Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:02 pm on 2016/01/24 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  baratxe 

  adb. Emeki, geldiro. Emeki eta baratxe sartu behar gara egitekoetan. • BARATXE-BARATXE. Oso astiro, poliki-poliki. Baratxe-baratxe, badoa urrun.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  baratx (S; SP (que cita a Ax), Ht VocGr, Lar, Añ (AN), Hb ap. Lh (-ax), H), baraitz (A, que cita Sacram), baatx (S), batx. Ref.: Lh (baatx); Gte Erd 260. Azkue no precisa si se refiere a baratx o a baratxe: “Baratx, baratxe: […] 2.º (V, L, BN, R, Sc), lentamente”.

  I (Adv.). 1. “Peu à peu” Ht VocGr. “Lentamente“, “poco a poco” Lar, Añ. “Baratx mintzatzen düzü (S)” Gte Erd 260 (s.v. poliki). “Zu(a)za baratxago (S)” Ib. 145. v. baratz, baratxe. Eta anhitz egunez baratx ioaiten genela, eta nekez Gnidako aurkhara heldurik. Lç Act 27, 7 (He nekhez, TB pisuki, Dv emeki, Ol, Ker astiro, IBk geldiro, IBe geldi-geldi). Hala ikhusiko duzu dendari baten etxean ere, ofizialeak abiadura handia daramala, pontuak husu eta laster emaiten tuela; baiña aprendiza bakhan, baratx <barath>, eta pontuak kontatuz bezala hari dela. Ax 91 (V 61; 2.a ed. baratz). Mezu egin nezan herabea, berant ioan zedin, eta baratx, eta itzul deus gabea. “Lentement”. O Pr 316. Mandatari hotza, berant abia, baratx ioan, eta itzuli hutsa. Ib. 642. Khantatüren dela phausüz edo baraitz. Sacram 13. Ari zidie, arren, aisa bizi zela erran delako arotza eta ari zela, berindabarranba, dote bibil baten athetzen bere Xaxirentako, ago batx! Gure arotza bethi ezin heltian zen! GAlm 1937, 55 (ap. DRA). 2. “Baratx, baratxe: 1.º (V-arr-oroz), raras veces” A. v. 2 baratxi.

  II (Adj.). 1. (S; Gèze). “Lent” Gèze y Lrq. 2. (Añ (V)). “Raro, separado, escaso” Añ.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

      [astiro]: apurka, astiro, astiz, baratz, emaro, emeki, geldika, geldiro, poliki, poliki-poliki, polito, erreposki Ipar., pausatuki Ipar., pirka-pirka Ipar., geldi-geldika Bizk., geldika-geldika Bizk., astiki g.e., betaro g.e., betaz zah., astiroki Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) despacio, lentamente, poco a poco, paulatinamente
  fr adb. (Ipar.) lentement, peu à peu
  en adb. slowly
  port adv devagar, (gradual o lentamente) pouco a pouco

  Entzun:

  BERROGEI MINUTUTAN EZ ESATEKO BELDURRA

  Esan bare. Esan niri. Esan zakar
  Esan ez dugula elkar maitatzen asmatzen
  Esan ez dugula orbainak gozatzeko betarik hartzen
  Esan niri. Esan zakar. Esan geldi

  Esan zakar ez gaituela geroak horrela nahi
  Esan ez dugula geroa horrela nahi
  Esan gatz gehiegi eman diegula:
  Esan gure irekiek larregi ikasi dutela

  Esan baratx. Esan niri. Esan zakar
  Esan hildura xarea hazi zaizula zuri ere
  Esan aztarrika ekiten diola egunsenti bakoitzari
  Esan nahikoa dela, akitu egiten direla bihotzak

  Esan ez dugula oinazearen gorazarre eginen
  Esan ez gaituela edonola nahi
  Esan itxarotea ere badela bizitzea
  Esan itxarotea ere badela bizitzea

  Esan gozo. Esan soilik. Esan

  [Harrien lauhazka, Iñigo Aranbarri (Susa poesia, 1998)]
  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Inaki Agirre 3:32 pm on 2016/01/23 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txigorki 

  txigorki, xigorki (Urt IV 229). “Carbonella, […] haragi ikhatz gañean erréa, errerikakoa, xigorharagia, xigórkia” Urt IV 228s. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  Hiztegi Batuan

  txigorki iz. ‘(ogi, patata…) txigortua‘
  

  Sinonimoak: iz.

      [tostada]: tostada Heg.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. tostada, pan tostado; cualquier alimento tostado
  fr toast
  en (rebanada de pan tostado) toast
  port torrada

  Entzun:

  Biharamun goizean gosaltzeko, arto-malutak jan zituzten, eta poteko tomate hotzak xigorkietan. [Harry Potter eta Azkabango presoa,  J.K. Rowling/Iñaki Mendiguren (Erein, 2001)] (Egungo Euskararen Hiztegia)

  

  txiforki (FLickrCC, eatingeast)

   
• 

  Maite 11:39 pm on 2016/01/22 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  dutxulu 

  iz. (Ipar.) Ontzi batean, daukan likidoa jaria dadin, egiten den zuloa; txorrota.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [dutxzulu] : txorro, iturri (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) espita, canilla; grifo
  fr iz. robinet, cannette
  en iz. [upelean] spigot, bung; [txorrota] tap, faucet
  port torneira
  

  Baga, biga, higa, laga, boga, sega, zahi, zohi, bela, harma, zamuka, zamari, dutxulu, beharri.  [Hitza azti, Iñaki Arranz (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  

  dutxulu (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 5:38 pm on 2016/01/21 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  topaldi 

  iz. 1. Talka, txoke; danbateko 2. Topa; brindis (Heg.)  3. Bilera, batzar, topaketa; elkarretaratze
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) choque, golpe (2) brindis (3) encuentro
  fr (1) crash, collision (2) toast (3) meeting, encounter
  en (1) heurter, coup  (2) toast
  port (1) choque, golpe (2) brinde (3) encontro

  Entzun:

  XIII. topaldia: Euskaltzaleen aktibazioa XXI. mendean.  Topaldia  streaming bidez jarraitu ahal izango da egun osoan. [Egitaraua]

  

  topaldi (Argazkia: Iban Arantzabal)

   
• 

  Maite 7:38 pm on 2016/01/20 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zur 

  iz. 1. Zuhaitz eta zuhaixken enbor, adar eta sustraiak osatzen dituen gai gogorra. 2. Gai horren zatia, sutarako ez dena (hala denean egur esaten zaio). Zur landuz eginiko irudiak. 3. KIR. Golferako makila, zurezko burua duena, zehaztasun handirik gabeko kolpe luze eta indartsuak jotzeko erabiltzen dena. 4. MUS. Haize-instrumentuen familia osatzen duten bi azpifamilietako bat (bestea metala da), txirula, klarinete, oboe, saxofoi, etab.ez osatua. 5. Ik. zuhur. • zur-alkohol. KIM. Metanola. • ZUR ETA LUR. Guztiz harriturik. Hura entzunda, zur eta lur gelditu nintzen.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [gai izpitsu eta trinkoa]: egur Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. madera (2) iz. (Kir.) [golfean] madera (3) iz. (Mus.) madera (4) iz. Ik. zuhur
  fr iz. bois
  en iz. wood
  port iz. madeira

  ZURA dokumentala, egurrak izan duen garrantzia jendarteratzeko jarri dugu abian. [@zura eta zura.eus]

  

  zur (Irudia: @zurafilma)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2016/01/19 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  jostorratz 

  iz. Josteko orratza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [orratza]: orratz (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. aguja (de coser)
  fr iz. aiguille (à coudre)
  en iz. needle [for sewing]
  port iz. agulha

  Entzun:

  Medikuak pentsatuko zuen: «Adin horretan? Ez dauka-eta haria jostorratzeko txulotik pasatzen ibili beharrik!». Operatu gabe ere nahiko bizitza normala egin dezakezu, argitu zion medikuak, baina emakumeak, irmo: nola egingo dut ba bizitza normala ezin badut irakurri! [Enigma, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2016-01-19)] (Berria.eus)

  

  jostorratz (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:10 pm on 2016/01/18 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  laratz 

  iz. Sutondoan, kebidetik zintzilik dagoen katea gakoduna, pertza, galdara, etab. esekitzeko erabiltzen dena. Oreina larrean, bertza laratzean.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. llar(es) (2) iz. (Teknol.) cremallera
  fr crémaillère
  en cauldron chain

  Entzun:

  Pentsa baserrietako beheko su, laratz eta tximinia haiek, zenbat egur mota erre eta kiskalitakoak ziren, zenbat kontu gordetakoak, zenbat eltzeko han errosarioz ondutakoak, zenbat zur usain eta lurrin kedarretan usnatuak… [Naturaren mintzoa, Pello Zabala (Alberdania, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  laratz (Irudia: afuegolento.com)