Gaurko hitza

Updates from martxoa, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:50 pm on 2020/03/17 Permalink | Reply  

  maskara 

  iz. Mozorroa. Maskararik ez du behar zuk bezalako aurpegia duenak. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1. mazkara. Máscara. Konbenienziaren maskararekin eta libertatearekin ez du agertzen eta estalzen du iduri itsusi bat (B, s. XVIII). BOEans 934. Orain baina gabilzaz / maskaraz erdiak. Azc PB 199. Euskalduna gorputza, / Prantzesa arimea, / au da len esan dodan / geure mazkarea. Ib. 203 (in Ur PoBasc 226 maskaria). Maskararikan ez daula biar / zuk lango arpeia daukonak. BEnb NereA 33. Dendetan kartoizko maskarak saltzen ziran. Etxabu Kontu 96. [Kirofanoan] maskara bat jarri zidaten, aoa eta sudurra tapatzen zituala. JAzpiroz 177. Disimulatzen dira / gamelu oiekin, / errudunak tapatuz / maskara batekin. Ayesta 67. En DFrec hay 2 ejs

  2. Enmascarado, persona disfrazada; personaje disfrazado. Eskerrak maskara Brakamanen lengusua zala. Iraola 118. Etorri aurten Lesakara […] / iñauteriyetako bestak / alai pasatzera; / emengo mairu ta maskara, / jostaketa ona nola ez para? Yanzi 66.

  3. + mazkara (V-ger-m ap. A). “Atrevido, desvergonzado, cínico” A. ” Maskarie. Maskari-ori!, desvergonzado, descarado” Ort Voc 141. “Maskarien arpidxe oki, ser desvergonzado” Ib. 141. Zeuk eztakixu edaten ela? Nongue da maskarien arpidun ori! Ort Oroig 127. Maskarien arpidxe be eztako arek txikidxe! Ib. 95. Azalez zakarra, gordiña ta mazkara da [Rabelais], mamiz besterik da, ordea. Zait EG 1954 (5-8), 92.

  4. mazkara (Sal ap. A). “Ganado vacuno de hocico negro” A. En Garral EEs 1918, 122 aparece Maxkara como nombre propio de una vaca. v. maskaro.

  Sinonimoak

  iz. [mozorroa]: mozorro, koko Bizk., karatula g.e., katamalo g.e., mamu g.e., maska Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. [mozorroa] máscara, careta, mascarilla (2) iz. [kosmetikoa] mascarilla (3) iz. (Inform.) máscara
  • en iz. mask
  • fr iz. masque
  • port iz. máscara

  Testuinguruan

  Marka eta itxura askotariko maskarak daude, baina nagusiki hiru multzotan bana daitezke: Ffp1, 2 eta 3. [Berria.eus, 2020-03-04 (mold.)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:23 pm on 2019/12/30 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  margotsu 

  adj. Koloretsua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  margotsu. (L ap. Lh ). Coloreado, lleno de color. Eguraldi ozkarbi ta margotsua (cielo despejado y de fuerte colorido) baita. Etxde AlosT 13. Erotu egin nau betirako gaurko igotze margotsuak. Txill Let 69. Pintoresco. Antzuolan “Valdejunquera”-ko garaipenaren oroimenaz egiten dan jai margotsuan. Lab EEs 1923, 103.

  Sinonimoak izond.

      [koloretsua]: koloredun, koloretsu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. de gran colorido, de colorines, multicolor
  fr izond. multicolore
  en izond. colourful (Br); colorful (Am); multicoloured (Br); multicolored (Am)
  port izond. multicor, multicolor, multicolorido adj

  Irudi margotsuak zeuden erakusketan. #gaurkohitza

   

   
• 

  Maite 11:52 pm on 2019/12/27 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  musurikatu 

  ad. musurikatu, musurika/musurikatu, musurikatzen du  Ipar. Lardaskatu.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [musurikatu]: lardaskatu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (Ipar.) revolver, desordenar
  fr du ad. (Ipar.) mélanger, bouleverser, mettre en désordre loc v
  en du ad. (Ipar.) make a mess of, make untidy
  port du ad. (Ipar.) misturar, desordenar, bagunçar

  Beti bazterrak musurikatzen zabiltza! #gaurkohitza

  

  musurikatu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2019/12/05 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  minfiru 

  iz. Mihiaren higidura mugatzen duen hari modukoa. 

  Orotariko Euskal Hiztegian

  minfiru. “Frenillo de la lengua” A Apend.

  Sinonimoak: iz.
  

  [minfiru] : s.m. (Anat.) frenulu, brida; [de la lengua] mihi-frenulu, mihi-hari, mihipeko, mihiazpiko (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. frenillo [de la lengua]
  fr iz. frein
  en iz. frenulum, frenum
  port iz. freio da língua

  Minfirua eten dio medikuak.

  

  minfiru (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:15 pm on 2019/11/29 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mendiratu 

  ad. mendiratu, mendira/mendiratu, mendiratzen || da/du ad. Mendira joan; mendira eraman. Mendiratu aurretik, begiratu eguraldi eta elur iragarpenak. Ardiak mendiratu eta etxeratu zen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mendiratu. (gral.; Lar, Dv). Ref.: A; Lh. Ir o llevar al monte; echarse al monte. “Amontarse” Lar. “Se rendre à la montagne” Dv. Ardiak mendiratu ta etxeratu zanean […]. Echta Jos 297 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). Itxarkundia saildia eskubi aldetik mendiratu zaigu. Euzkadi 24-12-1936 (ap. Alkain 140). Errodrigori, doan bezela / mendiratzen artaldea / nai estu batek ozkatzen dio [biozpea] . SMitx Aranz 29. Atera gera geuren etxetik / mendiratutzeko asmoz. Auspoa 39, 84. Eiz-otsean mendiratu. Olea 105. Erriak eskuak utsik zituan, baña al zan negurriakin mendiratu zan areriuaren aurka. Gerrika 275. Ustez-uste gabe Jelboeko mendira nintzan eta Saul ezpata-gañean zetzan.Lard 183.

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. ir al monte; llevar al monte
  fr aller à la montagne; porter sur la montagne
  en go to the mountain; take to the mountain
  port vá para a montanha; levar para a montanha

  Mendiratu aurretik, begiratu eguraldi eta elur iragarpenak. (Hiztegi Batua)
  

  

  mendiratu (Gaurko hitza, CCO Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:56 pm on 2019/11/27 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mendoi 

  iz. Ipar. Pila. Lur mendoiak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mendoi. (BN ap. A ; Dv, A Apend). “Tertre. Le même probablement que munthoin ” Dv, que cita el ej. de Laph. “Montón. Elhur-mendoi bat erori da (BN-baig), ha caído un montón de nieve. Lur-mendoi (BN-baig), montón de tierra en lo alto que amenaza derrumbarse” A. ” Mendoi, amas volumineux quelconque, évoquant les contours d’une montagne” JE Ber Voc. ” Hur-mendoi eta turrusta guziak (Casanave de Baigorri)” A Apend. Itsas zolatik atheratzen da ur mendoi bat, botheresu eta mutiri. Laph 223. [Haranak] jin giren eskualderat ez du […] lur-mendoi batzuez bertzerik. JE Ber 76. Arteka haren erditik xutitzen zen mendoi kazkar arkaizdun bat, iduriz itsasoaren oldarra hobeki hausteko oraino. Ib. 84. Aizeak ieki ala, itsasoko ur-mendoiak iñarrosten […] asten dira. Ibiñ Virgil 77 (v. tbn. ur-mendoi Monzon Urrundik 109).

  Sinonimoak: iz.
  

  [mendoi] : ezponda, pendoitz (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) montón, masa voluminosa (de tierra, nieve…) que tiene forma de montículo
  fr pile, masse volumineuse
  en pile, bulky mass
  port pilha, massa volumosa

  Elur mendoi bat erori da. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  mendoi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:31 pm on 2019/11/22 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mendortz 

  iz. Eguna argitzen hasten den unea.|| Egunsentia.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mendortz. (AN-egüés ap. Bon-Ond 138 ). Alba, aurora. Jaióze urriarén zorzigarrénean aur preziosogúra, mendórtz árgi edérra, ekárzeko irúzki dibinoa mundúra. LE Doc 146. Ortáko estimazágun irúzki dibinoarén mendórtz edérra, ta Ama Maria. Ib. 32. Gau nola ilunarén / ondóan argía, / jaiótze egunarén / mendórtza Maria, / guzíen onkía / gozo ta alegría. LE Kop 28.

  Sinonimoak: iz.
  

  [mendortz] : egunsenti, goiztiri, argi-urratze, argi-azkorri, (goiz-)alba 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. alba, aurora
  fr iz.  aube
  en iz. dawn
  port iz. alvorada, aurora

  Mendortzak esango dit zer egin. #gaurkohitza

  

  mendortz (Gaurko hitza, CCO Domeinu Publikoa)