abertzale

1 adj./iz. Aberria maite duena, aberriaren alde saiatzen edo borrokatzen dena. Apaiz abertzalea. Abertzale sutsua izan zen. Abertzale iraultzaileak. Euskal abertzaleak. 2 adj. (Gauzez mintzatuz). Alderdi edo erakunde abertzaleak. Egunkari abertzalea. Espiritu abertzalea. Ezker abertzalea. (Hiztegi batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

abertzale (V-gip ap. Elexp Berg ; Bera, BeraLzM), aberri-zale . Neol. creado por Arana Goiri en 1896, de aberri y -zale (AG 908).

(V-gip ap. Elexp Berg ; Bera, BeraLzM), aberri-zale. Patriota; nacionalista. “Patriota” Bera, BeraLzM. “Nacionalista vasco” Elexp Berg. .

Tr. Según NeolAG, el término es ya corriente en 1897 en la prensa nacionalista. La forma aberri-zale se documenta en Lekanda (Baserr 1897, n.º 8 (ap. NeolAG ), Zaitegi (Sof 166) y en un ej. de EgutAr (2-2-1958 (ap. DRA )). En DFrec hay 508 ejs. de abertzale.

  • Euzkerea eztakijan euzkotar abertzaliak, ikasten dau. “El euskeriano patriota” . AG 1297. Alderdi abertzaliaren (erderaz. nacionalista deritxona) erijotza. Ib. 1613. Baita Kanpiontar Artur idazle ospatsu abertzaliak. EEs 1916, 234. Kistar ona ixateko / abertzale ixan. Enb 112. Emakume Abertzale Batzak. Ib. 106. Biotz sutsua, ona, maitatia ta abertzalea eukan [F. Arresek] . Larrak EEs 1926, 170. Euzkadi ta abertzale batzuen bidez ateratzen dira orain bigarren Abarrak. EArzdi in Kk Ab II 6. Gotzain abertzale oien artean Mac Hale zeritzana izan zan aundienetakoa. Ldi IL 168. Abertzale aundia. Ib. 96 (v. tbn. 169). Aberriaren alde bizia gogoz emon daben abertzaleak. Eguzk GizAuz 49. Abertzaleak, Batzorde Banakarian lau batzarkide bai bait-dituzte. EAEg 16-3-1937, 1290. Lehen abertzaleak hedatuz zoazin / Euskadi guzira. Iratz 31. Eta alako pekatua alda ba abertzalea izatea? Ugalde Iltz 22s. Frantses “résistance” igikundeak erail zuen, breiztar abertzale zelakotz. Mde Pr 289. Euskaltzale eta abertzaleen artean. Ib. 63. Abertzale egin zen, eta erru guztiak inglesenak zirela erabaki zuen. Arti Ipuin 47. Itsutuak dagotzin abertzale batzuek. Herr 27-10-1977, 7. Galesko alderdi abertzalea. MIH 186. Horrela uste genuen, behintzat, orduko abertzale euskaltzaleok. MEIG VIII 43.
v. tbn. Laux AB 14. Or QA 81. Larre ArtzainE 186.

(Como primer miembro de comp.). *Jasorik gora iru margodun / Abertzale ikurriña. Enb 122. Abertzale ereduba. ( Arrospidetar Jon ene adizkide on maitiari ). Ib. 148. Abertzale biotza […] giarrez egiña dala. Ldi IL 167. Eta labur-laburki beren abertzale-goraberak azterkatu ditzagun. Ib. 161. Abertzale kar batekin hasi baitziren. Mde Pr 44. Abertzale zentzu egiatiago bat. Ib. 42. Bortizkeriaren kontra bortizkeria hautatu dute abertzale mogimendu batzuek. Herr 5-5-1977, 1. Abertzale talde bat. Gerrika 272.

Sinonimoak

iz./izond. [nazionalista]: nazionalista, aberkoi neol. (UZEI sinonimoen hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan

  • es  iz./izond. patriota; nacionalista
  • en (1) iz. patriot; nationalist (2) izond. patriotic; nationalist
  • fr iz./izond. patriote
  • port iz./izond. patriota; nacionalista

Testuinguruan

Biotz sutsua, ona, maitatia ta abertzalea eukan.

By Daniele Schirmo aka Frankie688 – Norberak egina (Original text: own work (modification of the former image at this page)), Lotura