Archive | solasean

RSS feed for this section

Joseina Etxeberria: “Irratiak hezi egin nauela uste dut”

Telefonoz eguna adostu genuenetik, eguna noiz iritsiko zain egon nintzen. Konturatzerako, hantxe nuen Maite kamera guztiak eskuan hartuta. Eskolak amaitu bezain laster, Ainhoa kameralaria lagun nuela, hitzordua adostuta genuen lekurantz abiatu ginen. San Martinen geratu ginen, baina ez Ataunen, Donostian baizik. Trena hartu eta hiru ordu laurdeneko bidaiaren ostean, gero eta gertuago zegoen elkarrizketa egiteko unea. Dendetan gainbegiratu txiki bat egin, elkarrizketari azkeneko errepasoa eman eta Joseina zitatuta genuen lekura joan ginen. Denbora gutxiren buruan lortu genuen hura jende multzo handiaren artean topatzea.

joseina-eta-ane

Joseina Etxeberria 1968an jaio zen Ataunen, gaur egun Donostian bizi den arren. Kazetaritza ikasketak burutu zituen Bilbon, eta komunikabideen hiru arloak probatu ditu: telebista, irratia eta prentsa. Egun, Euskadi Gaztean dabil lanean, Di-Da saioan hain zuzen ere, baina, aurretik hainbat irratsaiotan aritu da, Gaztearen sorreratik baitabil bertan lanean.

Ikasle garaian ez da batere erraza zer ikasi erabakitzea. Zuk argi al zenuen kazetaritza ikasi nahi zenuela? Erabakia hartzeko garaia iritsi zenean, bai; orduan argi neukan. Hasiera batean ez nuen pentsatzen kazetaritza munduan, musika munduan… eta horietan aritzea; hala ere, argi nuen musika asko gustatzen zitzaidala. Dena den, nire familian gauza bitxi bat gertatu zen. Ni baino arreba zaharragoa dut, eta berak kazetaritza ikasi nahi zuen, baina amak ez zion uzten kazetaritza fakultatea Bilbon zegoelako. Gu Ataunen bizi ginenez, ez zen komeni. Berak, azkenean, irakaskuntza ikasi zuen eta ez dakit zergatik, agian amak debekatu izanagatik edo, erakarpen berezi bat sortu zitzaidan kazetaritzarekiko. Gainera, iruditu zitzaidan kazetaritza ikasi eta, agian, musikaren inguruan zerbait egin nezakeela. Eta begira, hemen gaude!

Inoiz pentsatu al zenuen dena bertan behera uztea? Bai, noski, horrelako momentuak izaten dira, batez ere, azterketa garaian larritzen zarenean; hala ere, nik zortea izan nuen. Kazetaritza gure garaian 5 urteko karrera bat zen, gaur egun 4 urtekoa den arren, eta jada bigarren urtean irratian hasi nintzen lanean. Beraz, karrerarekin nekatzeko astirik ez nuen izan, ikasketak hasi eta hurrengo urteko Eguberrietan jakin bainuen irratian jende gaztea eskatzen zutela musika aurkezteko. Musika betidanik nire pasioa izan denez, aurkeztu egin nintzen. Zortea izan nuen eta hartu egin ninduten. Geroztik, oporrak hartu behar izaten nituen lanean azterketak egiteko. Oso gogorra egin zitzaidan, eta behin bukatuta bake galanta eman zuen.

Euskadi Gaztearen sorreratik zabiltza bertan lanean. Gogorra izan al zen hasiera hura? Ez, ez dut gogorra egin zitzaidaneko oroimenik. Zalantzarik gabe, gogorren egin zitzaidan eta gehien sufritu nuen momentua Disko Festaren garaia izan zen. Zenbaitzuek ni negozio batean nenbilela uste zuten, langile soil bat baino ez nintzen bitartean. Horrez gain, goizez irratian aritzen nintzen eta gauean berriro ere lan egin behar izaten nuen. Asko mugitzen ginen hara eta hona, eta ikaragarri nekatu nintzen denboraldi hartan. Oso gogorra egin zitzaidan.

didaBadira urte batzuk irratian hasi zinela. Zer eman dizu eta zer eman diozu Gazteari? Nik Gazteari nire bizitzaren erdia eman diot, nik 40 urte dauzkat eta jada 20 bertan igaro ditut lanean. Azken batean, nire ogibidea da eta bizitza honetan ez dut beste lanik egin, horixe ezagutu dut gazte-gaztetatik. Aldiz, irratiak hezi egin nauela uste dut. Izan ere, 20 urte eskas nituen bertan lanean hasi nintzenean; beraz, pentsa zenbat gauza gertatu den denbora horretan guztian. Irratia nire bizitza goitik behera mantendu duen esperientzia dela uste dut.

Duela pare bat urte arte arratsaldeetan aritzen zinen Are Gazteago saio arrakastatsuan; gaur, aldiz, goizetan entzun zaitzakegu Di-Da saio umoretsuan. Zergatik aldaketa hori?
Hori ez da guk erabakitzen dugun zerbait. Gu azken finean, langile batzuk baino ez gara eta horrelako erabakiak zuzendaritzak hartzen ditu. Erabaki horietako bat ni goizera pasatzea izan zen. Hasiera batean, sekulako shocka izan zen niretzat, urteak neramatzalako arratsaldez lan egiten, eta bat-batean goizera pasatzea, hain ordu bortitzetara, oso zaila izan zen. Baina, era berean, erronka bat zela iruditu zitzaidan; ez nekien zein lankiderekin egingo nuen topo, lan talde berri bat zen… Ordura arte, gainera, Mikel Apaolazarekin aritzen nintzen lanean eta lankideak baino gehiago lagunak ginen, eta gara oraindik, eta bat-batean hainbeste ezagutzen ez nuen jendearekin lan egitera pasatu behar nuen. Izan ere, goizez lan egiten dutenek ez dute arratsaldez lan egiten dutenekin topo egiten, eta alderantziz. Hortaz, ezagutzen nituen, baina ez nuen tratu pertsonalik beraiekin. Eta zuzendaritzak zergatik hartu zuen erabaki hori? Bada, gure arratsaldeetako saioa oso arrakastatsua izaten ari zen, oso gustura zeuden gurekin, baina ez zen urte luzetarako produktu bat; aldatzeko unea zela pentsatu genuen. Gauzak horrela, goizean zeuden hutsune batzuk konpondu nahian, goizera pasa nindu

Galdera laburrak:

Kolore bat: urdina
Zenbaki bat: 2
Herria ala hiria: biak
Lankide bat: Hori ezin dut esan!
Liburu bat: Cien años de soledad
Musika talde bat: Ramones.
Abesti bat: Ezin dut bakarra aukeratu.

Zaila izan al zen Mikel Apaolazari agur esatea? eta Edurne Garmendia eta Ion Gotzoni, kaixo? Beti dago aldaketa. Gu geure artean oso ondo moldatzen gara, nahiz eta aparteko traturik ez eduki. Dudarik gabe, gogorra izan zen Mikel Apaolazari agur esatea. Beno, agur, alde batetik; nik Mikelekin sekulako adiskidetasuna mantentzen baitut oraindik ere. Edonola ere, Edurnek eta lonek oso ondo hartu naute, eta ni ere oso gustura nago beraiekin.

Irratia entzutean, umore ona eta algarak nagusi izaten dira zuen saioan. Erraza al da egunero irribarre batekin esnatzea? Ez, ez da batere erraza. Gu egunero goizeko 04:30ean esnatzen gara, eta ordu hori uste dut ez litzatekeela ordularian existitu ere egin beharko, ez behintzat lanera joateko! Parrandatik etxera itzultzeko agian, bai; baina lanera joateko… Gainera, kontuan izan behar da lankideak garela eta elkarren artean oso ondo moldatu arren, tentsio handiko lana egiten ari garela. Izan ere, taldea 3 pertsonak osatzen dugu eta erabaki asko hartu behar izaten ditugu; tarteka, normala da baten bat erabakiarekin konforme ez egotea. Hori dela eta tentsio uneak izaten dira, baina kantua bukatu orduko, irribarre batekin aurrera jarraitu behar izaten dugu, ezer pasa izan ez balitz bezala. Azken finean, hori gure kontratuaren barnean dago eta ahalik eta egokien eramaten saiatzen gara.

Irratia alde batera utzi gabe, telebistan zu ikusteko parada izan dugu. E-Klipsean egin zenuen pantailarako jauzia. Zaila egin al zitzaizun kamerara egokitzea? Bai. Irratian arraroa egiten da norberaren ahotsa lehenbizikoz aditzea. Baina, hori baino shock handiagoa da norberak bere burua telebistan ikustea. Nik urteetan ikaragarri sufritu nuen, zure burua entzuteaz gain, ikusi ere egiten duzulako; hots, zure burua, egiten dituzun mugimenduak… lehendabiziko aldiz ikusten dituzu, eta ez dira zuk uste dituzun bezalakoak. Baina, beno, azkenerako bat ohitu egiten dela uste dut.

Disko Festa inondik inora

errepikatuko ez nukeen

esperientzia izan zen

Lehen aipatu diguzun legez, geroago, Disko Festan DJ lanetan ibilia zara, nahiz eta gaur egun egitasmo hori alde batera utzia izan. Nolakoa izan zen esperientzia hura? Zergatik utzi zenuen? Bai, lehen aipatu dudan bezala, hori nire bizitzako esperientziarik gogorrenetako bat izan zen. Egia da gauza onak eman dizkidala, baina txarrak ere asko eman dizkit. Gugatik balitz, hau da, nire familiagatik balitz, lehenbiziko egunean egin eta utzi egingo nuen. Inoiz ez nintzen oso eroso sentitu eta azkeneko urteetan bereziki bortitza egin zitzaidan. Jendeak hori guztia nik antolatutako zerbait zela uste zuen, langile sinple bat nintzen bitartean. Disko Festa irratiaren produktu bat zen, non dantzariak eta musika eskaintzen ziren. Horrek guztiak kostu ekonomiko bat zeukan eta udaletan aurkezten zen, eta ondoren hauek interesatzen zitzaien edo ez erabakitzen zuten. Oso ondo funtzionatzen zuen, sekulako arrakasta izan zuen. Baina, era berean, nik behintzat izugarri sufritu nuen.

Alde batetik, egundoko erantzukizuna zen musika jarri eta horrekin sekulako kostu ekonomiko bati erantzutea. Bestetik, ni ez naiz DJa kontsideratzen, nahiz eta egia den DJ batek diskoak jartzen dituela, eta nik diskoak jartzen ditudala. Zentzu horretan, beharbada, DJ bat naiz. Baina, gaur egun DJak diskotekeroak edo hip-hop musikarekin scratch-ak egiten ibiltzen direnak kontsideratzen dira. Nik ez dut hori egiten, nik musika jarri eta horrekin animazio bat egiten dut. Orduan, DJen partetik kritika batzuk izan genituen, eta jada azkeneko urteetan egurra eman ziguten, eta horregatik utzi behar izan genuen. Hori horrela izanik, jendeak hemengo musikaren aurka ari ginela esaten zuen, diskoteketako musika elektronikoa, droga… bultzatzen ari ginela. Erabat eskandalosoa izan zen, inondik inora errepikatuko ez nukeen zerbait.

Hainbat egunkaritarako artikulu batzuk ere idatzi izan dituzu. Hortaz, komunikabideen hiru alorrak probatu dituzu. Hiruretatik bat hautatzekotan, zein aukeratuko zenuke? Ez nuke bat aukeratuko. Egia da nik irratian adina ez dudala beste ezertan lan egin; irratian urte asko eman ditut eta oraindik ere bertan jarraitzen dut lanean. Orain ez naiz telebistan lanean ari, eta prentsan ere ez dut garai batean bezainbeste idazten. Hirurak oso ezberdinak dira, eta bakoitzak bere enkantu berezia dauka. Telebistak egundoko indarra eta pisua dauka. Irratiak, berriz, gertutasun bat transmititzen du eta askoz azkarragoa da. Prentsa oso interesgarria da. Nire kasuan, behintzat, nork bere bakardadean egiten duen gauza da prentsa, gehienbat artikuluak, iritziak, musikaren inguruko gaiak… idatzi ditudalako; hots, ez dut presakako prentsa hori ezagutu. Egia da kazetaritza egin duzun momentutik presa hori beti presente dagoela, agian gaur kontzertu bat ikusi eta bihar berri bat eman behar duzulako, baina nik behintzat presa hori ez dut egunerokotasun batez bizi. Hala eta guztiz ere, prentsaz gain, irratian ere gauza batzuk idatzi egin behar izaten dira. Nik urteak daramatzat irratian, eta normalean inprobisatu egiten dugun arren, gauza batzuk idatzi egin behar izaten ditugu, publizitatea, esate baterako. Eta, egia esan, asko gustatzen zaidan gauza da hitzak elkartuz esaldiak osatzea.

Erabat lotsatuta

nago egungo

kazetaritzarekin

Eta, hartzaile gisa, hiru arlo horietatik zein duzu gogokoen eta zergatik? Kasu honetan ere ezingo nuke bat aukeratu. Elkarrizketa hau gaur egungo kazetaritzarekin erabat lotsatuta eta aspertuta nagoela esateko aprobetxatuko dut. Gaur egun, kazetari batek ez du albistea ematen, sortu egiten du, eta horrekin ez nago batere ados. Lotsagarria da medioetan kazetaritza munduarekin egiten ari direna. Fakultatean, kazetaritzan objetiboki jokatzea ezinezkoa dela erakutsi ziguten, kazetari batek beti eransten duelako subjektibotasuna albistean. Istripu bat gertatzen bada eta batak edo besteak errua izan badu, zuk hori kontatu behar duzu, baina ezin duzu istripua asmatu. Eta gaur egun horrelako asko gertatzen da, batez ere, politika munduko kazetaritzan. Konkretatuz gero, “El Mundo“, “El Pais“… ikusiko ditugu albiste batzuk puzten, beste batzuk husten, beste batzuk asmatzen… Zer egiten ari gara? Lotsagarria da.

Musika

nire familia eta gero

munduan dagoen gauzarik

inportanteenetako bat da

niretzat

Zure bizitzan zehar argi dago musikak garrantzi handia izan duela, bai irratian eta baita telebistan ere, musikarekin erlazio zuzena duten saioetan aritu zarelako. Lanetik kanpo, 1etik 10era, zenbaterainoko garrantzia izango luke musikak? Musika nire familia eta gero munduan dagoen gauzarik inportanteenetako bat da niretzat. Egun osoa igarotzen dut musikara konektatuta, musika entzuten… erabat elkartuta bizi naiz musikarekiko. Ez dut esango eguneko 24 orduak musika aditzen pasatzen ditudanik, baina nik musika oso presente daukat egun osoan zehar, familia edukitzea bezalakoa da niretzat. Gauza jakina denez, niretzat lehendabizikoa familia da; hala ere, niretzat musika ezinbestekoa da. Gainera, onartzen dut eta askotan esan dut, nik lanean erabiltzen dudan musika estiloa ez datorrela bat nire musika estiloarekin, nik beste musika gustu batzuk ditudala. Dena den, ikasi egin dut musika horrekin lan egiten, eta oso komodo bizi naiz musika mota horrekin; halere, ez da nire musika estiloa. Zenbaki bat ematekotan 10a emango nioke, eta familiari 11.

Gaur egun, garai batean baino jende gehiagok ezagutzen zaitu. Zer-nolako sentimendua sorrarazten dizu ospeak? Beno, nire ospea oso ospe txikia da. Egia da dudan itxura honekin jendeak gehiago begiratzen nauela, baina nire ospea oso txikia da. Hori argitzeko, Azpeitia batean festetan ezin naiz atera; edo Ordizia edo Beasain batean aspaldi atera ez naizen arren, pentsatzen dut oso arraroa izango litzatekeela. Baina, Bilbo edo Donostia batean oharkabean pasatzen naiz. Eta jada Euskal Herritik kanpo, zeharo ezezaguna naiz. Gertatu izan zait, Madrilera edo hiribururen batera joan eta ezagunen bat ikustea, baina ez naiz behatua sentitzen; beraz, fenomeno daramat. Gainera, jendearekin daukadan tratua oso ona da, jendeak oso ondo tratatzen nau eta ni ere ahalik eta jatorren izaten saiatzen naiz. Izan ere, norbait zerbait esatera etortzen zaizunean, zu ez zara inor hura haizea hartzera bidaltzeko; guztiz kontrakoa, etortzen dena ahalik eta ondoen hartzen saiatzen naiz. Gainera, nik horrela bizi dut: imajinatu zuk torlojuak egiten dituzula eta denbora guztian daukazula norbait aldamenean, “ze onak zure torlojuak!” “zure torlojuak mundialak!”… Ba, gora nire torlojuak orduan! Oso ondo daramat.

joseinaUrte hauetan guztietan anekdota ugari biziko zenituen. Kontatuko al zeniguke bakarren bat? Horrela, bat-batean, ustekabean harrapatu nauzu, hainbeste gertatu zaizkit… Aspaldi honetan gehien gertatzen zaidan anekdota, eta erremedioren bat bilatzen hasi beharrean nagoena, egun batean pertsona batekin egon eta hurrengo egun batean pertsona hori ez ezagutzea da. Ez da jende asko ezagutzen dudalako; arazorik handiena da oso egoera ezberdinetako jendea ezagutzen dudala: batzuk ezkontzetan musika jartzeagatik, beste batzuk irratian lanean aritzeagatik, beste batzuk telebistakoak, beste batzuk prentsakoak, beste batzuk lagunen lagunak… Beraz, jende hori bere eremutik at ikusten badut, zalantza sartzen zait; badakit ezagutzen dudala, baina ez dakit nondik. Hori dela eta, barregarri geratu izan naiz, eta azken aldi honetan, gainera, gehienbat ezkontzetan. Behin, ezkontza batera joan nintzen eta hurrengo larunbatean beste ezkontza batean gonbidatuetako batek esan zidan: “Gogoratzen al zara nirekin?” Eta nik: “Bai gogoratu bai, baina ez dakit nondik ezagutzen zaitudan.” Kontua da aurreko larunbatean ezkondu zen neska zela… Irrigarri geratu nintzen! Baina, beno, anekdota bat kontatzekotan, sekula ahaztuko ez dudan bat kontatuko dizut. Irratian, nire lehenbiziko zuzenekoa egin eta etxera joan bezain laster, nire amak emozionatuta esan zidan nire amona bizi izan balitz, ni irratian entzun ostean, izugarrizko negarrak egingo zituela, biziki atsegin baitzuen irratia.

Amaitzeko, asmo berezirik ba al duzu etorkizunerako? Bai, bai, egurra! Nik arazo bat daukat, ez dakit ezeri ezetz esaten, eta aukerak etortzen zaizkidanean, zerbait egiten saiatzen naiz; proiektu ezberdinetarako irekita nago. Hala ere, orain oso lanpetuta nabil, estresatuegi beharbada. Hainbeste lan egiten ari naiz azkenaldian, non osasunean ere eragina izaten ari den, eta horri amaiera eman beharrean nago; ez dakit ezetz esaten, baina.

Elkarrizketa amaitu eta argazki batzuk atera ondoren, agurtu eta nork geure bideari ekin genion. Hemendik, eskerrak eman nahi dizkiot Joseinari, arratsalde hartan bere denboraren zati bat eskaini eta solasaldi atsegin hau egiteko aukera emateagatik; izan ere, benetan eroso sentitu nintzen elkarrizketan zehar, eta uste baino errazagoa egin zitzaidan. Mila esker, Joseina!

Comments { 0 }

Ainhoa Aierbe, Goenkaleko kubatarra: “Pertsonaia gogorrak ditut gustuko”

Arratsaldeko bostetan geratu ginen Ainhoa Aierberekin bulebarreko kioskoan. Bera ailegatu baino lehenago urduri samar banengoen ere, berehala lasaitu nintzen berarekin hitz egiten hasi nintzenean. Eguraldi euritsu eta haizetsua genuen Donostian, eta elkarrizketa kafetegi batean egingo genuela erabaki genuen. Bertakoei baimena eskatu ondoren, tramankulu guztiak atera eta kamera grabatzeko prestatu genuen. Elkarrizketa hasi baino lehenago, Ainhoak eta biok hitz egiten jardun genuen kafea hartzen genuen bitartean, ondoren lanari ekin genion.

ainhoa-laura

Ainhoa Aierbek Goenkalen egiten du lan aspaldidanik, Leonor da. Nahiz eta jende gehienak telesail honetatik ezagutu, antzerki munduan ere asko ibilitakoa da: Hau komeria, Ai ama!, ezetz lepoan jarri, Por los pelos… Azkenaldian, beste antzerki batean dago: Si le ves a Lola dile que es rica. Baina has gaitezen hasieratik.

Nola eta noiz konturatu zinen aktore izan nahi zenuela? Prestakuntzaren bat jaso duzu? Nola hasi nintzen eta noiz jakin nuen antzezle izan nahi nuela? Txikitatik izan naiz “teatrera” samarra. Etxean bihurrikeria pila eta antzerkiak egiten nituen gauzak lortzeko. Gero, COUn nengoela, Antzerkia ikasgaia izan nuen. Gauzak horrela, zaletzen hasi nintzen eta horrela murgildu nintzen aktoreen munduan. Jarraian, eskola batean sartu nintzen eta ondoren Madrilera joan nintzen.

Goenkale telesailean lan egin baino lehen, zertan aritu zinen? Kantatzen ibili nintzen. Geroago, antzezlan musikal bat ere egin nuen, Easoko ederra. Euskal Herrian ibili ginen antzezten. Musikalaren zuzendaria Goenkalen ari zen lanean, eta berak deitu ninduen telesailean sartzeko.

Goenkalen aspaldidanik zaude, ia ez dituzu gogoratuko zure hasierak. Nola sartu zinen? Ze proba egin zizuten sartzeko?
Gogoratzen ditut nire hasierak, bai. Kubatar baten papera egiteko eskatu zidaten. Zuzendariarekin “monologotxo” bat prestatu nuen kubatar baten papera eginez. Nire eginbeharra pertsona bati eskua irakurtzea zen. Gainera, Joxemarirekin sartu nintzen. Nola ez naiz gogoratuko, ba, Mikel Garmendiaz!

Leonor pertsonaia eman zizutenean, nola moldatu zinen kubatar baten itxura, azentua… lortzeko? Piskatxo bat kostatu zitzaidan, egia esateko. Lan hori Agurtzane Intxaurragarekin landu nuen, eta janzkeraz telebistakoak arduratzen ziren.

Goenkalen etengabe sartzen dira pertsonaia berriak, eta aurten ere horrela izan da. Nolako eragina du zure lanean pertsonaiak telesailetik joan eta berriak etortzeak? Ze eragina daukan nire pertsonaian edo niregan?

Zeure lanean. Aurreko urtean ez zuen eragin handirik izan, nire nukleoa gutxi gorabehera mantendu egin zelako. Baina, hasieran, bada pittin bat gogorra, pertsonaia berriak sartzeko beste batzuek atera behar dutelako. Agur horiek ez dira errazak izaten. Gero, pertsonaia berriak sartzen direnean, berriro egin beharra dago engranaje guztia. Hasieran gogorra da, baina haize freskoa ematen dute, eta, harreman ona baldin badago, gustatzen zait. Dena den, denak batera sartzen direnean, oso gogorra izaten da aldaketa handia delako eta taldea osatzea ez delako erraza izaten. Horretaz gain, berriro ohitu behar duzu besteen manietara eta besteen lan egiteko erara. Behin ohitzen zarenean, berriz ere martxa hartzen duzu eta gustura zaude.

goenkaleGogorrak al dira grabazioak? Adieraziko al zeniguke nolakoa den grabazio egun bat. Niri ez zaizkit gogorrak egiten, hori bai, oso erritmo bizia daramagu. Kontuan hartu batez beste egunero kapitulu bat grabatzen dugula. Nik uste dut Espainiako estatuan edo Frantzian martxa honetan ez duela inork lan egiten. Kapitulu bakoitzak hamazazpi sekuentzia baditu, guk hamazazpi sekuentziak egiten ditugu egunean. Lanera, zazpiak laurden gutxitan sartzen gara. Lehenengo, aldageletara joaten gara janztera. Ondoren, makillaje gelan sartzen gara eta bertan makilatu, ilea txukundu….. Nik, dena den, alderantzizkoa egiten dut: lehenengo makillaje gelara joaten naiz, eta gero jantzi. Honen ondoren, gelatxo batean sartzen gara eta ordu laurden hogei minutu erabiltzen ditugu entseatzen. Gero, gauza bera platoan platoan, kamerekin pare bat aldiz. Jarraian grabatzen hasten gara. Hori oso erritmo bizia da, baino behin erritmoa hartuta… Gaur, Germanen pertsonaia egiten duenak esan du hemengo erritmoa hartuta, prest gaudela munduko edozein serie edo filmetan parte hartzeko, oso azkar aritzen garelako eta besteek mantsoago egiten dutelako lan.

Zer nahiago duzu antzerkia ala telebista? Bakoitzaren alde onak eta txarrak aipatuko dituzu? Hori askotan galdetzen duzue, zer nahiago dugun. Niri biak gustatzen zaizkit. Telebistak daukan gauzarik onena momentuz niretzat, hau oso pertsonala da aktore gehiengoek ez daukatelako nik daukadan zortea, bederatzi hilabetez jaten ematen didan lanpostu bat dudala. Pertsonaia bakar bat egin beharra daukat, gainera; beraz, eguneroko testua ikastearekin nahikoa izaten da. Horretaz gain, aukera daukazu, gaizki ateraz gero, moztu eta berriz ere errepikatzeko. Eta honek guztiak duen alde txarra, publikoaren erreakzioa ez duzula ikusten.

Antzerkia oso bestelakoa da. Aktoreok oso urduri jartzen gara zuzenean jasotzen duzulako publikoaren jarrera, baina horrela ikusten duzu gustatzen zaien ala ez. Publikoa nahiko jatorra izaten da eta harrera ona izaten du. Hori bizi izateko aukera ez da beste inon izaten, eta hori oso polita da. Okerrena izaten da hilabete edo hilabete eta erdi lan eta lan pertsonaia sortu nahian egoten zarela eta lan hori gogortxoa izaten da. Bestalde, politagoa da sormena dagoelako, baina askotan frustrazioak sortzen dizkizu ez duzulako nahi duzuna lortzen. Publikoaren aurrean zaudenez, hanka sartzeren bat egiten baduzu, edo momentuan konpontzen duzu edo ez dago beste aukerarik.

Lehen aipatu dudan bezala, egindako azken antzerkia, Si le ves a Lola dile que es rica izan da. Zer-nolako harrera izan du jendearengan? Si le ves a Lola dile que es rica antzezlana ere euskaraz egin dugu, Lola ikusten baduzu esan aberatsa dela. Nik uste dut harrera oso ona izan duela gauza ezberdina zelako: suspensea egiten dugu eta hori antzerki oso gutxitan egiten da, dramak edo komediak gehiago egiten direlako. Oso genero zinematografikoa da eta uste dut jendea harritu samar geratu dela, baina gustura. Ez dakit, azken finean, ni barruan nagoenez, ezin gehiago esan. Dena den, esan digute jendeari gustatu zaiola.

dilealolaAzken urte hauetan jendea ez omen da hainbeste joaten zinemara, antzerkiarekin ere berdin gertatzen al da zure ustez? Zer egin daiteke jendea erakartzeko? Bada, egia esateko, ez dakit. Zinemarena uste dut gertatzen dela aukera handiagoa dagoelako etxean zinema edukitzeko. Gainera, garestia ateratzen da sei euro baino gehiago ordaintzen delako. Antzerkia ere garesti samar ateratzen da, eta gainera ez da hain erosoa. Hau da, gaur egun, hainbeste aukera izanda (telebista, zinema… ) eta gauza hain landuak emanda, hain errealistak, bada, ez da hain erraza jendea antzokietara erakartzea… Berez aspaldiko kontua dela uste dut teatrora ez joatearena, hemen ez dago diru-laguntza handirik; hala ere, guk asteburu honetan (elkarrizketa egin zen asteari egiten dio erreferentzia) jende dezente izan dugu antzerkian.

Zer egin daiteke? Gauza erakargarri bezala aurkeztu, eta uste dut hori egiten dela. Horretaz gain, txikiak garenean ere ohitu beharko gintuzten. Adibidez, gu txikiak ginenean ez ginen joaten; orain, berriz, nahiz eta ezetz pentsatu, jende gehiago joaten dela uste dut. Orain antzezlan gehiago daude eta orduan denetara joatea garesti ateratzen da. Gu oso pobre bizi izango ginateke antzerkian bakarrik lan eginda, baina joaten denarentzat oso garestia ateratzen da. Beti ez, ordea, udaletxeak laguntzak ematen dituelako. Hain garestia ez denean, hau da herrietara joaten garenean, antzokia bete egiten da.

Ba al daukazu pertsonaia edo antzerki zehatzen bat interpretatzeko gogoa? Oraintxe bertan zer gustatuko litzaizuke egitea?
Oraintxe egiten ari naizena gustatzen zait. Hala ere, iaz estreinatu genuen Hor al zaude? antzezlana izan da niretzako bonboitxorik onenetakoa. Oraingoa ere bai, Lola ikusten baduzu esan aberatsa dela, obrarekin oso inpresio polita daukat, baina niri gehiago gustatzen zait Hor al zaude? Bestela, beti esan izan dut zerbait klasikoa egitekotan, pertsonaia gogorrak ditudala gogoko, hori bai, beraien gaiztakeriak justifikatuta daudenean. Medea bat, adibidez, “la mala malisima”… Horrelako pertsonaiak gustatzen zaizkit mami asko ikusten diedalako.

Hainbeste urte gora eta behera lanean, ziur nago gauza bitxi ugari gertatuko zitzaizkizula. Kontatuko al diguzu bakarren bat?
Beti galdetzen dituzue horrelako gauzak eta orduan ez dira burura etortzen. Ez dakit, gauza asko gertatzen dira, batez ere telebistan. Lehen esan dugu bezala, mozteko aukera dagoenez, azkenean ez dira hain grabeak. Baina antzerkian gertatzen direnean, parra ateratzen zaizunean edo bat-batean argi gabe geratzen zenean, hori konpondu beharra dago nolabait. Ez dakit, adibidez, estropuz egiten duzula edo norbaitek lo hartu duela antzezteko garaian… Gogoratzen dut behin Madrilgo erakustaldi batean antzerkitxo bat egiten ari ginela. Narratzailearen pertsonaia egiten zuenak hasiera eta bukaera ematen zion antzezlanari. Antzezlana egin eta gero, gu zain geunden berak bukaera noiz emango, baina ez zen ateratzen lo hartuta zegoelako, lo seko! Horregatik, guk amaiera eman genuen: bata hasi, besteak jarraitu… Ez dakizu zer-nolako apurua. “Albert, Albert, Albert… ez dela azaltzen”, eta ez zen azaldu!

ainhoa-aierbePertsona ezaguna izanda, nola eramaten duzu kaletik zoazenean norbait begira geratzea? Nik ia ez dut kasurik egiten, ez naiz enteratu ere egiten. Donostian batzuetan gertatzen da, baina herrietara joaten zarenean gehiago. Batzuetan lagunek eta mutilak esaten didate: “Jo, Ainhoa, egin kasu begira dauzkazun horiei.” Baina deskonektatu egin beharra dago; bestela, ez nituzke egingo egiten ditudan gauzen erdiak. Egiten duzunean, egiten duzulako; eta egiten ez duzunean, egiten ez duzulako. Hoberena ahaztea da eta kalean norbaitek geldituz gero, autografo bat ematen diozu eta listo.

Bukatzeko, zu lanean aritu zaren obrei buruz hitz egin dugu. Zu ikusle bezala joaten zarenean, zer-nolako ikuskizunak dituzu gogoko? Momentuaren arabera. Komediak gustatzen zaizkit arinak eta politak izaten direnean, baina gauza poetikoak ere gustatzen zaizkit. Hala ere, gauza asko ditut gogoko. Begira, azken urte hauetan gehien gustatu zaidan obra Emakumeak itzarapean izan da. Denak emakumezkoak ziren eta gizonezko bat zegoen. Oso gauza polita zen, agian, emakume kontuak direlako, azkenaldian gauza horiekin nabilelako buruan. Obra hori ikusteko aukera baduzue, ikustera joan interesatuko zaizue eta.

Bada, hauxe izanda guztia, Ainhoa. Espero dut lan asko egiten jarraitzea eta arrakasta ugari lortzea. Mila esker euskaljakintzakooi tarte hau eskaini izanagatik. Zuei, aukera emateagatik.

Elkarrizketa bukatu ahala, eskerrak eman nizkion Ainhoari berriro ere tartetxo bat eskaintzeagatik. Oso atsegina iruditu zitzaidan, oso ondo hartu ninduen eta momentu oro aspaldiko lagunak izango bagina bezala jardun genuen. Zorte on, Ainhoa!

Comments { 0 }

Fernando Morillo: “Nire burua ez da inoiz idatzi gabe egoten”

Ez nuen uste Fernando Morillori elkarrizketa egiteak literaturaren munduaz hainbeste erakutsiko zidanik. Baina has gaitezen hasieratik. Fernando eta biok hitzartu genuen eguna ezin esan dezaket ipuinetan agertzen den egun eguzkitsu horietako bat zenik; aitzitik, guztiz kontrakoa izan zen. Sekulako eguraldi txarra zegoen, baina ez zen traba izan nire elkarrizketatuarekin elkartzeko. Egia esan, zorionekoa ni berarekin elkarrizketa egiteko eguna lortzeagatik, oso gizon lanpetua baita! Egun horretan bertan hainbat bilera zeuzkan, baina tartetxo txiki bat egin zidan bere agendan eta benetan izugarri eskertzen diot tarte hori atera izana. Hasieran aipatu dudan bezala, literaturaren munduaz eta bere ofizio/afizioaz asko erakutsi zidan. Ez neukan ideiarik ere liburu bat idazteak zer suposatzen duen! Orain, zertxobait gehiago dakidala esan dezaket. Traste guztiak prest geneuzkala, elkarrizketarekin hasi ginen. Askotan gertatzen den bezala, halere, eragozpen txiki batzuk izan genituen: telefono deiak eta horrelako txikikeriak. Dena den, aurrera jarraitu eta… Gehiago jakin nahi? Bada, elkarrizketa irakurtzera gomendatzen zaituztet…

Fernando Morillo eta Idoia

Lehenik eta behin, Fernando, eskerrak eman nahi dizkizut euskaljakintzakooi tarte bat egiteagatik. Gaur egungo gazte literaturako idazlerik nagusienetarikoa zarela esan behar da, gero eta ezagunagoa ere euskal gazteriaren artean. Zure curriculumari erreparatuz, konturatu gara txiki-txikitatik jakin-min handiko gizona izan zarela, baina esaguzu. Nondik datorkizu idazteko irrika hori? Idazteko irrika baino gehiago, agian, sortzeko beharrak, istorioak sortzeko beharrak: istorioak imajinatzen nituen txori bat ikustean, baserritar bat ikustean…eta horrela sortu nituen ipuin txikiak, erabat niretzat, asmo literariorik gabe, eta kito. Ondoren, urte batzuk neuzkala, jarraitu nuen, gero eta gehiago. Horrela, lagun batek nire lan batzuk lehiaketa batera bidaltzeko esan zidan, eta txiripaz sari txiki bat jaso nuen, sekulako poza eman zidana. Honen ondoren, lanak bidaltzen jarraitu nuen eta hau puzten joan zen. Ni, berez, fisikaria eta filosofoa naiz, idaztea hobby txiki bat baino ez zen. Baina orduan konturatu nintzen benetan gustatzen zitzaidala.

Zure obrari erreparatuz, batik bat gazteentzako literatura idazten duzula ikusi dut. Zer dela eta? Egia esan, irakurtzeko garaian oso abenturazalea naiz, oso fantasia zalea, zientzia-fikzio zalea… zenbait estilo probatu ditut, baina gazteen estiloa gogoko dut beharbada ez naizelako oso urrun ibili. Niretzat nerabezaroa oso aberatsa, nahasgarria, intentsua… izan zen, eta orduan izan zen nire buruan irrika hau piztu zen unea. Gazteentzat idaztea asko gustatzen zait gazteen literaturan hainbat fantasia jar ditzakezulako, hainbat istorio xelebre, baina helduen literatura askoz ere zailagoa da. Horregatik, gazteen istorioak kontatzeak askatasun ikaragarria ematen dit; izan ere, alde batetik, maitasuna, sexua… gateentzat eguneroko gaiak dira eta, beste aldetik, nik nahi ditudan istorioak konta ditzaket eta onargarriak dira.

Morillo eta Idoia 2Fisika, filosofia… etengabe topa ditzakegu zure lanetan. Zergatik horiek eta ez beste batzuk? Hori gustu kontua da. Asko gustatzen zitzaidan txikitatik izarrak ikustea. Eta pentsatzen duzu: izarrak zergatik? Bada, horrelako liburuak irakurtzean, konturatu nintzen zientzia gustatu egiten zitzaidala, baina filosofia ere bai. Hori ez da arrazionala, tortilla gustatzea bezalakoa da, zergatia ez dakit!! Horrela gertatzen da filosofia eta zientziekin.

Gloria Mundi, Izar malkoak, Ortzadarra sutan, Seximenduz… eta beste hainbat liburu daukazu argitaratuta. Zure adina kontuan izanda, oso emankorra zaitugu. Non sortzen zaizu inspirazioa liburu berri batekin hasteko? Etengabe ari zait buruan zerbait bueltaka. Idatziko ez banu, agian, marrazten edo eskulturak egiten saiatuko nintzateke. Ez dakit balioko nuen, baina behintzat saiatuko nintzateke. Bestalde, ez dakit nondik datorkidan inspirazioa, baina azken urte hauetan inspirazioa mimatzen ikasi dut; hau da, lehen etorri egiten zen, baina orain, etortzeaz gain, badakit zer egin behar dudan gehiago inspiratzeko. Bakoitzak bere trikimailuak ditu. Nik neureak ikasi ditut, eta hor ibiltzen naiz nire gauzatxoak egiten… Nire arazoa ez da ez daukadala inspiraziorik; aitzitik, ez dakit zer egin etortzen zaidan guztiarekin. Nik zirriborro asko dauzkat nire buruan, baina idatziak batzuk baino ez. Nire arazoa denbora falta da!

Idazten ari zarenean, nolakoa da zure lan-metodologia? Murgildu egiten naiz, baina ezin dut gauza bakarra egiten aritu. Hau da, bi hiru istorio batera egiten egoten naiz, eta hori gertatzen denean, akabo internet, telefonoa… Dena uzten dut, eta nire lanean murgiltzen naiz. Idazteko beharra daukat eta benetan istorio bat sartzen zaidanean berdin dit ez jatea, lorik ez egitea… gero, bukatzen dudanean, nahi dudan guztia egin baitezaket.

Ez dakit jakingo duzun, baina Jakintza Ikastolaren asmoa zera da: euskara arlo guztietara zabaltzea eta ahalik eta gehien erabiltzea. Horretarako teknologia berriak aprobetxatzen ditugu. Zuk zein iritzi daukazu teknologia berriak eta euskara bikoteaz? Ezinbestekoa iruditzen zait, batik bat hizkuntza txikientzat. Honekin kanpokoekin lotura lortzen dugu, eta hori aprobetxatu beharra dago. Pentsa zenbat euskaldun bizi diren Euskal Herritik kanpo, munduan zehar, eta internetek laguntzen dizu munduko edozein tokitan zaudelarik bertakoekin, familiarekin…eta baita Euskal Herriko hainbat webgunerekin, zuena adibidez, kontaktatzea. Horregatik, berriro esaten dut ezinbestekoa dela; izan ere, bestela, askoz ere okerragoa izango litzateke. Gainera, niri asko gustatzen zait sarean murgilduta ibiltzea, alde batetik bestera… Agian, askotan ez naiz ohartzen munduan gertatzen denaz, baina nik benetan jakin nahi dudana beti hor daukat.

morilloAsko aipatzen da gaur egungo gazteoi ez zaigula irakurtzea gustatzen. Zer uste duzu izan behar duela liburu batek gazteok erakartzeko? Nik normalean zera egiten dut: pentsatu niri zer gustatzen zaidan, eta, gazte literatura irakurtzea gustatzen zaidanez, gustuko dut niri gustatzen zaizkidan gaiez idaztea. Gai batzuk oso sakonak dira, gehienbat gaztea zarenean. Adin horretan oso azeleratuak egoten gara; horregatik, gauza motelak gazteei aspertu edo atseginak ez zaizkiela egiten uste dut. Nik nahi dudana da gazteak liburua interesarekin hartzea, horregatik saiatzen naiz pentsatzen ea niri zer gustatuko zekidakeen irakurtzea adin horrekin.

Oker ez banago, jaso duzun azken literatura saria Gaztea saria izan da, Gloria Mundi liburuagatik. Sari hau ikasleen bozketaren ondorioz jasotakoa da, hau da, irakurleek emandakoa. Nola sentitzen da bat horrelako sari bat jaso ondoren? Horiek oso sari bereziak izaten dira. Normalean literatur sari bat jasotzen duzunean, badakizu epai mahai batek hautatuta irabazi duzula, eta oso era hotzean eta ofizialean izaten da. Kasu horretan, lau epaimahaik aukeratu zaituzte eta, bestean, gazte talde bat bildu da eta zure liburua hautatu du beste askoren artean, oso desberdinak dira… Niri bi kritikarik esatea “munduko onena zara” baina gero inork irakurtzen ez badu… Orduan, nik nahiago dut gazteengandik jasotako sari bat edukitzea. Uste dut, gainera, beste idazle askok ere horrela pentsatzen dutela.

Literatur saioak ere eskaintzen dituzula jakin dugu. Zer-nolakoak izaten dira saio horiek? Zein pertsonari daude zuzenduak gehienbat? Mota guztietakoei, egia esan. Dagoeneko hasi naiz haurrei ere ematen, eskolatan asko eta unibertsitateetan; beraz, adin guztietan baina gehienbat gazteen artean ibiltzen naiz. Nolakoak? Saiatzen naiz oso gai sakonak, baina oso modu erakargarrian azaltzen, eta teoria moduan azaldu beharrean, adibideak erabiltzen ditut. Saioak istorio bihurtzen saiatzen naiz..

Azkenaldia Bilbon, laster Valentzian… alde batetik bestera zabiltza. Suposatzen dut lan kontuengatik izango dela. Horrela da? Zer-nolako lan kontuez ari gara hitz egiten? Ez zait gustatzen geldirik egotea; hobeto esanda, ezin dut. Bizitzan ere beti ibiltzen naiz alde batetik bestera. Oraintxe ere beste toki batera noa… Nire lana idaztea eta saioak egitea da batik bat, eta ondoren kolaborazioak daude. Halere, gehiena idaztea da, eta hori gehien gustatzen zaizun tokian egiten duzu…. Saio horiei dagokielarik, oso bereziak izaten dira, Muskizetik hasi eta iparralderaino bueltaka ibiltzen naiz. Horrelako aukera izan dudanean, oso ondo aprobetxatu dut. Nire lana, azken finean, bidaiatzea eta gustatzen zaidana egitea da!

Suminaren Estrategia izan da zure azken lana. Nolako erantzuna jaso duzu irakurleengandik? Suminaren estrategiaZer-nolako kritikak jaso dituzu? Irakurleen aldetik oso kritika onak eta baita oso txarrak ere! Baina hori betikoa da; dena den, uste dut argi dagoela oso liburu arina eta freskoa dela. Ez da liburu perfektua, baina nire esperimentutxo bat zen. Niri, egia esan, asko gustatzen zaizkit oso gai sakonak, filosofikoak…baina baita gauza arimak ere. Oso gustura nago liburuarekin orokorrean.

Zein proiektutan zaude murgilduta azkenaldian? Zerbait berririk? Oraintxe hiru liburu atera behar ditut eta horregatik egon naiz hilabete batzuk deskonektatuta. Bat Gloria Mundiren estilokoa da, zientzia eta sentimenduak nahastuta. Oso labur esanda, protagonista zientziazalea da, eta bere neska laguna oso gaixo dago, minbiziarekin hain zuzen. Neska hilzorian dago; horregatik, mutila inork lortu ez duena sendatzea helburu, ikertzen hasten da. Zure arimaren truke delako honetan bikote eztabaida kontuak ere azalduko dira. Beste liburu bat Leonardoren hegoak da. Florentzian gertatzen da eta ikaragarri gustatzen zait. Gazte bat bertara joaten da. Oso nahasita dago, bizitzarekin aspertuta, ez daki zer egin honekin eta osaba berezi batekin sekulako abenturak biziko ditu. Leonardoren teoriak azalduko dira eta oso nobela bitalista dela esan dezaket. Hirugarrena Egun beltzetan jolas beltzak deiturikoa da. Oso nobela berezia da; izan ere, beste tonu berezi bat erabiltzen saiatu bainaiz. Hau da, gerraostean dago kokatuta eta nire helburua izan da nobela historiko bat egitea. Zahar batek bere gazteetako gauzak kontatzen ditu.  Oso gauza gordinak azaltzen dira. Liburu hau gazteentzat da, baina oso modu patxadatsuan. Nire helburua nobela literario bat egitea izan da, ez politikoa eta ezta historikoa ere. Esperimentu bat egin dut honekin eta oso gustura nago. Gainera, azaleko argazkia erakutsi didate eta oso ederra da.

Morillo eta Idoia 3Gaiari buelta pixka bat emanez, nola ikusten duzu euskal literaturaren etorkizuna? Nondik jo beharko zenukete autoreek? Euskal literatura poliki-poliki, noski hizkuntza txikia da, baina nik uste dut oso nabarmen zabaltzen ari dela. Nik gogoratzen dut, gaztea nintzenean, fantasiazko liburuak euskaraz aurkitzea oso zaila zela; agian, bakarren bat, baina oso zaila zen. Ikusten dudana da apurka-apurka gazteak txiki-txikitatik euskaraz irakurtzeko ohitura ari zaretela hartzen. Guk nobelak bagenituen, baina bat edo beste, zuek aukera gehiago dauzkazue liburuak lortzeko. Zuek oztopo batzuk gaindituta izango dituzue, baina beste batzuk aurkituko dituzue. Halere, nik uste dut oso etorkizun ederra daukala euskal literaturak zentzu horretan.

Orain utz dezagun alde batetara zure idazle alderdi hori eta jo dezagun zure bizitza pertsonalera, ausart banaiteke. Jakin nahiko nuke zer egiten duzun idazten ez zauden momentu horietan, hau da, zer duzu gustuko idazteaz aparte? Asko gustatzen zait galtzea, zentzu guztietan: hartu kotxea edo motxila eta portatila, eta herri batean galtzea. Bertan egun batzuk igaro eta ondoren beste batera, planeatu gabe… Edo leku batera joateko asmoa dudala, azken minutuan beste leku batera joatea erabakitzea, eta horrelako gauzak. Gustuko dudan beste gauza bat mendian ibiltzea da. Oraintxe herri txiki batean bakartuko naiz, oso biztanle gutxikoa, mendia eta hondartza txiki bat daukana. Bertan, liburu askoren ideiak sortu zaizkit. Orain buruan daukadan istorioa oso berezia da, Euskal Herrian landu ez den gai bat delako. Izugarrizko gogoa daukat. Gore, fantasia… itxurako istorioa da. Halaber, oso gustuko dut lagun batekin geratu eta kafe bat hartzea. Momentu hauetan guztietan nire buruan idazten ari naiz, baita bilera bat daukadanean ere, edota parrandan nagoenean… Nire burua ez da inoiz idatzi gabe egoten. Adibidez, pertsona arraro bat ikusten badut, segituan nire buruak pertsona hori aztertu eta nolabait horren informazioa artxibatu egite du… Azken finean, esan dezaket bizitza bizitzea gustatzen zaidala!

Arrazoi nuen, ezta? Asko ikasten da literaturaz berak esandako guztiarekin! Benetan asko eskertzen dizut, Fernando, egindako esfortzua. Onena opatzeaz gain, liburu zoragarri horiek idazten jarraitzeko eskatu nahi dizut. Irakurle gogotsu bat, behintzat, ez zaizu falta izango!

Comments { 3 }
-->