betoker

adj. Begi-okerra. Bazuen lagun bat betokerra. Betoker ez dena, erdi itsu. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

betoker.

1. (V, G-goi; Zam Voc), begi-oker (V-ger-gip-m, AN; Lar, -okher S; Gèze). Ref.: VocZeg 286; A (begi-oker, betoker); Etxba Eib. Bizco. “Bisojo, ezkela, begiokerra” Lar. “Esaten dana sinistera ezkero, Judas ei zan ule gorri begi okerra” Etxba Eib. Cf. A Morf 592 y 604. Cf. Or LEItz 35s. : Homerok leukolene, glaukopis, podas okys, […], esaten badu, guk esan dezaguke besazuri, begiurdiñ, […]; baita ankoker, gerrigogor, besamotz, begioker edo betoker.
Bertsolari onek zuan lagun begi oker bat. PArt in Bil 174. Begi okerrak […] ala diyo: –Zanpatuko au “Moko-okerrak”! Ib. 174. Ez; berak etzun iñor il. Egozkue au, alako Hilario Zendoia begi-okerra esaten ziotenak txarotu zun. Or SCruz 95. Kulparik gabe jarri dizkigu / begi-okerrak bertsuak. Tx B I 99. Betoker eztana, erdi-itsu; / alako arrek, gorreria…/ […] / Erostekoan akatsik ez; / Erosi eta, danak urgun. JKort in Onaind MEOE 944. I[ra]kaslea du betoker arrotza; / izketan berritsu, zimurra biotza. P. Etxeberria ib. 972. Eztago geiago errenik! Ez betokerrik! Eskatu gaurtik… “Makilixka” sendagaia. NEtx LBB 198. Ez al dakizu ordean begi-okerra dala? DRA. (Usado gralmente. como pred.).De mirada torva. “Anitz euzkaldun beren elez betoker daude, no pocos vascos miran con desafecto su propia lengua.” Ayerb EEs 1914, 161. Aparra zeriola, begi-oker eta abo-zabal, pizti itsusi bat bezala. ‘Les yeux hagards’ . Or Mi 60. Zapotzar bat izan bai-litz baño jaramon geiagorik egin gabe, betokereta mintzo legorrez esan zion. TAg Uzt 103. Leoiama betokerrak otsoa billatzen du, otsoak, berriz, auntza. “Torva leaena lupum sequitur” . Ibiñ Virgil 35. Bigantxarik onena, betoker, buru zakar, lepa sendo ta kokotz-azpia aztaletaraiño zintzilika daukatena. “Optima torvae forma bovis” . Ib. 95.

2. begi-oker (AN, L, Sal, R ap. A; Lar DVC 181, Arch VocGr, Hb (-kh-)). Tuerto. “Borgne” Arch VocGr . Ez duzu ikusi hemen gizon begi oker bat? Barb Leg 143 (cf. ib. unas líneas más arriba bikezko begi batekin, iduri okerra).

Sinonimoak: izond.

[begi-okerra dena]: begi-oker, begizeihar, ezkel, zeiharbegi g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) izond. bizco, -a; torvo, -a (2)  izond. tuerto, -a
fr izond. loucheur, -euse
en izond. cross-eyed
port (1) izond. vesgo (2)  izond. caolho(a)

Testuinguruan

Bazuen lagun bat betokerra. (Hiztegi Batua)