Gaurko hitza

Recent Updates Page 307 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:58 pm on 2016/03/23 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  leihoburu 

  iz. Leihoaren goiko aldea eratzen duen zurezko, harrizko edo metalezko elementu horizontala, leihoaren alboek eutsia eta haren gaineko kargari eusten diona.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. dintel [de la ventana]
  fr iz. linteau
  en iz. lintel [of a window]
  port iz. dintel

  Leiho eta ateak trapezoide-formakoak ziren: oinarri zabala eta leihoburu estua izaten zuten, itsuak nahiz irekiak izanda ere.  [Inken harrobia, Txema Ezpeleta (Zientzia.eus, 1999/10/01)]
  

  

  leihoburu (Wikimedia Commons; Public domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:15 pm on 2016/03/22 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  laztura 

  iz. (batez ere Ipar.) Zirrara bizia, izua. Zerbait izugarri jasan behar nuelako lazturak korapilatzen ninduelarik. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal hiztegian

  laztura (Lc, BNc, R-uzt ap. A; Dv), lazdura (L, BN-baig ap. A; Lecl, H), latzdura (VocBN vEys y Lh), latztura. Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII; al Sur se atestigua en algunos autores modernos como Erkiaga y Gaztelu. La forma general es laztura. Emplean lazdura Mongongo Dassança, Larreguy, Jauretche, Hiribarren, Prop (tbn. laztura) y Lafitte; latzdura Haraneder (tbn. latztura), Mihura y JesBih, y latztura Etcheberri de Ziburu (tbn. laztura en Noel 101). En DFrec hay 3 ejs. de laztura.

  1. Miedo, temor, terror.

  2. lazdura (BN, S ap. A), latzdura (VocBN, Gèze 349). Aspereza.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [izua]: beldur, ikara, izu, izumen, izutasun, laborri, latzikara, laztasun, beldurkunde Ipar., izialdura Ipar., lotsa Ipar., lotseria Ipar., zurkaitz Gip., izi Ipar./Naf., ikareri g.e., sarrakio g.e., beldurtasun zah., larderia Ipar./Naf. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (batez ere Ipar.) impresión (2) iz. pavor, temor, horror
  fr (1) iz. frisson, frayeur, panique, horreur, peur (2) iz. aspérité
  en iz. terror, fear; horror
  port (1) iz. impressão (2) iz. pavor, temor, receio, horror

  Pentsa hemengo jendearen laztura! [Oilandoiko ermita, Michel Oronoz (Elkarlanean, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  laztura (FlickrCC, Bob Bekian)

   
• 

  Maite 10:29 pm on 2016/03/21 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txio 

  txio 1 iz. ZOOL. Muszikapidoen familiako eta Phylloscopus generoko hegazti paseriformeen izen arrunta. Habia lurrean egiten duten txori intsektiboro txikiak dira. • txio arrunt. Bizkarraldea oliba-kolorekoa eta sabelaldea zurixka ditu. Arrunta da Euskal Herrian (P. collybita). || txio hori. Aurrekoaren oso antzekoa da, baina askoz ere urriagoa (P. trochilus). || txio lepazuri. Bizkarralde arre-grisaxka, sabelalde arre argia eta lepo zurixka ditu. Arrunta da (P. bonelli). 

  txio 2 iz. 1. Txorien kantua. Txioak entzun. Txio egin. 2. MUS. Apaindura–mota, nota nagusia eta haren goiko nota bata bestearen atzetik azkar joz interpretatzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [txorien kantua]: txinta, txiruliru, txorrotxio, txortxor, tiuta Ipar., pio g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. trino, gorjeo (2) iz. [mezua] tuit
  fr iz. pépiement, piaillement
  en (1) iz. birdsong, chatter, twitter (2) tweet
  port iz. trino, gorjeo

  Hainbat tokitan entzungo zenuen jada Twitterrek hamar urte bete dituela gaur (Jack Dorseyren hau izan zen lehen txioa, 2006ko martxoaren 21ean). Twitterrek bere kontu ofizialean aipatu du gaia, #LoveTwitter traola zabalduz. Twitterrek 10 urte bete ditu gaur; euskaldunok ere beste hainbeste txiokatzen (Sustatu.eus, 16-03-21)

  

  txio (Argazkia: sustatu.eus)

   
• 

  Maite 12:23 pm on 2016/03/20 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zuhaur 

  izord. (Ipar.) Zu izenordainaren forma indartua, zeu.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izord.
  [zuhaur] : zeu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izord. (Ipar.) tú mismo, -a
  fr izord. (Ipar.) vous-même
  en izord. you yourselves

  ZUHAUR

  Gauari fida nintzaion,
  kareza ekarri baitzuen,
  misteriotsua izaten baitzen,
  zure irriaren antza baitzedukan,
  amodiozko kobla entzuten baitzen,
  maitaldia iritsia baitzegoen,
  zuhaur baitzinen.

  Galera errepikatuak, Juanra Madariaga (Susa poesia, 1992)
  

   
• 

  Maite 8:16 pm on 2016/03/19 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itxuragaiztu 

  du ad. Itxuratxartu  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  itxuragaiztu (Dv). Desfigurar(se); empalidecer, demacrarse. v. itxuratxartu. Pilatosek alá / Jesus beiraturík, / erdi ila bekála / itxura gaizturík. LE Kop 94. Arima hau irazia izanen baita gorphutz hunetarik, eta hau hil-hotza, itxuragaiztua, bizi direnen izigarri. Dv LEd 154 (Cb Eg II 83 desfiguratu). Eta etzen ene baithan indarrik gelditu, eta ene begithartea ere itxuragaiztu ene baithan, eta alditxartu nintzen. Dv Dan 10, 8 (Ker zurbildu).

  Sinonimoak:ad. g.e.

      [itxuratxartu]: itsustu, itxuratxartu, desbistatu Ipar., ezaindu Bizk.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. afear, deformar, desfigurar
  fr enlaidir, rendre laid; déformer
  en spoil, ruin; (shape) disfigure
  port afear, tornar feio; deformar
  

  Eta etzen ene baithan indarrik gelditu, eta ene begithartea ere itxuragaiztu ene baithan, eta alditxartu nintzen. Dv Dan 10, 8  (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  itxuragaiztu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:23 pm on 2016/03/18 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aiztaga 

  iz. (neol.) MIL. Burdinazko ezten batez hornitutako haga, lantzaren antzekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  aiztaga, aztaga. Lanza. v. astamakila. Arotzik ez zan Ixraelen aurkitzen, pilistarrek bait-zioten: “Bestela ebertarrak ezpatak eta aiztagak egin litzakete”. Ol 1 Sam 13, 19 (Ker lantzarik). Eutsi aztaga ta eraso nere jazarleeri (Ps 34, 3). Or MB 331 (Or lantza, Ol aiztaga).

  Etim. De aizto + haga.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [lantza]: astamakila, ezten-haga, lantza, pika Heg., hazta g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es lanza
  fr (arma) lance
  en spear, lance
  port lança

  Eutsi aztaga ta eraso nere jazarleeri (Ps 34, 3). (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  aiztaga (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:07 pm on 2016/03/17 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kotxorro 

  iz. ZOOL. Koleopteroen ordenako intsektua. 2-3 cm-ko eta kolore arre gorrixkako kakalardoa da, buruan lamina zapalez osatutako antena nabariak dituena. Larbak landareen sustraiez elikatzen dira eta sarritan kalteak eragiten dituzte (Melolontha melolontha).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kotxorro (V-arr-oroz ap. A). “Gorgojo. En Bilbao llaman así al abejorro o melolonta” A. “Kotxorro: indabearen edo babarrunaren zamorro edo ar bat” Ayesta 92n. Cf. 1 kotxo. Kotxorroak hegak athera ta biraka ta biraka hasi zan hegaz. Osk Kurl 76. Harrobi gaine ta inguruetan, matxinoak, kirkirrak, kotxorroak, karrakaldoak eta abar, batzen zituzten muttikoak. Ib. 204. Kotxorroaren zunburrunttoa entzunik. Ib. 204. Egartsu eta kinka larri dan / euskerak nai dau ur txorro, / omentsu gerta daiten garbituz / atzerriko dan kotxorro. Ayesta 92.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) escarabajo sanjuanero, abejorro (Melolontha melolontha)
  fr iz. (Zool.) hanneton
  en iz. (Zool.)   cockchafer (Melolontha melolontha)
  port iz. (Zool.) melolonta (Melolontha melolontha) 

  Egartsu eta kinka larri dan
  euskerak nai dau ur txorro,
  omentsu gerta daiten garbituz
  atzerriko dan kotxorro.

  Ayesta 92 (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kotxorro (Wikimedia Commons, Donald Hobern)