Batuetara joaterik estatu honen erruz punki hauen talde kuttuna punk musikatik urruntzen omen zelakoan baitzeuden. Ez zen horrela, aldarazten zituena adina zen, ez zuten nahi musika estilo bakar batean geratu, punkaren hesia hautsi nahi zuten. Joe Strumer abeslariak horrela zioen Sandinista! disko lasaia kaleratu zutenean:

Nik uste dut orokorrean ez dela jendearen gustukoa izango. Punk gazte horiek ez lukete erosi beharko baldin eta bilatzen dutena rock anfetaminikoa bada. Beharbada bestelakorik bilatu beharko lukete, UK Subs edo Rejects bezalakoak… Musikak aldaketak behar ditu. Espero dut jendeak hau ulertzea… eta guri egiten uztea. Jotzeak, esperimentatzeak… horrek gaitu beldurtzen, horixe da egiten ari garena.”

Eta Jokinekin Belfasterako bidean Dublinen geratu aurretik hau irakurri izan banu, eskuetan izan nuen lehenengo disko zoragarria erosiko nuen, Sandinista! disko bikoitza erosi ordez. Lastima. Disko honen aurkezpena Euskal Herrira iritsi zenean (duela hogeita bost urte) Madril eta Bartzelonatik igaro berriak ziren eta soinu arazoak omen zituztela zioten zurrumurruak azaldu ziren egunkarietan. Ez omen zen sarrera askorik baina azkenean 7000 bat The Clash zale agertu ziren Donostiako zitara, bertaratutakoek inoiz ahaztuko ez duten kontzertua entzutera.

Garai honetarako, taldea barnetik deseginik zegoen eta honen isla denbora batera gertatuko zena izango da. Topper Headon bateria-joleak heroinarekin zituen arazoei aurre egin ezinagatik kaleratua izango da eta, urte batzuk beranduago, 15 hilabete egingo ditu kartzelan lagun bati gaindosia eragingo dion heroina eskuratzeagatik. Talde barneko harremanak, beraz, ez dira oso erosoak eta, azkenik, 1985. urtean amaiera emango diote ibilbideari eta bakoitzak bere bidea hartuko du. Dena den, badirudi, aurtengo udan zorte latza izango dugula euskaldunok, izan ere Joe Strummer taldeko gitarra-jole, kantari eta liderra hila den arren, berriro bat egingo baitute uztailean Bilbon egingo den Bilbaolive Festibal festibal berrian. Zorte pixka batekin bertan izango gara.

Comments { 0 }
-->