laurdenkatu

ad. laurdenkatu, laurdenka, laurdenkatzen du ad. Ipar. Laurdendu. Jujatu eta lau zamarien artean bertan laurdenkatu zuten. Gillotina gutxietsirik, gizonak laurdenkatzen zituzten aldi eder haiekin ametsetan. || du ad. Lau zatitan bereizi. Oihala laurdenkatu. Urtearen egunak laurdenkatuak diren bezala. Laurdenkatua dakar bere armarria arma urdin, berde, zuri eta horiz. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

laurdenkatu (VocS 132, Dv -> A, Lecl, H), laurdengatu (BN, S ap. A; VocBN), laurenkatu (H (V)).

Descuartizar, despedazar, partir en cuatro pedazos. “Diviser par quatre, mettre un corps en quatre portions” VocBN. “Bildots bat laurdenkatzea, mettre en agneau en quartiers. […] Onthasuna laurdenkatu zuten, ils tirent quatre parts, prennent les quatres chacun un part de l’héritage, du bien. […] Giza-erhaile bat laurdenkatzea, écarteler, tirer à quatre chevaux un assassin. […] Laurdenka zazu oihal hori ikhusteko baden aski laurdena athorra batentzat, divisez, partagez cette toile en quatre […]” H. v. laurdendu. Tr. Documentado en textos septentrionales de los ss. XIX y XX, y en Berrondo. La forma más empleada es laurdenkatu; Joannateguy emplea laurdengatu.

Dezagün laurdenka / mündian ükhen dezan / bere merexia. Xarlem 1365. Laur anaiek laur menbretarik / esteka laur kordas eta laurdenka. Ib. 1366. Harria harriaren gainen / eztiagü osorik utziren / bena bai arrakuntratiak / oro laurdenkaturen. Mustafa (ap. DRA). Txakurrak lo ziren; […] / senditu gabetarik, / ithorik, / laurdenkaturik izan ziren. Arch Fab 142s. Oi seme lotsagabe izigarria! […] Laurdenkatzea, puskatzea ez duk hiretzat sobera! Dv LEd 112. Gaztigu handia eta luzea; desterrua, galerak eta batzutan heriotze penatua ere: urkhatzea, laurdenkatzea, burumoztea. Ax (ed. 1864), 441 (las tres últimas palabras son del editor Inchauspe). Lotzen ziozkatelarik lau soka lau zango-besoetarik, haritu zitzaizkon tiraka […]. Burregoak gelditu zirenean harren laurdengatzetik […]. Jnn SBi 150. Gizonak laurdenkatzen zituzten aldi eder haiekin ametsetan. MIH 321.

Dividir en cuatro. Min handia bai, urthe egunak / zeren diren laurdenkatiak. “Dans l’an s’entremêlent des jours qu’il faut chômer”. Arch Fab 227. Bizkai-Berriko printzea, laurdenkatua dakar bere ikurdia. “Partidas a cuarteles”. Berron Kijote 196s. Lau apez ginenen artean laurdenkatuak zituen Hazpameko lanak. Larre ArtzainE 218.

Sinonimoak: ad. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [laurdendu]: laurdendu, laurgitu g.e.
    [gillotinatu]: gillotinatu

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) du ad. (Ipar.) descuartizar, cuartear (2) du ad. (Ipar.) cuartear, dividir en cuatro partes (3) du ad. (Ipar.) guillotinar
fr (1) du ad. (Ipar.) dépecer, écarteler (2) du ad. diviser par quarts
en du ad. to quarter, to cut into quarters, to divide into four
port (1) du ad. (Ipar.) ] esquartejar. (2) du ad. (Ipar.) esquartejar, quartear (3) du ad. (Ipar.) guilhotinar

Aurrena gorputza laurdenkatu nuen. [Kontakizunak, Edgar Allan Poe / Koro Navarro (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

laurdenkatu (Argazkia: elmetronauta.blogspot.com.es)